اجنبی به من بگو چرا شما پیشرفت کردید و ما عقب ماندیم؟ از زمانیکه عباس میرزا نخستین پرسش از جنس روشنفکری را در جنگ قفقاز از سفیر فرانسه پرسید بیش از ١٥٠ سال میگذرد. پس از یک قرن و نیم این شکاف بیشتر شده، درّه و برهوتی ١٠٠٠ ساله. جریان روشنفکری در این مدت ٥ نسل را پشت سر گذاشته.

طرفه اینکه از نسل نخست تا نسل فعلی، روشنفکری در ایران سیری قهقرایی و نزولی داشته، #انحطاط کامل اندیشه ایرانی. بجز تعدادی انگشت شمار، جریان غالب فکری در ایران نه تنها دچار زوال در تولید اندیشه بوده که در مصرف و باز تفسیر آن نیز دچار خطاها، اعوجاجات و انحرافات تاریخی بسیاری شده.

اگر غرب در تکنولوژی، اقتصاد و تمام جنبه ها در دنیا پیشتاز شده به دلیل هسته مرکزی آن یعنی پویایی علوم #انسانی و زایش مستمر و مداوم #اندیشه در غرب بوده ست. ما هنوز که هنوزست به تعبیر امیل دورکهیم در مرداب سرگشتگی، آشوب، حیرانی و کشمکش سنت و مدرنیته گرفتار هستیم، هنوز بلاتکلیفیم.

هنوز که هنوز است این نکته را نگرفته ایم که مرز دنیای کهنه و نو را اروپائیها با ٣ خط در قرن ١٦، ١٧ و ١٨ کاملا جدا کردند و تکلیف خود را با قرون وسطی، انکیزاسیون، تفتیش عقاید، نهاد دین و کلیسا یکسره کردند و رنسانس و رفورم دین و #روشنگری را برگزیدند. پس چرا ما این مرز را نمیکِشیم؟

تجربه آنها همچون آئینه ای در برابر ما فریاد میزند که انتخاب کنید. اما ما هنوز #گیج هستیم. دنیای نو و ارزشهایش، انسان برده و بنده و رعیت را شهروند کرد. حقوق و قانون که همیشه پشت دینمداران و زورداران بود، این بار با ارزشهای مدرنیته سمت #آزادی، انسان و زندگی ایستاد.

آزادی فرد، اصالت را به انسان داد، نه خدا و همین راه سوءاستفاده شیادان دینکار و مفلس های دیندار را بست. شاید آزادی نسلهای بعد و سده ١٥ ایران، مدیون تباهی و تاریکی رژیم تفتیش عقایدی و تئوکراتیک ج.ا. باشد. شاید #رنسانس ایرانی رخ دهد. شاید ما همان نسل عصر روشنگری ایران باشیم، شاید.

Libera viro

@TwitterMamnoe