‍ ‍ 🔴📣🔴در کارگاه‌های زیرزمینی چه می‌گذرد؟
کارِ پنهانِ کودکان، آژیر قرمز برای نهادها و مسئولان

بخش اول

براساس آمار سازمان جهانی کار، بیش از ۲۵۰ میلیون کودک ۵ تا ۱۴ ساله در سراسر جهان زیر سن قانونی کار می‌کنند. در ایران آمار دقیقی از کودکان کار نداریم، با این وجود، بیشترین خطرات متوجه کودکانی‌ست که در کارگاه‌های کوچک و زیرزمینی مشغول به کار هستند.

نگران است؛ با نگرانی دوروبر را می‌پاید؛ وقتی مطمئن شد در دیدرس ماموران نیست، از مقابل در مترو به سرعت رد می‌شود و خودش را به صندلی‌های آن‌طرف می‌رساند؛ جایی که زن‌ها و دخترها نشسته‌اند: «خاله! فال می‌خری؟ هزارتومنه فقط؛ بخر سر صبحه شاید دستت واسم برکت داشته باشه.» و بعد از چند ثانیه انتظار، سراغ بعدی می‌رود؛ درنگ می‌کند در چشمانِ بعدی خیره می‌شود و بازهم: خاله فال می‌خری؟.....

نگرانی کودک دوازده ساله‌ای که پدرش در محدوده‌ی پارک شهر بساط واکسی دارد، خودش فال‌فروشِ متروست و برادرش در همین واگن‌های قطار آدامس فروشی می‌کند، ماموران به قول خودش «سختگیر» مترو هستند؛ مامورانی که از قطار پیاده‌اش می‌کنند؛ بعضی‌ها فال‌هایش را می‌گیرند؛ جلوی چشمانش پاره می‌کنند و می‌اندازند سطل زباله؛ و آن وقت محمد دوازده ساله را هُل می‌دهند بیرون ایستگاه و با توپ و تشر هشدار می‌دهند که دیگر نباید بازگردد؛ اما محمد که نمی‌تواند «دیگر» بازنگردد: «می‌روم یکی دو ایستگاه آن طرف‌تر دوباره سوار می‌شوم.» بعضی ماموران به قول محمد مهربان‌ترند؛ «متوجه هستند» محمد اگر کار نکند، اوضاع خراب است؛ آنها می‌‌دانند اگر محمد کار نکند، داروهای مادر روی زمین می‌ماند؛ اگر کار نکند، به کاسب‌های خیابان شوش و مولوی بدهکارتر می‌شوند؛ بعضی مامورها این‌ها را می‌فهمند و به روی خودشان نمی‌آورند؛ اما مامور این ایستگاه سختگیر است؛ محمد بازهم زیرچشمی مامور را می‌پاید؛ خودش را در پناه صندلی‌ها قایم می‌کند و فقط وقتی قطار راه می‌افتد، خیالش راحت می‌شود: «بی‌خیال این حرف‌ها؛ آخر چقدر سوال می‌پرسی؛ آخرش فال می‌خری یا نه؟....»   

دوازدهم ژوئن برابر با بیست و دوم خرداد، روز جهانی مبارزه با کار کودک است؛ براساس آمار سازمان جهانی کار (ILO)، بیش از ۲۵۰میلیون کودک ۵ تا ۱۴ ساله در سراسر جهان  زیر سن قانونی کار می کنند. براساس همین آمار،  ۱۲۰ میلیون‌ نفر از ۲۵۰ میلیون کودک کار، وارد بازار کار شده و مشغول به کار تمام‌وقت هستند و ۱۳۰ میلیون کودک دیگر به صورت پاره وقت کار می‌کنند که بیشترشان پسر هستند. همین طور طبق تخمین‌های جدید این سازمان، از این تعداد ۱۲۲.۳ میلیون کودک در منطقه آسیا و پاسیفیک زندگی می‌کنند. ۴۹.۳ میلیون نفر در افریقا و ۵.۷ میلیون کودک در امریکای لاتین و کارائیب هستند.

اینها آمار جهانی هستند؛ در ایران ولی از اطلاعات دقیق خبری نیست؛ آمار مشخصی از کار کودکان نداریم؛ برخی می‌گویند دو میلیون کودک کار داریم اما برخی نیز بر این عقیده‌اند که بیش از هفت میلیون کودک در ایران به صورت تمام وقت یا پاره وقت، کار می‌کنند؛ برخی مسئولان نیز مساله را به کلی رد می‌کنند و شیوه کارشان همان است که مامورانِ سختگیرِ  مترو از آن تبعیت می‌کنند؛ دقیقاً مثل همان‌هایی عمل می‌کنند که محمد را از قطار پیاده می‌کنند، «اجناسش» را می‌گیرند و او را به بیرون هل می‌دهند؛ اینطوری «صورت مساله» پاک می‌شود؛ نرخِ مواجهه‌ی مردم با این پدیده‌ی به زعم آنها «شوم» کمتر می‌شود؛ با این شیوه کسی «کودک کار» را نمی‌‌بیند؛ کار ساده‌ای است؛ با محمد «برخورد» می‌کنند ولی کسی «محمد» را نمی‌بیند که ایستگاه بعد دوباره سوار همین قطار می‌شود....

