جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران

ظهور سخن‌گفتن از «سنت» در افق مباحث معماری ایران؛ تبارها و شرایط امکان نظام گفتار حس وحدت

پژوهشگر:
امیرعباس علیاری

اساتید راهنما:
دکتر حامد مظاهریان
دکتر سعید خاقانی

استاد مشاور: دکتر بابک افشار

داوران:
دکتر پیروز حناچی
دکتر علی عمرانی‌پور


چهارشنبه ۲۸ شهریورماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۰۰
دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا، ساختمان تحصیلات تکمیلی معماری

جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران

«هویت گرایی در رویکرد معماران معاصر ایران
مطالعه موردی: آثار معماران معاصر تبریز در دهه ۹۰ شمسی»


پژوهشگر:
لاله آشنا

استاد راهنما:
دکتر حامد مظاهریان


داوران:
دکتر پیروز حناچی
دکتر علی عمرانی پور


چهارشنبه ۲۸ شهریورماه ۱۴۰۳، ساعت۱۱:۰۰
دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا، ساختمان تحصیلات تکمیلی معماری

▪️ یادداشتی در باب بافت تاریخی سمنان

🖋 امیرحسین مقتدایی | کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران

توجه به شاهکارهای معماری باعث نابودی بافت تاریخی در ایران شده است. شاید این جمله کمی به دور از انصاف باشد اما برای اندیشیدن درباره آنچه در صد سال گذشته در فضای دانشگاهی و دست‌اندرکاران میراث فرهنگی کشور رخ داده لازم است. برای این جمله می‌توان مصادیق متعددی معرفی کرد که چندان هم گم‌نام نخواهند بود، چه آنکه اصفهان خود بزرگترین قربانی چنین مسئله‌ای است. معماران شیفته تغییر مسیر در شیخ لطف‌الله هستند و گردشگران به‌دنبال پخش شدن صدایشان در گنبدخانه جامع عباسی و هیچ‌کس هم درباره حجم انبوه تخریب‌های خانه‌های ارزشمند چند صد ساله اطراف مسجد جامع سخنی نمی‌گوید. اما این متن درباره شهر دیگری است. شهری به دور از حاشیه و تا حدی کم توجه شده در فضای پژوهش‌های تاریخ معماری و شهر در ایران؛ سمنان. حتی با بازدید کوتاه هم می‌توان دریافت چه میزان نکات حائز اهمیت در بافت تاریخی آن وجود دارد اما هیچ‌گاه بحثی مفصل درباره آن انجام نپذیرفته است. شاید هم در محفلی در میان دوست‌دارانش مباحثه‌های صورت پذیرفته باشد اما در جایی منتشر نشده باشد که این غم‌انگیزتر است. در باب مسائل گوناگون سمنان از نظام انتقال آب تا میادین شهری می‌توان مقالات علمی-پژوهشی متعدد نوشت و باید هم نوشت اما در این متن ترجیح من بیان نظراتم است بدون مقیدات آکادمیک.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/am21-09-17
https://koubeh.com/am21-09-17

@koubeh

▪️ انسان‌زدایی از هوش مصنوعی

🖋 وحید وحدت | استادیار معماری و طراحی داخلی در دانشگاه ایالتی واشنگتن ایالات متحدۀ آمریکا

📑 [بازنشر از روزنامۀ شرق]

آیا هوش مصنوعی می تواند خلاق باشد؟ می تواند هنر بیافریند؟ شعر بسراید؟ اگر این‌ها هنوز برایتان سوال است، تحولات هوش مصنوعی را از نزدیک پی نگرفته‌اید. چرا که مدتی است از شعر گفتن و نقش زدن و طرح انداختن هوش مصنوعی می‌گذرد. در این صورت چرا همچنان بحث‌های نظری در انکار این دستاوردهای شگفت‌انگیز از رواج نیافتاده؟ به نظر می‌رسد بخشی از تقلای ما برای منحصر دانستن شاعرانگی، آفرینشگری، و تالیف به امری انسانی ناشی از نگرانی نسبت به پیامدهای پذیرش عاملیت عینی غیرانسانی باشد. شاید ناخودآگاه دریافته‌ایم که پاسخ مثبت به همین چند پرسش ساده چطور تعاریف و تصورات ما از مفاهیمی کلان‌تر را فرو می‌ریزد. تمرکز این نوشته بر همین جهش‌های معرفتی است که متاثر از عاملیت هوش مصنوعی شکل می‌گیرد.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/vv2-09-23
https://koubeh.com/vv2-09-23

