🔸صندلی خالی قاریان زن🔸



✍ محسن‌حسام مظاهری


۱
تلاوت قرآن با آواز از سنت‌های دیرپا در فرهنگ اسلامی است و یکی از شاخه‌های موسیقی مذهبی در کشورهای مسلمان‌نشین به‌ویژه کشورهای عربی به‌شمار می‌رود. در ایران نیز این سنت به‌خصوص در دوره‌ی معاصر توسعه‌ی فراوانی یافته است. به‌گونه‌ای که امروزه قاریان ایرانی بسیاری به فهرست قاریان بین‌المللی راه یافته‌اند.


۲
با این وجود و علیرغم برگزاری مجالس متعدد تلاوت قرآن و برنامه‌های قرآنی متنوع در کشور، در فضای رسمی، این فرهنگ مطلقاً مردانه و در انحصار مردان باقی مانده است. تلاوت قرآن توسط زنان، مشابه بسیاری از دیگر رفتارهای دینی آنان، شکل زیرزمینی و خصوصی دارد و منحصر به جلسات مذهبی زنانه و خانگی است. شاید تنها استثنا حنانه خلفی است که چند سال پیش صوت ترتیلش امکان انتشار عمومی یافت؛ البته تا وقتی در سن خردسالی بود.


۳
دلایل مختلفی را برای این غیبت زنان ایرانی در عرصه‌ی عمومی تلاوت قرآن می‌توان برشمرد؛ از محذوریت‌های شخصی خود زنان و سنت پوشیدگی و در حجاب و پرده بودن که در قشر مذهبی و درمورد مناسک مذهبی ضریب بیشتری می‌گیرد تا حساسیت‌های عرفی و موانع فقهی. اما جالب آنجاست که به‌نظر می‌رسد در این فهرست،‌ سهم و تأثیرگذاری موانع عرفی بیش از موانع دینی بوده است. چراکه فقهای معاصر نسبت به این موضوع درمجموع موضع منفی سفت و سختی نگرفته‌اند. به‌عنوان مثال آقایان خمینی، سیستانی، خامنه‌ای و فاضل لنکرانی در بین مراجع معاصر «قرآن‌خواندن زنان درمقابل نامحرم اگرچه باصوت باشد» را بدون اشکال دانسته‌اند و به این قید کلی اکتفا کرده‌اند که «موجب تحریک و مفسده نباشد». البته برخی از دیگر مراجع نظیر آقای مکارم شیرازی تنها ترتیل‌خوانی زنان مقابل نامحرم را بدون اشکال دانسته و فتوا به عدم جواز باصوت‌خوانی زنان داده‌اند.


۴
درهرحال با توجه به نظر مساعد دو رهبر پیشین و فعلی نظام، به نظر می‌رسد پخش تلاوت قاریان زن از رسانه‌های عمومی و مشخصاً صداوسیما ناممکن نیست. باید دید در سیر تغییرات شتابانی که در فرهنگ دینی جامعه‌ی ایرانی و در سبک‌های دینداری ازجمله در نسل جدید دختران مذهبی پدید آمده و استمرار دارد، آیا این مسئله نیز پاسخ متفاوتی خواهد یافت؟ و آیا روند تغییرات فرهنگی جامعه و الگوهای دینداری انحصار مردانه‌ی تلاوت قرآن در فضاهای عمومی را خواهد شکست؟ به گمان من که پاسخ مثبت است و چندان دور نیست زمانی که در قاب تلویزیون تصویر قاریان زن نقش بندد.



پ.ن.
چالش تلاوت قرآن زنان در دیگر کشورهای اسلامی نیز موضوع جذاب و مهمی است و جای کارهای پژوهشی تطبیقی درین موضوع خالی است. به‌عنوان در کشور مصر ـ که کانون اصلی هنر تلاوت قرآن به‌شمار می‌رود ـ تا چند دهه پیش، قاریان زن (مانند سکینه حسن، نبویه النحاس و منیره عبده) نیز دوشادوش قاریان مرد در برنامه‌های قرآنی حضور داشته‌ و تلاوت آن‌ها از رادیو پخش می‌شده است. جالب آن‌که به این قراء لقب «شیخه» داده می‌شد؛ مشابه قراء مرد که «شیخ» خوانده می‌شوند. شبکه‌ی «الجزیره» در مستند دیدنی «القران بأصواتهن» به تاریخچه‌ی این موضوع پرداخته است. همچنین مسعود باب‌الحوائجی در یادداشت "گیتار آسمان" درین‌باره نشان می‌دهد که چگونه موضوعات عرفی (نظیر اختلاف نظر قاریان زن و مرد درباره‌ی میزان دستمزد) بستری برای ممنوعیت فقهی تلاوت زنان در مصر شده است.



