✴️ دین : سودمند یا زیانمند؟!

🔸بخش هشتم

🖌 کوشاد تلگرام

شناخت خرد ـ 1

«امروز این رنجها که در جهانست و زندگی باین سختی افتاده که هر کسی باید یک نیمروز را بکوشد و بدَوَد و اندوه خورد و با دوست و با دشمن روبرو گردد و دروغ گوید و چاپلوسی کند و فریب دهد و فریب خورد و چه‌بسا دچار زد و خورد هم گردد ، همه‌ی اینها نتیجه‌ی کشاکش است ، و کشاکش نیز نتیجه‌ی آن می‌باشد که هر کس تنها سود خود را دنبال می‌کند. اگر بدانسان که راهنمایی خرد است ، هر کسی درپی سود همگان باشد ، هرآینه (=مسلماً) این رنجها و دشواریها از میان خواهد برخاست ،‌ و هر کسی روزانه بیش از دو ساعت بکوشش و کار نیاز نخواهد داشت.

یک مثل دیگر : امروز توده‌های بزرگ جهان هر یکی آرزو دارد که بدیگران چیره گردد و آنها را زیردست خود گردانیده فرمان راند و بر سر آن کشاکشها می‌رود و خونها ریخته می‌شود و شهرها ویران می‌گردد ... خرد می‌گوید : چنین آرزویی نابجاست ، ناسزاست ، آن را باید بکنار نهاد. می‌گوید این جهان برای همه است. همه‌ی توده‌ها باید با آزادی زندگی کنند و هیچ یکی زیردست دیگری نباشد. می‌گوید : آرزوی چیرگی ، گذشته از اینکه ناسزاست ، این جنگها و خونریزیها را هم درپی می‌دارد. می‌گوید : بدانسان که چیرگی‌فروشیِ یکه‌ها [=افراد] مایه‌ی نابسامانی زندگی می‌شد و خردمندان گرد آمده قانونها گزارده‌اند و دادگاهها برپا گردانیده‌اند که از چیرگی‌فروشی و فزونی‌جویی یکه‌ها جلو می‌گیرند ، چیرگی‌فروشی توده‌ها و دولتها نیز همانحال را دارد و مایه‌ی نابسامانی جهان می‌گردد و باید برای رفتار آنها با یکدیگر نیز قانونهایی باشد و دادگاههایی برای جلوگیری از ستمگری دولتها پدید آورده شود و از این راهست که می‌توان از جنگها و ویرانیها جلو گرفت.

...

یک مثل دیگر : امروز انبوه مردم کار یا پیشه را جز برای روزی درآوردن نمی‌شناسند ، و هر کس بخود سِزَنده[=مشروع] می‌شمارد که هر کاری که خواست پیش گیرد و از هر راهی که توانست روزی درآوَرَد. کمتر کسی از معنی راست کار و پیشه آگاهست ، و کمتر کسی بآنها در معنی راستشان می‌پردازد.

در ایران فلان مرد رُمان می‌نویسد و از فروش آن روزی می‌خورد. بَهمان درویش دستگاه می‌گسترد و از حقه‌بازی پول درمی‌آورد. فلان سالوس بدعانویسی و جادوگری می‌پردازد. بَهمان سید از مردم نذر می‌گیرد. فلان مرد در خانه‌ی توانگران دلخکی می‌کند. بَهمان ملا روضه می‌خواند. انبوهی از بازرگانان کارشان در بازار جز دست بدست گردانیدن کالاها نیست. از اینگونه فراوانست که بشمار نیاید و هیچ یکی از اینان خود را بدکار و گناهکار نمی‌شناسند.

ولی خرد می‌گوید : کار یا پیشه برای روزی درآوردن نیست. بلکه برای بسیج [=تأمین] نیازمندیها و راه انداختن چرخ زندگانیست. آفریدگار که آدمیان را آفریده و باین جهان فرستاده ، به هرچه نیاز خواستندی یافت ، در این سپهر[=طبیعت] گزارده. چیزی که هست آدمیان باید بکوشند و آنها را بدست آورند. خوراک و نوشاک و پوشاک و گستراک [= آنچه گسترند : قالی ، زیرانداز ، موکت ...] و ... کاچال[=اثاثیه] و افزار هرچه باید بود هست ولی بکوششهایی نیاز می‌باشد و کار و پیشه برای بسیج این نیازمندیهاست. برای راه افتادن چرخ زندگانیست.

آدمیان چون در یکجا می‌زیند باید با یکدیگر همدستی کنند و هر کسی به نوبت خود به بسیج نیازمندیها و براه افتادن چرخ زندگانی بکوشد ، و باندازه‌ی کوشش و جُربُزه‌ی[=استعدادِ] خود ، رِسَد[=سهم] بردارد.

اینست معنی کار و پیشه. اینست راه روزی خوردن. پس هر کاری یا پیشه‌ای که از اینگونه نیست ناسزا[=نامشروع] ، و پولی که از آن راه بدست آید دزدیست.

