سده در شاهنامهٔ فردوسی:

یکی روز شاه جهان سوی کوه/
گذر کرد با چند کس هم گروه
پدید آمد از دور چیزی دراز/
سیه رنگ و تیره تن و تیزتاز
دو چشم از برسر چو دو چشمه خون/
ز دود دهانش جهان تیره گون
نگه کرد هوشنگ با هوش و سنگ/
گرفتش یکی سنگ و شد تیز چنگ
به زور کیانی رهانید دست/
جهانسوز مار از جهانجوی جست
برآمد به سنگ گران سنگ خرد/
همین و همان سنگ بشکست گرد
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ/
دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ
نشد مار کشته ولیکن ز راز/
ازین طبع سنگ آتش آمد فراز
جهاندار پیش جهان آفرین/
نیایش همی کرد و خواند آفرین
که او را فروغی چنین هدیه داد/
همین آتش آنگاه قبله نهاد
بگفتا فروغیست این ایزدی/
پرستید باید اگر بخردی
شب آمد برافروخت آتش چو کوه/
همان شاه بر گرد او با گروه
یکی جشن کرد آن شب و باده خورد/
سده نام آن جشن فرخنده کرد
ز هوشنگ ماند این سده یادگار/
بسی باد چون او دگر شهریار

در کتاب نوروزنامه منسوب به خیام می‌خوانیم:

هر سال تا به امروز جشن سده را پادشاهان نیک عهد در ایران و توران به‌جای‌می‌آورند، بعدازآن‌به‌امروز، این‌جشن به‌دست فراموشی سپرده‌شد و تنها زرتشتیان که نگهبان آیین‌های ایرانی بوده و هستند این جشنِ باستانی را برپامی‌داشته‌اند.

به‌نوشته مورخانی همچون بیرونی، بیهقی، گردیزی جشن سده یکی از سه‌جشن بزرگ ایرانیان است که در دوران اسلامی، تا اواخر دوران خوارزمشاهیان و حملهٔ مغول دوام‌آورد و هم سلاطین و امیران، و هم مردم عادی این‌جشن را به‌پا می‌داشتند؛ مشهورترین و بزرگ‌ترین جشن سده در زمان «مردآویج زیاری» در سال ۹۳۵ میلادی (سیصدسال پس‌از سقوط ساسانیان) در اصفهان برگزار شده‌است و چنان‌که در تاریخ بیهقی آمده‌است جشن سدهٔ دیگری که به‌یاد مردم مانده، جشنی است که در زمان سلطان مسعود غزنوی در سال ۱۰۳۹ میلادی برگزار شد.

#بهرام_ورجاوند
#جشن_سده #سده #ایران #ایرانشهر #ایرانشهری #ایرانی #آریایی #زرتشت #تخت_جمشید #iran #تاریخ #نسل_شیک_پاسارگادی #زرتشتی #جشنهای_ایرانی #ایرانیان #پارسیان #شاه #persia #persian #شاهنامه #تاریخ_ایران #فرهنگ_ایرانی #پیشدادیان #هوشنگ #مرداویج

https://t.me/C_B_SHAHZADEH/180822

 ما ایرانیان بخش بزرگی از دستورزبان خود را ‌فراموش کرده‌ایم؛ ما ایرانیان در گذار سده‌های پیشین هم بخش بزرگی از فرهنگ خود را فراموش‌کردیم و هم بخش بزرگی‌از زبان خود را؛ دستورزبان فارسی امروز نسبت‌به فارسی دیروز بسیار کوچکتر و نارساتر است؛ دستورزبان کهن پارسی برای همه‌چیز قانون داشت؛ ازاین‌روست که حتی «حالت آرزویی فعل» را نیز ازیادبرده‌ایم و به «خدا حفظت کناد» می‌گوییم «خدا حفظت کنه» !

برخی‌از حالت‌های دیگرِ فراموش‌شده:

حال استمراری:
همی‌نویسم: دارم می‌نویسم.
نمونه: کی می‌نویسی؟ همی‌نویسم (دارم می‌نویسم).

گذشتهٔ التزامی:
بخواستم
نمونه: اگه به‌جای امروز، چندسال پیش بخواستم این‌کار رو بکنم هم، باز نمی‌شد.

گذشته شرطی ۱:
اگه من جای تو «می‌بودم» (امروز‌ به‌اشتباه می‌گیم اگه جای تو بودم)
اگه من اکنون در تبریز می‌بودم (نه اگه من اکنون در تبریز بودم)

گذشتهٔ شرطی ۲:
اگر خواستیمی، برداشتیمی (اگر می‌خواستیم، برمی‌داشتیم) همان قبلی‌ست.

آیندهٔ استمراری:
همی‌خواهم‌گفت (در آینده همواره خواهم‌گفت)
نمونه: من این را تازمانی که همه بدانند همی‌خواهم‌گفت.

این‌چند که نمونه آورده‌شد، برخی از حالات فعلی پارسی‌ست که امروز ازیادما‌رفته و فراموش‌کرده‌ایم؛ باشد که به‌زودی به‌یادآورده و زبان‌مان را همچو فرهنگ‌مان ازنو بازسازیم.

#بهرام_ورجاوند #ایران #ایرانی #ایرانشهری #پارسی #ایرانشهری #فارسی #iran #persian #ایرانیان #آریایی

🔗 kavehiranfarreh