لینک مستند «القرآن بأصواتهن» محصول شبکه الجزیره - ۲۰۲۲

https://youtu.be/mOBLK7WOft8

@mohsenhesammazaheri
@kherad_Jensi

یادداشت "صندلی خالی قاریان زن"

پیوست ۱:
نمونه‌ای از ترتیل‌خوانی حنانه خلفی (متولد ۱۳۸۵)

@mohsenhesammazaheri
@kherad_Jensi

یادداشت "صندلی خالی قاریان زن"

پیوست ۲:
در بین قاریان زن مصری که در مستند «القرآن بأصواتهن» معرفی شده‌اند، صدای منیره عبده (متولد ۱۹۰۲) از جنس دیگری است. پیشنهاد می‌کنم این قطعه‌ی کوتاه و مشهور تلاوت آیه‌ی ۱۶۹ سوره‌ی آل عمران توسط وی را بشنوید.

@mohsenhesammazaheri
@kherad_Jensi

پیوست ۴:

🔹گیتار آسمان🔹
یا
سرنوشت زنانِ قاری قرآن در مصر


✍ مسعود باب‌الحوائجی


محمود سعدانی در همان ایام (۱۹۵۹م) که به اتهام کمونیست بودن در زندان به سر می‌برد کتابی از او منتشر شد به نام (ألحان السماء) يا «نغمه‌های آسمانی» که به زندگی قاریان قرآن مصر پرداخته بود؛
جالب‌ترین بخش آن که شاید امروزه از حافظه‌ی بیشترِ مردم مصر هم زدوده شده،زنان قاری قرآن بودند که تلاوت‌های آن‌ها مانند قاریانِ مرد، نه تنها در همه‌ی محافل معمول بود، بلکه از رادیوی رسمی قاهره نیز پخش می‌شد و در تلاوت قرآن رقیب قاریان مشهور مرد بودند؛ حتا کسانی چون ام‌محمد در مراسم و تشریفات دربار محمد علی پاشا در حضور فرماندهان لشگری و مقامات کشوری برای تلاوت دعوت می‌شدند. از میان این بانوان که به آن‌ها«شیخة» می‌گفتند صدای ضبط شده‌ی منیره عبده،سکینه حسن، نبویه نحاس و کریمه العدلیه هنوز موجوده که دو قطعه را ضمیمه‌ی این پست کرده‌ام.اطلاعاتی نیز در دست هست که در آرشیو رادیویی لندن و پاریس صفحات ضبط‌شده‌ی این قاریانِ زن و حتا مناجات‌های رمضانی آن‌ها هنوز موجوده.
جالب است بدانیم تصمیم به حذفِ پخش صدای زنان از رادیوی مصر،مبنی بر گزارش‌های سعدانی، در پی اختلاف یکی از این بانوان به نام منیره عبده با شیخ احمد و شیخ محمد رفعت بر سر میزان دریافتی‌شان در ازای برنامه‌ها بود که معمولاً کمتر از حقوقی بود که به قاریان مرد پرداخت می‌شد.مشخصاً شیخ رفعت که مخالف افزایش پرداخت‌ها بود از شیوخ مصر فتوای عورت بودنِ صدای زنان را گرفت و حذف و منع تلاوت بانوان قاری قرآن کلید خورد. به گفته‌ی سعدانی مشایخ ابراز کردند که صدای زن، باعث خشم فرشتگان ملکوت می‌شود؛ بعدها حتا با وساطت و میانجیگری شیوخی چون ابوالعینین شعیشع، دیگر آن دوران تکرار نشد.
تعصبات شیوخ به حدی بود که محمود سعدانی که قصد داشت نام کتابش را (قیثارة السماء) يعنى«گیتار آسمان»بگذارد در اثر همین فشارها صلاح دید نام کتاب را به ألحان السماء تغيير دهد.
بخش مهمی از کتاب به روابط اجتماعی-سیاسی این قاریانِ معروف و خانواده‌های آنان و نفوذشان اختصاص داده شده است. روابطی که تا کشورهایی از عراق و سوریه و عربستان تا هند و پاکستان امتداد می‌یافت تا جایی که کسی چون شیخ محمد رفعت دعوت یکی از امیران هند در حیدرآباد را پس می‌زد. یا رقابتی که بین ایشان برای حضور در محافل أعیان در می‌گرفت یا دعوتی که برای حضور در محفل ترحیم مرگ ملک غازی از شیخ شعشاعی و شیخ شعیشع می‌شد؛ همه‌ی این‌ها سعدانی را به بُهت و حسرت عمیقی فرو می‌برد، وقتی از مشایخِ قاریان دهه‌های چهل و پنجاه مانند شیخ حسن مناخلی یاد می‌کند که هیچ ‌گاه دعوت محافل رسمی را نمی‌پذیرفت، زمانی که هنوز تلاوت قرآن به شغل و حرفه تبدیل نشده بود.