از رُمان نوشتن و افسانه‌ی بیپا بافتن ، و از حقه‌بازی و دعانویسی و جادوگری ، از نذر گرفتن و دلخکی کردن و روضه خواندن و مانند اینها توده را چه سودی تواند بود؟!.. کدام یکی از نیازمندیها بسیجیده تواند گردید؟!.. چه گرهی از کار گشاده تواند شد؟!.. آیا از دست بدست گردانیدن کالا جز گرانی نرخها و زیان مردم چه نتیجه بدست می‌آید؟.. چرا کالاهایی که ساخته می‌شود یکسره یا با یک دست بخاندانها فروخته نگردد؟!.. چرا آن بازرگانان بکارهای سودمند دیگری از کاشتن و بافتن و رشتن و مانند اینها نپردازند؟!..» (در پیرامون خرد ، بخشهای آخر کتاب)

——————————

📣 خوانندگان همچنین می‌توانند با نواختن بر 💬 در پایین سوی چپ با ما همبستگی داشته پیام یا نوشتارهای خود را در این زمینه بنویسند. تنها خواهش ما اینست که نوشتارها تا جایی که تواند بود کوتاه و با دلیل توأم بوده و خواست از آن تنها روشنی مطلب و حقیقت باشد.

📊 نیز در پایین یک دیدگاه‌پرسی هم آمده که می‌توانید در آن شرکت کنید.

🌸

📖 کتاب «در پیرامون ادبیات»

🖌 احمد کسروی

📝 نشست هفتم : چه پاسخهایی بما می‌دهند! (نه از نه)


در اینجا گفتگوی ما از ادبیات بپایان می‌رسد. هفت نشست سخن راندیم و نتیجه‌ی آنها چند چیز بوده :

1) «ادب» واژه‌ی عربیست و خواستشان از آن پروای سخنی کردن و آن را نیک و آراسته بزبان راندن می‌بوده و این خود چیز ارجداریست.

2) سپس کسانی آن را از معنیش بیرون برده بازی کردن با سخن و قافیه بافتن و سجع ساختن را «ادب» نامیده و برای آن فنهایی ـ از معانی و بیان و مانند آن ـ پدید آورده‌اند.

3) «ادب» بهمین معنی دوم از عرب بایران رسیده و در اینجا بیش از همه بخش قافیه‌بافی و شعر آن رواج یافته ، و چون کسانی در اینجا نیز بیاد گرفتن شعرها و نوشتن تاریخچه‌ی شاعران و گفتگو از نیک و بد شعر می‌پرداخته‌اند ، این کارها را نیز «ادبیات» نامیده‌اند.

4) چون دبستانها بشکل اروپایی برپا گردیده ، در پروگرامها «لیتراتور» را ادبیات ترجمه کرده‌اند. در حالی که لیتراتور معنی بزرگتری می‌داشته و بهمه‌ی «چیزهای نوشته» گفته می‌شده.

5) اکنون اگر ادبیات به همان معنی شعرگویی و سخنبازیست بآن ارجی نتوان گزاشت. اگر بمعنی لیتراتور اروپاییست در آنحال باید بتاریخ و جغرافی و دستور زبان و مانند اینها نیز ارج گزارده شود و در راه آنها نیز کوششها رود.

6) شعر سخنست و سخن (چه نثر و چه شعر) باید بَهر معنی باشد ، باید از روی نیاز باشد. سخن بی‌نیازانه یاوه‌گوییست.

7) در زمانهای گذشته شعر در ایران گذشته از آنکه یاوه‌گویی می‌بوده و شاعران خود آن را خواستی دانسته با نبودن نیازی بآن برمی‌خاسته‌اند آلودگیهای پست دیگری ـ از چاپلوسی بپادشاهان ، گزافه‌گویی ، گدایی ، دشنام و هجو و بدآموزیهای زیان‌آور ـ داشته است. آنگاه برخی از بدآموزان از خراباتیان و صوفیان و دیگران شعر را افزاری برای بدآموزیهای خود گرفته آلودگی را هرچه بدتر گردانیده‌اند.

8) خیام و سعدی و مولوی و حافظ بدآموزان بزرگی بوده‌اند و هر یکی شعرهای زهرآلود پستی از خود بیادگار گزارده‌اند. بویژه حافظ که در بدآموزی از دیگران پافشارتر بوده و شعرهایش زیانمندتر و زهرآلودتر می‌باشد.

9) ستایشهایی که شرقشناسان از این شاعران کرده‌اند (و یا می‌کنند) یا از روی نافهمی بوده یا عنوان بدخواهی و دشمنی داشته است.

10) تکان و هایهویی که در سالهای پیش در ایران بدستاویز ادبیات پدید آوردند جز از روی بدخواهی نمی‌بود و بیش از همه برای فریفتن جوانان و آلوده گردانیدن مغزهای آنان می‌خواستند.

اینها کوتاه‌شده‌ی گفته‌های ما در هفت نشست بوده. اکنون ببینیم چه باید کرد و ما چه می‌خواهیم. در این باره نیز پاسخ می‌دهیم.


👇

ما چند چیز را می‌خواهیم :

1) شعرهایی که از گذشتگان بازمانده باید از میان بُرده شود. بویژه شعرهایی که از سعدی و حافظ و خیام و مولوی و مانند اینها بازمانده که باید بیکبار نابود شود.

درباره‌ی اینها راه همانست که ما پیش گرفته‌ایم : باید همه را بآتش کشید.

آنکه می‌گویند : نیکها را از بدها جدا گردانیم پاسخش را داده‌ایم. کسانی با آن پستیها و آلودگیها بگفته‌های نیکشان هم ارج نتوان گزاشت. گذشته از آنکه گفته‌های نیک بسیار کم می‌دارند. چیزهایی که مردم نیک می‌شناسند اگر از روی اندیشه درنگرند خواهند دید آنها نیز پست و بی‌ارج بوده.

