Forwarded from ادبسار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar
🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«کیان» و «کیانا»، بخش نخست
👑 "کیان"، نام پسرانه‌ی ایرانی، خوش‌آوا، کهن و کهنگی‌ناپذیر است.
🌳🌳 تبارشناسی نام:
👑 "کی" ریشه‌ی این نام است که در اوستایی "کاوی/کَوی"(شهیدی مازندرانی و برهان قاطع)، در پهلوی "کَی"(عمید) و در پارسی امروز "کِی" و پیشوند نام پادشاهان کیانی بود. پادشاهان کیانی کی‌کُواد یا کی‌غباد(کیقباد)، کی‌کاووس، کی‌خسرو و کی‌لهراسب بودند. برخی کیومرس را هم از پادشاهان کیانی می‌دانند. کیانیان به پهلوانی و سواره جنگیدن نامور بودند.
👑 به باور بیشتر کهن‌نگاران(مورخان)، کیانیان پس از پیشدادیان به پادشاهی رسیدند و از آن‌رو که در زمان آن‌ها کهن‌نگاری(تاریخ‌نویسی) نبود، داستان آن‌ها با افسانه درآمیخت. شماری گمان می‌کنند کیانیان همان مادها بودند ولی از آنجا که پایتخت کیانیان شهری در تبرستان بود، درباره‌ی درستی این گمان نمی‌توان داوری کرد.
📖📖 آرِش‌ها(معانی):
🤴🏻 "کیان" به مانَـک(معنی) پادشاهان، آمیخته از کی+ان نشانه‌ی چندینه(جمع) است. "کی" به ماناک پادشاه است. (نام‌های ایرانشهری)
🤴🏻 "کیان" در پارسی پهلوی "کَیان" بود.(عمید) این نام را "در خور پادشاهی" نیز چمیده‌اند(معنی کرده‌اند).(فرهنگ نام‌ها)
👨🏻🏫 #مهرداد_بهار "کی" و "کیان" را فرزانه و دانشمند چمید.
🇮🇷 "کیان" امروز به چم مرز و بوم، آب و خاک، سرزمین و یکپارچگی کشوری است.
🏕 "کیانی" امروز نام یکی از دودمان‌های بزرگ بختیاری است.
🤴🏻 "کی" به چمار(معنی) شاه شاهان و برترین شاهان بود و به پادشاهی که در زمان خود از دیگر شاهان تواناتر بود، گفته می‌شد.(برهان قاطع)
#نظامی نیز با شاه شاهان هم‌رای(موافق) است:
- رفتند "کیان" و دین‌پرستان
مانده‌ست جهان به زیردستان!
💫 #دهخدا نوشته است این نام در بلندی و ارج از کیوان که نام بلندترین ستاره است، گرفته شد.
✨ برنام(لقب) "کی" را "زال"، پدر "رستم" به "غباد" داد که به چم تبارمند(اصیل) است.(مجمل التواریخ، برهان قاطع، القصص)
🌟 #عطار نیز در جایی "کی" را به چم "مهادین"(اصیل) آورده:
- خوشستی زندگانی و کی استی
اگرنه مرگ ناخوش در پی استی!
✨ در برهان قاطع، آنندراج، رشیدی و سروده‌ای از #زرتشت_بهرام "کی" به چم پاک آمده:
- شدستم بی‌شک و بی‌شبهه بر وی
پذیرفتم مر او را از دل "کی"!
☄ در سروده‌ای از #خاقانی "کیان" به آرِش(معنی) بزرگان، مهتران و سروران است:
- در خاک خفته‌اند "کیان" گر نه مرد و زن
کردندی از پرستش، تو ملک را شعار!
🌲 در "روضه‌الصفا" گفته شده "کی" در پهلوی به ماناک "چنار نیز بود.
💎 "دمشقی" نیز "کی را درخشان و پر بها می‌داند.
📚📚 شاهنامه چه می‌گوید؟
💎 #فردوسی در #شاهنامه "کی" را به چم(معنی) شاه آورده:
- بزرگی من از پارس آرم به ری
نمانم کس این پس بود نام "کی"!