@koubeh

▪️ سفید رود: ناگفتۀ کامران دیبا

🖋 وحید آقایی | کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران

در جریان معماری و شهرسازی مدرن و معاصر ایران، دو دستۀ «ناساخته‌ها» و «ناگفته‌ها»، پروژه‌هایی مهم امّا کم‌تر توجه شده توسط محققان تاریخ معماری و شهر است؛ «ناساخته‌ها» منظور طرح‌هایی است که از سوی معماران داخلی و خارجی ارائه می‌شود امّا به دلیل‌های گوناگون، مجال اجرایی شدن آن‌ها فراهم نمی‌شود و «ناگفته‌ها» مقصود پروژه‌هایی، چه اجراشده و چه در حد طرح باقی‌مانده که جای روایت آن‌ها در تاریخ‌نگاری‌هایی که تاکنون انجام‌گرفته است، خالی است و ممکن است، تا امروز فرصت پژوهش بر روی آن‌ها و معرفی‌شان پیش نیامده یا محدودیتی پیش روی ذکرشان بوده و متأثر از فشار بیرونی، عریضه خالی از آن‌ها مانده است. به‌هرروی، آنچه این دو گروه را شایان توجّه می‌نماید، نه‌فقط نام طراحان و ویژگی‌های معماری و شهری کالبد و طرح، بلکه اطلاعاتی است که از بستر زمانی و مکانی‌شان و مناسبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه و شبکۀ عوامل شکل‌دهندۀ پروژه، در اختیار ما می‌گذارند. پروژۀ طراحی منظر جزیرۀ دریاچۀ سد «سفیدرود» واقع در استان گیلان، اثر کامران طباطبایی دیبا، معمار صاحب‌نام معاصر ایرانی، یک نمونه از گروه ناگفته‌هاست که اگرچه، نام و تصاویر آن، در بخش اختصاص داده‌شده به معرفی معمار در شمارۀ ۱۸ - ۱۹ (بین‌الملل) نشریۀ «هنر و معماری» در سال ۱۳۵۱ ه.ش، تک‌شماره‌ای مهم و ویژۀ مخاطب غیرفارسی‌زبان برای آشنایی با پیشینۀ تاریخی و اقدامات معماری و شهری در ایران عصر پهلوی، در صدر لیست آثار دیبا قرار دارد امّا بعدها هیچ ذکری از آن به میان نمی‌آید و حتی خود او نیز در مکتوبات مرتبط به وی یا تألیفی خودش نظیر کتاب «کامران دیبا: ساختمان‌ها و پروژه‌ها» (تألیف 1981 م، ترجمه ۱۳۹۳ ه.ش) و مصاحبه‌ها و گفت‌وگوهایش در سال‌های اخیر تا آنجا که منابع بررسی‌شده است، نامی از آن نمی‌برد. اثری که حیات و ممات آن چون شماری دیگر از ابنیۀ معاصر ایران به قبل و بعد از وقوع انقلاب جمهوری اسلامی در ایران گره می‌خورد. به‌خصوص که سد از سال ١٣۴۶ ه.ش تا پیش از انقلاب، «فرح پهلوی» نام‌گذاری شده و پس‌ازآن، دیبا در طرح خود، مرکز پروژه را محل قرارگیری مجسمۀ ملکۀ وقت در یک چشم‌انداز طبیعی جانمایی می‌کند؛ اتفاقی نادر که دست‌کم بر اساس شواهد موجود، از نخستین نمونه‌های کاربرد پیکرتراشی و مجسمۀ یک زن صاحب قدرت در ایران هم‌ردیف شاه و رجال ادیب و شاخص کشوری، است.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/va05-09-28
https://koubeh.com/va05-09-28/

@koubeh

▪️ گذشته‌ی نزدیک؛ معماری مدرنیستی لار

🖋 حبیب طالبی | معمار و پژوهشگر

متن ِ پیش رو مقدمه‌ای است بر مجموعه ای از یادداشت‌هایی چندگانه با موضوع معماری مدرنیستی شهر لار، کیفیتی ناملموس و فراموش شده که مولف سعی دارد از طریق این سلسله متن‌ها آنها را معرفی و احیانا پررنگ و شاخص نماید.
از شهر لار در جنوب استان فارس با نام‌ها و کالبدهای مهمی‌‌یاد ‌می‌شود. لار‌، شهری به رنگ خاک، لار شهر برکه‌ها و بازار قیصریه لار که لایه‌های تاریخی آن به پیش از صفویه ‌می‌رسد‌‌‌. شهر لار شهر زلزله خیزی است و در نقشه زلزله‌نمای دنیا‌‌‌این شهر در خط کمربندی زمین‌لرزه و به‌عنوان منطقه زلزله‌خیز نشان داده شده است.
در سال‌های ۱۲۵۳ و ۱۲۹۰ دو زلزله‌ی مخرب شهر را ویران کرده است و آخرین زلزله ویران‌کننده مربوط به ۴ اردیبهشت ۱۳۳۹ است. در ساعت ۳ و ۴۸ دقیقه بعد از ظهر، شهر لار ۳۴ ثانیه ‌می‌لرزد و در همان لحظات نخست ۴۰۰ تن قربانی زلزله ‌می‌شوند.
فرماندار شهر دقایقی چند پس از وقوع‌‌‌این حادثه توانست عظمت فاجعه را درک کند و با چنین کلماتی واقعه را به استانداری فارس اطلاع بدهد :
کمک‌‌‌… کمک‌‌‌… به داد ما برسید پنج دقیقه قبل شهر لار در اثر زلزله نابود شد‌‌‌. میزان تلفات هنوز بر اثر گرد و خاک معلوم نیست‌، به داد ما برسید‌، دکتر‌‌‌… چادر‌‌‌… غذا… زود.
مدیر عامل جمعیت شیر و خورشید سرخ بلافاصله پس از اطلاع از چگونگی‌‌‌این حادثه دردناک به‌حضور شاهنشاه و شاهدخت شمس پهلوی ریاست عالیه جمعیت شیر و خورشید سرخ ‌می‌رسد و گزارش حادثه را به آنها اعلام ‌می‌کند‌، در همان ابتدا تمام شعب جمعیت شیر و خورشید در جریان حادثه قرار ‌می‌گیرند و به دستور شمس پهلوی تمام نیروها برای کمک به لار فرستاده ‌می‌شوند.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/ht01-10-01
https://koubeh.com/ht01-10-01