2) از این پس شعر را در معنی راستش شناسند. آن را خواست جداگانه نشناسند. تنها بنام شاعری شعر نگویند. شعر را سخن دانسته تا جای سخن گفتن نباشد بآن نپردازند. ما نمی‌گوییم : کسی عاشق نشود. عاشق شدن کاری اختیاری نیست. می‌گوییم : کسی تا عاشق نشده بدروغ دم از عشق نزند. غزلهای یاوه نگوید. ما نمی‌گوییم سهشها از میان برود. چنین چیزی نشدنی است. بلکه می‌گوییم : سهشها باید در زیر دیده‌بانی خرد باشد تا از سهشهای زیانمند جلو گرفته شود. آنگاه جدایی میانه‌ی هوس قافیه‌بافی با سهشها گزارده گردد. اینهاست خواسته‌های ما.

آنچه می‌باید در پایان همه گفت اینست که واژه‌هایی که ما در سخنان خود درباره‌ی شاعران یا دیگران بکار برده‌ایم خواستمان دشنام دادن نبوده. بلکه معنی ریشه‌ای آنها را خواسته‌ایم. مثلاً واژه‌ی «پست» را که بکار برده‌ایم معنی راست آن را خواسته‌ایم. زیرا کسانی که در زندگانی پی کار نروند و بسخنان بیهوده و یاوه پردازند و نان از دست این و آن خورند با دیگران همدوش نتوانند بود و آنان را جز کسان پست و کم‌ارج نتوان شناخت.

هواداران شاعران اینها را دشنام می‌شمارند. ولی اینها دشنام نیست و برای نشان دادن حال شاعران است.

یک نکته‌ی دیگر آنست که ما در گفته‌ها و در نوشته‌های خود هر واژه‌ای را به یک معنی روشن آوریم و هیچگاه دو واژه را به یک معنی نیاوریم. مثلاً در همین سخنان خود دو واژه‌ی «یاوه» و «چرند» را بکار برده‌ایم. اینها هر کدام بمعنی جدای دیگریست. «یاوه» آن سخنیست که برای هوده نباشد ، از روی نیاز گفته نشود. «چرند» آن سخنیست که معنایی از آن درنیاید. مثلاً چنانکه گفتیم حافظ یاوه‌گو می‌بوده و بی‌آنکه نیازی باشد و یا هوده‌ای بدیده گیرد ، می‌نشسته و غزل می‌بافته. گاهی نیز «چرند» می‌گفته ، سخنانی می‌گفته که معنایی از آن درنیاید. مثلاً این شعر او :

شهسوار من که مه آیینه‌دار روی اوست
تاج خورشید بلندش خاک نعل مرکبست

یاوه است و مصرع دوم آن چرند نیز می‌باشد. در دیگر واژه‌ها نیز حال چنینست.

پایان


———————————

📣 خوانندگان همچنین می‌توانند با نواختن بر 💬 در پایین سوی چپ با ما همبستگی داشته پیام یا نوشتارهای خود را در این زمینه بنویسند. تنها خواهش ما اینست که نوشتارها تا جایی که تواند بود کوتاه و با دلیل توأم بوده و خواست از آن تنها روشنی مطلب و حقیقت باشد.

📊 نیز در پایین یک دیدگاه‌پرسی هم آمده که می‌توانید در آن شرکت کنید.

🌸

✴️ دین : سودمند یا زیانمند؟!

🔸بخش نهم

🖌 کوشاد تلگرام


شناخت خرد ـ 2

«نتیجه‌ی این بیخردیها درباره‌ی کار و پیشه در ایران همین شده که امروز با چشم می‌بینید :‌ از یکسو بخش انبوهی از زمینهای این کشور خشک و ویرانه افتاده و از یکسو دسته دسته مردم بیکارند و از بیکاری ناله دارند. دیه‌ها تهی افتاده ، در شهرها مردم انبوه شده کلاه از سر یکدیگر می‌ربایند. سرزمینی که می‌بایست دست‌کم به سیصد‌میلیون مردم روزی دهد ، به پانزده‌میلیون نمی‌تواند داد. در چنین کشور پهناوری انبوه مردم با صد سختی روز می‌گذرانند.

یک مثل دیگر : امروز در جهان دینهای بسیاری از مسیحیگری و مسلمانی و زردشتیگری و دین جهود و دینهای هندویان و چینیان و ژاپنیان رواج دارد که از هر یکی از آنها نیز شاخه‌ها جدا گردیده. تنها در ایران چهارده گونه کیش هست.

اینها هیچ‌یکی باهم سازگار نیست. از سوی دیگر دانشها که در اروپا پدید آمده به بنیاد همه‌ی اینها لرزه انداخته. فلسفه‌ی مادی که رواج بسیار گرفته و همپای دانشها بهمه جا رسیده ، بیکبار با اینها ناسازگار است و با همه‌ی آنها دشمنی نشان می‌دهد.

اینها امروز گرفتاری بزرگی برای جهان است. همین دینها و کیشها در حال آنکه در جلو دانشها شکست خورده و سست گردیده ، بیکبار از اثر نیفتاده. اگر هیچ نباشد این اندازه اثر دارد که انبوهی از مردمان را گیج گرداند و از دریافت راستیها بازدارد. این اندازه اثر دارد که دسته‌های بزرگی از کشیشها و حاخامها و ملاها و مؤبدها و لاماها آنها را دستاویز فریب ساده‌دلان گیرند و دستگاههای مفتخواری برپا گردانند. ...