•خلاصه کتاب ««ألحان السماء» و نویسنده‌ی نکته‌سنج آن، أجواء متفاوتی از یک سنت دیرینه و تحولات و آسیب‌های آن را در طی چند دهه برابرمان ترسیم می‌کند.

نقل از:
کانال ترجمه ادب و فرهنگ عربی

https://t.me/translate52arabic/1665

@mohsenhesammazaheri
@kherad_Jensi

یادداشت "صندلی خالی قاریان زن"

پیوست ۵:
از دیگر قاریان زن مصری معاصر، سمیه الدیب است که در رسانه‌ها از وی به عنوان نوه‌ی مرحوم عبدالباسط محمد عبدالصمد یاد می‌شود.

یک نکته‌ی جالب درباره‌ی وی آن است که در اوج شهرت، در آوریل سال ۲۰۱۵ اعلام کرد که به‌دلیل فتوای حرمت تلاوت در حضور نامحرم دیگر در مجامع عمومی تلاوت نخواهد کرد و منحصرا در مجالس زنانه خواهد خواند.

@mohsenhesammazaheri
@kherad_Jensi

یادداشت "صندلی خالی قاریان زن"

پیوست ۶:
دیگر قاری زن مشهور در جهان اسلام، هاجر بوساق، قاری مراکشی است. تلاوت‌های بسیاری از وی منتشر شده و در محافل و مسابقات قرآنی بسیاری در کشورهای مختلف شرکت کرده است. ازجمله افتخارات وی کسب رتبه‌ی اول مسابقات تلاوت قرآن مالزی در رده‌ی بانوان در سال ۲۰۱۳ است. (نکته‌ی مهم وجود رشته‌ی مستقلی برای قاریان زن در مسابقه‌ی مذکور است که یکی از مهم‌ترین مسابقات جهانی تلاوت قرآن به‌شمار می‌رود. همین امر نشان‌دهنده‌ی رونق تلاوت قرآن بین زنان در کشورهای اسلامی است.)

یک نمونه دیگر از تلاوت‌های وی (سوره‌ی قدر) را در این لینک میتوانید ببینید:

https://t.me/QuranPazhoohi/831

@mohsenhesammazaheri
@kherad_Jensi

🔻 رشد جمعیت ایران پایین‌تر از ۲۵ سال گذشته

مجله لنست در گزارشی نوشت: ایران در روند پیری جمعیت با شتابی روزافزون روبرو است، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۲، نسبت افراد بالای ۶۰ سال در ایران از ۱۰ درصد کل جمعیت فراتر رفته است در عین حال نرخ رشد جمعیت در ایران ۰.۷ است که کمترین نرخ در ۲۵ سال گذشته است.

در راس چالش‌های مربوط به سالمندی جمعیت در ایران، سالمندان مجرد یا تنهایی هستند که در خانواده‌هایی با ابعاد کوچک زندگی می‌کنند. در حال حاضر، حدود ۳۰ درصد از سالمندانی که به تنهایی زندگی می‌کنند، در سنین ۸۰ سال و بالاتر هستند.

پدیده تک فرزندی در میانسالان، نرخ بالای مهاجرت در بین جوانان، کاهش ازدواج، تجرد دائم، طلاق (به ویژه در میانسالان) و مرگ همسر از جمله عواملی است که ممکن است در آینده نزدیک منجر به تنهایی سالمندان شود.

