خوشنویسی،، تمرینی برای آهستگی

گفتار ادبی 1

راز و رمز بوف کور

محمدامین مروتی

فهم مشهورترین رمان ایرانی یعنی "بوف کور" به درک نویسنده آن بستگی دارد.
سرگشتگی تحلیلی در مورد این کتاب و انواع اظهار نظرهای نچسب در باره آن، به عدم توجه به نگاه هدایت به زن برمی گردد.
نویسندگانی مثل بزرگ علوی که همعصر و دوست هدایت بوده اند به درستی بر این نگاه تاکید کرده اند ولی تحلیل گران بوف کور کمتر بدان توجه کرده اند یا حداقل آن را در مرکز تحلیل خود قرار نداده اند.
صادق هدایت به دنبال یک زن آرمانی یا اثیری بود که در روی زمین یافت نمی شد و موضوع محوری بوف کور تقابل زنی اثیری است که "یافت می نشود" و لکاته ای که جای او را گرفته است و به وفور یافت می شود. بزرگ علوی در یک سخنرانی گفته است:
"صادق هدایت تا اندازه‌ای ایدئالیست بود و زن عادی برای او کافی نبود. او به دنبال یک موجود آسمانی می‌گشت. بعدها که بدبین شده بود، البته آنوقت دیگر از زن می‌ترسید. [خندهٔ حضار] ما مردها همه‌مان می‌ترسیم.[خندهٔ حضار]" (بزرگ علوی)

در کنار این موضوع اصلی، احتمال ناتوانی جنسی هدایت، راز بوف کور را می گشاید.
از طرفی ناتوان جنسی باشی و از طرف دیگر در زمین دنبال زوجی آسمانی بگردی و پیدایش نکنی می شود تقابل زن اثیری و لکاته که کلید فهم بوف کور است.

در کنار زن اثیری و لکاته، سومین شخصیت قصه های هدایت و خاصه بوف کور، رجاله ها هستند. رجالگان در لغت به معنی فرومایگان و اوباش است و نگاهی است که هدایت به اکثر مردم روزگارش دارد.

26 آذر 1404

نکته:

بی‌شعوری یعنی؛ دانسته و عمداً اشتباهات و خطاهای خود را تکرار کنیم.

گفتار ادبی 2

افراط و تفریط در زبان

محمدامین مروتی

بوده اند کسانی که کوشیده اند با وضع واژگان سره، بر غنای زبان فارسی بیافزایند. کوشش های افراطی نظیر تلاش کسروی و ادیب سلطانی و در روزگاری جدیدتر تلاش کزازی، چندان به ثمر ننشسته است. مثلاً کسروی کوشید کلمه "آمیغ" را به جای حقیقت و " آخشیج" را به جای عنصر جا بیندازد ولی یخش نگرفت، اما توانست واژه "انگیزه" را جایگزین کلمه "داعی" و سبب کند.
اما به نظر می رسد که کوشش های متعادل نظیر کسانی چون محمدعلی فروغی و در روزگاری جدیدتر، داریوش آشوری، مثمر ثمرتر بوده اند. فروغی "سیر حکمت در اروپا" را با زبانی روان نوشت.
واژگانی نظیر "گفتمان" و "خداناباور" از آشوری، اکنون جزئی اززبان فارسی شده اند.
فرهنگستان در زمان رضا شاه حدود دو تا سه هزار واژه جدید در زبان وارد کرد که جذب زبان مردم شد. من جمله کلمه "ارتش" به جای "قشون" ترکی و یا "شهرداری" و "شهربانی" به جای بلدیه و نظمیه. ساختمان و سازمان به جای عمارت، دانشگاه به جای یونیورسیتی.