اگرچه وضعیتِ «کودکان کار و خیابان» مانند محمد به شدت بغرنج و آسیب‌زاست؛ اما نکته اینجاست که همه‌ی کودکان کار، کودکانِ خیابان نیستند؛ کودکانِ زیزمین‌ها، پستوها، گاراژها؛ کودکانِ «پشت و پسله‌ها» اوضاعشان به مراتب بدتر است؛ چراکه هرچه عریانی کمتر و پرده‌ها پوشیده‌تر باشد، آسیب‌ها و خطرات هم جدی‌تر است.👇👇👇
#کار_کودکان_ممنوع
@ettehad

‍ 🔴📣🔴طبق ماده ۷۹ قانون کار، «به کارگماردن افراد کمتر از ۱۵ سال تمام (پسر و دختر)‌ ممنوع است.

بخش سووم

کارفرمایانی که افراد کمتر از ۱۵ سال را به کار بگمارند، مستوجب مجازات خواهند بود. ضمنا باید کودکان را به کاری گماشت که برای او زیان آور نباشد. همین طور در ماده بعدی این قانون آورده شده است که «کارگری را که بین ۱۵ تا ۱۸ سال سن دارد، کارگر نوجوان می‌نامد» البته تاکید هم می‌شود که «چنین کارگری در بدو استخدام باید از سوی سازمان تامین اجتماعی مورد آزمایش‌های پزشکی قرار گیرد.» در ماده ۸۲ قانون کار، ساعات کار روزانه کارگر نوجوان را نیم ساعت کمتر از ساعت کار معمولی کارگران تعیین می‌کند و ترتیب استفاده از این امتیاز را موکول به توافق کارگر و کارفرما می‌سازد.

در ماده ۸۳ قانون کار نیز به تاکید آمده است: «ارجاع هر نوع کار اضافی و انجام کار در شب و نیز ارجاع کارهای سخت و زیان‌آور و خطرناک و حمل بار با دست بیش از حد مجاز، استفاده از وسایل مکانیکی، برای کارگر نوجوان ممنوع است» و در نهایت ماده ۸۴ قانون کار یادآور می‌شود: «در ارتباط با مشاغل و کارهایی که به علت ماهیت آن و یا شرایطی که کار در آن انجام می‌شود برای سلامتی یا اخلاق کارآموزان و نوجوانان زیان‌آور است، حداقل سن کار ۱۸ سال تمام خواهد بود [نه ۱۵ سال]. تشخیص این امر با وزارت کار و امور اجتماعی است.»

با این وجود، بحث «معافیت‌های قانونی» این الزامات را در عمل کم‌رنگ کرده‌است:

 طبق ماده ۱۸۸ قانون کار،‌ «کارگران کارگاه‌های خانوادگی که انجام کار آن‌ها منحصرا توسط صاحب کار،‌ همسر و خویشاوندان نسبی درجه یک انجام می‌شود، مشمول مقررات قانون کار نمی‌باشد.» علاوه بر این، ماده ۹۱ قانون کار اجازه داده است که کارگاه‌های کوچک کمتر از ده نفر، بر حسب مصلحت موقتاً از «بعضی» مقررات قانون کار مستثنی شوند. مجلس ششم، این ماده قانونی را اجرایی و کارگاه‌های کوچک را از شمول قانون کار خارج کرد. برای این معافیت بایستی آیین‌نامه‌ای توسط شورای عالی کار تهیه و به تایید هیات وزیران برسد.

در مجموع باید گفت علیرغم الزامات و محدودیت‌ها، خارج بودن از شمول قانون کار برای کارگاه‌های خانگی و کارگاه‌های کوچک، امکان به‌کارگیری و استثمار کودکان را به وجود آورده‌است؛ پس علی القاعده بایستی اصلاحات قانونی به عمل بیاید و «معافیت‌ها» حذف شوند.

کمبودها چیست؛ چالش‌ها کجاست؟

علی خدایی (عضو کارگری شورای عالی کار) در ارتباط با این معافیت‌ها و فراهم آمدن امکان بهره‌کشی از کودکان می‌گوید: باید به دقت موضوع را بررسی کرد؛ کارگاه‌های زیر ده نفر از همه مقررات کار خارج نیستند، فقط از «برخی» از مقررات، معاف شده‌اند. منع کار کودکان در این کارگاه‌ها همچنان برقرار است و جزو معافیت‌ها نیست اما متاسفانه نه اطلاع‌رسانی دقیقی در این زمینه انجام شده و نه دولت نقش نظارتی خود را در این حوزه به خوبی انجام داده‌است؛ بنابراین یک محیط امنی در کارگاه‌های کوچک برای کارفرمایان سودجو ایجاد شده که به شدت هم نیروی کار بالغ و هم کودکان را استثمار می‌کنند.  