@kherad_Jensi

✅این توحش را چگونه باید متوقف کرد؟
موی رنگ شده زیر مقنعه دختر من چه ربطی به شما دارد؟

🔗دکتر محمدامیر سماواتیان، روانشناس طی روایتی درباره تجسس رنگ مو "زیر مقنعه" دانش‌آموزان از استرس جدید دختران دبیرستانی می‌گوید؛

🔗دختر ۱۷ ساله من، دانش آموز ممتاز رشته ریاضی، در یک مدرسه نمونه دولتی در تهران است. او یک ماه قبل از عید، با اجازه من و مادرش، موهایش را با "قهوه ای روشن" رنگ کرده بود و حالا بعد از تقریبا ۲ ماه البته، رنگ "مشکی" موهایش بیشتر شده، ولی خب متاسفانه هنوز، ته رنگی از قهوه‌ای تیره دارد!

به این مکالمه پدر - دختری که مربوط به روز ۱۴ فروردین است توجه کنید:

- بابا !
+ جانم!
- فردا رو چکار کنم؟
+ چی رو چکار کنی؟!
- قراره مدیر خودش بیاد موهامون رو چک کنه !
+ خب بیاد؛ مگه تو موهاتو تو مدرسه بیرون میندازی؟
- نه! باید مقنعه رو دربیاریم، چک کنن ببینن موهامون و رنگ کردیم یا نه!
+ موی زیر مقنعه رو نگاه میکنن ؟!
- آره! ترم قبل، اومدن کلاس، به همه گفتن مقنعه ها رو دربیارین؛ یکی از بچه ها موهاشو رنگ کرده بود؛ مدیر بهش گفت: (نمره انضباط که هیچ، مراقب باش برای ثبت نام سال بعدت مشکل پیش نیاد)!
+ دیگه چی گفت؟
- گفت: ا(گه مورد انضباطی براتون پیش بیاد، تو دانشگاه پذیرش نمیشین)!

🔗دختر دبیرستانی من از دیروز "استرس شدید" دارد که قرار است در کلاس درس، در مدرسه نمونه دولتی، مقنعه اش را "بردارند" و رنگ موی زیر آن، را چک کنند؛ رنگ موی قهوه ای دو ماه قبل که حالا مشکی‌تر شده!
🔗او می‌ترسد که نکند نمره انضباط‌اش کم شود، سال بعد ثبت‌نام نشود؛ دانشگاه گزینش اش نکنند و ...من پدر، با استرس جدید دخترم چه کنم؛ دختری که سال قبل استرس باتوم و هجوم امنیتی ها به مدرسه را داشت و بعد استرس مسموم سازی؟ این داد را به کجا ببرم؟ به کجا فریاد بزنم که موی زیر مقنعه دختر من به شما ربطی ندارد؟ این توحش را چگونه باید متوقف کرد؟

@kherad_Jensi

🔻روزنامه جمهوری اسلامی هشدار داد: شکستن حریم‌های شرعی و قانونی به روش لجبازی با نظام تبدیل شده است

روزنامه جمهوری اسلامی نوشت:

در جامعه امروز ما تظاهر به شکستن حریم‌های شرعی و قانونی به یک روش برای لجبازی با نظام تبدیل شده است. درست است که این قبیل افراد در اقلیت هستند، ولی نکته قابل تأمل اینست که اکثریت مردم حاضر نیستند آنها را محکوم و یا حتی نکوهش کنند و اگر فردی در اثر عصبانیت، سطل ماست را بر سر مادر و دختر بی‌حجاب خالی می‌کند مردمی که این صحنه را مشاهده می‌کنند به حمایت از آن مادر و دختر برمی‌خیزند و به آن فرد حمله می‌کند.

این پدیده باید برای مسئولان نظام جمهوری اسلامی بسیار قابل تأمل و مطالعه باشد و به این سئوال اساسی پاسخ بدهند که در ۴۴ سال گذشته دستگاه‌های فرهنگی ما با آن‌همه بودجه مشغول چه کاری بودند که نتوانسته‌اند فرهنگ حجاب و فرهنگ نهی از منکر را نهادینه کنند؟

آن امام جمعه که از کاسب‌ها می‌خواهد به بی‌حجاب‌ها چیزی نفروشند، گویا در میان مردم زندگی نمی‌کند و نمی‌داند حتی کاسب‌ها هم از این قبیل امور عبور کرده‌اند.
@kherad_Jensi

🎥 حجه‌الاسلام معاونیان

چرا حساسیتی که نسبت به حجاب دارید به ربا ندارید؟ اقتصاد ربوی مملکت را نابود کرده/احزاب آنلاین

@kherad_Jensi

🔻 ثبت ازدواج ۲۰ هزار دختر کمتر از ۱۵ سال در ۹ماه

مرکز آمار ایران گزارشی جامع درباره ازدواج و طلاق با تفکیک گروه های سنی در مناطق شهری و روستایی منتشر کرد که بررسی جزئی آن نتایج قابل توجهی به دست می‌دهد.