@koubeh

▪️ مسجدی که در «مسجد» بودن ناکام ماند؛ روایتی کوتاه از حیات مسجد «شهدا» دانشگاه شهید چمران اهواز

🖋 وحید آقایی | کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران

📑 [بازنشر از فصلنامۀ علمی - ترویجی دریچه، شمارۀ ۹]

از دیرباز تاکنون، بناها و معماری‌هایی که بشر پدید آورده است، حیاتشان تنها منحصر به مسائل مرتبط با طراحی و فن ساخت نبوده است؛ بلکه عواملی برآمده از زندگی اجتماعی انسان‌ها و مناسبات قدرت میان حاکمیت‌ها نیز بوده که موجودیت آن‌ها و کیفیت کارکردشان را، تحت‌الشعاع قرار می‌داده است. ازاین‌رو به نظر من، هنگام روایت تاریخ معماری، تنها نباید به تعدادی عکس از بنا در سال‌های مختلف و مدارک فنی بسنده کرد؛ بلکه داستان را باید فراتر برد و اثر را چون مابه‌ازای کالبدی شبکه‌ای از رخدادها و وقایع دانست که همه در کنار هم موجودیت و تاریخ آن را رقم‌زده‌ و می‌زنند. در تاریخ معاصر ایران، چنین اتفاقی پرتکرار است؛ برای نمونه، مقبرۀ رضاشاه پهلوی سوای از کاربری آن، باوجود معماری غنی، به دلیل مغضوب بودن در سیستم حکمرانی جدید در همان روزهای ابتدایی با هر وسیله‌ای که شده، از کلنگ گرفته تا دینامیت، تخریب می‌شود. بااین‌حال، بنای برج شهیاد، باآنکه نمادی برای تمدن جدید به رهبری شاه وقت و گرامی‌داشت شاهنشاهی در ایران است، به دلیل پیوندی که با متن جامعه برقرار کرده و نقشی که در تجمعات زمان انقلاب ایفا می‌کند، نام خود را به «آزادی» تغییر می‌دهد و دوره‌ای متفاوت از حیات را سپری می‌کند. در این میان، مواردی هم هستند که حالتی میانه دارند؛ یعنی به دلیل پایگاه مردمی یا کاربری‌شان، امکان تخریب آن‌ها وجود ندارد اما اقبالی نیز به بودن و رونقشان از بالا نیست و گویی همیشه به دید فرزندی ناخلف به آن‌ها نگاه می‌شود. دلیل این امر هم شاید این باشد که در باطن خود ویژگی‌هایی را دارا هستند که چندان با رویۀ حکمرانان جدید سنخیت ندارد. مسجد پیشین دانشگاه جندی‌شاپور اهواز یک بنا از همین دستۀ متأخر است. مسجدی که هیچ‌گاه نتوانست در قامت یک مسجد ایفای نقش کند.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/va06-10-05
https://koubeh.com/va06-10-05

@koubeh

▪️ شکست رویای معماری معاصر ایرانی؛ روح‌زدگی نفس‌گیر معماری در افسانه‌های منسوخ حسین نصر

🖋 بابک شكوفی | معمار و پژوهشگر

📑 [بازنشر از روزنامۀ شرق، پایگاه خبری-تحلیلی روزن‌آنلاین]