کارگاه‌های زیر ده نفر از بازرسی وزارت کار معاف نیستند و اگر این بازرسی‌ها دقیق انجام نمی‌شود، از کوتاهی و قصور وزارت کار است. او ادامه می‌دهد: هیچ سند قانونی برای معافیت کارگاه‌های کوچک از بازرسی کار وجود ندارد؛ فقط در مورد بازرسان تامین اجتماعی و در بحث بیمه، اگر شکایتی از جانب کارگر صورت بگیرد، بازرسان تامین اجتماعی به محل مراجعه می‌کنند اما بازرسی کار، منع قانونی ندارد و بایستی مرتب و دقیق انجام شود تا هم در زمینه ایمنی، مشکلی به وجود نیاید و هم از کار کودک استفاده نشود؛ در زمینه حوادث شغلی نیز بعد از کارگاه‌های ساختمانی، بیشترین حوادث در کارگاه‌های کوچک رخ می‌دهد که آنهم به دلیل عدم رعایت اصول ایمنی و عدم انجام بازرسی دقیق است. در این کارگاه‌ها اگر حادثه‌ای برای یک «کودک» رخ بدهد، به دلیل جهل قانونی و ترسی که دارند، به هیچ جا مراجعه نمی‌کنند و حق‌شان ضایع می‌شود؛ آیین دادرسی ضعف دارد که کودکان زیر پانزده سال به دلیل غیررسمی بودن اشتغال، نمی‌توانند به هیات‌های حل اختلاف یا تشخیص برای شکایت مراجعه کنند و در نتیجه هیچ نهادی از حقوق تضییع شده آنها در صورت بروز حادثه دفاع نمی‌کند.

خدایی تاکید می‌کند: سوءبرداشت از قانون کار و از معافیت‌های قانونی باعث شده که کودکان کار از حداقل‌های قانونی که دیگران بهره‌مند هستند نیز محروم بمانند.

او پدیده «کار کودک» را چالشی جدی در عرصه اشتغال غیررسمی تعریف می‌کند و معتقداست به علت عدم نظارت بر بخش غیررسمی اقتصاد، معضل کار کودک به یک پدیده‌ی ناگوار اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده‌است.

ادامه👇👇👇
#کار_کودکان_ممنوع
@ettehad

‍ 🔴📣🔴نزدیک به صد سال از زمانی که لویس ویکس هاین معلم آمریکایی که بعد ها روزنامه نگار شد و از کودکان کار در ایالات متحده عکس میگرفت میگذرد!
هاین هدف خود را "نشان دادن آنچه که باید تغییر کند" عنوان کرد" عکس های او بین سالهای 1908 تا 1924 گرفته شده و سرانجام موجب شد روزولت قانون منع کار کودکان زیر شانزده سال را در 25 ژوئن 1938 امضا کند و کار در شرایط سخت برای کودکان بین شانزده تا هجده سال نیز در امریکا ممنوع اعلام کرد.
اما امروزه با انبوهی از عکس های کودکان کار هیچ واکنشی نه در سطح اجتماعی و نه در سطح حکومتی در بسیاری کشورها من جمله ایران نمیبینیم!
#کار_کودکان_ممنوع
@ettehad

‍ 🔴پنج شنبه، ۱۷ مهر ۱۳۹۹

روایت ۵ کودک کار از مواجهه با طرح جمع‌آوری بهزیستی در گزارش «اعتمادآنلاین»:

ما را با یک دستگاه برقی می‌زدند / مددکار همان خانمی است که نمی‌گذارد زودتر از ۱۰ روز پیش مادرم برگردم / کار نکنم، پدرم خرجم را نمی‌دهد
پنج کودک کار هفت تا ۱۵ساله که تجربه دستگیر شدن توسط ماموران سازمان بهزیستی را دارند، در گزارش «اعتمادآنلاین» روایت خود را بازگو می‌کنند؛ از شیوه برخورد ماموران بهزیستی، مراکزی که محل نگهداری‌شان بوده و وضعیتی که پس از بیرون آمدن از بهزیستی پیدا کرده‌اند. ترس از دستگیری دوباره‌ هر کدام از آنها را به نحوی روانه شغل دیگری کرده است. اما، هر پنج نفرشان، هنوز هم کودک کار هستند.
اعتمادآنلاین|‌ نیلوفر حامدی- بیش از سه دهه از نخستین روزی که سازمان بهزیستی در صدد جمع‌آوری کودکان کار برآمده می‌گذرد. این سازمان تنها ابزار مقابله با کودکان کار را در جمع‌آوری آنها از سطح شهر خلاصه کرد و از آن روز تاکنون هم هر سال این طرح‌ها با عناوین متفاوت اجرا می‌شود آن هم در شرایطی که انجمن‌ها و فعالان حقوق کودک و نوجوان بارها چنین اقداماتی را زیر سوال برده و اثربخشی آن را در جهت ریشه‌کن شدن این مساله نفی کرده‌اند.

