🔻فریدون آدمیت (تاریخ‌نگار و مشروطه‌پژوه) نقش روحانیت در جنگ‌های ایران و روس را ناکارآمد و سطحی می‌داند.
او تاکید می‌کند که روحانیون تنها از منظر مذهبی، شعار جهاد دادند، اما درک سیاسی از موقعیت ایران نداشتند. به‌نظر او، یکی از موانع نوسازی سیاسی و نظامی در دوره عباس‌میرزا، نگرش سنتی و ضدغربی بخشی از علما بود.

🔻احمد کسروی پژوهشگر و تاریخ نگار عصرمشروطه در کتاب "تاریخ هجده‌ساله آذربایجان" اشاره می‌کند که بسیاری از علمای تبریز و قفقاز مردم را به جهاد تشویق کردند، اما پس از شکست، مسئولیت را به گردن نگرفتند.
او معتقد است که علما بیشتر به منافع خود می‌اندیشیدند و نه باهوش بودند و نه خیرخواه.
او به نقش مخرب برخی علمای وابسته به دربار نیز اشاره دارد که مشروعیت شکستها را دینی جلوه دادند.

🔻عباس امانت (استاد تاریخ ایران ) در آثار خود به‌ویژه در کتاب" قبله عالم"، اشاره می‌کند که جنگ با روسیه نقطه برخورد سنت و مدرنیته بود.
روحانیت شیعه، به‌طور تاریخی به حکومت قاجار مشروعیت می‌داد، ولی درک محدودی از دیپلماسی مدرن داشت.
او نقش عباس‌میرزا را در تلاش برای اصلاح ارتش مثبت ارزیابی می‌کند، اما تاکید دارد که هم روحانیت و هم بخشی از اشراف با این اصلاحات مخالفت می‌کردند.

🔻حمید عنایت (اندیشمند علوم سیاسی) در کتاب " اندیشه سیاسی در اسلام معاصر"  به فضای سیاسی دوران قاجار اشاره دارد و می‌گوید:
"روحانیت از یک سو در غیاب نهادهای مدنی، نقش رهبری معنوی داشت؛ اما از سوی دیگر، در برابر تحولات نوگرایانه و تجددطلبی نیز ایستادگی می‌کرد."

▪️روحانیت آن دوره مسئول مستقیم از دست رفتن قفقاز نبود، اما با مقاومت در برابر اصلاحات، بی‌تفاوتی به دیپلماسی، و تمرکز صرف بر جهاد مذهبی، نقشی غیرمستقیم در تضعیف دولت ایفا کرد.

🔹با همه این تجربیات تاریخی ایران ، آنکه نگاه مدرنیته و باز داشت و از آسیب های رخنه روحانیت در هردستگاه سیاسی و اجتماعی آگاه شده بود #رضاشاه بود که عرصه را در هر نقطه اجرایی روحانیت بست و راه مدرنیته و تجدد و ملی گرایی را درپیش گرفت
افسوس که سگهای هار تاریخ سیاسی جهان ، روس و انگلیس ، تجدد خواهی ایران را نشانه افول تسلط بر ایران دیدند و مسیر ترقی برای مدت کوتاهی بستند.
اگرچه محمدرضاشاه فردی بسیار متجدد و  رشدیافته در تجدد اروپایی به روی کار آمد اما ۱۲ سال از عمر سیاسی تاریخ ایران (۱۳۲۰_۱۳۳۲) بدستان ۱۶ نخست وزیری حاکمیت داشت که یکی از پرتلاطم ترین عصر تاریخ ایران بشمار آمد و بی ثباتی سیاسی به اوج خود رسید تا جریان ۲۸ مرداد ۳۲ موجبات بدست گیری سلطنت بهمراه حاکمیت شاه شد.

🔹بنیادگرایی از سال ۱۳۲۰ دوبار جوانه زد و حوزه فعالیت دینی رشد کرد. و شاه پهلوی که درمسیر تفکرات پدر ، دنبال مدرنیته بود ، مردمش بدون آگاهی تاریخی از معضلات دخالت روحانیت در ایران به ندای خمینی و روحانیت لبیک گفتند و ۴۶ سال با تمامی ترفندهای مذهبی برای زنده نگهداشتن بنی امیه و بنی عباس و حاکمیت ترکان عثمانی ، قرون وسطای هزارساله اروپا را در ایران زنده نگهداشتند.
و اکنون با تمام آگاهی های امروز به یمن فضای مبارزاتی مجازی ، آنچه که نظام را پابرجا و جنبش را در رکود نگهداشته ناآگاهی هایی ست که به روزرسانی شده که در بخشهای بعدی خواهیم پرداخت.


@IRAN_PAD

@IRAN_PAD

در طول تاریخ، روحانیون، جای آنکه فانوس‌هایی باشند در تاریکی و روشن‌کننده راه مردم ، تکیه‌گاهی برای مظلومان شوند وصدایی عدالت‌خواهی گردند ، سنگلاخی شدند در مسیر هموار که آسودگی را به تلاطم روزگار بدل کردند.
در گذر قرن‌ها، آنگاه که مردم از فقر و ظلم به ستوه آمده بودند، برخی از این جامه‌ پوشان، به جای همراهی، به سکوت پناه بردند.
و بدتر از آن، گاه سکوت‌شان، مهر تاییدی بود بر ظلم. گاه فتوای‌ شان، زنجیری تازه بود بر دست و پای آزادی و پیشرفت
آنجا که باید صدای عدالت می‌شدند، صدای قدرت شدند.
آنجا که باید دیوار ستم را بشکنند، دیواری شدند میان مردم و روشنایی.

تغییر را بدعت نامیدند.
آگاهی را کفر خواندند.
و آزادی را فتنه.
و این‌چنین بود که ملتی، به جای پرواز، در گرداب جهل و تعصب گرفتار آمد.

اما دردناکترین حقیقت آن است که مردم، هنوز فریب شان را میخورند.
و همین فریب، گاه به ابزاری بدل شد که نردبان قدرت کردند

ما به ایمان مردم توهین نمی‌کنیم.
هرکسی آزادست هردینی را برای عبادت خود برگزیند
سخن ما، با آنان است که در نام خدا، به جای عشق، نفرت کاشتند؛ به جای علم، جهل؛ و به جای نجات، نابودی.

تا زمانی که حقیقت قربانی تقدس ساختگی شود،
تا زمانی که صدای مردم، زیر عبای تزویر خفه شود،
ایران، زخمی خواهد ماند...
زخمی از جنس اعتماد خیانت‌ شده.


@IRAN_PAD