به هر حال در این باره هم خرد راه روشنی نشان می‌دهد. اگر کار با خرد باشد نخست باید دید دین چیست؟.. چه معنایی از این واژه خواسته می‌شود؟ آیا آمیغهایی یا راهنماییهای سودمندی در زیر این نام خوابیده است یا نه؟ اگر نخوابیده بیکبار باید آن را از میان برداشت ، و اگر خوابیده است باید دید چیست؟ باید نیکخواهان جهان دست بهم دهند و دین را در معنی راستش بهمه بفهمانند و این کیشهای سست و بیپا را از میان بردارند.

اینها مَثَلهاییست که چگونه خرد در هر زمینه‌ای بسود آدمیان راهنماست. مثلهاییست که چگونه در هر باره آمیغها[=حقایق] را روشن تواند گردانید. اینست می‌گوییم : هر کسی باید به خرد ارج گزارد و در کارهای خود آن را راهنما گرداند. ...

اگر آدمی را در زندگانی بایاهایی[وظیفه] هست این نخستین آنهاست. به خرد ارج گزاردن و آن را در کارها راهنما گردانیدن ، بارزش آدمیان بسیار تواند افزود. یک آدمی که به خرد ارج می‌گزارد و پیروی از راهنماییهای آن می‌کند جز آن آدمیست که رشته‌ی اختیارش در دست هوسها و رشکها و کینه‌ها و خشمهاست و از جانوران جز در شکل و پیکر جدایی نمی‌دارد.

از سوی دیگر باید در سراسر جهان برای زندگانی آئین خردمندانه باشد (که بهترین نمونه‌ی آن پاکدینیست). باید قانونها همه از روی خرد باشد و نتیجه‌ای از آنها جز آبادی جهان و آسایش جهانیان خواسته نشود. باید هر کاری از کارهای زندگانی از کشاورزی و بازرگانی و افزارسازی و زناشویی و سررشته‌داری و مانند اینها بمعنی راست خود شناخته شده ، در معنی راست خود بکار بسته شود.

امروز یکی از گرفتاریها همینست که این کارها بمعنی راستش شناخته نشده و در معنی راستش بکار نمی‌رود. ...» (در پیرامون خرد ، بخشهای آخر کتاب)

——————————

📣 خوانندگان همچنین می‌توانند با نواختن بر 💬 در پایین سوی چپ با ما همبستگی داشته پیام یا نوشتارهای خود را در این زمینه بنویسند. تنها خواهش ما اینست که نوشتارها تا جایی که تواند بود کوتاه و با دلیل توأم بوده و خواست از آن تنها روشنی مطلب و حقیقت باشد.

📊 نیز در پایین یک دیدگاه‌پرسی هم آمده که می‌توانید در آن شرکت کنید.

🌸

📖 کتاب «امروز چاره چیست؟»

🖌 ویراینده

📝 یادداشت ویراینده (یک از یک)


سال 1324 سالی پرآشوب و بیمناک برای ایران بود. در آن سال آشفتگیهایی در میدان سیاست و کار کشورداری نمودار گردید که در زیر به عمده‌ترین آنها اشاره می‌شود :

یکم ، دخالت ارتشهای انگلیس و شوروی در انتخابات مجلس دور چهاردهم (1322 تا 1324) به برگزیده شدن هواداران آنها به نمایندگی مجلس انجامید. این مجلس اعتبارنامه‌ی پیشه‌وری را رد کرد (تیر 1323). پیشه‌وری پس از این پیشامد به آذربایجان رفته «فرقه‌ی دمکرات آذربایجان» را برپا کرد (شهریور 1324) و سپس زیر سایه‌ی ارتش شوروی برای آذربایجان خودمختاری اعلام کرد (آذر 1324). بدنبال آن در گیلان و مازندران و کردستان بلکه در جنوب هم آواهای خودمختاری و جدایی‌خواهی برخاست.

ایران از دخالتهای پیاپی شوروی در امور خود به شورای امنیت شکایت برد (دی 1324).

دخالتهای شوروی در ایران و هواداری از دولتهای خودمختار آذربایجان و کردستان و بیرون نبردن ارتش خود از شمال ایران ، سرانجام آمریکا و انگلیس را در زمستان آن سال به واکنش واداشت و موضوع به مجامع جهانی کشید.

دوم ، مجلس که بیشتر اعضایش با دخالتهای ارتشهای انگلیس و شوروی به نمایندگی رسیده بودند ، صدرالاشراف آن مرد بدنام مرتجع را به نخست‌وزیری برگزید (خرداد 1324). این گزینش آتش کشاکش میان اکثریت و اقلیت مجلس را زبانه‌زن گردانید و اوضاع کشور را بحرانی‌تر کرد.

سوم ، در دسته‌بندیهای سیاسی آن دوره گفتگوی داغی زیر عنوان «سیاست یکطرفه» و «سیاست دوطرفه» پیدا شده بود. بدینسان که یک دسته از وزیران خواهان سیاست یکطرفه‌ی هواداری از انگلیس بودند. دسته‌ی دیگر می‌پنداشتند با پیش کشیدن سیاست دوطرفه (در نظر گرفتن سود دولت شوروی) در برابر سیاست دسته‌ی نخست ایستادگی باید کرد.

چهارم ، حزب توده که خود را حزبی انقلابی و پیشتاز می‌نامید با پیشوایان مذهبی و «آیت‌الله‌ها» رفتار دلجویانه‌ای در پیش داشت. این حزب در برابر نمایشها و باور‌های مذهبی بیطرفی از خود می‌نمود. از آنسو ، سید ضیاءالدین طباطبایی و حزبش ، اراده‌ی ملی ، که رقیب سیاسی حزب توده بشمار می‌آمد ، راه کوشش خود را تمسک به عقاید پوسیده و خرافی و پافشاری بر باورهای مذهبی قرار داده بود. در حالی که کشور دیرگاهی میدان لجاجت و کشاکش این دو شده بود ، سود را ارتجاع می‌برد که دمادم بر نیرویش می‌افزود.

