کلام | سید حمید حسینی
3.48K subscribers
508 photos
332 videos
128 files
1.01K links
✳️ یادداشت‌ها، برگزیده‌ها و پیشنهادهایی در مسیر آگاهی

نقد و نظرتان به دیدهٔ منّت

⬅️ آی‌دی شخصی: @hamidhosseiniii

⬇️⬇️⬇️

✳️ https://t.me/hamidhossaini
Download Telegram
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔺حالا که به دین واقعی دسترسی نداریم، بهتر نیست راه درست را خودمان تشخیص دهیم؟

بخشی از جلسهٔ شانزدهم #دین_حنیف در قرآن

⭕️ @hamidhossaini
💢 دین حنیف در قرآن ـ جلسهٔ هفدهم 💢

❇️ اگر چه همگان اذعان دارند که یکی از آسیب‌های دینداری زیاده‌روی است و هشدارهای قرآن در این‌باره را به یکدیگر یادآوری می‌کنند، ولی مشکل اصلی این است که هر گروهی خود را در مسیر اعتدال و دیگران را به غلو یا تقصیر متهم می‌کند. در این جلسه معیار قرآن برای تشخیص غلو را بررسی کردیم.


🔺این جلسات برخی چهارشنبه‌ها ساعت ۲۱ در لایو اینستاگرام برگزار می‌شود.

#دین_حنیف ۱۷

⭕️ @hamidhossaini
Audio
💢 دین حنیف در قرآن ـ جلسهٔ هفدهم 💢

📣 فایل صوتی

❇️ اگر چه همگان اذعان دارند که یکی از آسیب‌های دینداری زیاده‌روی است و هشدارهای قرآن در این‌باره را به یکدیگر یادآوری می‌کنند، ولی مشکل اصلی این است که هر گروهی خود را در مسیر اعتدال و دیگران را به غلو یا تقصیر متهم می‌کند. در این جلسه معیار قرآن برای تشخیص غلو را بررسی کردیم.


🔺این جلسات برخی چهارشنبه‌ها ساعت ۲۱ در لایو اینستاگرام برگزار می‌شود.

#دین_حنیف ۱۷

⭕️ @hamidhossaini
💢 زیاده‌روی در دین 💢

❇️ یکی از مهم‌ترین آفت‌هایی که بر دینداری عارض می‌شود، زیاده‌روی و غلو در باورها، ارادت‌ها و عبادت‌هاست. آنچه این خطر را پیچیده‌تر و مقابله با آن را از آسیب‌های مشابه، دشوارتر می‌کند این است که هر گروه و سلیقه‌ای خود را در نقطهٔ اعتدال و دیگران را دچار غلو یا تقصیر می‌داند.

🔺آسیب غلو به‌حدی است که قرآن کریم علاوه بر هشدار دادن (نساء، ۱۷۱) و هوس‌آلود و گمراه‌کننده دانستن آن (مائده، ۷۷)، بارها سخنان نادرستی را که از سر محبّت، دربارهٔ پیامبران بزرگ الهی بیان شده، کفرآمیز (مائده، ۷۲)، تشبّه به کافران (توبه، ۳۰) و کفر بعد از اسلام (آل‌عمران، ۸۰) بر شمرده است.

🔸از نگاه قرآن نه‌تنها برخوردار بودن از پایه‌های صحیح اعتقادی برای در امان ماندن از یاوه‌های غلوآمیز کافی نیست (عنکبوت، ۶۱) بلکه این آفت، به بهانهٔ اموری معنوی و جذاب همچون شفاعت (یونس، ۱۸) و قرب الهی (زمر، ۳) دیندارانی معتقد به خداوند عزیز علیم (زخرف، ۹) را به بت‌پرستی کشانده است.

🔸توصیهٔ قرآن برای پیشگیری از این گمراهی بزرگ، پایبندی به حق است (یونس، ۳۲) و هر جا نسبت به غلو هشدار داده، نقطهٔ مقابل آن را حق‌گویی اعلام کرده است. (نساء، ۱۷۱ و مائده ۷۷ و ۱۱۶) با این حال تا ندانیم حق چیست، این مشکل حل نمی‌شود؛ زیرا غالی‌ترین افراد نیز خود را بر حق و دیگران را قاصر و مقصّر می‌دانند.

