#محمدرضا_نیکفر: پدیده #بورژوازی_اسلامی
این یک یادداشت مختصر در زمینه اقتصاد سیاسی است. انگیزه نوشتن آن مواجه شدن با چهره رسانه‌ای شده‌ای است به اسم خلیل نظری، رئیس کارخانه چسب هل.
بخش دیدگاه زمانه / محمدرضا نیکفر: روزنامه شرق در باره کارخانه‌ای که حاج خلیل نظری رئیس آن است نوشته است: « کارخانه چسب هل، کابوس شهر سرمايه است؛ يعني جايي که سرمايه، با همراهان ايدئولوژيکش، توانسته يک سامانه کنترلي تام بسازد و آن را با ايده مالکيت خصوصي توجيه کند (مسئولان کارخانه در پاسخ به انتقادها گفته اند کارخانه آنها خصوصي است و در نتيجه هر کاري بخواهند مي توانند بکنند).»
این کارخانه، یک بنگاه نمونه "اسلامی" است، از نماز اجباری همگانی گرفته تا نگرش اسلامی به زن در آن و در نهایت بازتولید نظام ولایی به صورت اعمال ولایت مطلقه مدیر عامل بر آن.
آیا حاج خلیل نظری نمونه پدیده‌ای است به نام بورژوازی اسلامی؟
ممکن است مارکسیست‌های سخت‌کیش از کاربرد اصطلاح "بورژوازی اسلامی" ناراضی باشند، چون شاید گمان کنند در آن پیوند ناروایی میان زیربنا و روبنا صورت گرفته است. اما اگر آنان به حد کافی ماتریالیست باشند، یعنی به واقعیت مستقل از ذهن اصالت دهند، لازم است وجود این پدیده را به رسمیت بشناسند، آن هم نه فقط با استناد به تیپ ویژه‌ای مثل حاج خلیل کارخانه هل.
بورژوازی اسلامی رکن بورژوازی ایرانی است و برای این که یک سرمایه‌دار در این معنا بورژوای مسلمان باشد لازم نیست حتما با ریش و تسبیح ظاهر شود و همچون حاج خلیل چسب هل رفتار کند. بورژوای اسلامی هر آن سرمایه‌داری است که در نظام ولایی امتیازور شده، استثمار می‌کند و تداوم امتیازوری خود را در نظام ولایی می‌جوید. در این معنا بورژوای اسلامی می‌تواند آنچنان هم باشد که در نگاه کلیشه‌ای دینی نشانه کامل بی‌دینی است: یعنی نه تنها فرایض دینی را به جا نیاورد، بلکه حتا می‌خوارگی کند و زنش در پارتی‌های خودمانی و در سفرهای خارج بی‌حجاب باشد.
در مبحث پیدایش سرمایه‌داری فصلی وجود دارد به اسم انباشت اولیه سرمایه. پولی باید وجود داشته باشد که به سرمایه تبدیل شود یعنی بتواند روند تولید ارزش اضافی را، که حاصل بهره‌کشی است، به راه اندازد. انباشت به صورت مداوم صورت میگیرد و در این معنا سرمایه‌داری مدام بازتولید می‌شود. اما منظور از انباشت اولیه در متون تاریخی معمولا سرمایه آغازگر سرمایه‌داری است، سرمایه‌ای که به قول مارکس از خون و کثافت تولد می‌یابد. اما به جز آن آغاز مطلق می‌توانیم از آغازهای دیگری هم در دوره‌های مختلف سرمایه‌داری سخن گوییم. سرمایه‌داری ایرانی از خون و کثافتی که ذاتی رژیم خان‌خانی-سلطانی بود برمی‌آید. نظام امتیازوری رضاشاهی آغاز دیگر آن است. این نظام که پایان می‌یابد، دوباره باتلاقی از خون و کثافت برای پرورش دور بعدی سرمایه‌داری شکل میگیرد. این بار سرمایه اولیه در احتکار، استفاده از بازار سیاه و راه انداختن فاحشه‌خانه برای سربازان متفقین انباشته می‌شود. آغاز بعدی در همدستی در خون و کثافت کودتای ۲۸ مرداد است. فصل بعدی با “انقلاب سفید” شروع می‌شود.
ظاهراً دوره‌های انباشت پایان یافته بود که انقلاب درمی‌گیرد و ایدون فصل اسلامی سرمایه‌داری ایرانی آغاز می‌شود. انباشت اولیه و امکان‌سازی برای انباشت در دور جدید توسط حاج‌آقاها، آقازاده‌ها، نان به نرخ روزها، میدان‌دارها، بازاری‌ها، قالتاق‌ها و گروهی از مهندسان جوان مسلمان صورت میگیرد. مصادره‌ها، اعدام‌ها، بگیر و ببندها، اشغال مقام‌ها و ایجاد پست‌های جدید، انقلاب فرهنگی اسلامی برای پیش انداختن وفاداران به نظام در حوزه تخصص، اینها همه حلقه‌هایی از انباشت اولیه سرمایه در مرحله ولایی آن هستند. جنگ نیروی تازه‌‌ای به انباشت می‌دهد از طریق احتکار، کارگزاران مأمور به تهیه اسلحه و فعالیت در خارج، رانت‌خواران جدید، و کارشناسان و متخصصانی از خودی‌ها که همه‌کاره شدند، در غیاب کارشناسان قدیمی و نخبگانی از طبقه متوسط که سرکوب شدند و بخش بزرگی از آنان به خارج رانده شدند. سرمایه‌داری اسلامی به راستی از میان خون و کثافت برآمد.
