🔹 رسم‌الخط فارسی و نظر جناب دکتر حداد عادل دربارۀ رضا امیرخانی
🔸 محمدکاظم کاظمی

یادداشتی که در پست قبل خواندید، نظر جناب دکتر غلام‌علی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی دربارۀ اجتهادهای نویسندۀ نامدار رضا امیرخانی در رسم‌الخط فارسی است، به ویژه جدانویسی ترکیب‌ها که امیرخانی به آن شهره است.
من باری در جایی دربارۀ این ابتکارهای رضا امیرخانی نظرم را گفته‌ام و من هم در کل با این میزان جدانویسی ترکیب‌ها موافق نیستم. و هم‌چنان برآنم که بهتر است ما از رسم‌الخط معیار که به نظرم همان رسم‌الخط فرهنگستان است تبعیت کنیم.
🔻
ولی از جانبی به نظرم سخنان جناب دکتر حداد در مواردی خالی از خلل نمی‌نماید، به خصوص ایشان در بند اول نوشتۀ‌شان بیش از این که بر جنبۀ علمی قضیه تکیه کنند، به اعتبار و سابقه و سن و سال اعضای محترم فرهنگستان تکیه کرده‌اند. این که ایشان نوشته‌اند که این استادان شصت سال سابقۀ دانشوری دارند، خود این نکته را هم بیان می‌کند که بدنۀ فرهنگستان در کل قدری کهنسال شده است و می‌باید قدری بیش از این از نیرو و فکر جوان استفاده کند، البته در سایۀ آن بزرگان.
🔻
موضوع دیگری که قابل ذکر است، این است که فرهنگستان زبان و ادب فارسی می‌باید بیش از آنچه اکنون هست، از حضور و نظر و دیدگاه‌های اهل قلم، به خصوص شاعران و نویسندگان استفاده کند. به نظر من دیدگاه‌های آقای امیرخانی یک وجه ادبی پررنگ دارد. یعنی بیش از این که مبتنی بر دانش زبان‌شناسی باشد، ناظر به خصایص ادبی زبان است. درست است که در رسم‌الخط ما نباید خیلی تابع ذوق باشیم، ولی در عین حال باید بپذیریم که شاعران و نویسندگان که از جملۀ‌ کاربران جدی زبان‌اند نیز گاهی در این امور حق اظهار نظر دارند. فرهنگستان از حضور شاعران و نویسندگان تقریباً خالی است. در میان اعضای پیوستۀ فرهنگستان فقط هوشنگ مرادی کرمانی و دکتر محمدرضا ترکی به نویسندگی و شاعری مشهورند. به نظر من استبعادی ندارد اگر امثال رضا امیرخانی هم در این ترکیب حضور داشته باشند، یا طرف مشورت فرهنگستان قرار گیرند.
🔻
اما در مورد جناب دکتر شفیعی کدکنی که در یادداشت جناب حداد به روش ایشان استناد شده است، این نکته گفتنی است که دکتر شفیعی کدکنی از کسانی‌اند که تقیدی به قواعد و قوانین رسم‌الخط ندارند. در واقع ایشان یک مثال نقض در مورد سخنان جناب دکتر حداد هستند. ایشان باری در محفلی که من نیز حضور داشتم، به صراحت بیان کردند که حتی در یک پاراگراف هم خود را ملزم به یکدست‌نویسی کلمات نمی‌دانند و آن مقدار از پایبندی به رسم‌الخط هم که در کارشان دیده می‌شود، حاصل ویرایش ویراستاران کتاب‌هایشان است.
🔻
به هر حال به نظر شخصی من اجتهادهای جناب امیرخانی به دلایلی قابل نقد است و من، کسی را به پیروی از این شیوه توصیه نمی‌کنم، ولی معتقدم که نظریات ایشان به عنوان یک نویسندۀ توانمند، می‌تواند در فرهنگستان مطرح شود. نه تنها نظرهای ایشان، بلکه بسیاری از شاعران، نویسندگان و پژوهشندگان جوانی که حضورشان در فرهنگستان شاید حتی در قوانین و قواعد رسم‌الخط اثرهایی مثبت بگذارد.
🔻
باری، این را بپذیریم که باید یک مرجع علمی و قانونی برای رسم‌الخط فارسی وجود داشته باشد و ما از آن تبعیت کنیم. این مرجع به نظرم می‌باید فرهنگستان زبان و ادب فارسی باشد و اهل قلم و اهل نظر هم باید پیشنهادهای خود را از مسیر فرهنگستان به جامعه منتقل کنند، نه الزاماً از طریق آثار خویش. البته فرهنگستان هم می‌باید انعطاف‌پذیری و چابکی بیشتری داشته باشد،به ویژه از نظر حضور نیرو و فکر جوان.

#حداد_عادل
#رضا_امیرخانی
#فرهنگستان
#رسم_الخط
@mkazemkazemi