#یادداشت
⭕️سپتامبر سیاه
۵۳ سال پیش در چنین روزهایی جنگ داخلی اردن میان چریک‌های فلسطینی و ارتش اردن آغاز شد; درگیر‌هایی که به #سپتامبر_سیاه مشهور شد و سرانجام به اخراج اعضای #ساف (سازمان آزادیبخش فلطسین) از اردن در ژوئیه ۱۹۷۱ انجامید. جنگ ریشه در قدرت روزافزون گروه‌های فلسطینی در برابر دولت اردن هاشمی داشت.
کشور اردن از دل قرارداد #سایکس_پیکو ۱۹۱۵ و فروپاشی امپراتوری عثمانی شکل گرفته بود; کشوری با مرزهای مصنوعی و مردمانی متشکل از طوایف بدوی و اعراب فلسطینی. بریتانیا امارت #ماوراء_اردن (Trans-Jordan) را که تا آن زمان موجودیتی نداشت را در ۱۹۲۱ ایجاد کرده و تحت‌الحمایه خود قرار داد.
همچو عراق (و موقتا سوریه)، حکومتی سلطنتی #هاشمی به رهبری عبدالله یکم، دومین فرزند #شریف_حسین هاشمی (امیر حجاز)، در اردن برپا شد. در میانه دو جنگ جهانی، اردن زیر سلطه فلسطینِ بریتانیا بود؛ هر چند که عملاً سیستم مجزایی داشت و بدان فلسطین شرقی می‌گفتند تا اینکه در ۱۹۴۶ مستقل شد.
پس از جنگ شش‌روزه اعراب و اسرائیل در ژوئن ۱۹۶۷، بیش از ۲۰۰ هزار آواره فلسطینی ساکن کرانه باختری رود اردن به کشور اردن پناهنده شدند. پیش از این، ۶۵۰ هزار فلسطینی نیز در این کشور کوچک زندگی می‌کردند. جای شگفتی نبود که توازن جمعیتی و سیاسی میان طوایف بدوی و فلسطینیان برهم‌خورد.
کشوری ضعیف بدون منابع زیرزمینی گسترده امنیت خود را از دست داده بود: #فتح مهم‌ترین سازمان مقاومت فلسطینی٬ از خاک اردن حملات متعددی را علیه رژیم اسرائیل انجام می‌داد و اسرائیل نیز اردن را زیر حملات خود قرار می‌داد. شبه‌نظامیان فلسطینی نیز با پلیس و مردم عادی برخوردهای بدی داشتند.
با قدرت‌گیری روزافزون فتح در #نبرد_کرامه (نخستین پیروزی فلسطینیان بر ارتش اسرائیل پس از شکست خردکننده ارتش‌های عربی در جنگ شش روزه ۱۹۶۷)٬ چریک‌های فلسطینی دولت مرکزی اردن را تضعیف کرده و مناطق حساس این کشور را به کنترل خود درآورده بودند به گونه‌ای که دولت در دولت شکل گرفته بود.
با شکست ترور ملک حسین بدست چریک‌های فلسطینی و ربایش سه هواپیما بدست گروه مارکسیستی «جبهه مردمی برای آزادی فلسطین»، حکومت نظامی در سپتامبر ۱۹۷۰ برقرار و جنگ داخلی آغاز شد; جنگی که به کشته‌شدن ۳۴۰۰ تا ۲۰ هزار نفر عمدتا فلسطینی غیر نظامی انجامید. سرانجام چریک‌ها از اردن اخراج شدند.
چریک‌های فلسطینی در ابتدا به سوریه و اندکی بعد به لبنان رفتند؛ به کشوری با #دولت_درمانده و گرفتار رقابت سهمگین طوایف و مذاهب گوناگون. چریک‌های فلسطینی نیز رفته‌رفته درگیر صف‌بندی‌های سیاسی داخلی لبنان شدند و به عاملی مهم در آغاز #جنگ_داخلی_لبنان در سال‌های ۱۹۷۵-۱۹۹۰ تبدیل شدند.
حضور شبه‌نظامیان فلسطینی در جنوب لبنان بحدی بود که آن را #فتح_لند می‌خواندند. چریک‌ها نظم شکننده جنوب را که مرکز شیعیان لبنان بود برهم‌زده و حتی به دختران شیعی تجاوز می‌کردند. اینجا بود که تنش میان #موسی_صدر و چریک‌های فلسطینی پدید آمد؛ تنشی که سرانجام به ناپدید شدن صدر انجامید.
در میانۀ تنش میان اردن و فلسطینیان، محمدرضاشاه در کنار #ملک_حسین_هاشمی ایستاد و در سرکوب چریک‌های فلسطینی در #سپتامبر_سیاه به اردن یاری رساند. ملک حسین نیز بدلیل پشتیبانی نافرجام بغداد از شبه‌نظامیان فلسطین در سپتامبر سیاه، به #جنگ_کردی و زمین‌گیر کردن ارتش بعث در شمال عراق علاقمند گشت.
#ملک_حسین جنگ‌افزارهای بدست‌آمده از چریک‌های فلسطین در #سپتامبر_سیاه به یاری #پیشمرگه های کردی واگذار کرد. آن روزها ایران متحد اردن بود؛ با هجوم عراق به ایران اما ملک حسین و سپس #یاسر_عرفات در نوک پیکان حمایت اعراب از #صدام_حسین در نابودی ایرانیان جای گرفتند....