یک رؤیا هرچقدر هم که در عالم ذهن بزرگ و آسمانی باشد، در عالم عین تحقق نخواهد یافت مگر آن‌که یک نقشه‌ راه منطقی براساس واقعیات زمینی برایش تمهید شود. شکست رؤیای معماری معاصر ایرانی نمونه‌ خوبی است که نشان می‌دهد چطور یک فلسفه‌ عمل و نقشه‌ راه نامناسب و ناکارآمد یک ایده‌آل بزرگ ذهنی را به‌مرور از معنا تهی می‌کند. رؤیای زندگی در شهر معاصر مدرنی که در عین‌ حال دارای هویت مشخص ایرانی هم باشد، از ده‌ها سال پیش همیشه مطرح بوده است، ولی متأسفانه حدود نیم‌قرن است که این رؤیا تحت‌تأثیر یک تئوری ذهنی نامناسب، ناکارآمد و منسوخ قرار گرفته و امروز دیگر از نفس افتاده است. یکی از پایه‌گذاران اولیه‌ اندیشه‌ اشتباه و مغشوش درباره‌ معماری ایران، استاد محترمی است به نام سیدحسین نصر که تئوری‌های او و پیروانش در نیم‌قرن گذشته (هم قبل و هم بعد از انقلاب) به گفتمان رسمی در حوزه‌ معماری تبدیل شده ‌است. در تمام این نیم‌قرن، این تئوری‌ها توسط صاحبان قدرت و مدیران ارشد مورد تأیید قرار‌ گرفته، برایشان ده‌ها سمینار برگزار‌ شده و بدنه‌ اصلی متون دانشگاهی را تشکیل ‌داده است، ولی با وجود این‌همه پشتیبانی، نتیجه‌ عملی این تئوری‌ها در صحنه‌ واقعیت شکست مطلق است. تعجبی هم ندارد. برای تحقق هر هدفی باید فلسفه‌ راهنمای عمل مناسب آن را انتخاب کرد. این مقاله به این موضوع می‌پردازد که چرا اندیشه‌های نصر و پیروانش برای تحقق عملی رؤیای معماری ایرانی یک فلسفه‌ راهنمای عمل اشتباه و نامناسب بوده و هست.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/bsh01-10-07
https://koubeh.com/bsh01-10-07

@koubeh

▪️ سوژه‌ی فراموش‌شده: زیرساخت

🖋 محمدفرید مصلح | پژوهشگر مطالعات معماری ایران

«زیرساخت‌ها معیار جامعه‌ی مدرنند». جامعه‌ی مدرن، بدون زیرساخت‌هایش به تصویری پوشالی تبدیل می‌شود که مثل فیلم‌های هالیوودی زرد و توخالی است. امروزه شاید گفتمان مسلطی بر جهان مدرن وجود نداشته باشد، اما تمام پدیدارهای مدرن به‌واسطه‌ی زیرساخت‌های نو ممکن شده است؛ از تصویر لاکچری زندگی در یک ویلای بی‌عیب‌ونقص که با آسایشی بیشینه همراه است تا تروریسم داعشی که بدون آلات جنگی نو و زیرساخت‌های دیجیتالی غیرممکن خواهد بود. شاهد گوناگونی‌هایی هستیم که در جایی بُنی یگانه دارند. مثلاً در جهان شرقی تصویر مدرنیته با شهرهای مهندسی‌شده و مجسمه‌های بتنی غول‌آسا نمود می‌یابد، در کشورهای عربی با برج‌های کیلومتری بازتاب داده می‌شود و در جهان غربی با پلازاها و وزرشگاه‌های عظیم؛ اما با این حال، در تمام این سرزمین‌ها، سازه‌هایی شکوهمند از سدهای سترگ، کارخانه‌های وسیع، شهرهای صنعتی و دکل‌های انتقال برق بلند‌بالا ساخته شده است. جامعه‌ی مدرن، مدیون زیرساخت‌هایش است، اگرچه ممکن است صورتک‌هایی متفاوت بر نقاب بزند.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/fm19-10-09
https://koubeh.com/fm19-10-09

@koubeh

▪️ به‌بهانۀ روز تهران - تهران: شهری که باید دوباره آن را شناخت

🖋 نگار منصوری | پژوهشگر میراث معاصر معماری

تهران، پایتخت ایران، در طول تاریخ خود به‌عنوان یک کانون فرهنگی و اجتماعی، تحولات عمده‌ای را تجربه کرده است. این شهر با قدمتی نزدیک به دو قرن، نمادی از مدرنیته و معاصریت در ایران به شمار می‌آید و به‌عنوان نقطۀ آغاز تحولات معماری و شهرسازی، نمایانگر تغییرات عمیق فرهنگی و اجتماعی است. در این راستا، بررسی تاریخ معماری تهران و نحوۀ شکل‌گیری و تحول آن، می‌تواند درک بهتری از هویت فرهنگی و اجتماعی این شهر به ما بدهد. از دوران قاجار، با آغاز تحولات سیاسی و اجتماعی، معماری تهران تحت تأثیر عوامل داخلی و خارجی قرار گرفت. در این دوران، معماران ایرانی به منابع فرهنگی و تاریخی غنی خود متصل بودند و نوع خاصی از معماری را ارائه می‌دادند که نیازهای انسانی را درک می‌کرد. اما با ورود مدرنیته و تأثیرات غربی، به‌تدریج اصول سنتی معماری به حاشیه رانده شد و ساختمان‌سازی بدون رعایت اصول معماری در شهرهای ایران ترویج یافت. امروزه، در معماری تهران، مفهوم انسان به فراموشی سپرده‌شده و ماهیت فضاها به سمت شکل‌محوری تغییریافته است. به‌عبارت‌دیگر، بناهایی که باید برای تأمین آرامش و نیازهای شناختی انسان طراحی می‌شدند، به معماری‌ای تبدیل‌شده‌اند که بیشتر به تبلیغات و مصرف‌گرایی توجه دارد و تنها جنبه‌های ظاهری آن‌ها مدنظر قرار می‌گیرد. نتیجۀ این روند، ظهور فضاهای معماری و شهری بی‌روح و خالی از خاطرات انسانی است.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/nm01-10-10
https://koubeh.com/nm01-10-10