💎 "کیان" به ماناک پادشاهان بزرگ:
- بپرسیدشان از "کیان" جهان
وز آن نامداران و فرخ‌مهان!
فردوسی
💎 "کیان" به مانک فر و شکوه:
- چنین تا برآمد بر این سالیان
همی تافت از شاه فر "کیان"!
فردوسی
💎 "کیان" به چمار تاگ(تاج) پادشاهی:
- به سر برنهادش کلاه "کیان"
ببستش کیانی کمر بر میان!
فردوسی
👑👑 تاگ(تاج) کیانی، تاگ ویژه‌ی پادشاهان قاجار بود که به دستور فتحعلی شاه ساخته شد. این تاگ از آبگین(الماس)، اوزمبورت(زمرد)، یاکند(یاقوت) و مروارید ساخته شده و اکنون در گنجینه‌ی گوهرهای نَـفانی(موزه جواهرات ملی) تهران نگهداری می‌شود. در فرتور(عکس) پیوست، تاگ کیانی(راست)، محمدعلی شاه قاجار(چپ بالا) و مظفرالدین‌شاه قاجار(چپ پایین) با تاگ کیانی دیده می‌شوند.
goo.gl/dCGHDi
👸🏻👸🏻 نام زیبا و دخترانه‌ی "کیانا"، وابسته به "کیان" و نامی درخور برای دختران(نام‌های ایرانشهری) و به مانک وابسته به پادشاهان یا دودمان کیانی است. همچنین می‌توان آن را کیان+ا(پسوند نام‌ساز) دانست.
👸🏻👸🏻 "کیان" و "کیانا" در زبان سریانی به ماناک پرهام(طبیعت)، سرشت و گوهر هر چیز، هریک از آخشیج(عنصر)های چهارگانه(آب، باد، خاک و آتش) است که در سروده‌ای از #خسروی بازنمایی شده است:
- همه آزادگی و همت تو
قهر کرده است مر "کیانا" را!
🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی هم‌آوا:
👧🏻 کی‌ناز، کیان‌دخت، کیادخت، کی‌دخت، کیان‌رخ، کیارخ، کی‌رخ، کیاچهر، کیان‌چهر، کیابانو، کیان‌بانو، و...
👦🏻 کیافر، کی‌بد، کیازاد، کیارش، کیان‌فر، کیانوش، کی‌منش، کیامهر، کیان‌مهر و...
✨برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم✨
گردآوری و نگارش: #پریسا_امام_وردی
#نام_پسرانه_ایرانی #کیان
#نام_دخترانه_ایرانی #کیانا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادبسار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar
🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«کیان» و «کیانا»، بخش نخست
👑 "کیان"، نام پسرانه‌ی ایرانی، خوش‌آوا، کهن و کهنگی‌ناپذیر است.
🌳🌳 تبارشناسی نام:
👑 "کی" ریشه‌ی این نام است که در اوستایی "کاوی/کَوی"(شهیدی مازندرانی و برهان قاطع)، در پهلوی "کَی"(عمید) و در پارسی امروز "کِی" و پیشوند نام پادشاهان کیانی بود. پادشاهان کیانی کی‌کُواد یا کی‌غباد(کیقباد)، کی‌کاووس، کی‌خسرو و کی‌لهراسب بودند. برخی کیومرس را هم از پادشاهان کیانی می‌دانند. کیانیان به پهلوانی و سواره جنگیدن نامور بودند.
👑 به باور بیشتر کهن‌نگاران(مورخان)، کیانیان پس از پیشدادیان به پادشاهی رسیدند و از آن‌رو که در زمان آن‌ها کهن‌نگاری(تاریخ‌نویسی) نبود، داستان آن‌ها با افسانه درآمیخت. شماری گمان می‌کنند کیانیان همان مادها بودند ولی از آنجا که پایتخت کیانیان شهری در تبرستان بود، درباره‌ی درستی این گمان نمی‌توان داوری کرد.