اینها سبب شد کسروی پا بمیان گزارد و با نوشتن کتاب «سرنوشت ایران چه خواهد بود؟» و این کتاب و سپس کتاب «از سازمان ملل متحد چه نتیجه تواند بود؟» به دسته‌های سیاسی ، خردمندان و نیکخواهان جامعه راهنماییهای پرارجی کند. این راهنماییها در آن زمان تأثیر بسیاری کرد.

با همه‌ی تغییراتی که در این هشتاد سال در ایران رخ داده امروز هم که آنها را می‌خوانیم می‌بینیم همچنان راهنمای ارجداری برای ایرانیان می‌باشد ـ بویژه سه راهنمایی آخر همین کتاب (شماره‌های 5 و 6 و 7).

دهها سالست که ارتجاع و حکومت ملایان ، کشور را به پرتگاه نابودی رانده است. آسیبهای بیشمار این حکومت باعث شده بسیاری از ایرانیان در جستجوی راه خلاصی برآیند. ولی متأسفانه آنچه در پیش رو دارند بیش از همه راه‌های سنگلاخیست که در قرن گذشته بارها بی‌هیچ ‌نتیجه‌ای پیموده شده است.

«کوشاد تلگرام» به جهت سودمندی یادشده‌ ، برآن شد که کتاب «امروز چاره چیست؟» را با افزودن شرحهایی به هم‌میهنان خود ارمغان کند.

شهریور 1401


———————————

📣 خوانندگان همچنین می‌توانند با نواختن بر 💬 در پایین سوی چپ با ما همبستگی داشته پیام یا نوشتارهای خود را در این زمینه بنویسند. تنها خواهش ما اینست که نوشتارها تا جایی که تواند بود کوتاه و با دلیل توأم بوده و خواست از آن تنها روشنی مطلب و حقیقت باشد.

📊 نیز در پایین یک دیدگاه‌پرسی هم آمده که می‌توانید در آن شرکت کنید.

🌸

✴️ دین : سودمند یا زیانمند؟!

🖌 کوشاد تلگرام

🔸 بخش دهم


زیستن به آئین خرد ـ 1

«آدمیان اگر خرد را بشناسند و پیروی از آن کنند ، زندگانی براه دیگری افتاده ، بیشتری از رنجها از میان خواهد رفت. از راهنما گردانیدن خرد چند نتیجه‌ی بسیار گرانمایه‌ی بزرگی بدست تواند آمد که من اینک فهرست‌وار در اینجا یاد می‌کنم :

1) این باورها و اندیشه‌های پریشان و پراکنده که در مغزها جا گرفته ، و این کیشهای گوناگون که درمیان مردمانست نابود گردیده جهان از آنها پاک خواهد شد. چنانکه گفته‌ایم این کیشهای گوناگون و راههای پراکنده همه از آنجاست که خرد را راهنما نمی‌گردانند. آنان که می‌گویند : «اختلاف در بشر طبیعیست» ، یا می‌گویند : «طرز تفکر هر کسی جداست» نمی‌فهمند. اینها جمله‌هاییست که نافهمیده گفته شده و نافهمیده بزبانها افتاده. این گویندگان گوهر آدمی را نمی‌شناسند.

2) باین جنگها و خونریزیهای دولتها میدان نخواهد ماند. ... جدایی میانه‌ی توده‌ها بیش از جدایی میانه‌ی خاندانها نیست. توده‌ها توانند با یکدیگر چنان زیند که خاندانها می‌زیند. دولتها توانند همچون یکه‌ها ، دوسخنیها[=اختلافات] و کشاکشهای خود را با دست دادگاه و داوری به پایان رسانند و هیچگاه نیازی بجنگ نیست. ...

3) زندگی بسیار آسان گردیده آدمیان توانند از آسایش و خوشی نیک بهره‌مند شوند. سختی زندگانی امروز ، بیش از همه ، از آنست که معنی راست زندگانی فهمیده نشده و یک آیین بخردانه‌ای درمیان نیست. امروز هیاهو در جهان پیچیده : «زندگانی نبرد است» ، و همین مایه‌ی سختی روزافزون زندگانی گردیده ، و ما چنانکه بارها بازنموده‌ایم این هیاهو غلطست و خرد و فهم از آن بیزار می‌باشد. آدمیان را به نبرد نیازی نیست و زندگانی نیز نبرد نمی‌باشد.

4) جهان آباد ، و روی زمین سبز و خرم ، و خوراک و نوشاک و پوشاک و دیگر نیازمندیهای زندگی بسیار فراوان تواند بود. با این پیشرفت دانشها ، و با این افزارهای نوینی که بدست آمده ، اگر بآئین بخردانه زیسته شود ، هرآینه جهان رنگ دیگری بخود تواند گرفت.

...

یکی از آرزوهای بزرگ آنست که جلو جنگ گرفته شود و این گرفتاری بزرگ که رفته رفته باندازه‌ی گزند و آسیبش افزوده و امروز بیم ویرانی جهان می‌رود از میان برخیزد.