🔸بررسی آیات مرتبط نشان می‌دهد قرآن بارها تکیه بر گمان (یونس، ۳۶) و نداشتن علم (نجم، ۲۸) را در برابر حق قرار داده و سخن بدون منطق و آگاهی را ناحق اعلام کرده (اعراف، ۳۳) و عامل انحراف مشرکان را نام‌گذاری‌ها و رفتارهایی بی‌دلیل و بی‌بهره بودن آنها از علم دانسته است. (یوسف، ۴۰)

🔸اگرچه با دقت به این نکات می‌فهمیم تکیه بر استدلال علمی زیاده‌روی دینی را کاهش می‌دهد، ولی وقتی می‌بینیم عالمانی در حدّ شیخ مفید و شیخ صدوق دربارهٔ غلو نزاع داشته‌اند و آگاهی دانشمندان بزرگ نیز ظنی و خطاپذیر است، متوجه می‌شویم علمی که قرأن به آن دعوت می‌کند، گزاره‌هایی خاص و مشخص نیست.

🔻با تدبر در آیات قرآن به این نتیجه می‌رسیم که مهم‌ترین مصداق ظن و گمان و عامل اصلی سقوط تدریجی جوامع دینی به ورطهٔ غلو، تک‌صدایی متولیان و تکیه بر قرائتی رسمی از دین بوده و علمی که قرآن ما را به تبعیت از آن دعوت می‌کند (اسراء، ۳۶) هر یافته‌ای است که در فضای آزاد نقد و گفتگو به‌دست می‌آید. (زمر، ۱۸)

بر این اساس هر نوع عقیده، تمجید یا مناسکی که بدون بررسی دلایل موافق و مخالف، و صرفاً بر مبنای علائق مذهبی برگزیده شود، سخنی ناحق و مصداقی از غلو به‌شمار می‌آید و راه نجات از آن، به‌جای متهم کردن یکدیگر، شنیدن نظرات گوناگون یا سکوت و توقف در هر مسئله‌ای است که امکان بررسی دیدگاه‌های پیرامون آن وجود ندارد.

#دین_حنیف ۱۷

⭕️ @hamidhossaini
💢 پاسخ به یک انتقاد 💢

✳️ معمولاً پس از ارائهٔ مباحث قرآنی با نقد دوستانی مواجه ‌می‌شوم که تکیه نکردن بر احادیث در بهره‌گیری از آیات را بی‌توجهی به مبیّن بودن عترت می‌دانند. در این‌‌باره نکات فراوانی قابل بیان است، ولی در این مجال تنها به برخی از مهم‌ترین آنها اجمالاً اشاره می‌کنم:

🔸قرآن و اهل بیت (علیهم‌السلام) در صورتی به‌عنوان دو بال، زمینهٔ پرواز ما را در آسمان هدایت فراهم می‌آورند که با روشی درست و عقلانی به هر دو تمسک بجوییم، نه اینکه صرفاً شعار پیروی از آنها را بدهیم ولی به توصیه‌های ارزشمندشان بی‌توجه باشیم، یا یکی را با تأکید بر اهمیت دیگری رها کنیم و مهجور بگذاریم.

🔸بعضی از آنچه به بهانهٔ مبیّن بودن اهل بیت (علیهم‌السلام) ترویج می‌شود و فهم ظواهر و مقاصد آشکار قرآن را به روایاتی که در صحت و صدور بسیاری از آنها تردید وجود دارد وابسته می‌سازد، نه فقط کنار زدن قرآن از محوریت هدایت، بلکه بی‌توجهی به مهم‌ترین توصیهٔ اهل بیت (علیهم‌السلام) در زمینهٔ دینداری است.

🔸ائمهٔ اطهار (علیهم‌السلام) بارها بدون قیودی که این خط فکری ترویج می‌کند، شیعیان خود را به مراجعهٔ مستقیم به قرآن توصیه کرده‌ و از آنها خواسته‌اند هیچ روایتی را بدون احراز موافقتش با کتاب خدا نپذیرند؛ ولی گروهی از مدعیان ولایت‌مداری بر نقطهٔ مقابل این روش اصرار دارند و فهم قرآن را بدون تکیه بر روایات ممکن نمی‌دانند.

🔸آیا فرمان پیشوایان دین دربارهٔ عرضهٔ روایات بر قرآن، معنایی جز این دارد که وظیفهٔ شیعیان، به‌ویژه در عصر غیبت، این است که ابتدا قرآن را بدون تأثیر پذیرفتن از روایاتی که شاید دستخوش جعل و تصحیف و تحریف شده باشد، با تکیه بر همان متن بفهمند و فقط روایاتی را که با برداشت عالمانه از قرآن مغایر نبود بپذیرند؟

🔸مفهوم این توصیه، بی‌نیازی از تبیین اهل بیت (علیهم‌السلام) نیست، بلکه با این روش، چارچوب درست دینداری از کتابی مستحکم و مطمئن به‌دست می‌آوریم و برای به‌دست آوردن جزئیات و تفاصیل و معانی عمیق‌تر آیات قرآن به احادیثی مراجعه می‌کنیم که علاوه بر بررسی‌های تاریخی، مطابقتش را با سند اصلی دین احراز کرده باشیم.