در فاصله بهار تا پاییز سال گذشته بیش از ۲۰هزار مورد ازدواج دختران کمتر از ۱۵ سال و یک هزار و ۸۵ مورد ولادت توسط مادران کمتر از ۱۵ سال در کشور رخ داده است.

@kherad_Jensi

📹 نگاه حجه‌الاسلام اکبرپور استاد حوزه علمیه قم به بحث حجاب:
اصرار بر اجبار حجاب در وضعیت فعلی، ایمان مردم را هم تخریب می‌کند
@kherad_Jensi

🔻محسن برهانی، حقوقدان: پلمب محل کسب مردم تهاجم اقتصادی و غیرقانونی است

محسن برهانی، حقوقدان و وکیل دادگستری می‌گوید که پلمب محل کسب مردم، تهاجم اقتصادی علیه شهروندان است. اکثر این اقدامات، غیرقانونی است.

او در توییتر خود نوشت: «اگر پلمب غیرقانونی به دستور دادستان‌ باشد باید به دادسرای انتظامی قضات و اگر به دستور صنف باشد باید به دادگستری شکایت کرد. نباید آرام نشست و تمکین کرد؛ جنگ اقتصادی را باید با جنگ حقوقی پاسخ داد.»

👈این در حالی است که طی نوروز امسال دهها مرکز گردشگری و هتل و رستوران در ایام عید که فصل رونق این کسب و کارهاست به دلایل مختلفی از جمله «بی‌حجابی» مشتریان پلمب شدند.

دیروز شهرکتاب اردیبهشت در شهر اصفهان از پلمب مغازه خود خبر داده است.‌

@kherad_Jensi

متن استفتائی از آقای دوزدوزانی
از فقها و مراجع سنت‌گرای قم

در حاشیه:
باوجود همه‌ی نقدهایی که به فقهای سنتی وارد است، اما آن‌ها در مقایسه با فقهای سیاسی این مزیت نسبی را دارند که لااقل یک "سنت" و مبنایی هست که به آن پابند باشند و حدود وثغورش برای دیگران قابل فهم باشد. سنت و مبنایی که در تجربه‌ی تاریخی و عرفی، محتاط و محافظه‌کار شده و همین احتیاط و محافظه‌کاری ازقضا می‌تواند پناهگاهی شود برای حفاظت فرد/جامعه دربرابر اراده‌گرایی قدرت سیاسی. (به‌ویژه وقتی که قدرت، پوشش و توجیه دینی داشته باشد.)
تجربه‌ی تاریخی معاصر هم نشان می‌دهد درمجموع فقه سنتی نسبت به اقسام فقه جدید و مدرن‌شده استعداد کمتری برای خشونت‌ورزی دارد و باوجود آن‌که داعیه‌ی سازگاری و همخوانی با ارزش‌های مدرن را ندارد، اما در عمل چه‌بسا قابل گفتگو و روادارتر از بدیل سیاسیِ مدرن و اصطلاحا پویای خود است که داعیه‌ی دین حداکثری و عقلانی و دولت‌سازی و تمدن‌سازی دارد.


@mohsenhesammazaheri
@kherad_Jensi

یک آمارِ هولناک از وضعیت روحی ایرانیان؛ سازمان بهزیستی: به ۷ میلیون نفر برای پیشگیری از خودکشی مشاوره داده‌ایم!

🔹کسانی که به هر دلیل خودکشی ذهن آ‌ن‌ها را درگیر کرده پیش از هر اقدامی با اورژانس اجتماعی و تلفن ۱۲۳ تماس بگیرند.
@Khabar_Fouri
@kherad_Jensi

♨️برای اولین بار یک زن عربستانی به فضا می رود.

✅سازمان فضایی عربستان سعودی ماه می را زمان آغاز سفر فضانوردان این کشور به فضا اعلام کرد.

✅روزنامه الریاض اعلام کرد:«دو فضانورد زن و مرد عربستان به کادر فضایی «ای ایکس 2» خواهند پیوست تا ظرفیت های ملی این کشور در زمینه پروازهای سرنشین دار و مشارکت در تحقیقات جهانی به نفع بشریت را ایجاد کنند.»

✅این اولین بار است که یک زن از عربستان در یک پرواز فضایی شرکت می کند./شفقنا

@kherad_Jensi