@koubeh

▪️ فیلیپ جانسون در نصفِ جهان

🖋 وحید آقایی | دانشجوی دکتری معماری دانشگاه تهران

پژوهش پیرامون نسبت مدرنیته و معماری و شهرسازی در اصفهان معاصر، حوزه‌ای مطالعاتی است که در جریان نوپای تاریخ‌نگاری میراث معماری و شهری مدرن و معاصر ایران، سهمی ناچیز دارد. به‌جز میراث صنعتی شهر و به‌طور خاص، صنایع نساجی که اصفهان را روزی در ایران و جهان به «منچستر شرق» شهره ساخته بود، دیگر ابنیه و طرح‌ها یا بررسی نشده یا صرفاً به‌مرور نامشان، بسنده شده است؛ این مسئله در حالی است که حتی در مورد میراث صنعتی شهر نیز، فعالیت‌ها تاکنون مستندنگارانه بوده و فقدان تحقیقاتی در ادامۀ کوشش‌های پیشینیان، با برخورداری از یک نگاه تحلیلی برای پژوهش پیرامون ما تقدم و ما تأخر این ابنیه و تأثیر و تأثراتشان، بسیار احساس می‌شود. اصفهان، چون گذشتۀ خود و جایگاه مهمی که در ادوار مختلف تاریخ ایران داشته است، در فرایند نو پردازی ایران نیز سهمی بسزا داشته و تجاربی منحصربه‌فرد برای ارائه دارد؛ صحبت‌هایی که یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های طرح‌شده درون آن‌ها، پرسش امروزین جامعۀ معماران، مرمتگران و شهرسازان در ایران، یعنی چگونگی جانمایی ساختارهای جدید و نو در هم‌جواری ابنیۀ تاریخی برای حفظ حیات شهری و امتداد جریان زندگی توأم با حفاظت از میراث گذشتگان، بوده است. سؤالی که اگرچه تا پیش از انقلاب جمهوری اسلامی، تلاش‌ها معطوف به یافتن پاسخ برای آن بود، نظیر نخستین دورۀ «کنگرۀ بین‌المللی معماری در ایران» که با پشتیبانی دربار و کوشش معماران و اساتید دانشگاه ایرانی، در سال ۱۳۴۹ ه.ش پای بزرگ‌ترین معماران جهان را به چهل‌ستون اصفهان کشاند، و نتایج قابل‌توجهی به همراه داشت امّا پس از انقلاب، با دخالت تندروی‌های سیاسی، به کناره رفت و کژ دار و مریز دنبال شد و آن را دوباره به یکی از دغدغه‌های حیاتی معماری و شهرسازی ایران بدل کرد. نتایج کوشش‌ها برای یافتن این جواب، آثار فاخری را نیز در اصفهان پدید آورد؛ نظیر ساختمان «مجتمع مسکونی امین» که به روایتی توسط دفتر فیلیپ جانسون، معمار نامدار معاصر اهل ایالات‌متحدۀ آمریکا، در همسایگی پل تاریخی خواجو طراحی و خلق شد امّا مانند دیگر هم‌ردیفان خود، داستانشان ناگفته و ناشناخته است و در پس سایۀ سنگین توجهات به شاهکارهای معماری تاریخی اصفهان و تهران گرایی پژوهش‌های معاصر، به‌خوبی مستند نگاری نشده‌اند و تجربه‌شان هنوز نزد محققان و متخصصان برای پاسخ به پرسش‌های امروز و عدم آزمون‌وخطای دوباره، بازخوانی نشده است.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/va07-10-14
https://koubeh.com/va07-10-14

@koubeh

▪️ شرلوک هلمز یا پوآرو؟ مختصری در باب رویکردهای تاریخ‌نگاری معماری ایران

🖋 شهاب‌الدین تصدیقی | پژوهشگر دکتری معماری دانشگاه علم و صنعت ایران

تفاوت شرلوک هلمز و پوآرو در چه بود؟ به‌غیراز اضافه‌وزن و کله‌ی کچل پوآرو، گمان می‌کنم شاخص‌ترین تفاوت این دو را باید در این دید که شرلوک هلمز عمدتاً بر پایه‌ی شواهد فیزیکی استدلال می‌کرد، درحالی‌که پوآرو اتکای عمده‌اش بر بازجویی‌ها و مصاحبه‌های انسانی‌اش بود. در این شکی نیست که هردوی آن‌ها کارآگاهان قابلی بودند (یا اقلاً نویسندگانشان از آن‌ها کارآگاهان قابلی برایمان تصویر کردند!)؛ اما پرسش من اینجاست: برای تاریخ‌نگاری معماری ایران ما باید هلمز باشیم یا پوآرو؟
پاسخ معقولی به نظر می‌رسد که بگوییم «چرا هر دو نه؟». اما به نظر می‌رسد هلمزها و پوآروهای این حوزه چندان به یکدیگر التفاتی ندارند. بارهایی را به خاطر می‌آورم که تا خواستم پوآرو بازی درآورم، هلمزی پیشکسوت از گوشه‌ای فریاد زد «باباجان! به‌جای مصاحبه‌های پر دروغ مردمی (بخوانید شواهد متنی) برو ببین خود شواهد فیزیکی (بخوانید بنای تاریخی) چه می‌گوید!». احتمالاً به خاطر طبع پوآرووار خودم، کمتر دقت کرده‌ام که پوآروهای این حوزه نیز گاهی در پوستین هلمزها افتاده‌اند. این دست تذکرها این سؤال را برمی‌انگیزد که مگر بررسی یکی مانع بررسی دیگری است؟ اگر از من بپرسید: نه! اما این مخالفت و جبهه‌گیری‌های این دودسته برای رفع شدن، اول لازم است کمی همدلانه بررسی شوند.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/sht08-10-19
https://koubeh.com/sht08-10-19