🔸آری اگر برداشت ما از قرآن با تبیین قطعی‌ معصومان مغایر بود، باید فهم خود را تخطئه و سخن مفسران حقیقی کتاب خدا را مبنا قرار دهیم. ولی در این دوران جز در مسائلی انگشت‌شمار، راهی برای علم به این تبیین‌ها نداریم و در سایر موضوعات ناچاریم بر قرآن تکیه کنیم و روایات را در حدّ تبیین‌های احتمالی پیشوایان دین در فهم آيات تأثیر دهیم.

✳️ آنچه در مباحث #دین_حنیف ارائه می‌گردد بر همین مبناست و در حدّ توان تلاش می‌شود ضمن حفظ استقلال قرآن در بیان مقاصد، هیچ نکته‌ای با برداشت‌ اخلاقی از آنچه در منابع معتبر حدیثی آمده است نیز در تعارض نباشد. ضمن اینکه به‌یاری خداوند در مراحل بعد، تفصیل این مطالب با بهره‌گیری از روایات، تدوین و ارائه خواهد شد.

⭕️ @hamidhossaini
💢 دین حنیف در قرآن ـ جلسهٔ هجدهم 💢

❇️ برخلاف آنچه این روزها دربارهٔ غیر قابل تفکیک بودن اصل دین از سرگذشت پیروانش گفته می‌شود، در این جلسه توضیح داده شد که از نظر قرآن یکی از ویژگی‌های دین الهی این است که می‌تواند بلافاصله وارونه و حتی به ضدّ خودش تبدیل گردد.

🔺این جلسات برخی چهارشنبه‌ها ساعت ۲۱ در لایو اینستاگرام برگزار می‌شود.

#دین_حنیف ۱۸

⭕️ @hamidhossaini
Audio
💢 دین حنیف در قرآن ـ جلسهٔ هجدهم 💢

📣 فایل صوتی

❇️ برخلاف آنچه این روزها دربارهٔ غیر قابل تفکیک بودن اصل دین از سرگذشت پیروانش گفته می‌شود، در این جلسه توضیح داده شد که از نظر قرآن یکی از ویژگی‌های دین الهی این است که می‌تواند بلافاصله وارونه و حتی به ضدّ خودش تبدیل گردد.

🔺این جلسات برخی چهارشنبه‌ها ساعت ۲۱ در لایو اینستاگرام برگزار می‌شود.

#دین_حنیف ۱۸

⭕️ @hamidhossaini
💢 دینی که به ضدّ خودش تبدیل می‌شود 💢

❇️ اغلب موافقان و مخالفان دین، آن را همان چیزی می‌دانند که از مدّعیان دینداری دیده یا شنیده‌اند. این رویکرد، مهم‌ترین پیش‌فرضی است که نظریه‌ای چون دین و قدرت دکتر سروش را نیز بر مبنای تفکیک‌ناپذیری روحیات پیامبر از عملکرد پیروانش به چنان نتیجه‌ای رسانده است.

🔺اما قرآن کریم با ردّ این دیدگاه،‌ یکی از ویژگی‌هایی که برای دین حنیف و کیش پیامبران الهی برمی‌شمرد، تحریف‌پذیری است و بارها تأکید می‌کند که آنچه از سوی عموم متدیّنان و بلکه علمای دین ارائه می‌شود، چه‌بسا با انحراف و سوء استفاده آمیخته و گاهی به ضدّ دین واقعی تبدیل شده باشد.

🔸گزارش قرآن دربارهٔ گوساله‌پرستی پیروان در دوران حیات پیامبری که شگفت‌انگیز‌ترین معجزات را ارائه کرده بود (بقره، ۹۳)، دنیاگرایی وارثان کتاب به ‌بهانهٔ مغفرت الهی (اعراف، ۱۶۹) و تضییع نماز و پیروی از شهوات در نسل‌ بعدی آنها (مریم، ۵۹)، حاوی هشدارهایی مهم در زمینهٔ لغزنده بودن مسیر دینداری است.

