ریچارد استالمن؛ نابغه متفاوتِ جهان دیجیتال
goo.gl/TQ8wJj

​به او لقب پدر دنیای نوین نرم افزارهای رایگان و متن‌باز را داده‌اند. فیلسوف و برنامه‌نویس کامپیوتری که در سال ۱۹۷۱، وارد دانشگاه هاروارد شد و در سال ۱۹۷۴ با مدرک لیسانس از این دانشگاه فارغ‌التحصیل و در آزمایشگاه هوش مصنوعی دانشگاه ام.آی.تی (MIT) به یک هکر تبدیل شد. او تحصیلاتش را در مدرک دکترا نیمه‌تمام گذاشت، اما بعدها درجه دکترای افتخاری به وی نائل شد.

واکنش‌ها و موضع‌گیری‌های او همیشه بحث‌برانگیز بوده است. از جمله اظهار نظر او در پی مرگ استیو جابز، بنیان‌گذار شرکت اپل (Apple) جنجالی به پا کرد. موضع‌گیری او این بود که استیو جابز پیشگام تبدیل کامپیوتر به یک زندان بوده است؛ زندانی که برای محروم کردن بی‌خردان از آزادی‌هایشان طراحی شده بود.

موضع او در برابر فیسبوک هم مانند اپل انتقادی است، او می‌گوید: «فیسبوک دوست شما نیست، بلکه ماشین شنود است.»

گرچه در رابطه با اندروید نظری متفاوت دارد و اندروید را گامی مهم به سوی تلفن‌های همراه اخلاقی، کنترل‌شده توسط کاربر و با نرم‌افزار متن‌باز می‌داند اما معتقد است که: «همچنان راه زیادی باقی مانده است.»

او صاحب تعداد بسیار زیادی از نرم‌افزارهای بدون کپی‌رایت است که تحت لایسنس (License) گنو (GNU) کار می‌کنند. در واقع او اشاعه‌دهنده سیستم عامل‌های «گنو/لینوکس» بود. از آنجایی که بسیاری از نرم‌افزارهای مهم درون این سیستم، از محصولات پروژه گنو است، نام صحیح این سیستم عامل نه آن‌طور که گفته می‌شود «لینوکس»، بلکه «گنو/لینوکس» است که در سایه همکاری و تبادلات علمی هزاران نفر در سرتاسر جهان ایجاد شده و توسعه یافته است.

به‌طور ساده، سیستم عامل، مهم‌ترین برنامه کامپیوتر است. سیستم عامل شما ممکن است مایکروسافت ویندوز، نسخه‌ای از داس، اپل مکینتاش، یا نسخه‌ای از یونیکس و غیره باشد.

استالمن در سال ۱۹۸۳، با آغاز پروژه «گنو»، گام نخست را در جنبش جهانی نرم‌افزار آزاد برداشت و پروژه «گنو» را برای ساخت یک سیستم عامل کاملا آزاد آغاز کرد. در سال ۱۹۸۴ او کار خود در «‌ام .آی‌.تی» را رها کرد و پروژه «گنو» را هدف اصلی قرار داد و به صورت تمام وقت روی آن کار کرد. او در مورد این استعفا در مصاحبه‌ای با لینوکس ریویو (linuxreview) چنین می‌گوید: «با این استعفا می‌خواستم مطمئن شوم که ام.آی.تی نخواهد توانست در مورد کدهایی که برای گنو می‌نویسم، ادعای مالکیت معنوی کند.»

در پروژه «گنو» هدف این است که به تمام افراد این آزادی اعطا شود که نرم‌افزار «گنو» را ویرایش کنند و دوباره منتشر کنند. استالمن در سال ۱۹۸۵ با استخدام برنامه‌نویسان آزاد، بنیاد نرم‌افزارهای آزاد را تاسیس کرد.

اما نرم‌افزار آزاد چیست؟

جواب استالمن به این پرسش این است: «نرم‌افزار آزاد، یک فلسفه است؛ یک جنبش است برای به دست آوردن آزادی‌های خاص برای کاربران نرم‌افزار بر پایه‌های اخلاقی. این پروژه تجاری نبود و هدفی مهم‌تر از سود مالی داشت. بسیاری از کامپیوترهای امروزی طوری طراحی شده‌اند که سازنده می‌تواند نرم‌افزار را ارتقا دهد، ولی کاربر نمی‌تواند آن‌را تغییر دهد. در چنان شرایطی، فایل اجرایی نرم‌افزار آزاد محسوب نمی‌شود، حتی اگر کد منبع آن آزاد باشد.»

او تصریح می‌کند: «این نرم‌افزاری است که به آزادی و جامعه احترام می‌گذارد. در مورد هر برنامه‌ای دو حالت وجود دارد: یا اختیار برنامه به دست کاربر است و یا این برنامه است که اختیار کاربر را به دست دارد و او را کنترل می‌کند. اما هر کسی باید بتواند هرگونه که خواست برنامه را به کار ببرد، باید بتواند کد منبع برنامه را بخواند و تغییر دهد تا کامپیوترش آن‌چه را که او می‌خواهد انجام دهد. هر فرد باید بتواند کپی‌های کاملی از برنامه تهیه کند و به دلخواه در اختیار دیگران بگذارد و بتواند برنامه را با تغییراتی که خودش در آن ایجاد کرده، تکثیر کند و به دلخواه در اختیار دیگران بگذارد.»

استالمن، مفهوم حذف کپی‌رایت را اشاعه داد و همیشه در حال مبارزه با حق امتیاز نرم‌افزار و چیزهایی که او در قانون کپی‌رایت اضافی می‌بیند، است.

آرمان‌های او به جهان دیجیتال ختم نمی‌شود، او می‌گوید: «تمام دولت‌ها باید برای رعایت حقوق بشر تحت فشار قرار بگیرند.»

https://tech.tavaana.org/fa/richard-stallman

@tavaanatech

عکس: آغاز رقابت بیل گیتس و استیو جابز

رقایت استیو جابز و بیل گیتس در سال ۱۹۸۳ زمانی که مایکروسافت در حال ساخت نرم افزار مکینتاش بود شروع شد. ساخت نرم افزار مکینتاش پس از این بود که مایکروسافت سیستم عامل ویندوز خود را نشان داد که رقیب مشخصی برای مک معرفی می شد.

goo.gl/SDAUi8

مطالب مرتبط:

بیل گیتس ثروتمندی که انسان را فراموش نکرد
https://goo.gl/FrTCPC

استیو جابز: نابغه دنیای تکنولوژی
https://goo.gl/m99AoV

@tavaanatech