@koubeh

▪️ غفلت مورخان معماری اسلامی از معماری شهر

🖋 امیرحسین مقتدایی| کارشناس ارشد مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران

بیش از صد سال از نوشتن تاریخ معماری سرزمین‌های اسلامی می‌گذرد. از بدو ظهور این رشته در اروپای غربی از دل ‌باستان‌شناسی و تاریخ هنر تا به امروز متون متعددی در توصیف و تحلیل معماری این سرزمین‌ها تحت عنوان معماری اسلامی صورت گرفته است. از قدیمی‌ترین متون آکادمیک زاره و متون توصیفی دقیق کرسول تا فعالیت‌های پژوهش‌گران معاصر چون ناصر رباط و نجیب اوغلو ابعاد گوناگون این رشته بررسی شده است. عمده فعالیت‌های چند نسل اول معطوف به شناسایی و دسته‌بندی بناها بود. همت عظیم پژوهش‌گران این رشته بخش قابل توجهی از بناهای شاخص از اسپانیا تا چین را در مقالات و کتاب‌های مختلف مورد بررسی قرار داده‌اند. این پژوهش‌گران گاه بنا ها را در دوره‌های زمانی-مکانی مشترک مانند معماری ممالیک مصر یا معماری ایلخانان واکافته‌اند یا گاهی مانند کتاب مشهور هیلن‌براند بر اساس کاربری آنها و با توجه به‌ گونه‌شناسی سعی در فهم ویزگی های معماری اسلامی داشتند. به جز بناها به موضوعاتی چون باغ‌های اسلامی نیز به نسبت توجه شده است. به میزان کمتری از معماری به ویژگی‌های شهرسازی در سرزمین‌های اسلامی نیز پرداخته شده است. پژوهش‌هایی که معطوف به ویژگی‌های کلی شهرسازی در جهان اسلام بوده یا در بهترین حالت تاریخ شهری را در دوره‌ای خاص بررسی کرده‌اند. پژوهش‌گران کشورهای مختلف این حوزه از جمله ایران نیز به فراخور همین مسیر را دنبال کرده‌اند. آنچه در میان این آثار پژوهش‌گران به ویژه پژوهش‌گران غیر بومی این حوزه تا حد زیادی از آن غفلت شده معماری شهر است.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/am22-10-21
https://koubeh.com/am22-10-21

@koubeh

▪️ درآمدی بر فقدان رویکرد‌های اقتصاد سیاسی فضایی به‌عنوان چهارچوب‌هایی برای مواجهه‌ با فضاهای شهری در ایران

🖋 میلاد محبی | پژوهشگر مطالعات شهری

هرچند امروزه در جهان طراحی شهری همچنان در سیطرۀ موضوعاتی نظیر پایداری محیطی، مشارکت اجتماعی، تحلیل داده‌ها و فناوری، حمل‌ونقل، اقتصاد شهری و برندینگ، نوآوری‌های معمارانه و دغدغه‌های فرمی و مانند آن است؛ اما موضوعات انتقادی در طی سال‌های گذشته نظیر نقد ساختارهای قدرت، تبیین فرایندهای پیدایش فضاهای شهری، تحلیل ذی‌نفعان قدرت و نقش آن‌ها در ظهور و اضمحلال فضاهای شهری و مانند آن موردتوجه پژوهشگران این دیسیپلین قرار گرفته است. از این منظر (بوآنو و همکاران، ۲۰۱۴) معتقدند که روش‌شناسیِ جریان غالب در طراحی شهری، فاقدِ یک تحلیل کل‌نگر از بستر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی‌ای است که در آن عمل می‌کند، طراحی شهری در مواجهه با دستور کارهای پُرقدرتِ سیاسی و اقتصادی، غالباً به همان «همدستیِ خاموشی» تن درداده و دچار می‌شود که پروژه‌های معماری نیز مبتلابه آن هستند. بدین نحو، طراحی شهری را می‌توان در قامت یک ابزار نزد صاحبان قدرت در جهت مشروعیّت‌بخشی به اَشکال کاسب‌کارسالارانه‌ی حکمروایی به کار گرفت؛ طراحی شهری‌ای که نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادیِ نوظهور را به‌راحتی در پس پرده پنهان کرده و درباره آن حرفی نمی‌زند که وقتی پای طراحی شهری در بستر جهان جنوب مطرح باشد، اهمیّت چنین کنشی به‌مراتب بیشتر است؛ جایی که چالش‌های منحصربه‌فردِ طراحیِ قلمروی عمومی توسط میراث‌ و اقتصادِ پسااستعماریِ برخوردار از رشد پُرشتاب اما همراه با توزیع نابرابر تشدید می‌شود؛ و این وضعیّتی است که مفهوم متداول و ساده‌شدة آن است.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/mm01-10-25
https://telegra.ph/mm01-2-10-25
https://koubeh.com/mm01-10-25

