✍جبر یا اختیار؟ منصفانه بیاندیشیم...

(قسمت-دوم)

▪️اگر #کمپاتیبیلیست ها درست بگویند و جهان به طور کل جبری باشد ولی ما جبری که خودمان در آن دخیل بوده ایم و حاصل عوامل درونی است را اختیار بنامیم، پس آیا ما در مقابل کارهایی که میکنیم مسئول هستیم؟ اگر به جبر سختگیرانه معتقد باشید، پس شخص در مقابل کارهایی که میکند درواقع مسئول نیست؛ چراکه کار دیگری نمیتوانسته بکند و حقیقتاً، آن عمل بدون هیچ راه دررو، باید توسط آن شخص انجام میگرفته و این جبری بوده است و خود فرد، دخلی در واقعه نداشته؛ گرچه طوری جلوه کند که خود فرد مختار بوده است.

▫️ولی نگاهی به عقائد #کماتیبیلیست ها بیاندازیم. آنها میگویند که جهان پیرو جبر است ولی جبر دو نوع دارد که یکی درون-فردی است و دیگری حاصل عوامل خارجی است. درست مانند مثالی که در خصوص پریدن در استخر گفته شد. یکی خودش خواسته که شیرجه بزند ولی دیگری، شخص متفرقی هولش داده است. گرچه هردو جبری هستند، ولی مورد اول، خودش این عمل را انجام داده و جبر درون-فردی است؛ پس میتواند "اختیار" تلقی بشود.

▪️ولی آیا اگر شخص خودش کار را انجام بدهد، بازهم میتوانیم بگوئیم که در مقابل اعمالش مسئولیت اخلاقی دارد؟ مثال آن مرد را به یاد بیاورید که به دختر ۸ ساله اش تجاوز کرده بود. اگرچه خودش عمل را انجام داده بود و شخص خاصی اورا به این کار وادار نکرده، ولی این عمل حاصل توموری بود که در مغزش بود و او در اینباره اختیاری نداشته است. پس آیا میتوانیم اورا سرزنش کنیم؟ او اگرچه خودش این کار را انجام داده ولی درواقع هیچ کنترلی بر خودش نداشته و تومور به صورت خود-به-خودی، در مغزش رشد کرده و او نه بر رشد تومور و نه بر رفتاری که حاصل از رشد تومور است، هیچ اختیاری نداشته است.

▫️پدوفیلی که حاصل تومور باشد نمونه ی کمیابی است ولی نمونه های مشابهش فراوان هستند. آیا میتوانیم افرادی که بخاطر توهمات ذهنی حاصل از بیماریشان کارهای غلط میکنند را سرزنش کنیم؟ #کمپاتیبیلیست ها این عمل را در دسته "اختیار" قرار میدهند و میگویند چون خودشان انجام داده اند؛ ولی آیا واقعاً خودشان انجام داده اند؟ بسیاری میگویند که نباید آنها را سرزنش کنیم زیرا آنها نمیتوانستند این کار را انجام "ندهند". #هری_فرانکفورت یک فیلسوف مشهور، این ایده را به چالش میکشد و میگوید که افراد در مقابل کارهایشان مسئول هستند؛ حتی اگر نمیتوانستند آن کار را انجام دهند و کاملاً قضیه جبری باشد.

💬ادامه دارد...
@Answer_islamism

✍جبر یا اختیار؟ منصفانه بیاندیشیم...

(قسمت-سوم)

▪️فرض کنید میان دو حزب سیاسی دموکرات و جمهوری خواه در آمریکا، رقابت سیاسی باشد و هرکدام از آنها میخواهند که رأی بیشتری جمع آوری بکنند. آنها انواع مختلفی برای خود تبلیغ میکنند و درواقع مغز شما را تحت تصرف خودشان در می آورند. اگر شما بدشناس باشید و تحت تأثیر تبلیغات قرار گرفته اید، درواقع اگر حزب جمهوری خواه بر شما اثر گذاشته باشد، شما حتی اگر بخواهید هم، نمیتوانید به حزب دموکرات رأی بدهید. پس آیا شما در مقابل رأی خود مسئول هستید؟ #هری_فرانکفورت، میگوید که شما در مقابل رای خود مسئولید؛چراکه هرچه باشد، شما بوده اید که رای داده اید.

▫️ولی چرا مسئول است؟ آیا او میتوانسته کار دیگری بکند؟ #هری_فرانکفورت استدلال میکند که درواقع درست است که یک حزب بر روی او تاثیر گذاشته و تبلیغ کرده، ولی او میتوانست که تاثیر نپذیرد و یا پیروی نکند. انتخاب شما، باید درون-فردی باشد و از خواست خود شما برخیزد و نه اینکه حاصل عوامل خارجی باشد! ولی اینجا با یک مسئله گنگ مواجه هستیم که مشکل #کمپاتیبیلیست ها است. چطور میتوانیم اعمالی که حاصل تاثیرات درون-فردی است را از اعمالی که عوامل خارجی در آنها دخیل است جدا کنیم؟ آیا اصلاً میتوانیم؟ مثلاً بگوئیم تشویق دوستانتان یک عامل خارجی است ولی اینکه شما پیروی کنید یا نه، درون-فردی است.ولی آیا واقعاً اینطور است؟

▪️پس راهی نداریم جز اینکه اعمالمان را طوری دسته بندی کنیم که مثلاً بگوئیم در آن عمل اختیار بیشتری داشته ایم و در فلان عمل اختیار کمتری! راه اندازه گیری اختیار در اعمال، در نظر گرفتن نسبت عوامل درونی به عوامل خارجی است و مثلاً اگر تاثیر عوامل خارجی بیشتر بود، یعنی ما اختیار کمتری داریم؛ یا مثلاً اینکه چقدر اختیار نداریم!
خانم #پاتریشیا_چرچلند ، فیلسوف کانادایی، میگوید که سوال اینکه آیا ما اختیار داریم، غلط است زیرا باید عوضش بپرسیم، چقدر بر رفتارمان کنترل داریم؟ هرچقدر که اختیار بیشتری داشته باشیم، مسئولیت بیشتری هم مقابل کارهایمان داریم.

▫️پس با وجود ذات جبری بودن جهان، میتوانیم احساس کنیم که آزاد هستیم(ولی آزادی ما درواقع جبری است که از درون ماست). پس درواقع، احساس اختیار، به معنی داشتن مقدار کنترل بر آن رفتار است. البتّه، اگر مغز ما دچار مشکل باشد، پس درواقع ما نمیتوانیم کنترلی بر خودمان داشته باشیم.‌ لیبرترین ها، استدلال میکنند جبری که حاصل عوامل درون-فردی باشد؛ درواقع همان اختیار است. #پاتریشیا_چرچلند، استدلال میکند که هرکاری که ما میکنیم جبری است و از چیزی تاثیر پذیرفته و کاری وجود ندارد که حاصل جبر چیزی نباشد.

ادامه دارد...

T.me/Answer_islamism