🔹 #آموزش_پرورش از دید #یونگ
ضمیر ناخودآگاه و #یادگیری‏
—-------------------------------
منیژه اسدی
کارل گوستاویونگ،روان‏پزشک و روان‏شناس بزرگ که همان کم و بیش،او را در چهارچوب عقاید و تئوری‏های خاص خود می‏ شناسند،در زمینه ‏ی آموزش و پرورش،نظریات جالبی دارد که آگاهی از آن‏ها،برای ما (معلمان)خالی از لطف نخواهد بود.

یکی از مهم‏ترین نظریات او،مسئله‏ ی ضمیر ناخودآگاه است؛اگر از این مسئله،تحت عنوان«نظریه»یاد می‏کنیم،از آن روست که چهارچوب‏ بحث،آن‏چنان وسیع و گسترده می‏شود که هر روان‏شناس نظریه‏ پرداز،در بستن محدوده‏ی آن،به تردید افتاده است.

روان‏شناسان تجربه گرا،ناخودآگاه را انکار نمی‏کنند؛بلکه در حد و حدودی،که از سوی دیگر روان‏شناسان برای آن تعیین شده،ابراز تردید می‏کنند.بدیهی است که عرفا،به ویژه‏ عرفای شرق،از منظر دیگری آن را می‏بینند؛البته این را ناگفته نگذاریم‏ که عرفا،در صف مقابل روان‏شناسان‏ تجربه‏ گرا قرار نمی‏گیرند.آن‏ها حدود «ناخودآگاه»را کاویده ‏اند و چهارچوب‏ آن را سنجیده ‏اند؛اما با ابزار«این‏ جهانی»قادر به توصیف آن نبوده‏ اند!

روان شناسان تجربه‏ گرا می‏گویند که حدود ناخودآگاه برای هر فرد،به‏ صورت جداگانه تعیین می‏شود.دقیقا مانند غواصی که ۲۰ یا ۳۰ متر از عمق آب را تجربه می‏کند.غواصی‏ که فشار ۱۰۰ متری عمق آب را احساس کرده است،نمی‏تواند تجارب‏ خود را به دیگران منتقل سازد؛اگر از ماجرای سیر و سلوک خود را کنار بکشیم،درک یک تجربه‏ ی خاص ولی غیرقابل انتقال برای عرفا،همیشه‏ به عنوان یک مشکل اساسی مطرح بوده است.

وقتی سعدی می‏گوید:«آن را که خبر شد خبری باز نیاورد»،منظور وی صرفا پیش کشیدن مسئله‏ ای به نام مرگ نبوده است؛بلکه کسب‏ تجاربی است که انتقال آن‏ها برای دیگران،غیرممکن به نظر می‏رسیده‏ است.منظور از طرح این موضوعات،ورود به مبحث ناخودآگاه نیست؛فقط خواستیم اشاره‏ ای به اصل محدوده‏ ی ناخودآگاه داشته باشیم.

باید اعتراف کنیم که ناخودآگاه،محدودیت ندارد؛اگر از محدوده،صحبت‏ می‏کنیم،قصد این است که میزان آگاهی خود را از ناخودآگاه،ابراز داریم.

به راستی آگاهی ما از محدوده‏ی ناخودآگاه چه‏ قدر است؟به زبان ساده ‏تر، بر چه محدوده ‏ای از ناخودآگاه می‏توانیم اشراف داشته باشیم.

***

آموزش در نگاه یونگ

یونگ،تعریف بسیار ساده و در عین حال بسیار حکیمانه ‏ای از «آموزش»ارائه می‏دهد.او می‏گوید:«همه،همه چیز را می‏دانند؛آنان فقط نیاز به یادآوری دارند.»

این تعریف،براساس یافته‏ های یونگ از«ضمیر ناخودآگاه»ارائه‏ شده است.در چنین شرایطی(به نظر نگارنده)بسیاری از تعاریفی که در آموزش و پرورش وجود دارد،باید مورد بازبینی قرار گیرد.

متأسفانه،چون صرفا قصد نگارش یک مقاله‏ ی کوتاه را داریم، نمی‏توانیم تمام مفاهیم را روشن سازیم؛مگر مواردی که یک‏راست به‏ محور اصلی بحث ما،یعنی آموزش،مربوط می‏شود.

یونگ با طرح مسئله ‏ی«ضمیر ناخودآگاه»،توانست انقلابی بزرگ در امر آموزش و پرورش به وجود آورد.

براساس نظریه‏ ی یونگ،معلم، عاملی است برای انگیزش ذهنی‏ که از پیش،خیلی چیزها را می‏دانسته‏ است.در این میان وظیفه‏ ی معلم، یادآوری آن‏ها به اوست؛

البته این،یک اصل کهن عرفانی‏ است.شاهکار یونگ،ارائه‏ ی آن‏ها به‏ زبان علمی بوده است.

انتقال اطلاعات از حوزه‏ ی‏ ناخودآگاه،به حوزه‏ ی خودآگاه، وظیفه‏ ای است که باید معلم بر دوش‏ گیرد.

براساس این تعریف ناچاریم خیلی‏ از مفاهیم را تغییر دهیم.

آموزش و پرورش(به خصوص آموزش و پرورش ایران)،نسبت به‏ تئوری‏های یونگ،بسیار کم ‏لطف بوده است؛اگر خواستار ایجاد یک‏ تحول اساسی در ذهنیت افراد باشیم،باید این اقدام از آموزش و پرورش‏ آغاز شود.

به عنوان حسن ختام،به جاست گفته‏ ای از یونگ را در این زمینه مرور کنیم:

«عامل اصلی و منبع جوشان خلاقیت و ابتکار آدمی،در بخش‏ ناخودآگاه ذهن جریان دارد،نه در آموزش‏های آگاهانه».
پی‏نوشت
(*) Carl Gustav yung
#فلسفه_تعلیم_تربیت
—-------------------------
↩️ کانال مقاله ها 👇
https://t.me/joinchat/AAAAAD5oqnmeI058AeE3WA