چند قرن بردگی

«آتشفشان خاموش داخلی

چرا حاکمیت از فریاد مردم بیشتر از حمله موشکی می‌ترسد؟»

مقدمه: نگاهی به آیینه‌ی ترس‌های حاکمیت

در مراسم نماز عید فطر، گفتمان رسمی حاکمیت نه در ستایش صلح و رفاه، که در ستایش مقاومت در برابر «دشمنی نامرئی» شکل گرفت. اما پشت این نمایش امنیتی، واقعیت تلخ‌تری نهفته است: هراس عمیق‌تر از انفجار اجتماعی ناشی از فقر، سرکوب و مطالبات بر زمین مانده‌ی مردم. تحلیلی عمیق بر خطبه‌های اخیر نشان می‌دهد که اولویت‌بندی‌های حاکمیت نه در خدمت منافع ملی، که در راستای بقای خود نظام است؛ حتی اگر این بقا به قیمت نابودی کشور تمام شود.

۱. قدس: نمادینگی توخالی در سایه‌ی بحران هویت

راهپیمایی روز قدس، که روزی نماد همبستگی با فلسطین بود، امروز به صحنه‌ای برای بازتعریف هویت حاکمیت تبدیل شده است. این رویداد دیگر درباره‌ی «فریاد برای قدس» نیست، بلکه ابزاری است برای فریاد زدنِ «ما اینجا هستیم!» به جهانیان. حاکمیت می‌کوشد با تبدیل فلسطین به کالایی نمادین، شکاف عمیق میان خود و مردم را پر کند. اما این نمایش توخالی، تنها بر طبل بحران مشروعیت می‌کوبد. وقتی معیشت مردم در آستانه‌ی فروپاشی است، قدس نه آرمان، که پرده‌ای است برای پنهان کردن ناتوانی در مدیریت داخلی.

۲. فلج استراتژیک: نه جنگ، نه صلح؛ چرخه‌ی مرگبار انفعال

شعار «نه جنگ، نه توافق» امروز نه یک استراتژی، که اعترافی است به بن‌بست حاکمیت. این شعار، که زمانی به‌عنوان تاکتیکی برای خرید زمان مطرح شد، اکنون نشان‌دهنده‌ی ترس از هرگونه تغییر احتمالی است—چه در تعامل با جهان، چه در پاسخ به خواست‌های داخلی. حاکمیت ترجیح می‌دهد در باتلاق فردمحوری بماند، چراکه هر حرکت به سمت خرد جمعی، پرده از ناتوانی‌های ساختاری‌اش برمی‌دارد. نتیجه؟ کشوری در حال چرخش بیهوده به دور خود، در حالی که فرصت‌های تاریخی برای توسعه یکی پس از دیگری تباه می‌شوند.

۳. توسعه‌ی قربانی‌شده: اولویتی به نام «بقا»

غیاب توسعه‌ی پایدار در گفتمان رسمی، تصادفی نیست. حاکمیت به‌خوبی می‌داند که هرگونه تمرکز بر اقتصاد، اشتغال، یا محیط زیست، ناگزیر به مطالبه‌ی شفافیت، پاسخگویی و مشارکت مردمی می‌انجامد—امری که موجودیت آن را به چالش می‌کشد. بنابراین، منابع ملی نه در مسیر مهار تورم، که صرف پروژه‌های امنیتی و نمایش‌های ژئوپلیتیک می‌شود. بیمارستان‌های بدون دارو، دانشگاه‌های بدون بودجه و رودخانه‌های خشکیده، قربانیان این اولویت‌بندی وارونه‌اند. سوال اینجاست: آیا می‌توان کشوری را با موشک اداره کرد، وقتی نان شب مردم به یارانه‌ی دولتی گره خورده است؟

۴. دوگانگی ترس: آتش داخلی یا حمله‌ی خارجی؟

حاکمیت در خطبه‌های اخیر، دو ترس متضاد را فاش کرد: از یک سو، احتمال حمله‌ی خارجی را—هرچند کم—رد نکرد، و از سوی دیگر، پیشاپیش هر اعتراضی را «فتنه‌ی دشمن» خواند. اما واقعیت این است: حمله‌ی موشکی هرچند ویرانگر، پایان بازی نیست، اما انفجار اجتماعی می‌تواند حاکمیت را تا بنیان بلرزاند. تاریخ نشان داده است که رژیم‌های ایدئولوژیک بیش از آنکه در میدان جنگ سقوط کنند، در خیابان‌های شهرهای خود تسلیم شده‌اند. این هراس، توضیح می‌دهد که چرا سرکوب داخلی، اولویتی بالاتر از دیپلماسی خارجی دارد.

۵. پیشدستی در سرکوب: فتنه‌سازی به جای شناخت ریشه‌ها

به جای پاسخ به این سوال که «چرا مردم معترض می‌شوند؟»، حاکمیت ترجیح می‌دهد بپرسد: «چه کسی پشت اعتراضات است؟». این تغییر پرسش، استراتژی کلیدی برای تبدیل هر نقدی به «توطئه» است. اعتراضات آبان ۹۸، خیزش ۱۴۰۱ و حتی اعتصابات صنفی امروز، نه به عنوان زنگ خطر برای اصلاحات، که بهانه‌هایی برای تشدید گفتمان امنیتی بازتعریف می‌شوند. نتیجه‌ی این رویکرد، چرخه‌ی معیوبی است که در آن سرکوب، نارضایتی‌ها را عمیق‌تر می‌کند و عمق نارضایتی‌ها، سرکوب را خشن‌تر.

نتیجه‌گیری: انفجار از درون یا تغییر از بالا؟

گفتمان حاکمیت در نماز عید فطر، سندی زنده از تناقض‌های یک نظام در آستانه‌ی بحران است. این نظام، که روزی خود را پرچمدار «عدالتخواهی» می‌خواند، امروز چنان در دام امنیتی‌سازی فضای داخلی گرفتار شده که حتی نمی‌تواند صدای فریادهای گرسنگی را بشنود. اما آتشفشان خاموش نارضایتی‌ها، با سرکوب خاموش نمی‌شود؛ بلکه فشارش را انباشته می‌کند تا روزی که هیچ دیواری تاب مقاومت در برابر آن را نداشته باشد. آینده‌ی ایران نه در گرو حمله‌ی موشکی، که در گرو انتخابی سخت است: تغییر مسیر به سمت مردم، یا ادامه‌ی مسیر به سمت پرتگاه.

⚡️@bardegi57

2.1K views07:35