✳️ هیرمند و سیستان
🔹 این یادداشت با این نشانی در روزنامهٔ اطلاعات منتشر شد.
https://www.ettelaat.com/archives/690612#gsc.tab=0
(قسمت اول)
🔸 اگر ما فلات ایران را که کشور افغانستان و ایران در آن واقع شده است، یک تنهٔ جغرافیایی واحد بگیریم، هیرمند شاهرگ آن است. هیرمند بزرگ‌ترین رودی است که از داخل این فلات شروع می‌شود و در داخل آن به پایان می‌رسد.
هیرمند از افغانستان سرچشمه می‌گیرد، در آنجا جاری می‌شود و سرانجام به هامون سیستان می‌ریزد. هیرمند سرچشمهٔ حیات سیستان است، چه بخش افغانستانی سیستان و چه بخش ایرانی آن. و این می‌تواند حلقهٔ وصلی باشد بین این دو کشور.
ولی دریغ که مناسبات سیاسی بین دولت‌ها و نقش‌آفرینی شیطنت‌بار بیگانگان و حکومت‌های وابسته به آنان در تعیین مرزها هنگام تقسیم سیستان بین دو کشور، آب هیرمند را به گرهی حل‌نشده میان دو کشور بدل کرده است. آنچه به این گره افزوده است، خشکسال‌های پی‌در پی و طولانی بوده که نگذاشته است بهره‌مندی مردم دو کشور از این رود، به حد کفایت برسد.
اخیراً دوباره بحث هیرمند داغ شده است. صرف نظر از مسائل فنی که به عهدهٔ کارشناسان است، به نظر می‌رسد که در میان مردم و به ویژه اهل قلم و اهل رسانهٔ دو کشور هم بعضی ابهام‌ها و انتظاراتی وجود دارد که بی‌سبب می‌تواند در تیره‌ساختن مناسبات میان دو ملت اثرگذار باشد.
من کارشناس فنی یا حقوقی موضوع نیستم که بتوانم در این مورد داوری کنم. ولی به تبع مطالعات مختصری که چه در کتاب‌ها و چه در سیاست و رسانه در عصر کنونی داشته‌ام، می‌کوشم در مورد بعضی ابهام‌ها توضیح دهم.

🔻 ۱. یکی از تصوراتی که در افغانستان گاهی وجود دارد، این است که چون هیرمند از افغانستان سرچشمه می‌گیرد، آب آن متعلق به کشور افغانستان است و هر میزان آبی که از کشور خارج می‌شود در واقع حقی است که از مردم افغانستان ضایع شده است. این تصور درست نیست، چون از آب رودخانه‌ها، همه کسانی که در طول مسیر از آن بهره می‌برند، حق دارند، چه آنان که در مبدأ هستند و چه آنان که در مصب هستند. میزان بهره‌مندی از این آب را البته کارشناسان حوزهٔ آب و نیز حقوق‌دانان عرصهٔ سیاست بین‌الملل تعیین می‌کنند.

🔻 ۲. در مقابل، تصوری که گاهی در ایران وجود دارد، این است که هیرمند چون به هامون می‌ریزد، سهم هامون است. ولی حقیقت این است که این رود حدود ۱۰۰۰ کیلومتر در داخل افغانستان جریان دارد و حیات بخشی از این کشور، مدیون آن است. این رودخانه نه تنها هامون و اطراف آن، بلکه زمین‌های بسیاری در طول مسیر خود از کوه‌های بابا تا سیستان را سیراب می‌کرده و آب شرب و کشاورزی بخش مهمی از کشور افغانستان وابسته به هیرمند است.
(ادامه دارد)

✳️ هیرمند و سیستان / ۲
(قسمت دوم، ادامه از پست قبلی)
🔻 ۳. افغانستان را می‌توان منبع آب منطقه دانست. رودهای بسیاری از کوه‌های بلند افغانستان سرچشمه می‌گیرندو بیشتر این‌ها به کشورهای همجوار سرازیر می‌شوند. افغانستان نفت و گاز ندارد، به دریاهای آزاد راه ندارد و از بسیاری از مواهب طبیعی بی‌بهره است، اما در عوض این منابع‌ آبی را دارد و طبیعی است که از این ثروت استفاده کند. دولت‌های افغانستان از همین روی با سدسازی‌هایی، کوشیده‌اند که بخش‌هایی از این آب را مهار کنند. ولی این نکته قابل توجه است که سیاست آنان در برابر همسایگان یکسان نبوده است. عمدتاً آنقدر که در مقابل آب هیرمند و ایران حساسیت داشته‌اند، دربرابر دیگر رودخانه‌ها و دیگر همسایگان نداشته‌اند.