[ منبع :شاه و شطرنج قدرت در خاورمیانه]
🀄️آرش رئیسی نژاد
#twitter
@antioligarchie
⭕️سپتامبر سیاه
۵۳ سال پیش در چنین روزهایی جنگ داخلی اردن میان چریک‌های فلسطینی و ارتش اردن آغاز شد; درگیر‌هایی که به #سپتامبر_سیاه مشهور شد و سرانجام به اخراج اعضای #ساف (سازمان آزادیبخش فلطسین) از اردن در ژوئیه ۱۹۷۱ انجامید. جنگ ریشه در قدرت روزافزون گروه‌های فلسطینی در برابر دولت اردن هاشمی داشت.
کشور اردن از دل قرارداد #سایکس_پیکو ۱۹۱۵ و فروپاشی امپراتوری عثمانی شکل گرفته بود; کشوری با مرزهای مصنوعی و مردمانی متشکل از طوایف بدوی و اعراب فلسطینی. بریتانیا امارت #ماوراء_اردن (Trans-Jordan) را که تا آن زمان موجودیتی نداشت را در ۱۹۲۱ ایجاد کرده و تحت‌الحمایه خود قرار داد.
همچو عراق (و موقتا سوریه)، حکومتی سلطنتی #هاشمی به رهبری عبدالله یکم، دومین فرزند #شریف_حسین هاشمی (امیر حجاز)، در اردن برپا شد. در میانه دو جنگ جهانی، اردن زیر سلطه فلسطینِ بریتانیا بود؛ هر چند که عملاً سیستم مجزایی داشت و بدان فلسطین شرقی می‌گفتند تا اینکه در ۱۹۴۶ مستقل شد.
پس از جنگ شش‌روزه اعراب و اسرائیل در ژوئن ۱۹۶۷، بیش از ۲۰۰ هزار آواره فلسطینی ساکن کرانه باختری رود اردن به کشور اردن پناهنده شدند. پیش از این، ۶۵۰ هزار فلسطینی نیز در این کشور کوچک زندگی می‌کردند. جای شگفتی نبود که توازن جمعیتی و سیاسی میان طوایف بدوی و فلسطینیان برهم‌خورد.
کشوری ضعیف بدون منابع زیرزمینی گسترده امنیت خود را از دست داده بود: #فتح مهم‌ترین سازمان مقاومت فلسطینی٬ از خاک اردن حملات متعددی را علیه رژیم اسرائیل انجام می‌داد و اسرائیل نیز اردن را زیر حملات خود قرار می‌داد. شبه‌نظامیان فلسطینی نیز با پلیس و مردم عادی برخوردهای بدی داشتند.
با قدرت‌گیری روزافزون فتح در #نبرد_کرامه (نخستین پیروزی فلسطینیان بر ارتش اسرائیل پس از شکست خردکننده ارتش‌های عربی در جنگ شش روزه ۱۹۶۷)٬ چریک‌های فلسطینی دولت مرکزی اردن را تضعیف کرده و مناطق حساس این کشور را به کنترل خود درآورده بودند به گونه‌ای که دولت در دولت شکل گرفته بود.
با شکست ترور ملک حسین بدست چریک‌های فلسطینی و ربایش سه هواپیما بدست گروه مارکسیستی «جبهه مردمی برای آزادی فلسطین»، حکومت نظامی در سپتامبر ۱۹۷۰ برقرار و جنگ داخلی آغاز شد; جنگی که به کشته‌شدن ۳۴۰۰ تا ۲۰ هزار نفر عمدتا فلسطینی غیر نظامی انجامید. سرانجام چریک‌ها از اردن اخراج شدند.
چریک‌های فلسطینی در ابتدا به سوریه و اندکی بعد به لبنان رفتند؛ به کشوری با #دولت_درمانده و گرفتار رقابت سهمگین طوایف و مذاهب گوناگون. چریک‌های فلسطینی نیز رفته‌رفته درگیر صف‌بندی‌های سیاسی داخلی لبنان شدند و به عاملی مهم در آغاز #جنگ_داخلی_لبنان در سال‌های ۱۹۷۵-۱۹۹۰ تبدیل شدند.
حضور شبه‌نظامیان فلسطینی در جنوب لبنان بحدی بود که آن را #فتح_لند می‌خواندند. چریک‌ها نظم شکننده جنوب را که مرکز شیعیان لبنان بود برهم‌زده و حتی به دختران شیعی تجاوز می‌کردند. اینجا بود که تنش میان #موسی_صدر و چریک‌های فلسطینی پدید آمد؛ تنشی که سرانجام به ناپدید شدن صدر انجامید.
در میانۀ تنش میان اردن و فلسطینیان، محمدرضاشاه در کنار #ملک_حسین_هاشمی ایستاد و در سرکوب چریک‌های فلسطینی در #سپتامبر_سیاه به اردن یاری رساند. ملک حسین نیز بدلیل پشتیبانی نافرجام بغداد از شبه‌نظامیان فلسطین در سپتامبر سیاه، به #جنگ_کردی و زمین‌گیر کردن ارتش بعث در شمال عراق علاقمند گشت.
#ملک_حسین جنگ‌افزارهای بدست‌آمده از چریک‌های فلسطین در #سپتامبر_سیاه به یاری #پیشمرگه های کردی واگذار کرد. آن روزها ایران متحد اردن بود؛ با هجوم عراق به ایران اما ملک حسین و سپس #یاسر_عرفات در نوک پیکان حمایت اعراب از #صدام_حسین در نابودی ایرانیان جای گرفتند....
[ منبع :شاه و شطرنج قدرت در خاورمیانه]
🀄️آرش رئیسی نژاد
@antioligarchie