@koubeh

▪️ پیش و پس از گونه‌های شهری در خوی، کوچۀ حتم‌خان

🖋 علی لطفی | کارشناس ارشد مطالعات معماری ایران دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور دزفول

رویکرد گونه شناسی فرایند؛ در پی یافتن محیط انسان‌ساخت از طریق سنجش سازوکار دقیق و فرایند تاریخی شکل‌گیری آن است. مطالعات این گروه از یک تمایز بین ارتباطات فضایی و ارتباطات زمانی آغاز می‌شود که از آن به «هم حضوری» و «اشتقاق» نام می‌برند. تجزیه‌وتحلیل‌های هم حضوری از یک مجموعۀ انتزاعی یا شمایی از اجزا دارای سلسله‌مراتب آغاز می‌شود: اجزاء ساختار، اجزاء نظامات ساختارها و ارگانیزم‌های نظامات این طرح کلی، در ابتدا بر تک ساختمان‌ها و اجزای آن‌ها مانند آجر، الوار چوب، کاشی و غیره اعمال می‌شود ساختار اجزا در اینجا پیوند میان مواد ساختمانی مثلاً، دیوارها کف و سقف است. نظامات ساختاری نظم موجود در ساختار اجزا در اتاق‌ها، پلکان، راهروها و غیره است در ارگانیزمی به نام ساختمان طرح مشابهی در مورد شهرک‌ها قابل پیاده‌سازی است که ساختمان‌ها را به‌عنوان اجزا در نظر می‌گیرد. در این صورت ساختار اجزا مجموعه‌ای از ساختمان‌ها یا یک بافت شهری خواهد بود و نظام ساختارها، ترکیبی از بافت‌هایی است که مناطق شهری را شکل می‌دهد که با یکدیگر ارگانیزم یک شهر را می‌سازند. در این رویکرد فرم‌هايی که در سطوح مختلف یافت می‌شوند به نام «گونه‌ها» شناخته می‌شوند و ریشه در فرآیند محلی توسعه فرهنگی دارند. شهر خوی به‌عنوان یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران، از الگوهای خاص گونه شناسی فرآیندی برخوردار است. این رویکرد علمی، به مطالعۀ سازوکارهای دقیق و فرایندهای تاریخی شکل‌گیری شهر می‌پردازد و به بررسی تمایزات فضایی و زمانی که در ساختارهای شهری دیده می‌شوند، اشاره می‌کند.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/al01-10-29
https://koubeh.com/al01-10-29

@koubeh

▪️ خیابان شاه‌رضا هنر است!
نگاهی به خیابان شاه‌رضا از زمان شکل‌گیری تا پیروزی انقلاب اسلامی

🖋 امیرحسین مقتدایی| کارشناس ارشد مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران

در سال‌های آغازین قرن ۱۴ شمسی تهران شهری دارای حصار و خندق بود؛ حصاری هشت‌ضلعی که دوازده دروازه داشت. دروازه دولت و یوسف‌آباد (بهجت‌آباد)، دروازه‌های شمالی آن بودند. در بیرون از این محدوده کمتر نشانی از خانه و زندگی دائم دیده‌ می‌شد و قسمت عمدۀ آن به‌ویژه نزدیکی حصار را باغ و زمین‌های کشاورزی تشکیل می‌دادند. باغ وزیر نظام و امین‌السلطان در کنار دروازه یوسف‌آباد قرار داشتند و در اطراف آن‌ها نیز اراضی جلالیه و بهجت‌آباد بود. راه‌های بیرون از حصار نیز یا به دروازه‌ها ختم می‌شدند یا راه ارتباطی زمین‌ها با یکدیگر و روستاهای شما شهر بودند. تا پایان دوره قاجاریه توسعه شهر درون همین حصار بود و کمتر نمودی در بیرون شهر داشت اما با به سلطنت رسیدن رضاشاه در سال ۱۳۰۴ جریان توسعه در ایران و به طبع گسترش تهران شتاب بیش‌تری به خود گرفت.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:
https://telegra.ph/am23-11-02
https://telegra.ph/am23-2-11-02
https://telegra.ph/am23-3-11-03
https://koubeh.com/am23-11-02

@koubeh

📻 صوت نشست مجازی
روایت پیدایش و رشد یوسف‌آباد؛ قصۀ شکل‌گیری و توسعۀ محله‌ای در تهران

🗓 دوشنبه ۱۲ شهریور ۱۴۰۳


👤 سخنران‌:
نرگس عافی - دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران


❇️ به همت انجمن علمی دانشجویی مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران با همکاری رسانۀ کوبه



