زنان مسلمان در تاریخ علم | بانو لُبنیِ قرطبی

پس از بعثت پیامبر و ظهور دین اسلام، زنان و مردان در کنار یکدیگر در پی کسب علم گام برمی‌داشتند.
پیامبر اسلام ﷺ با بیان اینکه «طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ» (ابن ماجه، ۲۲۰) «طلب علم بر هر مسلمانی فرض است.» زنان و مردان مسلمان را به تحصیل علم دعوت می‌کردند. زنان مسلمان نیز در کنار مردان مسلمان در ساخت تمدن بزرگ اسلامی نقش چشم‌گیری داشته‌اند؛ پس بیایید یادی کنیم از بانو لبنی قرطبه‌ای، یکی از این بانوان مسلمان نمونه در تاریخ علم.

قرن ده میلادی است. در شهر قرطبه، بانو لبنی قرطبی ریاضی‌دان را می‌بینی که در حال استنساخ کتب علمی است؛ مشغول استنساخ کتب دانشمندانی مانند اقلیدس و ارشمیدس است؛ نظریات خود را نیز ضمیمۀ آن‌ها می‌سازد. از سویی دیگر، کودکان کوردوبا را می‌بینی که در محضر وی نشسته‌اند و شعر و ریاضیات یاد می‌گیرند و در عین حال، او را می‌بینی در سِمَت مدیریت کتابخانه؛ کتابخانۀ عظیم قصر قرطبه، مهم‌ترین و یکی از بزرگترین کتابخانه‌های آن زمان جهان. در قصر باهوش‌تر و اصیل‌تر از او یافت نمی‌شود. او را می‌بینی که آمادۀ سفر می‌شود؛ به سفرهای طولانی می‌رود و در شهرهای مختلف جهان می‌گردد؛ به جمع آوری کتاب‌ها و آثار علمی می‌پردازد و کتاب‌های کتابخانه قرطبه را به ۵۰۰ هزار جلد می‌رساند. [۱]

او تنها زن اهل علم و کتاب در خلافت اندلس اسلامی نبود؛ زنان بسیاری مانند ایشان اهل علم و جمع‌آوری کتب بودند. یکی از این زنان عایشه، دختر احمد بن قادم بود. عایشه‌بنت‌احمد در علم و ادب و شعر یکی از داناترین زنان عصر خود بود و کتابخانۀ او یکی از غنی‌ترین و گران‌بهاترین کتابخانه‌های شخصی. در آن دوره بازار کتاب‌فروشان قرطبه یکی از مراکز معروف و پررونق و پررفت‌وآمد شهر بود. [۲]

در قرطبه زنان در کنار مردان در رشته‌هایی مشابه تحصیل می‌کردند؛ به‌طوری که هم در ادبیات و هم در فعالیت‌های علمی به پیش نیز آمده بودند. [۳]

بنابر اطلاعاتی که E. Sordo در کتاب Moorish Spain (London, 1963) خویش می‌دهد:

در قرن دهم میلادی تعداد زنانی که در قرطبه (کوردوبا) مشغول استنساخ کتب مختلف بوده‌اند، به بیش از ۱۷۰ تن می‌رسیده است.

اهمیت موضوع را باید به‌خوبی درک کنیم؛ کتاب و کتابخانه!

کتابخانۀ قرطبه، کتابخانه‌ای که بانو لبنی قرطبی زندگی در آن گذراند و به تجهیز آن پرداخت. کتابخانه‌ای است که بدون آن هیچ پیشرفتی در اروپا و جهان به وجود نمی‌آمد!

ما امروزه دیگر می‌دانیم که بنیان‌گذاران اولین دانشگاه‌های اروپای مسیحی مانند آکسفورد و کمبریج گروه‌‌هایی به‌سوی کتابخانه‌ها و دانشگاه‌های اندلس اسلامی فرستاده‌اند تا کتاب‌های عربی را ترجمه کنند و به دانشگاه‌هایشان بیاورند. بنیان و منبع علمی پایۀ این دانشگاه‌ها را که از ارکان اصلی انقلاب علمی در تاریخ علم هستند، کتاب‌ها و آثار علمی مسلمین در اندلس اسلامی و کتابخانه‌های عظیم آن تشکیل می‌دهند. دانشمندان اروپایی کتب دانشمندان مسلمان را از کتابخانه‌های قرطبۀ اسلامی مانند کتابخانه‌ قصر که تحت مدیریت بانو لبنی قرطبی بوده است، تهیه کرده و به مطالعه آن‌ها پرداخته‌اند. مطالعۀ این کتب زمینۀ رنسانس اروپا را فراهم کرده است. [۴]

تمام این‌ها نیز ثمرۀ محافظت بانوان مسلمانی مانند لبنی قرطبی از این کتب بود. پس بنگر به این تأثیر شگرف زنان مسلمان در تاریخ علم و پا جای پای آن‌ها بگذار.

منابع:
1. Lubna of Córdoba - Wikipedia
و
Samuel P. Scott, The History of the Moorish Empire in Europe, Philadelphia & London: J.B. Lippincott Company, 1904, vol. 3, p.447; quoted in [FSTC]
و
https://www.bbc.co.uk/radio/play/b03vd5xt
www.bbc.co.uk. BBC Radio 3. Retrieved 2018-08-21.