◄ ادامه مطلب
https://www.radiozamaneh.com/355423
—---------------------------------------------—
◄ برای دریافت فیلترشکن «سایفون» زمانه، یک ایمیل خالی ارسال کنید به:
zamaneh@psiphon3.com
—---------------------------------------------—
◄ کانال زمانه در تلگرام:
https://telegram.me/radiozamaneh
◄ زمانه در اینستاگرام:
http://www.instagram.com/radiozamaneh
◄ زمانه در توئیتر
https://twitter.com/radiozamaneh
این یک یادداشت مختصر در زمینه اقتصاد سیاسی است. انگیزه نوشتن آن مواجه شدن با چهره رسانه‌ای شده‌ای است به اسم خلیل نظری، رئیس کارخانه چسب هل.
بخش دیدگاه زمانه / محمدرضا نیکفر: روزنامه شرق در باره کارخانه‌ای که حاج خلیل نظری رئیس آن است نوشته است: « کارخانه چسب هل، کابوس شهر سرمايه است؛ يعني جايي که سرمايه، با همراهان ايدئولوژيکش، توانسته يک سامانه کنترلي تام بسازد و آن را با ايده مالکيت خصوصي توجيه کند (مسئولان کارخانه در پاسخ به انتقادها گفته اند کارخانه آنها خصوصي است و در نتيجه هر کاري بخواهند مي توانند بکنند).»
این کارخانه، یک بنگاه نمونه "اسلامی" است، از نماز اجباری همگانی گرفته تا نگرش اسلامی به زن در آن و در نهایت بازتولید نظام ولایی به صورت اعمال ولایت مطلقه مدیر عامل بر آن.
آیا حاج خلیل نظری نمونه پدیده‌ای است به نام بورژوازی اسلامی؟
ممکن است مارکسیست‌های سخت‌کیش از کاربرد اصطلاح "بورژوازی اسلامی" ناراضی باشند، چون شاید گمان کنند در آن پیوند ناروایی میان زیربنا و روبنا صورت گرفته است. اما اگر آنان به حد کافی ماتریالیست باشند، یعنی به واقعیت مستقل از ذهن اصالت دهند، لازم است وجود این پدیده را به رسمیت بشناسند، آن هم نه فقط با استناد به تیپ ویژه‌ای مثل حاج خلیل کارخانه هل.
بورژوازی اسلامی رکن بورژوازی ایرانی است و برای این که یک سرمایه‌دار در این معنا بورژوای مسلمان باشد لازم نیست حتما با ریش و تسبیح ظاهر شود و همچون حاج خلیل چسب هل رفتار کند. بورژوای اسلامی هر آن سرمایه‌داری است که در نظام ولایی امتیازور شده، استثمار می‌کند و تداوم امتیازوری خود را در نظام ولایی می‌جوید. در این معنا بورژوای اسلامی می‌تواند آنچنان هم باشد که در نگاه کلیشه‌ای دینی نشانه کامل بی‌دینی است: یعنی نه تنها فرایض دینی را به جا نیاورد، بلکه حتا می‌خوارگی کند و زنش در پارتی‌های خودمانی و در سفرهای خارج بی‌حجاب باشد.
در مبحث پیدایش سرمایه‌داری فصلی وجود دارد به اسم انباشت اولیه سرمایه. پولی باید وجود داشته باشد که به سرمایه تبدیل شود یعنی بتواند روند تولید ارزش اضافی را، که حاصل بهره‌کشی است، به راه اندازد. انباشت به صورت مداوم صورت میگیرد و در این معنا سرمایه‌داری مدام بازتولید می‌شود. اما منظور از انباشت اولیه در متون تاریخی معمولا سرمایه آغازگر سرمایه‌داری است، سرمایه‌ای که به قول مارکس از خون و کثافت تولد می‌یابد. اما به جز آن آغاز مطلق می‌توانیم از آغازهای دیگری هم در دوره‌های مختلف سرمایه‌داری سخن گوییم. سرمایه‌داری ایرانی از خون و کثافتی که ذاتی رژیم خان‌خانی-سلطانی بود برمی‌آید. نظام امتیازوری رضاشاهی آغاز دیگر آن است. این نظام که پایان می‌یابد، دوباره باتلاقی از خون و کثافت برای پرورش دور بعدی سرمایه‌داری شکل میگیرد. این بار سرمایه اولیه در احتکار، استفاده از بازار سیاه و راه انداختن فاحشه‌خانه برای سربازان متفقین انباشته می‌شود. آغاز بعدی در همدستی در خون و کثافت کودتای ۲۸ مرداد است. فصل بعدی با “انقلاب سفید” شروع می‌شود.