منبع:
اندیشه پویا شماره 99 (آذر 1404)

20 آذر 1404

« دل شیدا - جشن شب یلدا »
شعر و ترانه : علی اکبر شیدا
گروه کُر : آذرمیدخت عزیزی-نسرین میلوحی-لیلا ابطحی- پرتو کلوند- ریحانه سالاری
تنبک : زینب پیمانی
2:40
🥜پیشاپیش یلدا مبارک🍪

یلدا و اختلاط فرهنگی ایرانیان و مسیحیان

لغت سریانی به معنی میلاد که می تواند با میلاد مسیح مربوط باشد و نوعی از اختلاط و تأثیر وتأثر فرهنگی بین ایرانیان و مسیحیان باشد. یکی دیگر از موارد این تأثیر و تأثر مراسم کرمانی ها در شب یلدا است که مردم منتظرند تا قارون در هیأت یک هیزم شکن برای خانواده های مستمند هیزم ببرد و این هیزم ها به شمش طلا تبدیل می شود. لذا مردم شب زنده داری می کنند تا قارون را ببینند. این اعتقاد با عقیده به بابانوئل نزدیک است. شاید استفاده از درخت کاج هم به نوعی سمبل مبارزه با تاریکی که شب یلدا (به عنوان طولانی ترین شب سال سمبل آن است) بوده باشد چرا که کاج سمبل سبزی و ارتباط با خورشید و روشنایی است. ایرانیان تاریکی و اهریمن را همدست می پنداشتند و فلسفه روشن کردن آتش و تقدیس آن از همین روست. در شب یلدا هم برای غلبه بر نحوست تاریکی آتش روشن می کردند و شب زنده داری می کردند تا آنکه روشنایی بر تاریکی غلبه کند.
از آنجا که شب یلدا طولانی ترین شب سال بوده، ایرانیان قدیم آن را مظهر تفوق و تسلط اهریمن و ظلمت می دانسته و با شب زنده داری و روشن کردن آتش سعی می کرده اند به نور و تولد پر درد مهر کمک نمایند و به انتظار غلبه خورشید بنشینند مبادا که غلبه اهریمن تداوم یابد و همیشگی شود و تا یک سال کامل سلطه اش ادامه یابد. نوئل هم به معنی تولد است. شب تولد عیسی سیصد سال پس از تولد مسیح توسط کلیسا تعیین شد که همان شب یلداست.

آیین میترا در قرون اول تا سوم میلادی در رم وجود داشته است ولی پس از رسمی شدن دیانت مسیحیت در قرن چهارم از بین رفته. اما سابقة آیین مهر ایرانی و هندی به500 سال ق.م مسیح برمی گردد.
شب یلدا در 21 دسامبر است. ایرانیان در این شب، برای کمک به نور در مبارزه اش با ظلمت، شب زنده داری می کردند. چرا که روز در کوتاه ترین و شب در بلندترین ایام سال است و نور در این ایام نیاز به توجه دارد. در انجیل یوحنا هم تولد مسیح در 25 دسامبر، به مثابه تابش نور در تاریکی توصیف می شود.

گفتار اجتماعی 1

جنبش مسلمانان مبارز و امت

محمدامین مروتی

جنبش مسلمانان مبارز، به رهبری حبیب الله پیمان از جریانات ملهم از چپ و ملتزم به اسلام سیاسی بود که در ابتدای انقلاب نشریه ای به نام "امت" را با تیراژ صدهزار نشر می کرد.
این جنبش در شعارهایش نسخه اسلامی حزب توده بود که شعار اصلیش نابودی امپریالیسم آمریکا بود. خواستار مصادره اموال سرمایه داری وابسته مانند برندهایی چون ارج و مینو و ایران ناسیونال بود و معتقد بود:
"امپریالیسم جنایتکار به کمک شاه خائن کرخانجات رنگ وارنگ در ایران به وجود آورد تا سبب سود بردن کارخانجات غربی شوند."
امت در کنار نشریه مردم، لیبرالیسم را به یک فحش سیاسی تبدیل کرد و آن را جاده صاف کن امپریالیسم نامید و دولت موقت به رهبری بازرگان را زیر حمله می گرفت.
با حمایت از دانشجویان پیرو خط امام خواهان محاکمه جاسوسان آمریکایی بود و حامی اعدام سران ارتش بود.
و همه اینها به امید تحقق رویای "جامعه بی طبقه توحیدی".