به گفته معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی، بیش از ۷۰ هزار کودک کار که در خیابان‌ها فعالیت می‌کنند در کشور وجود دارد و همین آمار هم به خوبی نشان می‌دهد که طرح‌های این‌چنینی تا چه اندازه عبث بوده‌اند.
نحوه برخورد سازمان بهزیستی برای جمع‌آوری این کودکان و نگهداری آنها در مراکز هم خود پرونده دیگری است. ۱۶ شهریورماه بود که اخباری منتشر شد مبنی بر اینکه ۱۰ کودک و نوجوان محبوس در زیرزمین اداره بهزیستی شاهین‌شهر کودکان سر چهارراه‌ها بوده‌اند که از قرار معلوم توسط ماموران جمع‌آوری و تحویل این اداره شده بودند، اما اداره بهزیستی شاهین‌شهر آنها را بدون مراقب و کوچک‌ترین امکاناتی در این زیرزمین حبس کرده بود؛ اتفاقی که منجر به عزل رئیس و معاون این اداره شد.

از سوی دیگر، ضحی امیری مسئول کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودکان همین هفته گذشته در وصف اثرپذیری طرح‌های سازمان بهزیستی با هدف مبارزه با آسیب اجتماعی به اسم کودکان کار در سال‌های اخیر به اعتمادآنلاین گفت: «به گواه کودکانی که در مراکز ساماندهی حضور دارند، آنان یا با توسل به زور و قوه قهریه سوار ماشین شده‌اند یا با وعده دادن یک غذای گرم و لباس که هیچ ارتباطی با آیین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی ندارد.»

با وجود این، هنوز اظهارنظراتی شنیده می‌شود که وجود کودکان کار را صرفاً به دست‌های پشت پرده و باندهای زیرزمینی محدود می‌کند. حتی برخی مسئولان پا را از این مساله هم فراتر گذاشته و از پدیده‌ای جدید صحبت کرده‌اند. مالک حسینی، سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران ۲۲ شهریور امسال به پدیده‌ای جدید در حوزه کار کودک اشاره کرد و گفت: «پدیده‌ نوظهور، کودکانی هستند که به سبب عدم‌ نظارت مناسب خانواده‌هایشان و تحت تاثیر سایر کودکان کار خیابانی بدون نیاز مالی خانواده و مبتنی بر اثرپذیری از همسالان خود در خیابان‌ها به ویژه چهارراه‌ها کار می‌کنند.»

اعتمادآنلاین برای بررسی این اظهارنظرها گزینه‌ای بهتر از خود این کودکان نیافت. کودکانی که فقر باعث شده تا به خاطر پدر و مادر معتاد، بیمار یا بیکارشان، قبای بزرگ‌تری به تن کنند و وارد خیابان‌ها شوند. یکی برای تامین هزینه جراحی مادرش، دیگری برای پرداخت اجاره خانه. یکی هم تنها جرمش این است که دوست دارد درس بخواند.

پنج کودک کار هفت تا ۱۵ساله که تجربه دستگیر شدن توسط ماموران سازمان بهزیستی را دارند، در این گزارش روایت خود را بازگو می‌کنند؛ از شیوه برخورد ماموران بهزیستی، مراکزی که محل نگهداری‌شان بوده و وضعیتی که پس از بیرون آمدن از بهزیستی پیدا کرده‌اند. ترس از دستگیری دوباره‌ هر کدام از آنها را به نحوی روانه شغل دیگری کرده است. اما، هر پنج نفرشان، هنوز هم کودک کار هستند.

#نه_به_شکنجه_کودکان
#کار_کودکان_ممنوع
@ettehad

🔴گفت و گوی یک شهروند با #کودکی_۶ ساله که از ۶ صبح تا ۱۰ شب #دستفروشی میکند.

#کودکان_اولین #قربانیان_فقر هستند.‌

تحصیل و بازی و رفاه و شادی حق تمام کودکان است.

دولت باید تمام کودکان کار را به مدرسه بازگرداند و شرایط تحصیل، تغذیه سالم و رفاه را برای آنان به طور رایگان فراهم کند.‌
#کار_کودکان_ممنوع
@ettehad