این جنبشها و کوششها همه نیکست ولی آنچه ما می‌دانیم برای نیکی جهان بهترین راه همانست که به خردهای مردم تکان دهیم. مردم را بیدار گردانیده آنان را بشناختن خرد و پیروی از آن واداریم. این راه نه تنها بهتر است چنانکه گفتم یگانه راه می‌باشد. دوباره می‌گوییم یگانه چیزی که خدا بآدمیان داده و شناسنده‌ی نیک و بد و راست و کج می‌باشد ، خردهای ایشانست.

امروز در جهان نبردهای بسیاری می‌رود. توده‌ها باهم در نبردند ، شرقیان با غربیان در نبردند ، ‌بیچیزان با چیزداران در نبردند ، دانشها با نادانیها در نبردند ، اینهمه نبردها می‌رود و یکی از آنها نبرد خردها با بیخردیهاست.

...

با اینحال ما کار را ساده و آسان نمی‌شماریم ، و برای آنکه خواست ما نیک دانسته شود باید در اینجا چند نکته را بازنماییم :

1) برای رسیدن باین نتیجه‌ها نخست باید آمیغهای زندگی روشن گردد و هر کسی بجهان با چشم بینایی نگرد. باید معنی آدمیگری ، و جایگاه آدمی درمیان آفریدگان ، و بایاهای او در زندگانی دانسته گردد. باید بدآموزیهای پستِ گمراه‌کننده که صوفیان و خراباتیان و بنیادگزاران کیشها ، و پس از همه فیلسوفان مادی ، در جهان پراکنده‌اند از میان رود. باید روانها نیرومند گردد و مردمان (یا بهتر گویم : انبوه آنان) این بخواهند که با راهنماییهای خرد زیند». (در پیرامون خرد ، بخشهای آخر کتاب)

——————————

📣 خوانندگان همچنین می‌توانند با نواختن بر 💬 در پایین سوی چپ با ما همبستگی داشته پیام یا نوشتارهای خود را در این زمینه بنویسند. تنها خواهش ما اینست که نوشتارها تا جایی که تواند بود کوتاه و با دلیل توأم بوده و خواست از آن تنها روشنی مطلب و حقیقت باشد.

📊 نیز در پایین یک دیدگاه‌پرسی هم آمده که می‌توانید در آن شرکت کنید.

🌸

📖 کتاب «در پیرامون ادبیات»

🖌  احمد کسروی

📝 نشست یکم : معنی «ادبیات» و تاریخچه‌ی آن واژه


👈  تکه‌ی یک

👈  تکه‌ی دو

👈  تکه‌ی سه

👈  تکه‌ی چهار

👈  تکه‌ی پنج

👈  تکه‌ی شش

👈  تکه‌ی هفت

👈  تکه‌ی هشت


📝 نشست دوم : شعر سخنست و سخن باید از روی نیاز باشد


👈 تکه‌ی یک

👈 تکه‌ی دو

👈 تکه‌ی سه

👈 تکه‌ی چهار

👈 تکه‌ی پنج

👈 تکه‌ی شش

👈 تکه‌ی هفت

👈 تکه‌ی هشت

👈 تکه‌ی نه

👈 تکه‌ی ده


📝 نشست سوم : زیان بس بزرگی که از شعرها برخاسته

👈 تکه‌ی یک

👈 تکه‌ی دو

👈 تکه‌ی سه

👈 تکه‌ی چهار

👈 تکه‌ی پنج

👈 تکه‌ی شش

👈 تکه‌ی هفت

👈 تکه‌ی هشت

👈 تکه‌ی نه

👈 تکه‌ی ده

👈 تکه‌ی یازده

👈 تکه‌ی دوازده

👈 تکه‌ی سیزده

👈 تکه‌ی چهارده

👈 تکه‌ی پانزده


📝 نشست چهارم : زیان بدآموزیهای حافظ از همه بیشتر بوده

👈 تکه‌ی یک

👈 تکه‌ی دو

👈 تکه‌ی سه

👈 تکه‌ی چهار

👈 تکه‌ی پنج

👈 تکه‌ی شش

👈 تکه‌ی هفت

👈 تکه‌ی هشت

👈 تکه‌ی نه

👈 تکه‌ی ده

👈 تکه‌ی یازده

👈 تکه‌ی دوازده


📝 نشست پنجم : واژه‌ای که بسیار شوم درآمده

👈 تکه‌ی یک

👈 تکه‌ی دو

👈 تکه‌ی سه

👈 تکه‌ی چهار

👈 تکه‌ی پنج

👈 تکه‌ی شش

👈 تکه‌ی هفت

👈 تکه‌ی هشت


📝 نشست ششم : پس چرا کسانی از شاعران هواداری می‌نمایند؟

👈 تکه‌ی یک

👈 تکه‌ی دو

👈 تکه‌ی سه

👈 تکه‌ی چهار

👈 تکه‌ی پنج

👈 تکه‌ی شش

👈 تکه‌ی هفت


📝 نشست هفتم : چه پاسخهایی بما می‌دهند!

👈 تکه‌ی یک

👈 تکه‌ی دو

👈 تکه‌ی سه

👈 تکه‌ی چهار

👈 تکه‌ی پنج

👈 تکه‌ی شش

👈 تکه‌ی هفت

👈 تکه‌ی هشت

👈 تکه‌ی نه

✅🌸

📖 کتاب «امروز چاره چیست؟»

🖌 احمد کسروی

📝 یادداشتها (یک از یک)


بآقای دکتر محمود افشار

هنگامی که این کتاب بچاپ رسیده گفتارهایی از آقای دکتر محمود افشار نویسنده‌ی مجله‌ی آینده در «نوروز ایران» خوانده می‌شود. آقای دکتر با من هم‌اندیشه است. ایشان هم باین عقیده‌اند که ایران باید سیاست بیطرفانه پیش گیرد ، و این سیاست بیطرفانه ، هم بسود ایرانست و هم صلاح دولتهای انگلیس و شوروی در آنست. از اینجا پیداست که این اندیشه را همه‌ی ایرانخواهان پاکدرون دارند.