@iasa_ut
@koubeh

انجمن علمی دانشجویی مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران با همکاری رسانۀ کوبه برگزار می‌کند:

🔴 سلسله وبینار پایان‌نامه‌های دانش‌آموختگان مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران

📢 نشست سوّم:
فرآیند معماری کردن و تولید فضا در سکونتگاه‌های غیررسمی

🎙 مسعود تقوی

🗓 چهارشنبه ۱۶ آبان ۱۴۰۳، ساعت ۱۶:۰۰
🏢 تهران، دانشگاه تهران، دانشکدگان هنرهای زیبا، ساختمان تحصیلات تکمیلی دانشکدۀ معماری، طبقۀ دوّم، آتلیۀ زرد

▪️حضور برای عموم آزاد و رایگان است.
▪️ همچنین این نشست به‌صورت زنده از صفحۀ اینستاگرام انجمن علمی دانشجویی مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران پخش خواهد شد.


@iasa_ut
@koubeh

▪️ گذشته‌ی نزدیک: معماری مدرنیستی لار (بخش دوم)

🖋 حبیب طالبی | معمار و پژوهشگر

در بخش نخست از یادداشتِ گذشته نزدیک‌، از معرفی و مرور میراث مدرنیستی شهر لار به‌عنوان چشم‌انداز و هدف متن یاد شد. همچنین به زلزله‌ی سال ۱۳۳۹ و اتفاقات پس‌ازآن اشاره شد. بعد از حادثه‌ی طبیعی و دل‌خراش، جمعیت شیروخورشید سرخ، نقش برجسته‌‌ای در احداث و بازسازی شهر پسا-سانحه ایفا ‌‌می‌کند. افراد و شخصیت‌های مهمِ عضو جمعیت شیروخورشید‌، نقش اساسی در شکل‌گیری کالبد‌های ارزشمند شهری (لارِ نو) داشته‌اند. در بخش دوم به لکه‌ی مجاور پانسیون پزشکان‌، یعنی «بیمارستان لار» مشهور به بیمارستان کوروش و بنیان‌گذاران آن مهندس مصطفی فاضلی و مهندس صداقت خواهیم پرداخت. گروه مهندسان شیروخورشید سرخ به دستور مدیرعاملِ جمعیت تشکیل ‌‌می‌شود و کارها به دست مهندس جوان (۳۲ ساله) مصطفی فاضلی سپرده ‌‌می‌شود و در یک همکاری نزدیک‌تر مهندس صداقت تأثیر مستقیم بر پیشرفت کالبدی طرح بیمارستان لار داشته است. به نقل از پژوهشکده‌ی تاریخ معاصر: در سال ۱۳۴۰ پس از زلزله‌ای ‌که در شهرستان لار در استان فارس پیش آمد و خرابی‌های بسیاری به‌جا گذاشت، مرحوم فاضلی در ساختن شهر جدید لار و ایجاد مراکز مختلف و بیمارستان این شهر مشارکت فعال داشت (لازم به ذکر است که بهره‌برداری در ۱۳۴۷ اتفاق ‌‌می‌افتد). بیمارستان کوروش یکی از مهم‌ترین کالبد‌های مدرنیستی لار با عملکرد درمانی در یک وضعیت حساس جغرافیایی و انسانی محسوب ‌‌می‌شود و در موقعیت جنوبی بافت شطرنجی شهر نو بناشده است. نقشه‌ی شهر جدید را مهندسان نقشه‌بردار ارتش‌، شیروخورشید و شرکت ملی نفت ایران پیاده‌سازی کرده‌اند.

⭕️ ادامۀ مطلب را می‌توانید در Instant View یا در وب‌سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:

https://telegra.ph/ht02-11-06
https://koubeh.com/ht02-11-06

@koubeh

انجمن علمی دانشجویی معماری و قطب علمی فناوری معماری دانشگاه تهران با همکاری مجمع مطالعات معماری ایران و رسانۀ کوبه برگزار می‌کنند:


نشست
«تجارب معماری معاصر در ایران؛ جستجویی برای یافتن زبان اختصاصی» به همراه گفت‌وگو دربارۀ کتاب «یک سَده معماری، ده عمارت تهران»


👥 سخنران‌ها:
حسین شیخ زین‌الدین - معمار و چهرۀ پیشکسوت حرفه و آموزش
حامد مظاهریان - عضو هیئت‌علمی دانشکدۀ معماری دانشگاه تهران
سعید خاقانی - عضو هیئت‌علمی دانشکدۀ معماری دانشگاه تهران
نگار منصوری - پژوهشگر میراث معاصر معماری و نویسندۀ کتاب

👤 میزبان:
وحید آقایی - دانشجوی دکتری معماری دانشگاه تهران


🗓 چهارشنبه ۲۳ آبان‌ماه ۱۴۰۳
🕕 ساعت ۱۷:۰۰ تا ۱۹:۰۰
🏢 تهران، خیابان انقلاب، خیابان قدس، دانشگاه تهران، دانشکدگان هنرهای زیبا، نگارخانۀ تهران

▪️ حضور برای عموم آزاد و رایگان است.



@aa_ut
@ceat_ir
@iascouncil
@koubeh