🔸تشریح شیوهٔ وارونه شدن دین به‌دست پیروان، از آموزه‌های کلیدی قرآن در این باره است که با اشاره به اقداماتی چون جابه‌جایی کلمات و به‌فراموشی سپردن بخشی از آن (مائده، ۱۳)، تحریف احکام (مائده، ۴۱)، جعل متون مقدس (بقره، ۷۹)، پیچ و تاب دادن سخن (آل‌عمران، ۷۸) و برخورد گزینشی (بقره، ۸۵) انجام می‌پذیرد.

🔸هشدار کتاب خدا دربارهٔ امکان واژگونی دین‌ورزی، در گزارش سرنوشت دینداران گذشته خلاصه نمی‌شود. گوشزد کردن احتمال ارتداد مسلمانان (مائده، ۵۴) و پیش‌بینی عتاب‌آمیز دربارهٔ عقبگرد آنها پس از ارتحال پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) (آل‌عمران، ۱۴۴) نشان می‌دهد قرآن، این خطر را برای پیروان خود نیز جدی می‌داند.

🔸البته اکثر دینداران، برداشت و رفتار خود را مطابق اصل دین و این آسیب را مربوط به دیگران می‌دانند؛ زیرا گمان می‌کنند تکیه بر متون مقدس و راهنمایی پیشوایان معصوم، آنها را از این آفت مصون می‌سازد. این در حالی است که قرآن خود را عامل گمراهی بسیاری از افراد دانسته (بقره، ۲۶) و امامان هدایت از برخی مدعیان ولایت، برائت جسته‌اند.

🔸راه حل این مشکل را باید در فلسفهٔ دین و معنای زندگی از نگاه قرآن جستجو کرد. اگر بدانیم هدف از زندگی چیزی جز آزموده شدن نیست (ملک، ۲) و این امتحان، هم با خیر و هم با شرّ گرفته می‌شود (انبیاء، ۳۵) و نیکی‌ها و بدی‌ها هر دو موضوع آزمایش ماست (اعراف، ۱۶۸)، از اینکه دین نیز منشأ گمراهی باشد (ابراهیم، ۴) تعجب نمی‌کنیم.

🔸آنچه شرایط آزمونی پیچیده و دشوار را در زندگی انسان فراهم می‌آورد، وجود غرایز و خودخواهی‌هایی است که آدمی را به نزاع و اختلاف می‌کشاند. پیامبران آمدند تا اختلاف‌ را از بین ببرند، ولی همان غرائز، دین را نیز به بنزینی بر آتش اختلافات (بقره، ۲۱۳) و جرقه‌ای برای نزاع‌هایی جدید (یونس، ۹۳) تبدیل کرد.

🔻اگر خدا می‌خواست می‌توانست این ویژگی زشت را از دین بزداید، ولی وقتی هدف از آفزینش انسان، آزمایش اوست، چه امتحانی بهتر و دشوارتر از دین (مائده، ۴۸) که هم می‌تواند کارکرد جذابیت‌های مادی گمراه‌کننده (یونس، ۸۸) را داشته باشد و هم بهانهٔ خوبی برای تجاوز (آل‌عمران، ۱۹) و افزایش ستم (اسراء، ۸۲) فراهم می‌آورد.

توصیهٔ قرآن برای در امان ماندن از این گمراهی، پیش‌فرض گرفتن پرواداری و اخلاق در مواجهه با ظواهر دین (بقره،۲)، شنیدن صدای منتقدان و مخالفان (زمر، ۱۸)، تسلیم بودن در برابر هدایت‌های آشکار (طه، ۱۲۳)، کتمان نکردن حقیقت (بقره، ۴۲) و پرهیز از علمای دنیاطلب (توبه، ۳۴) و روحانیانی است که در برابر مفاسد سکوت می‌کنند. (مائده، ۶۳)

#دین_حنیف ۱۸

⭕️ @hamidhossaini
💢 دین حنیف در قرآن ـ جلسهٔ نوزدهم 💢

❇️ قرآن ضمن مخالفت با نام‌گذاری‌ها و دسته‌بندی‌های مرسوم مذهبی، اختلاف و تفرقه را از آسیب‌های مهم دینداری معرفی می‌کند. در این جلسه با توضیح عوامل پدید آمدن ادیان و مذاهب متعدد، توصیه‌های قرآن برای مقابله با این مشکل بررسی شد.

🔺این جلسات برخی چهارشنبه‌ها ساعت ۲۱ در لایو اینستاگرام برگزار می‌شود.

#دین_حنیف ۱۹

⭕️ @hamidhossaini