من دکتر افشار را بدانشمندی و پاکدلی می‌شناسم و در توده نیز بپاکی و نیکی شناخته شده. اینست بایشان خطاب کرده می‌گویم :

آقای دکتر ،

بیگفتگوست که چاره‌ی رهایی ایران از این گرفتاریها پیش گرفتن یک سیاست بیطرفانه و نگراییدن بهیچ یکی از دو دولت است.

بیگفتگوست که دولتها اگر در آرزوی صلح و آرامشند ، این سیاست بسود آنها نیز هست. این را اگر امروز هم نپذیرند سپس خواهند پذیرفت.

ولی سیاست بیطرف را در ایران باید جمعیتی پیش گیرند و نگهدارش باشند. شما نیک می‌دانید که تنها با نوشتن چند گفتار نه سیاست ایران بیطرف خواهد بود و نه بیگانگان به بیطرفی ما اعتماد خواهند کرد.

اینها همه هنگامی انجام می‌گیرد که جمعیتی باشد و در سیاست کشور سنگینی اندازد و خود را به بیگانگان بیطرف و نیکخواه معرفی کند (چنانکه من در این کتاب آن را شرح داده‌ام).

اکنون آقای دکتر ، شما پیشگام گردید و در راه پدید آوردن چنان جمعیتی کوششها کنید و مردان نیکخواه و بیغرض و جوانان خونگرم غیرتمند را با خود همدست گردانیده کار را به نتیجه رسانید ، وگرنه از این گفتار نوشتنها و دلسوزیها هیچ نتیجه نخواهد بود.

نویسنده‌ی کتاب

(توی جلد چاپ یکم کتاب)


آن کتاب و این کتاب

چون کتاب «سرنوشت» انتشار یافت چنانکه انتظار می‌رفت ، یک دسته با سردی تلقی کردند ، یک دسته رنجیدگی نشان دادند. چند تن هم زهر خود را پرانده چنین گفتند : «این هم طرفدار انگلیس است».

ما می‌دانستیم که در این کشور که گروه انبوهی دلهاشان پر از کینه و اندیشه‌هاشان آمیخته با لجاجت می‌باشد ، دوستی و دشمنی را بکنار نهادن و تنها بنام علاقه‌مندی بکشور و توده اظهار عقیده کردن ، دشمنانی پدید خواهد آورد. این را دانسته آن کتاب را بچاپ رسانیده‌ایم.

چیزی که مایه‌ی خشنودی ماست آنست که توده‌ی انبوه و دسته‌ی بزرگی از مردان بافهم و بیغرض ، آن کتاب را با خوشی تلقی کردند ، و چه در تهران و چه در شهرستانها بخریدن آن رو آوردند. در این میانه «خواندنیها» نیز کمکی کرد و با نقل کتاب در شماره‌های خود بشماره‌ی خوانندگان مطالب ما افزود. ما این کار ناشر «خواندنیها» را با خشنودی تلقی می‌کنیم.

چنانکه در پشت جلد کتاب «سرنوشت» آگاهی داده بودیم ، این کتابها از سوی جمعیتی انتشار می‌یابد و این جمعیت که شاید کتابهای دیگری نیز درپی اینها بچاپ رساند ، می‌خواهد اگر کسانی از آن مردان غیرتمند و حساس بتکان آمدند و جوانان خونگرم و فداکار آماده شدند ، با تشکیل جمعیت بزرگی در این هنگامِ کشور ، بکوششهایی پردازد و بیغرضانه و پاکدلانه بچاره‌ی این گرفتاریها کوشد.

ما امیدمندیم چنانکه کتاب «سرنوشت» مورد نظر آزادیخواهان گردید ، این کتاب نیز مورد نظر باشد. امیدمندیم بزودی نتیجه‌ی روشنی از این کوشش ما در دست باشد.

(توی پشت جلد چاپ یکم کتاب)


خلاصه‌ی مطالب

کتاب «سرنوشت» با این کتاب در یک زمینه است و خلاصه‌ی مطالب چند موضوعست :

1) گفتگوهایی که بنام سیاست یکطرفه و دوطرفه می‌رود ، بکلی بیجهت است. این گفتگوها را اگر بیگانگان می‌کردند ، بایستی بما برخورد ، چه رسد بآنکه خودمان کنیم. سیاست ایران باید بیطرفانه باشد. ایرانیان اگر رشد دارند ، باید برای خود زندگی کنند و با دو دولت بزرگ همسایه یکسان رفتار کنند.

2) خودمختاری‌ای که آذربایجان خواسته و شاید در گیلان و مازندران نیز پیروی شود ، بزیان ایرانست و باید با آن موافقت نداشت و ایستادگی نشان داد. این کار در جنوب عکس‌العمل پدید آورده شیرازه‌ی ایران را از هم خواهد گسیخت.

3) در ایران باید یک رشته اصلاحات اساسی بکار بسته شود ، و بی‌آن اصلاحاتْ کشور پایدار نخواهد ماند.

4) برای چاره‌ی این کارها باید جمعیت نیرومندی پدید آید که هم در سیاست مؤثر شود و کشور را در بیطرفی پایدار گرداند ، و هم پشتیبان اصلاحات بوده بآنها پیشرفت دهد.