🔻 ۴. شنیده‌ایم که بعضی‌ها بار این قضیه را بر دوش مهاجرین انداخته‌اند و لزوم سختگیری بر مهاجران افغانستان در ایران را به عنوان یک اهرم فشار بر روی دولت‌های افغانستان مطرح کرده‌اند. چند بار دیگر هم این اتفاق افتاده است که در بحران‌هایی، سختگیری بر مهاجرین را اهرم فشار ساخته‌اند. ولی حقیقت این است که مهاجرینی که در این کشور زندگی می‌کنند، به سبب این که بزرگ‌شدهٔ ایران‌اند و بسیاری‌ها به این کشور علاقهٔ قلبی دارند، می‌توانند از عوامل بازدارندهٔ این تنش‌ها باشند. این‌ها حلقهٔ وصل هستند و می‌توانند با نقش‌آفرینی در فرهنگ، سیاست و اقتصاد کشور، سبب‌ساز مناسبات نیک‌تر شوند. اتفاقاً چیزی که در اینجا می‌تواند مؤثر باشد، استفادهٔ نیک از ظرفیت‌های مهاجرین برای رفع این بحران‌هاست.

🔻 ۵. واقعیت این است که هیچ‌کس از این وضعیت نباید خرسند باشد. من وقتی در سفری در زابل بودم، دیدم که این خشکسالی چه بر سر سیستان آورده است. در سمت افغانستان هم خشکسالی ویرانگر بوده است. سیستان سرزمینی بزرگ است که اینک بین دو کشور تقسیم شده است و نگینی در جغرافیا، تاریخ و اسطوره‌های ماست. این سرزمین برای همه مردم دو کشور باید عزیز باشد.
باید مراقب بود که هیاهوهای رسانه‌ای میان دو ملت فاصله نیندازد. ما در فضای مجازی التهاب‌هایی می‌بینیم و زمزمه‌هایی از جنگ و درگیری. بعضی سخنان نسنجیده هم از سوی بعضی دولتمردان، وضعیت را بحرانی‌تر ساخته است. به تبع آن، بعضی رجزخوانی‌ها هم دیده می‌شود که البته فقط مایهٔ کدورت می‌شود و بس.
طبیعتاً در این وضعیت چیزی که بسیار مهم است، اول پیش‌بردن جریان به شکل کارشناسی و معقول آن است و دوم، تبیین درست موضوع در رسانه‌ها. باشد که این بحران خشکسالی، کمترین عارضه‌اش را برای دو کشور بگذارد. باشد که هم برف و باران بر کوه‌های هندوکش و بابا ببارد و هم گل و گیاه از همه این سرزمین‌ها بروید.

🔹 این یادداشت با این نشانی در روزنامهٔ اطلاعات منتشر شد.
https://www.ettelaat.com/archives/690612#gsc.tab=0

✳️ جلسۀ نقد کتاب «گل سنجد» از سید احمدعلی فاخر
🔻 یک‌شنبه ۷ خرداد ۱۴۰۲
🔺 ساعت ۱۷ تا ۱۹
🔸 مشهد، بولوار هاشمیه، بین هاشمیه ۲۰ و ۲۲
حوزۀ هنری خراسان رضوی

🎙قسمت صفر پادکست شعر پارسی منتشر شد

💠 به پادکست شعر پارسی خوش آمدید

🎧 برای شنیدن قسمت‌های بعدی این مجموعه، کانال شعر پارسی را در رسانه‌های اختصاصی پادکست دنبال کنید:

Castbox: @Shearparsipod
Google Podcasts: @Shearparsipod
Shenoto: @Shearparsipod


🎧 @shearparsipod

🎙در قسمت اول از فصل اول پادکست شعر پارسی، با محمدکاظم کاظمی به کدکن می‌رویم و به بررسی زندگی و آثار استاد محمدرضا شفیعی کدکنی می‌پردازیم.

🔹سپس یکی از مهم‌ترین و مشهورترین اشعار او را با صدای زینب بیات می‌شنویم و به همین بهانه، مروری خواهیم داشت بر ویژگی‌های اشعار این چهره ماندگار تاریخ ادبیات: م.سرشک.