📖📖 آرِش‌ها(معانی):
🤴🏻 "کیان" به مانَـک(معنی) پادشاهان، آمیخته از کی+ان نشانه‌ی چندینه(جمع) است. "کی" به ماناک پادشاه است. (نام‌های ایرانشهری)
🤴🏻 "کیان" در پارسی پهلوی "کَیان" بود.(عمید) این نام را "در خور پادشاهی" نیز چمیده‌اند(معنی کرده‌اند).(فرهنگ نام‌ها)
👨🏻🏫 #مهرداد_بهار "کی" و "کیان" را فرزانه و دانشمند چمید.
🇮🇷 "کیان" امروز به چم مرز و بوم، آب و خاک، سرزمین و یکپارچگی کشوری است.
🏕 "کیانی" امروز نام یکی از دودمان‌های بزرگ بختیاری است.
🤴🏻 "کی" به چمار(معنی) شاه شاهان و برترین شاهان بود و به پادشاهی که در زمان خود از دیگر شاهان تواناتر بود، گفته می‌شد.(برهان قاطع)
#نظامی نیز با شاه شاهان هم‌رای(موافق) است:
- رفتند "کیان" و دین‌پرستان
مانده‌ست جهان به زیردستان!
💫 #دهخدا نوشته است این نام در بلندی و ارج از کیوان که نام بلندترین ستاره است، گرفته شد.
✨ برنام(لقب) "کی" را "زال"، پدر "رستم" به "غباد" داد که به چم تبارمند(اصیل) است.(مجمل التواریخ، برهان قاطع، القصص)
🌟 #عطار نیز در جایی "کی" را به چم "مهادین"(اصیل) آورده:
- خوشستی زندگانی و کی استی
اگرنه مرگ ناخوش در پی استی!
✨ در برهان قاطع، آنندراج، رشیدی و سروده‌ای از #زرتشت_بهرام "کی" به چم پاک آمده:
- شدستم بی‌شک و بی‌شبهه بر وی
پذیرفتم مر او را از دل "کی"!
☄ در سروده‌ای از #خاقانی "کیان" به آرِش(معنی) بزرگان، مهتران و سروران است:
- در خاک خفته‌اند "کیان" گر نه مرد و زن
کردندی از پرستش، تو ملک را شعار!
🌲 در "روضه‌الصفا" گفته شده "کی" در پهلوی به ماناک "چنار نیز بود.
💎 "دمشقی" نیز "کی را درخشان و پر بها می‌داند.
📚📚 شاهنامه چه می‌گوید؟
💎 #فردوسی در #شاهنامه "کی" را به چم(معنی) شاه آورده:
- بزرگی من از پارس آرم به ری
نمانم کس این پس بود نام "کی"!
💎 "کیان" به ماناک پادشاهان بزرگ:
- بپرسیدشان از "کیان" جهان
وز آن نامداران و فرخ‌مهان!
فردوسی
💎 "کیان" به مانک فر و شکوه:
- چنین تا برآمد بر این سالیان
همی تافت از شاه فر "کیان"!
فردوسی
💎 "کیان" به چمار تاگ(تاج) پادشاهی:
- به سر برنهادش کلاه "کیان"
ببستش کیانی کمر بر میان!
فردوسی
👑👑 تاگ(تاج) کیانی، تاگ ویژه‌ی پادشاهان قاجار بود که به دستور فتحعلی شاه ساخته شد. این تاگ از آبگین(الماس)، اوزمبورت(زمرد)، یاکند(یاقوت) و مروارید ساخته شده و اکنون در گنجینه‌ی گوهرهای نَـفانی(موزه جواهرات ملی) تهران نگهداری می‌شود. در فرتور(عکس) پیوست، تاگ کیانی(راست)، محمدعلی شاه قاجار(چپ بالا) و مظفرالدین‌شاه قاجار(چپ پایین) با تاگ کیانی دیده می‌شوند.
goo.gl/dCGHDi
👸🏻👸🏻 نام زیبا و دخترانه‌ی "کیانا"، وابسته به "کیان" و نامی درخور برای دختران(نام‌های ایرانشهری) و به مانک وابسته به پادشاهان یا دودمان کیانی است. همچنین می‌توان آن را کیان+ا(پسوند نام‌ساز) دانست.
