✔️ محصول دولت مداخله‌گر
🔅 علی‌اصغر سعیدی، جامعه شناس در گفت و گو با #تجارت_فردا به واکاوی ریشه‌های شکل‌گیری پدیده آقازادگی پرداخته است:
🔅در ایران اگر رشد صنعتی شدن را از دهه 30 در نظر بگیرید، می‌بینید اکثر شرکت‌های صنعتی که تشکیل شده‌اند خانوادگی بوده‌اند و این شرکت‌ها باید در نسل دوم خود به فرزندان کارآفرینان منتقل می‌شد، پس می‌شد گفت که آقازاده‌ها از دهه 30 در اقتصاد ایران، از بخش تجارت به بخش صنعت آمده‌اند. مثلاً خانواده لاجوردی را نگاه کنید. البته این آقازاده‌ها با تلاش و کوشش خود به جایگاهی دست پیدا کردند و از پیوندهای خانوادگی خود خیلی خوب استفاده کردند و توانستند این پیوندهای خانوادگی را دستمایه اصلی تلاش‌های خود کنند.
🔅فرزندان تجار و صنعتگران قدیمی هم آقازاده بودند اما از بچگی تحت آموزش و تعلیم پدران قرار داشتند. با وقوع انقلاب اسلامی شرایط به سمتی رفت که بنگاه‌های خانوادگی که بزرگ شده بودند مصادره و ملی اعلام شدند. البته برخی نویسندگان چپ‌گرا همین خانواده‌ها را جزو هزار فامیل می‌دانستند. اما تحقیقاتی که بعداً انجام دادیم خلاف این را نشان می‌داد. بعد از تمام شدن جنگ این مفهوم به‌تدریج با بار منفی مورد استفاده قرار گرفت و منظور کسانی است که پدران آنها در نهادهای دولتی و مذهبی حضور دارند و از موقعیت پدرانشان سوءاستفاده می‌کنند و دست به انباشت سرمایه می‌زنند.
🔅ما در دهه 20 و 30 پدیده‌ای داشتیم که به ویژه روشنفکران برای انتقاد از وضعیت اقتصادی آن زمان این پدیده را تحت همین عنوان هزار فامیل مطرح می‌کردند. آنها می‌گفتند یک هزار فامیلی وجود دارد که همه ابعاد از جمله اقتصاد و سیاست را به انحصار خود گرفته‌اند. اکنون نیز بیشتر تحلیلگران ما چنین فکر می‌کنند و انتقاداتی نسبت به این افراد دارند. هرچند همان‌طور که گفتم تحقیقات نشان می‌دهد که تعداد زیادی بنگاه خانوادگی بودند که با تکیه بر خودشان بزرگ شدند نه سوءاستفاده. خانوادهای صنعتگری مانند برادران ارجمند، برادران خیامی، خانواده لاجوردی و لاجوردیان، خانواده ایروانی و خانواده‌های خسروشاهی، همه این خانواده‌ها حتی یک سهم هم به خانواده سلطنتی نداده بودند.
🔅وجود یک دولت مداخله‌گر، به‌ویژه وقتی که این‌طور شرایط مانند نوسانات ارزی و وجود رانت ارزی پیش می‌آید وضعیتی ایجاد می‌کند که آقازاده‌ها از طریق فرصت‌ها و دسترسی‌هایی که از طریق آن شبکه ارتباطی خود دارند می‌توانند از این فضا بهره ببرند؛ اطلاعات جمع‌آوری و سوءاستفاده کنند. ببینید کارآفرینان هم از شبکه‌های ارتباطی خود استفاده می‌کنند اما به اندازه لابی‌های آقازاده‌ها با منابع قدرت توانایی ندارند. آقازاده‌ها از شبکه ارتباطی گسترده خود اطلاعات بیشتر، بهتر و موثرتری را می‌توانند کسب کنند.
🔅هر زمان که اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران قوی بوده و توانسته روی دولت تاثیر بگذارد و ضمناً منافع جمعی کارآفرینان را حفاظت کند شرایطی به وجود آمده که قطعاً افراد نمی‌توانستند از امکانی بهره ببرند که دیگران به آن دسترسی ندارند. اما وقتی شما اتاق بازرگانی قوی‌ای نداشته باشید، نه‌تنها آقازاده‌ها به سمت استفاده از فضاها برای رانت‌جویی حرکت می‌کنند بلکه خیلی از کسانی که اصلاً آقازاده نیستند هم ممکن است به شکل آقازاده دربیایند و سعی کنند اطلاعات خاصی را به دست آورند و از شبکه ارتباطات خاصی سوءاستفاده کنند.
