#پریسا

خَرم تویی!
"حسین قلی‌خان" با گروهی از خوانین، برای مهمانی، پیش "ظل‌السلطان" رفته بودند.
در همان هنگام، مردی از رعیت‌های حسین‌قلی‌خان که از حضور خان در اصفهان خبردار شده بود، سر و پا برهنه وارد مجلس شد و نفس‌نفس زنان سلام کرد.
خان خشمگین شد و گفت:
ـ برای چه به اینجا آمدی؟
مرد گفت:
ـ قربان! برای زیارت شما!
خان گفت:
ـ احمق! خر و گاو و گوسفندان را رها کرده‌ای و چندین فرسخ پیاده به زیارت ما آمده‌ای؟
مرد ساده‌دل تعظیم کرد و با هیجان گفت:
ـ قربانت شوم! خَرم تویی! گاوم تویی! گوسفندم تویی!

از کتاب #راپورت_های_ملوکانه
راوی و تصویرگر #مهدی_تمیزی
#ادبیات_ایران
#طنز
@AdabSar

🏢 فرهنگستان نخست و واژه‌های ماندگارش
📝 نویسنده و فرستنده #محمد_سلگی معلم ادبیات


✨ در سال ۱۳۱۴ خورشیدی، با تلاش‌های محمدعلی فروغی (=ذکاءالملک دوم)، نخست‌وزیر فرزانه و فرهیخته رضاشاه، نخستین #فرهنگستان ایران تاسیس شد. هدف این فرهنگستان، ساختن یا یافتنِ برابرهای پارسی برای کلمات بیگانه (فرانسوی، انگلیسی، عربی و…) بود و توانست در طی سه سال بیش از هزار واژه در زمینه‌های مختلف، مثل اصطلاحات پزشکی، بانکی، دادگستری، شهرداری، گیاه شناسی و… به تصویب برساند:
▫️سال نخست: ۱۲۰ واژه
▫️سال دوم: ۳۶۰ واژه
▫️سال سوم: ۶۵۰ واژه

✨ اعضای این فرهنگستان همه از نامداران عرصه فرهنگ و ادب بودند. از جمله: محمدعلی فروغی، علی‌اصغر حکمت، محمد قزوینی، بدیع‌الزمان فروزانفر، رضازاده شفق، عبدالعظیم قریب، محمود حسابی، علی‌اکبر سیاسی، دکتر قاسم غنی، رشید یاسمی، محمدتقی بهار، عباس اقبال آشتیانی، سعید نفیسی و ابراهیم پورداوود.
در نتیجه واژگانی در جامعه منتشر می‌شوند که عمر بلندی پیدا می‌کنند و بسیاری از آن‌ها وارد قرن جدید می‌شوند؛ مانند:

آیین دادرسی: #اصول_محاکمات
دادرسی: #محاکمه
دادرس: #قاضی
دادخواست: #عرض_حال
دادستان: #مدعی_العموم
دادسرا: #پارکه
دادگاه: #محکمه
دادگستری: #عدلیه
دادیار: #وکیل_عمومی
آب‌بها: #حق_الشرب

آبرُفت: #alluvion
آتش نشانی: #اطفائیه
آگاهی: #تامینات
آموزش و پرورش: #تعلیم_و_تربیت
استان: #ایالت
استوارنامه: #اعتبارنامه_سیاسی
بازپرس: #مستنطق
بازرس: #مفتش
باشگاه: #club
برچسب: #اتیکت

پاسبان: #آژان (پاسگاه، پاسیار و پاس‌بخش واژگان در پیوسته با پاسبان هستند)
پرتوشناسی: #رادیولوژی
پروانه: #اجازه #جواز #لیسانس
پرونده: #دوسیه
دامپزشک: #بیطار
درمانگاه: #کلینیک
دستمزد: #حق_الزحمه
رایزن: #مستشار_سفارت
روادید: #ویزا
سازمان: #تشکیلات #organisation

سالمندان: #اکابر
شهربانی: #نظمیه
شهرداری: #بلدیه
فرهنگ: #معارف
کارگزینی: #اداره_استخدام_و_پرسنل
کارمزد: #حق_العمل
کارورز: #interne
گرانیگاه: #مرکز_ثقل
گزارش: #راپورت
ماما: #قابله

نانوا: #خباز
نوشت‌افزار: #لوازم_التحریر
نیروی دریایی: #قوای_بحری
هواپیما: #آیرپلان #طیاره
یاخته: #سلول
نوبنیاد: #جدید_الاحداث
نوساز، تازه‌ساز: #جدید_البنا
روزافزون: #دائم_التزاید
نیک‌سرشت، پاک‌نهاد: #سلیم_النفس
تندرست: #صحیح_المزاج

خردسالی: #صغر_سن (صِغَر سن)
سالخوردگی: #کبر_سن (کِبَر سن)
بی‌بندوبار: #لاابالی
بی‌همتا، بی‌نظیر: #عدیم_النظیر
بالادست: #مافوق
خودکام، خودسر: #مطلق_العنان

✨ همچنین واژه‌هایی همچون:
استاندار، انگشت‌نگاری، باجه، بادسنج، بازجو، بازداشت، بازداشت‌گاه، بازنشستگی، باستان‌شناس، بافت، بافت‌برداری، بالینی، بایگانی، بخش‌نامه، بدهکار، پایان‌نامه، پژوهش، پیش‌بینی، پیش‌گیری، دهدار، دهستان، راهنمایی و رانندگی، رزم‌ناو، کالبدشکافی و کارمند.

✨ منابع:
۱- فرهنگستان ایران، واژه‌های نو که تا پایان سال ۱۳۱۹ در فرهنگستان ایران پذیرفته شده است، انتشارات دبیرخانه فرهنگستان.
۲- ماهنامه فرهنگی اجتماعی «قلم یاران»، سال۴، ش۲۷، ص۹۴.

✨ @AdabSar