🪧زبان جنسیت‌زده، زبان رسمی کتاب‌های درسی ایران


🔺«جوانمرد»، «راد مرد»، «دولتمرد» و «قول مردانه» تنها نمونه‌های واژه‌های مردسالارانه در کتابهای درسی نیستند. ادبیات جنسیت‌زده این فرصت را یافته است تا در دوره ابتدایی بتواند با مولفان محتوای آموزش ابتدایی همراه شود و صفاتی چون «رشادت»، «شجاعت»، «دانایی»، «جنگندگی»، «ابتکار» و
«دلاوری» را نیز مردانه جلوه دهد.

▫️در شرایطی که زبان به عنوان پدیده ای زنده و پویا هم بازتاب فرهنگ و ذهنیت جامعه است و هم شکل‌دهنده به آن، پالایش نیافتن زبان فارسی به ویژه آنچه به عنوان محتوای آموزشی در اختیار نسل بعدی قرار می‌گیرد، می‌تواند با خود حامل خشونت‌هایی باشد که در آینده به واقعیت بدل می‌شود.

🔺داده های پژوهش ضمیمه برجسته بودن این شیوه بارگذاری معنایی در کتابهای درسی را نشان می‌دهند تا آنجا که می‌توان در نابرابری آشکار تعداد تصاویر منتشر شده از مردان و زنان، این نکته را دریافت که برای نمونه ترسیم شجاعت یا دلیری با شخصیت یک مرد انجام شده و نمایش گریه و التماس کردن با شخصیت یک زن.

▫️«محسن نوغانی دخت بهمنی» و «شهربانو رحمتی محمودی»، نویسندگان مقاله‌ای تحقیقی با عنوان «تحلیل محتوای کلیشه‌های جنسیتی در کتب درسی دوره ابتدایی» با بررسی پنج کتاب «بخوانیم» دوره ابتدایی از مجموع ۲۴ کتاب این دوره نوشته اند:

🔸«کلمات زنانه کتابهای بخوانیم پنج پایه ابتدایی ۵۴۵ عدد بوده و در مقابل یک هزار و ۱۷۴ کلمه نیز مردانه بوده‌اند.»

🔺این دو همچنین تصریح کرده اند بیشترین کلیشه‌های جنسیتی در متن دروس و روان خوانی کلیشه‌هایی هستند که ترس، حسادت، تهمت زدن، تصمیم منفعلانه گرفتن، توجه به زیبایی، علاقه به حرف زدن، خبرچینی و تاکید بر احساساتی بودن را به زنان نسبت داده و در مقابل مردان را عاقل دانا شجاع راستگو و خیرخواه معرفی کرده‌اند.

▫️یکی از اشعاری که در کتاب فارسی دوره دبستان در وصف «وطن» آمده مربوط به سال سوم ابتدایی است. در این شعر آمده است: «ای زمین پاکان زادگاه مردان».

🔺در نمونه دیگری از انتخاب اشعار کلاسیک ایرانی در کتاب فارسی پنجم ابتدایی شعری از «ناصرخسرو» آمده است. در بیت پایانی می خوانیم: «آنگه شود پدید که نامرد و مرد کیست»

«این زمین پاکان زادگاه مردان
خاک پاک ایران
که همه چشم طمع دوخته اند
به همه نعمت هاش»

▫️دکتر سعید پیوندی جامعه شناس و مدرس دوره آموزشی ضمیمه با اشاره به چنین انتخاب‌هایی از اشعار شعرای صاحب نام ایران تاکید دارد: «وقتی از سعدی شعر زن فرمان بر پارسا کند مرد درویش را پادشاه استفاده می‌شود، بر فرودستی زن تکیه می‌شود بنابراین ما باید در جایی که چنین اشعاری را به کار می‌بریم به دانش آموزان بگوییم که این متون مربوط به گذشته ای بوده که آگاهی در مورد برابری زن و مرد کمتر بوده است.

🔺به عبارت دیگر اگر بدون چنین داده‌ای صرفا شعر خوانده و آموزش داده شود، هوشیاری جدیدی در میان دانش آموزان ایجاد نمی‌شود و کمکی به اصلاح زبان جنسیت‌زده نخواهد شد.»/ضمیمه


#زبان_جنسیت_زده
#کلیشه_های_جنسیتی
#جنسیت_زدگی_در_کتابهای_درسی
#زن_زندگی_آزادی





https://t.me/khabargar