اینهاست خلاصه‌ی مطالب.

بهنگامی که این کتاب نوشته می‌شد و در روزنامه‌ها گفتگو از پیشنهاد کمیسیون سه‌جانبه و دخالت آنها در کارهای ایران (دخالتی که به قیمومیت بیشتر شباهت دارد) می‌رود. این نمونه‌ایست که یک توده که راه زندگانی را نشناخت و درمیان خود کشاکش و دودستگی برپا گردانیده کار را بدخالت دیگران کشانید ، آنها چه نظری درباره‌اش توانند داشت. مردم ایران باید از این پیشامدها عبرت گیرند.

(پشت جلد چاپ یکم کتاب)


———————————

📣 خوانندگان همچنین می‌توانند با نواختن بر 💬 در پایین سوی چپ با ما همبستگی داشته پیام یا نوشتارهای خود را در این زمینه بنویسند. تنها خواهش ما اینست که نوشتارها تا جایی که تواند بود کوتاه و با دلیل توأم بوده و خواست از آن تنها روشنی مطلب و حقیقت باشد.

📊 نیز در پایین یک دیدگاه‌پرسی هم آمده که می‌توانید در آن شرکت کنید.

🌸

1ـ دکتر محمود افشار

✴️ دین : سودمند یا زیانمند؟!

🖌 کوشاد تلگرام

🔸 بخش یازدهم


زیستن به آئین خرد ـ 2

«2) باید آواز ما بهمه جا رسیده جنبشی بهمین نام در جهان پدید و بنیادی بهمین عنوان گزارده شود : باید پاکدینی در جهان روان گردد و قانونها دیگر شود و سررشته‌داران کشورها نه سیاستگران و هوسبازان و نامجویان و آزمندان ، بلکه خردمندانِ پاکدل و نیکخواهان جهان باشند. باید هر توده در هر کشوری که می‌زیند ، آرمانشان آباد بودن کشور ، آسوده زیستن خانواده‌ها ، پیش افتادن در نیکوکاری و نیکونامی باشد.

باید صفحه‌های نوینی در تاریخ باز شود و نامهای بسیاری از کسانی که در این راهِ ورجاوند[=مقدس] خواهند کوشید در آنها نوشته گردد. باید این تلاش خداخواهانه که ما از ایران آغاز کرده‌ایم بهمدستی نیکمردان از سراسر جهان ، پایان یابد.

بااینهمه نمی‌گوییم همگی مردمان پیروی از خرد خواهند کرد. فراوانند آن کسانی که جلو هوسهای خود را نگرفته ، از آز و خودخواهی و جداسری و سودجویی و ستمگری باز نخواهند ایستاد. چیزی که هست از اینان نیز قانونها جلو توانند گرفت.

در جهان خردمندان و پاکدلان ، که خود با نیکی زیند و جهان را با نیکی راه برند کم نیستند ، و اگرهم کمتر از دیگران باشند ، تواناتر و نیرومندتر از آنانند. باید همیشه رشته‌ی کارها در دست اینان باشد که از کمخردان و ناپاکان جلو گیرند.

3) امروز جهان بچنین جنبشی ، هم نیازمند است و هم تشنه‌وار آن را می‌خواهد. شما چشم باز کرده ، باروپا و آسیا نگرید : این جنگها برای چیست؟! این خونها چرا ریخته می‌شود؟ آیا پایان اینها چه خواهد بود؟! ...

از آنسوی امروز چه در اروپا و چه در آسیا و چه در دیگر جاها ،‌ همه‌ی مردم از این گرفتاریهای جهان به تنگ آمده‌اند و هر کسی در آرزوی یک شاهراه رستگاریست که بروی جهان باز شود. همان اروپا و آمریکا بیشتر از دیگر جاها تشنه‌اند. هر کسی را که فهم و خرد درستی هست پیش خود این درمی‌یابد که آدمی بهر این زندگانی جانورانه آفریده نشده. این درمی‌یابد که باید یک راه بهتر و شاینده‌تری بروی جهانیان باز گردد.

...

آن جنبشهای اندیشه‌ای که از صد سال باز در اروپا و آمریکا بنام سوسیالیزم و کمونیزم و فاشیزم و مانند اینها پیدا شده خود دلیلست که دسته‌های بزرگی گرفتاری جهان را فهمیده‌اند و در جستجوی چاره می‌باشند ، و چون چاره‌هایی که پیش می‌آورند کمیهایی می‌دارد و نارساست نتیجه‌ی بزرگی بدست نمی‌آید ،‌ و چون یک چاره‌ی درست و رسایی باشد انبوه مردمان با تشنگی خواهند پذیرفت.

...

از اینگونه گفته‌ها که درمیانست پیداست که چه در اروپا و چه در دیگر جاها انبوه مردمان تشنه‌ی کوششهایی می‌باشند که از این گرفتاریها رهاشان گرداند ...». (در پیرامون خرد ، بخشهای آخر کتاب)

——————————

📣 خوانندگان همچنین می‌توانند با نواختن بر 💬 در پایین سوی چپ با ما همبستگی داشته پیام یا نوشتارهای خود را در این زمینه بنویسند. تنها خواهش ما اینست که نوشتارها تا جایی که تواند بود کوتاه و با دلیل توأم بوده و خواست از آن تنها روشنی مطلب و حقیقت باشد.

📊 نیز در پایین یک دیدگاه‌پرسی هم آمده که می‌توانید در آن شرکت کنید.

🌸