👸🏻👸🏻 "کیان" و "کیانا" در زبان سریانی به ماناک پرهام(طبیعت)، سرشت و گوهر هر چیز، هریک از آخشیج(عنصر)های چهارگانه(آب، باد، خاک و آتش) است که در سروده‌ای از #خسروی بازنمایی شده است:
- همه آزادگی و همت تو
قهر کرده است مر "کیانا" را!
🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی هم‌آوا:
👧🏻 کی‌ناز، کیان‌دخت، کیادخت، کی‌دخت، کیان‌رخ، کیارخ، کی‌رخ، کیاچهر، کیان‌چهر، کیابانو، کیان‌بانو، و...
👦🏻 کیافر، کی‌بد، کیازاد، کیارش، کیان‌فر، کیانوش، کی‌منش، کیامهر، کیان‌مهر و...
✨برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم✨
گردآوری و نگارش: #پریسا_امام_وردی
#نام_پسرانه_ایرانی #کیان
#نام_دخترانه_ایرانی #کیانا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادبسار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادبسار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar
🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«کیان» و «کیانا»
✍🏼 بخش دوم،
چند دیدگاه درباره‌ی نام و دودمان کیانی
📚📚 درباره‌ی نام و واژه‌ی "کی" و "کیان" سخن فراوان است که در اینجا به دو دیدگاه کوتاه می‌پردازیم.
📖📖 #دهخدا نوشته است: «در اوستا، "کوی" یاد شده، از گات‌ها برمی‌آید که "کوی" به معنی پادشاه و امیر و فرمانده است. بسا این کلمه در گات‌ها در مورد شهریاران و امیران دیویسنا (مخالف آیین زرتشت) نیز به کار رفته و هم این عنوان به شهریار معاصر و حامی زرتشت یعنی گشتاسب داده شده. در دیگر قسمت‌های اوستا، گاهی به معنی امیر ستمکار و گمراه‌کننده استعمال شده و گاه نیز عنوان یکی از پادشاهان کیانی است. در "ودای" هندوان این کلمه در مورد ستایشگران دیوان (خدایان هند) به کار رفته است. و نیز "کوی" در اوستا نام طایفه‌ای است از پیشوایان کیش آریایی که آیین آنان غیر آیین زرتشتی بود و زرتشت از ایشان گله می‌کند. بنابر آنچه گفته شد "کوی" اساسا عنوان و لقبی بوده و بعد به عنوان اطلاق عام به خاص به یک سلسله مخصوص (که در داستان‌های ایرانی پس از سلسله پیشدادی ذکر می‌شود) اطلاق گردید. از برخی موارد اوستا مستفاد می‌شود که این عنوان از همان عهد باستانی به خاندان مخصوص (کیانی) تخصیص یافته، چه در بند ۷۱ زامیادیشت از کیقباد، کی‌اپیوه، کی‌کاوس، کی‌آرش، کی‌پشین ، کی‌ویارش، کی‌سیاوش یاد شده و در بند بعد آمده که کیانیان همه چالاک و پهلوان و پرهیزکار و بزرگ‌منش و بی‌باکند.»
📖📖 #مهرداد_بهار در "جستاری چند به فرهنگ ایران" نوشته است: «کیانیان در اوستا نام خانوادگی سلسله‌ای سلطنتی نیست، اما در عهد ادبیات میانه ایرانی، در متن‌های پهلوی، افراد این خاندان پادشاهانی شمرده می‌شوند که بعد از پیشدادیان به فرمانروایی ایران رسیده‌اند. کیانیان (در اصل کَیان یا کَویان) جمع واژه "کَی"، به معنای حکیم و دانشمند می‌باشد.»
✨برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم✨
#نام_پسرانه_ایرانی #کیان
#نام_دخترانه_ایرانی #کیانا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادبسار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar
🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«کیان» و «کیانا»
✍🏼 بخش دوم،
چند دیدگاه درباره‌ی نام و دودمان کیانی
📚📚 درباره‌ی نام و واژه‌ی "کی" و "کیان" سخن فراوان است که در اینجا به دو دیدگاه کوتاه می‌پردازیم.