ظاهراً دوره‌های انباشت پایان یافته بود که انقلاب درمی‌گیرد و ایدون فصل اسلامی سرمایه‌داری ایرانی آغاز می‌شود. انباشت اولیه و امکان‌سازی برای انباشت در دور جدید توسط حاج‌آقاها، آقازاده‌ها، نان به نرخ روزها، میدان‌دارها، بازاری‌ها، قالتاق‌ها و گروهی از مهندسان جوان مسلمان صورت میگیرد. مصادره‌ها، اعدام‌ها، بگیر و ببندها، اشغال مقام‌ها و ایجاد پست‌های جدید، انقلاب فرهنگی اسلامی برای پیش انداختن وفاداران به نظام در حوزه تخصص، اینها همه حلقه‌هایی از انباشت اولیه سرمایه در مرحله ولایی آن هستند. جنگ نیروی تازه‌‌ای به انباشت می‌دهد از طریق احتکار، کارگزاران مأمور به تهیه اسلحه و فعالیت در خارج، رانت‌خواران جدید، و کارشناسان و متخصصانی از خودی‌ها که همه‌کاره شدند، در غیاب کارشناسان قدیمی و نخبگانی از طبقه متوسط که سرکوب شدند و بخش بزرگی از آنان به خارج رانده شدند. سرمایه‌داری اسلامی به راستی از میان خون و کثافت برآمد.
◄ ادامه مطلب
https://www.radiozamaneh.com/355423
—---------------------------------------------—
◄ برای دریافت فیلترشکن «سایفون» زمانه، یک ایمیل خالی ارسال کنید به:
zamaneh@psiphon3.com
—---------------------------------------------—
◄ کانال زمانه در تلگرام:
https://telegram.me/radiozamaneh
◄ زمانه در اینستاگرام:
http://www.instagram.com/radiozamaneh
◄ زمانه در توئیتر
https://twitter.com/radiozamaneh
Radiozamaneh
پدیده بورژوازی اسلامی
محمدرضا نیکفر − این یک یادداشت مختصر در زمینه اقتصاد سیاسی است. انگیزه نوشتن آن مواجه شدن با چهره رسانه‌ای شده‌ای است به اسم خلیل نظری، رئیس کارخانه چسب هل.
«#بورژوازی_اسلامی» و #اقتصاد_سیاسی #روحانیت_شیعه − در نقد #محمدرضا_نیکفر
تریبون زمانه به نقل از نقد اقتصاد سیاسی / حسن آزاد:
در آغاز این مقاله تزهای نیکفر را با استناد به نوشته‌های او صورت‌بندی کرده، و سپس ملاحظات خود را در زیر هر تز ارائه می‌کنم.
در ادامه، طرحی مقدماتی از تحلیل روحانیت شیعه بر پایه‌ی نظریه ماتریالیسم تاریخی به‌عنوان بدیل در برابر روش بوردیو و بهره‌گیری از مفاهیم اقتصادی نظیر کالا، ارزش برای صورت‌بندی روحانیت که نیکفر چند سال پیش آن را به کار گرفت، ارائه می‌کنم.
—------
https://t.me/iv?url=https://www.radiozamaneh.com/360156&rhash=eec6b76cb50965
لینک در سایت زمانه: https://www.radiozamaneh.com/360156
اینستاگرام زمانه: https://instagram.com/radiozamaneh
تلگرام زمانه: @radiozamaneh
🔴در انتهای این پست با لمس دکمه instant view در تلفن‌همراه و یا تبلت خود این مقاله را به صورت کامل مطالعه کنید🔴
تریبون زمانه به نقل از نقد اقتصاد سیاسی / حسن آزاد:
در آغاز این مقاله تزهای نیکفر را با استناد به نوشته‌های او صورت‌بندی کرده، و سپس ملاحظات خود را در زیر هر تز ارائه می‌کنم.
در ادامه، طرحی مقدماتی از تحلیل روحانیت شیعه بر پایه‌ی نظریه ماتریالیسم تاریخی به‌عنوان بدیل در برابر روش بوردیو و بهره‌گیری از مفاهیم اقتصادی نظیر کالا، ارزش برای صورت‌بندی روحانیت که نیکفر چند سال پیش آن را به کار گرفت، ارائه می‌کنم.
—------
https://t.me/iv?url=https://www.radiozamaneh.com/360156&rhash=eec6b76cb50965
لینک در سایت زمانه: https://www.radiozamaneh.com/360156
اینستاگرام زمانه: https://instagram.com/radiozamaneh
تلگرام زمانه: @radiozamaneh
🔴در انتهای این پست با لمس دکمه instant view در تلفن‌همراه و یا تبلت خود این مقاله را به صورت کامل مطالعه کنید🔴
رادیو زمانه
«بورژوازی اسلامی» و اقتصاد سیاسی روحانیت شیعه
حسن آزاد – این مقاله حاوی ملاحظاتی انتقادی درباره‌ی مفهوم بورژوازی اسلامی در نزد محمدرضا نیکفر و طرحی بدیل درباره اقتصاد سیاسی روحانیت شیعه است.