گنجینةالاسرار

نام مثنوی معروف عمان سامانی (قرن ۱۳ق) گنجینةالاسرار است، نه گنجینۀ اسرار. ناشر در یادداشت آغاز کتاب توضیح داده که «گنجینه»ی فارسی را نمی‌توان با تای تأنیث (ة) به واژه‌ای عربی تبدیل کرد و ترکیب «گنجینةالاسرار» را ساخت. ناشر ویرایش عنوان را «تصرف ناروا در اثر» نمی‌داند.

ولی به‌گمان من این ویرایش نابایسته است. عنوان کتاب، هرچند دارای غلط زبانی، همین است و اکنون که به نویسنده دسترسی نداریم، نباید در آن دست ببریم؛ به‌ویژه اینکه گنجینةالاسرار در ادبیات آیینی جایگاهی ویژه یافته و همه آن را به همین نام می‌شناسند. شاعر در بیت پایانی مثنوی هم عنوان آن را آورده است:

چون‌که از اسرار سنگین‌بار شد
نام او «گنجینةالاسرار» شد

پس فقط می‌شود این نکته را در مقدمه یا پانوشت یادآوری کرد.

شاید هم شاعر می‌خواسته بازی زبانی کند و واژه‌ای برسازد.

دیگر اینکه گاهی این عربی‌سازی، دست‌کم در گفتار،‌ رخ می‌دهد؛ مثلاً ما گاهی در خراسان به‌جای «خانوادگی» می‌گوییم «خانوادتاً»: آن‌ها خانوادتاً لجبازند.

گنجینۀ اسرار، تصحیح شهرام رجب‌زاده، تهران: ذکر، ۱۳۷۷.

#گنجینةالاسرار | #عمان_سامانی | #ویرایش | #بیش‌ویرایی

@mehnevesht