من خدا هستم
@khod2
📎 نظریهٔ ترابط نسبی اجزای فرهنگ: تایید ضمنی قتل ناموسی در مثنوی.
🔹 اجزای فرهنگ در برخی موارد با هم همساز و در پاره‌ای موارد با هم ناهمساز هستند. نقد فرهنگ بدون توجه به این همسازی‌ها و ناهمسازی‌های اجزای فرهنگ، نقد همه‌جانبه‌ای نیست.
🔹 عرف، دین، عرفان، فلسفه، ادبیات و... در درون یک جامعه پیوندهایی با هم دارند. گاه هم را تقویت و گاه هم را تضعیف می‌کنند.
🔹 از این رو، نقد یکی بدون توجه به آن دیگری نقدی ناتمام است. فرهنگ را در پیکره‌ٔ تام و تمامش باید بنگریم. مایه‌ٔ شگفتی است که برخی نقد دین را مجاز می‌دانند اما نقد ادبیات و عرفان را مجاز نمی‌دانند و برخی نقد ادبیات و عرفان و فلسفه و همه چیز را مجاز می‌دانند، اما نقد دین را مجاز نمی‌دانند!
🔹 فرهنگ هر جامعه‌ای به‌رغم برخورداری از تکثر در اجزاء، گاهی پیوندهایی درونی نیز دارد. گاه اجزای مختلف یک فرهنگ از درون و حتی نهفته و ضمنی، همدیگر را تایید و تقویت می‌کنند.
🔹 در ابیات فوق از مثنوی می‌بینیم که چگونه مادرکشی و زن‌کشی و قتل ناموسی بدون قضاوت قاضی و حتی بر اساس تهمت (بنگرید به عنوان ابیات فوق) به طور ضمنی و البته با نگاهی عارفانه تایید شده است!
🔹 همانطور که مادر فاسد و بدخاصیت (آن هم فقط بر اساس تهمت) را باید کشت، نفس را هم باید کشت. این، نوع مواجهه‌ٔ عارف بزرگ ما با یک امر خانوادگی است! اینجا می‌بینیم که تمثیل مولوی فرهنگ زمانه را ارتقاء نمی‌بخشد بلکه عرف زمانه را به طور ضمنی تایید می‌کند.
پس‌نوشت: ایرج میرزا هم در شعر "داد معشوقه به عاشق پیغام / که کند مادر تو با من جنگ" مادرکشی را به تصویر می‌کشد، اما به جای تایید ضمنی آن، به اشکال مختلف مادرکشی را تقبیح می‌کند. اگر نوع استفاده از تمثیل مادرکشی را در کار ایرج میرزا و مولوی با هم مقایسه کنیم، تایید ضمنی مادرکشی در مثنوی آشکارتر می‌شود.
✍ حسن محدثی گیلوایی
📆 ۲۶ مهر ۱۴۰۰
[با کمی تغییر نگارشی از اینستاگرام حسن محدثی گیلوایی]
#مولوی
#نقد_فرهنگ
#قتل_ناموسی
#نظریه_ترابط
#جامعه‌شناسی_خانواده
@khod2
🔹 اجزای فرهنگ در برخی موارد با هم همساز و در پاره‌ای موارد با هم ناهمساز هستند. نقد فرهنگ بدون توجه به این همسازی‌ها و ناهمسازی‌های اجزای فرهنگ، نقد همه‌جانبه‌ای نیست.
🔹 عرف، دین، عرفان، فلسفه، ادبیات و... در درون یک جامعه پیوندهایی با هم دارند. گاه هم را تقویت و گاه هم را تضعیف می‌کنند.
🔹 از این رو، نقد یکی بدون توجه به آن دیگری نقدی ناتمام است. فرهنگ را در پیکره‌ٔ تام و تمامش باید بنگریم. مایه‌ٔ شگفتی است که برخی نقد دین را مجاز می‌دانند اما نقد ادبیات و عرفان را مجاز نمی‌دانند و برخی نقد ادبیات و عرفان و فلسفه و همه چیز را مجاز می‌دانند، اما نقد دین را مجاز نمی‌دانند!
🔹 فرهنگ هر جامعه‌ای به‌رغم برخورداری از تکثر در اجزاء، گاهی پیوندهایی درونی نیز دارد. گاه اجزای مختلف یک فرهنگ از درون و حتی نهفته و ضمنی، همدیگر را تایید و تقویت می‌کنند.
🔹 در ابیات فوق از مثنوی می‌بینیم که چگونه مادرکشی و زن‌کشی و قتل ناموسی بدون قضاوت قاضی و حتی بر اساس تهمت (بنگرید به عنوان ابیات فوق) به طور ضمنی و البته با نگاهی عارفانه تایید شده است!
🔹 همانطور که مادر فاسد و بدخاصیت (آن هم فقط بر اساس تهمت) را باید کشت، نفس را هم باید کشت. این، نوع مواجهه‌ٔ عارف بزرگ ما با یک امر خانوادگی است! اینجا می‌بینیم که تمثیل مولوی فرهنگ زمانه را ارتقاء نمی‌بخشد بلکه عرف زمانه را به طور ضمنی تایید می‌کند.
پس‌نوشت: ایرج میرزا هم در شعر "داد معشوقه به عاشق پیغام / که کند مادر تو با من جنگ" مادرکشی را به تصویر می‌کشد، اما به جای تایید ضمنی آن، به اشکال مختلف مادرکشی را تقبیح می‌کند. اگر نوع استفاده از تمثیل مادرکشی را در کار ایرج میرزا و مولوی با هم مقایسه کنیم، تایید ضمنی مادرکشی در مثنوی آشکارتر می‌شود.
✍ حسن محدثی گیلوایی
📆 ۲۶ مهر ۱۴۰۰
[با کمی تغییر نگارشی از اینستاگرام حسن محدثی گیلوایی]
#مولوی
#نقد_فرهنگ
#قتل_ناموسی
#نظریه_ترابط
#جامعه‌شناسی_خانواده
@khod2