🎧برای شنیدن قسمت جدید پادکست شعر پارسی با عنوان «حالات و مقامات م.سرشک»، کانال شعر پارسی را در رسانه‌های انتشار پادکست دنبال کنید:

📎 https://yek.link/Shearparsipod


🎧 @shearparsipod

✳️ دوستان امروز کانال استاد سرآهنگ را ببینید. مطالب متنوعی در مورد ایشان در کانال منتشر می‌شود، به مناسبت چهل و یکیمین سالگرد درگذشت این استاد بزرگ موسیقی.
https://t.me/ostad_sarahang

✳️ مهدی قزلی و نشر جام جم
🔻 مهدی قزلی با انتشارات جام جم وداع کرد و کتاب‌هایی که در دوران مسئولیت او منتشر شده بود، به عنوان یادگارهایی از این دوران باقی ماند، ۲۶ عنوان کتاب که ۲۲ عنوان آن را من ویراستاری کرده بودم. همکاری من با جام جم از ابتدای مسئولیت مهدی قزلی در این انتشارات و به پیشنهاد او شروع شد و تا پایان حضور او در این مسئولیت ادامه یافت.
کتاب‌های خواندنی و مؤثری در این مدت منتشر شد، از نویسندگانی توانا که ویراستاری آثارشان برایم مایهٔ مباهات است. با بسیاری از این کتاب‌ها در حین کار زندگی کردم؛ به موضوع و محتوایشان دل دادم و حتی گاهی در حین کار، گریستم.
🔻 آشنایی من با مهدی قزلی اما به پیش از این‌ها برمی‌گردد، آن زمان که او مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی بود و من در جشنواره‌ها و برنامه‌های متعددی، از جمله جشنواره‌های شعر فجر افتخار همکاری با او را داشتم. از همان زمان تعهد کاری و مردم‌داری او را دیده بودم و در دورهٔ کار کتاب‌های جام جم هم این تعهد را همچنان حس می‌کردم، هم در زمینهٔ ارتباط متقابل ناشر و ویراستار و هم در کیفیت کتاب‌ها، که می‌دیدم چطور برای سطر سطر مطالب وقت می‌گذاشت، خیلی از کتاب‌ها را قبل از ویرایش من می‌خواند و بعد از صفحه‌آرایی دوباره می‌خواند. او و همکارش خانم سمانه کرمانی و دیگر مسئولان و دست‌اندرکاران انتشارات، خاطره‌ای نیک از یک دورهٔ کاری دو ساله برایم باقی گذاشتند.
🔻 طبیعتاً ویراستار، با ناشری که خودش نیز به کارش تعهد دارد، بیشتر احساس قرابت می‌کنی. و از بخت خوب من، اغلب ناشرانی که با آن‌ها کار کرده‌ام، چنین بوده‌اند.
🔻 تصویرها، مربوط به دو مراسم رونمایی از کتاب‌های نشر جام جم در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ است.
🔻 این هم فهرست کتاب‌هایی در این مدت برای جام جم ویرایش کردم:
متاستاز اسرائیل / کورش علیانی
رنجین‌کمان / غلامرضا طریقی
دوجان / زهرا قدیانی
به زبان فارسی / اسماعیل امینی
تاج در تن / میثم امیری
وطن‌دار / محمدسرور رجایی
در سرزمین مردمان نجیب / ترجمهٔ سیدمیثم میرهادی
موتورسوار چمران / حمیدرضا جوانبخت
چمدان‌های باز / سید محسن روحانی
ویولن‌زن روی پل / خسرو باباخانی
نشستن بر نگاه دیگری / رضا پورحسین
شریان مکران / مهدی قزلی
قربانی شهریور / زهرا کاردانی
آداب کتاب‌خواری / احسان رضایی
ایران؛ نرسیده به امارات / علیرضا رأفتی
دوربرگردان / سید زُهیر مجاهد
زخم روی زخم / محمود جوانبخت
دوبارگی / فردین آریش
زندگی پای تخته سیاه / عفت جوادی
پروانه‌ها گریه نمی‌کنند / مرضیه اعتمادی
بی بابا / حسین شرفخانلو
معلم خصوصی / گیتی باقری

(تصویرها در پست بعدی)
@mkazemkazemi