🔅هرچقدر نقش دولت در اقتصاد بیشتر باشد، اینها از محیط انحصاری‌ای که دولت به وجود آورده بیشتر و بهتر استفاده و البته سوءاستفاده می‌کنند تا اینکه در یک محیط رقابتی بخواهند عمل کنند. در یک محیط رقابتی ممکن است این آقازاده‌ها جایگاه زیادی نداشته باشند، چون قدرت کارآفرینی آنها زیاد نیست و در یک فضای رقابتی نمی‌توانند مانند کارآفرینان دیگر
@Tehranonline _co
🔅 علی‌اصغر سعیدی، جامعه شناس در گفت و گو با #تجارت_فردا به واکاوی ریشه‌های شکل‌گیری پدیده آقازادگی پرداخته است:
🔅در ایران اگر رشد صنعتی شدن را از دهه 30 در نظر بگیرید، می‌بینید اکثر شرکت‌های صنعتی که تشکیل شده‌اند خانوادگی بوده‌اند و این شرکت‌ها باید در نسل دوم خود به فرزندان کارآفرینان منتقل می‌شد، پس می‌شد گفت که آقازاده‌ها از دهه 30 در اقتصاد ایران، از بخش تجارت به بخش صنعت آمده‌اند. مثلاً خانواده لاجوردی را نگاه کنید. البته این آقازاده‌ها با تلاش و کوشش خود به جایگاهی دست پیدا کردند و از پیوندهای خانوادگی خود خیلی خوب استفاده کردند و توانستند این پیوندهای خانوادگی را دستمایه اصلی تلاش‌های خود کنند.
🔅فرزندان تجار و صنعتگران قدیمی هم آقازاده بودند اما از بچگی تحت آموزش و تعلیم پدران قرار داشتند. با وقوع انقلاب اسلامی شرایط به سمتی رفت که بنگاه‌های خانوادگی که بزرگ شده بودند مصادره و ملی اعلام شدند. البته برخی نویسندگان چپ‌گرا همین خانواده‌ها را جزو هزار فامیل می‌دانستند. اما تحقیقاتی که بعداً انجام دادیم خلاف این را نشان می‌داد. بعد از تمام شدن جنگ این مفهوم به‌تدریج با بار منفی مورد استفاده قرار گرفت و منظور کسانی است که پدران آنها در نهادهای دولتی و مذهبی حضور دارند و از موقعیت پدرانشان سوءاستفاده می‌کنند و دست به انباشت سرمایه می‌زنند.
🔅ما در دهه 20 و 30 پدیده‌ای داشتیم که به ویژه روشنفکران برای انتقاد از وضعیت اقتصادی آن زمان این پدیده را تحت همین عنوان هزار فامیل مطرح می‌کردند. آنها می‌گفتند یک هزار فامیلی وجود دارد که همه ابعاد از جمله اقتصاد و سیاست را به انحصار خود گرفته‌اند. اکنون نیز بیشتر تحلیلگران ما چنین فکر می‌کنند و انتقاداتی نسبت به این افراد دارند. هرچند همان‌طور که گفتم تحقیقات نشان می‌دهد که تعداد زیادی بنگاه خانوادگی بودند که با تکیه بر خودشان بزرگ شدند نه سوءاستفاده. خانوادهای صنعتگری مانند برادران ارجمند، برادران خیامی، خانواده لاجوردی و لاجوردیان، خانواده ایروانی و خانواده‌های خسروشاهی، همه این خانواده‌ها حتی یک سهم هم به خانواده سلطنتی نداده بودند.
🔅وجود یک دولت مداخله‌گر، به‌ویژه وقتی که این‌طور شرایط مانند نوسانات ارزی و وجود رانت ارزی پیش می‌آید وضعیتی ایجاد می‌کند که آقازاده‌ها از طریق فرصت‌ها و دسترسی‌هایی که از طریق آن شبکه ارتباطی خود دارند می‌توانند از این فضا بهره ببرند؛ اطلاعات جمع‌آوری و سوءاستفاده کنند. ببینید کارآفرینان هم از شبکه‌های ارتباطی خود استفاده می‌کنند اما به اندازه لابی‌های آقازاده‌ها با منابع قدرت توانایی ندارند. آقازاده‌ها از شبکه ارتباطی گسترده خود اطلاعات بیشتر، بهتر و موثرتری را می‌توانند کسب کنند.
🔅هر زمان که اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران قوی بوده و توانسته روی دولت تاثیر بگذارد و ضمناً منافع جمعی کارآفرینان را حفاظت کند شرایطی به وجود آمده که قطعاً افراد نمی‌توانستند از امکانی بهره ببرند که دیگران به آن دسترسی ندارند. اما وقتی شما اتاق بازرگانی قوی‌ای نداشته باشید، نه‌تنها آقازاده‌ها به سمت استفاده از فضاها برای رانت‌جویی حرکت می‌کنند بلکه خیلی از کسانی که اصلاً آقازاده نیستند هم ممکن است به شکل آقازاده دربیایند و سعی کنند اطلاعات خاصی را به دست آورند و از شبکه ارتباطات خاصی سوءاستفاده کنند.
🔅هرچقدر نقش دولت در اقتصاد بیشتر باشد، اینها از محیط انحصاری‌ای که دولت به وجود آورده بیشتر و بهتر استفاده و البته سوءاستفاده می‌کنند تا اینکه در یک محیط رقابتی بخواهند عمل کنند. در یک محیط رقابتی ممکن است این آقازاده‌ها جایگاه زیادی نداشته باشند، چون قدرت کارآفرینی آنها زیاد نیست و در یک فضای رقابتی نمی‌توانند مانند کارآفرینان دیگر
@Tehranonline _co