۲- تاریخ دولت اسلامی در اندلس، نوشته‌ی محمد عبدالله عنان، ترجمه‌ی عبدالمحمد آیتی، جلد اول، ص ۴۹۶

3. Charles E. Chapman, A History Of Spain, The Free Press, (2nd Printing), New York USA 1966, s.51

4. https://t.me/anti_shobahat/710
و
https://t.me/anti_shobahat/711

➖➖➖➖➖➖

🔰انجمن آنتی‌شبهات

@Anti_shobahat

پندی قرآنی👇🏻


قُل لِّلَّذِينَ كَفَرُوٓا۟ إِن يَنتَهُوا۟ يُغْفَرْ لَهُم مَّا قَدْ سَلَفَ وَإِن يَعُودُوا۟ فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ ٱلْأَوَّلِينَ (انفال: ۳۸)

(به کسانی که کفر می‌ورزند بگو: اگر [کفر خود را] به پایان برسانند، گذشته‌ٔ آنها آمرزیده می‌شود و اگر [به کفر] بازگردند، سنت نفرات گذشته [درباره‌ٔ آنها] انجام گرفته است).

همین امروز صادقانه به‌سوی پروردگار بلندمرتبه‌ات توبه کن؛ زیرا به کفار که گناهان شدیدتری از تو مرتکب شده‌اند وعده داده شده که اگر از کفرشان دست بکشند، توبهٔ آنان پذیرفته و بخشیده می‌شوند.

📚منبع: قرآن تدبر و عمل

#پند_قرآنی

➖➖➖➖➖➖

🔰انجمن آنتی‌شبهات

@Anti_shobahat

صرفا جهت آرامش
اصحاب یمین
➖➖➖➖➖➖

🔰انجمن آنتی‌شبهات

@Anti_shobahat

اسلام بزرگترین نعمت خداست.

اسلام همان دینی‌ست که برترین تمدن تاریخ بشر را برپا ساخت.

تمدنی که به گفته نیچه برتر از تمدن یونان و روم باستان و اروپای قرن نوزدهم خودش بود.

تمدنی که به گفته نیل‌دگراس تایسون نه قبل از آن و نه بعد از آن هیچ تمدنی به پای آن نرسیده است.

بله، شکوه تمدن اسلامی این است که در کلام غیرمسلمین نیز آشکار است.

و پیروزی یعنی همین.

➖➖➖➖➖➖

🔰انجمن آنتی‌شبهات

@Anti_shobahat

طواغیت به چه دل بسته‌اند؟!

زمانی خداوند زمین را در مشت گرفته و خواهد گفت:
«أنا الملك! أين ملوك الأرض؟!» (بخاری و مسلم)
پادشاه منم، پادشاهان [پنداری] زمین کجایند؟!

➖➖➖➖➖➖

🔰انجمن آنتی‌شبهات

@Anti_shobahat

🌺يوْمَ هُمْ بارِزُونَ لا يَخْفى‌ عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَيْ‌ءٌ لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ🌺 (غافر/16)

«روزى كه مردم ظاهر و آشكارند و هيچ چيز از آنان بر خداوند پنهان نيست. (در آن روز ندا آيد:) امروز حكومت براى كيست؟ (و پاسخ آيد:) براى خداوند يكتاى قهّار.»

🔘نمی دانم چرا با خواندن این آیه، منقلب می شوم... هیبت زیادی دارد(کلا آیات قرآن تاثیر گذارند ولی این آیه صحنه ی سهمگینی را به تصویر می کشد)... لمن الملک الیوم... لله الواحد القهار..

🔘سبحان الله...همه ی بی اخلاصی هایی که مخفی کرده ایم، در این روز آشکار می گردد... نزد واحدِ قهار.

🔘لذا باید خیلی محتاط باشیم، باید از امروز این سوالات را ملکه ی ذهنمان نماییم...

🔹الف)«آخرش چی؟»
🔹ب) «این سلسله به کجا ختم می شود؟»
🔸ج) «تمام خلایق را فریب دادیم، آیا گریزی از خالق هست؟»

▪️م.ی
▪️31 فروردین 1399
▪️کانال شبهه از شما، پاسخ از ما🌺

@shobahat99

➖➖➖➖➖➖

🔰انجمن آنتی‌شبهات

@Anti_shobahat

یَوْمَ لَا یَنفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ
‏إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ ‏

 شعرا ۸۸-۸۹

‏آن روزی که اموال ،  ( یعنی نیروی مادی ) ، و اولاد ، ( یعنی نیروی انسانی ، به کسی ) سودی نمی‌رساند .‏
 
‏بلکه تنها کسی ( نجات پیدا می‌کند و از اموالی که در راه آفریدگار صرف ، و از اولادی که در مسیر پروردگار رهنمود کرده باشد ، سود می‌برد ) که با دل سالم ( از بیماری کفر و نفاق و ریا ) به پیشگاه خدا آمده باشد .‏

➖➖➖➖➖➖

🔰انجمن آنتی‌شبهات

@Anti_shobahat