تفصیل مطالب را می توانید در کتابی از احسان الله خدیوی به نام "امت در فراسوی نیک و بد" بخوانید که نگاه معاصر منتشر کرده است.


منبع:
اندیشه پویا شماره 99 (آذر 1404)

26 آذر 1404

گفتار اجتماعی 2

صبر غیرانقلابی

محمدامین مروتی

تحولات تاریخی نه حاصل انقلابات بلکه حاصل پیشرفتهای تکنولوژیک و به تبع این پیشرفتها، تغییرات فکری و گفتمانی در جوامع بشری است که اندک اندک، ولی مستمراً اتفاق می افتد.

"مایکل ایگناتیف" رهبر سابق حزب لیبرال کانادا و صاحب نظر سیاسی می گوید در زمانه انقلاب ها، لیبرال ها باید برای بقا بکوشند تا دوره انقلاب و گفتمان انقلابی به سر رسد. لیبرالیسم مقابله با سخت سری و تندروی است.
این همان نقشی است که دکتر فراستخواه برای کنشگران مرزی قائل است. یعنی کسانی که پایی در دولت و پایی در میان مردم دارند تا زمینه تحول تدریجی از گفتمان انقلابی را به گفتمان عقلانی و خردورز فراهم سازند.
امیرکبیر و قائم مقام و میرزاملکم خان در دوران قاجار و فروغی و قوام و مصدق و امینی در دوران پهلوی و خاتمی و روحانی و پزشکیان در دوران پسا انقلاب نماد چنین گفتمانی هستند.
در چین دنگ شیائوپینگ سمبل کسانی است که توانست در دل گفتمان انقلابی باقی بماند تا در فرصت مقتضی سیاست خود را عرضه کند و به عرصه بکشاند.
در شوروی خروشچف و به خصوص گورباچف حامل این گفتمان بودند و در همه کشورهای انقلابی این حکایت همچنان باقی است.
در غرب، کسانی چون آلبر کامو، ریمون آرون و ایزایا برلین، خود را به شیوه های مختلف در زمانه عسرت لیبرالیسم و غلبه گفتمان چپ، سر پا نگه داشتند. کامو با کناره گیری از سیاست چنین کرد. آرون، در اروپا "افیون روشنفکران" را در نقد توهم تب آلود کمونیسم نوشت و در آمریکا با تب کمونیسم ستیزی مقابله می کرد. محور موضع گیری هایش واقع گرایی و کارآمدی حکومت بود نه اخلاق. آیزایا برلین ترکیبی از واقع بینی و شرافت اخلاقی بود.
صبری غیرانقلابی و کوششی که از منظر انقلابیون، به تجدیدنظر طلبی و استحاله طلبی تعبیر می شود. صبری که لیبرالیسم را در عصر سرکوب، آبدیده می کند.

منبع:
اندیشه پویا شماره 99 (آذر 1404)

20 آذر 1404

نکته:

هراسناک‌تر از نابینایی دیدن است با دو چشم باز، که چه بر سر سرزمینمان می‌آید. (بلاگا دیمیتروا)

نکته:

بالاترین کار روح این است که خود را نثار کند تا خود را بجوید، خود را فنا کند تا خود را باز یابد. انسان چیزی بجز آنچه میدهد ندارد. (نان و شراب-اینیاتسیو_سیلونه)

گفتار عرفانی

نمادهای بهشت و دوزخ در مثنوی

محمدامین مروتی

مولانا در دفتر چهارم و در خلال گفتگوی موسی و فرعون، تفسیر بدیعی از محتوای بهشت و جهنم می کند.

تفسیر جویهای بهشتی:
موسی به فرعون گفت از من یک چیز بپذیر، در عوض چهار چیز بستان:
۲۵۰۸ هین زِ من بِپْذیر یک چیز و بیار پَس زِ من بِسْتان عِوَض آن را چهار

فرعون پرسید آن یک چیز چیست؟ فرعون گفت اقرار به وحدانیت خدا که او خالق همه موجودات است:
۲۵۰۹ گفت ای موسی کُدام است آن یکی؟ شَرح کُن با من از آن یک اندکی
۲۵۱۰ گفت آن یک که بگویی آشکار که خدایی نیست غیر کِردگار

فرعون گفت آن چهار چیز را بیاور. شاید قفل کفر سنگینم را باز کنند:
۲۵۱۳ گفت ای موسی کُدام است آن چهار که عِوَض بِدْهی مرا؟ بَرگو بیار
۲۵۱۴ تا بُوَد کَزْ لُطفِ آن وَعْده‌یْ حَسَن سُست گردد چارمیخِ کُفرِ من
۲۵۱۵ بوک زان خوش وَعْده‌هایِ مُغْتَنَم بَرگُشایَد قُفْلِ کُفرِ صد مَنَم

شاید جوی انگبین، زهر کین را از خونم بزداید. یا جوی تمیز شیر، عقلم را از اسارت نجات دهد. (شیر نماد معرفت است):
۲۵۱۶ بوک از تاثیرِ جوی اَنْگَبین شَهْد گردد در تَنَم این زَهْرِ کین
۲۵۱۷ یا زِ عکسِ جویِ آن پاکیزه‌شیر پَروَرِش یابَد دَمی عقلِ اسیر

یا به واسطه تاثیر جوهای شراب، نسبت به امر الهی ذوق و شوق بیابم. یا از زلالی جوی های آب، تنم طراوت بیابد و شوره زار و خار زار خاک تنم سبز و بهشتی شود:
۲۵۱۸ یا بُوَد کَزْ عکس آن جوهایِ خُمر مَست گردم بو بَرَم از ذوقِ اَمْر
۲۵۱۹ یا بُوَد کَزْ لُطْفِ آن جوهایِ آب تازگی یابَد تَنِ شوره‌یْ خَراب
۲۵۲۰ شوره‌اَم را سَبزه‌یی پیدا شود خارْزارَم جَنَّتِ ماوی شود

یعنی عسل نماد خوش خلقی است، شیر نماد معرفت، شراب نماد ذوق عرفانی و آب نماد سبزی و خرمی است.

تفسیر دوزخ:
همانگونه که اکنون، از تاثیرات دوزخ آتش قهرم نسبت به حق شعله ور شده. از زهر مارهای دوزخ بر بهشتیان زهر می بارم. از تاثیر و انعکاس آب گرم جهنم، بر مردم ظلم و نابودشان می کنم:
۲۵۲۲ آن چُنان کَزْعکسِ دوزخ گشته‌ام آتش و در قَهْرِ حَقْ آغشته‌ام
۲۵۲۳ گَهْ زِ عکسِ مارِ دوزخ هَمچو مار گشته‌ام بر اَهْلِ جَنَّت زَهْربار
۲۵۲۴ گَه زِ عکسِ جوششِ آب حَمیم آبِ ظُلْمَم کرده خَلْقان را رَمیم

من جلوه ای از سرمای سخت یا آتش داغم. عین دوزخم برای مردم فقیر و هر کس را مظلوم بیابم نابود می کنم:
۲۵۲۵ من زِ عکسِ زَمْهریرَمْ زَمْهریر یا زِ عکسِ آن سَعیرم چون سَعیر
۲۵۲۶ دوزخِ درویش و مَظْلومَم کُنون وایِ آن که یابَمَش ناگَهْ زَبون

یعنی دوزخ هم نماد قهر و خشم و ظلم و نیش زدن و ستم بر ضعفاست.

1 دی 1404

عشرت

پشیمانم.....قاسم رفعتی

احیای قلبی

هر ردیف یک ضرب المثل است! آن را حدس بزنید.

🔊 فایل صوتی


💬حافظ شناسی
شاعر حقیقی دو شخصیت ممتاز دارد، یکی شخصیت اجتماعی و دیگر شخصیت شاعری.حافظ دو صفات را در حد اعلا دارد. او در همه‌ی علوم عربی تسلط و احاطه‌ی مسلم داشت و ازافتخارات دوره‌ی آل مظفر است که حدود هشتاد سال در فارس و کرمان و اصفهان حکومت کردند.

🎙علامه جلال الدین همایی


🆔 @MolaviPoet
🆑 کانال مولوی وعرفان