📖📖 #دهخدا نوشته است: «در اوستا، "کوی" یاد شده، از گات‌ها برمی‌آید که "کوی" به معنی پادشاه و امیر و فرمانده است. بسا این کلمه در گات‌ها در مورد شهریاران و امیران دیویسنا (مخالف آیین زرتشت) نیز به کار رفته و هم این عنوان به شهریار معاصر و حامی زرتشت یعنی گشتاسب داده شده. در دیگر قسمت‌های اوستا، گاهی به معنی امیر ستمکار و گمراه‌کننده استعمال شده و گاه نیز عنوان یکی از پادشاهان کیانی است. در "ودای" هندوان این کلمه در مورد ستایشگران دیوان (خدایان هند) به کار رفته است. و نیز "کوی" در اوستا نام طایفه‌ای است از پیشوایان کیش آریایی که آیین آنان غیر آیین زرتشتی بود و زرتشت از ایشان گله می‌کند. بنابر آنچه گفته شد "کوی" اساسا عنوان و لقبی بوده و بعد به عنوان اطلاق عام به خاص به یک سلسله مخصوص (که در داستان‌های ایرانی پس از سلسله پیشدادی ذکر می‌شود) اطلاق گردید. از برخی موارد اوستا مستفاد می‌شود که این عنوان از همان عهد باستانی به خاندان مخصوص (کیانی) تخصیص یافته، چه در بند ۷۱ زامیادیشت از کیقباد، کی‌اپیوه، کی‌کاوس، کی‌آرش، کی‌پشین ، کی‌ویارش، کی‌سیاوش یاد شده و در بند بعد آمده که کیانیان همه چالاک و پهلوان و پرهیزکار و بزرگ‌منش و بی‌باکند.»
📖📖 #مهرداد_بهار در "جستاری چند به فرهنگ ایران" نوشته است: «کیانیان در اوستا نام خانوادگی سلسله‌ای سلطنتی نیست، اما در عهد ادبیات میانه ایرانی، در متن‌های پهلوی، افراد این خاندان پادشاهانی شمرده می‌شوند که بعد از پیشدادیان به فرمانروایی ایران رسیده‌اند. کیانیان (در اصل کَیان یا کَویان) جمع واژه "کَی"، به معنای حکیم و دانشمند می‌باشد.»
✨برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم✨
#نام_پسرانه_ایرانی #کیان
#نام_دخترانه_ایرانی #کیانا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادبسار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادبسار
☀️🌱☀️🌱
@AdabSar
🔅 آشنایی با جشن‌های ایرانی
🌱☀️ سیزده به در
"سیزده به‌در"، پایانبخش جشن‌های نوروز و به اندازه‌ی نوروز کهن است و پیدایش آن به پیدایش نوروز بازمی‌گردد.
✨✨گمان‌های پژوهشی و افسانه‌ای درباره‌ی پیدایش سیزده به‌در:
1⃣ سیزده به‌در در تیر روز از فروردین برگزار می‌شود و ایزد تیر یا تشتر، ایزد باران در افسانه‌های ایرانی بود.
در روز سیزده به‌در مردم برای پیروزی ایزد تیر بر دیو خشکسالی یا دیو اَپوش نیایش می‌کردند و نیایش آن‌ها در دشت‌ها و با برگزاری جشن و آیین و پایکوبی انجام می‌شد. بر این پایه سیزده به‌در جشن باران‌خواهی برای کشتزارهای نورسته بود و اگر ایزد تیر بر دیو اپوش پیروز می‌شد، سال پر بارانی در پیش بود.
این روز همزمان با آغاز نیم‌سال دوم کشاورزی بود.
2⃣ بر پایه‌ی باورهای دیرین، بلندی سال(سن) کیهان ۱۲ستاره دارد و هر ستاره هزار سال فرمانروایی می‌کند. پس جهان گیتایی(مادی) ۱۲هزار سال است و با پایان آن، جهان به آشفتگی نخستین خود بازمی‌گردد. از این رو، نوروز به نشانه‌ی ۱۲هزار سال، در ۱۲روز برگزار می‌شود و بر پایه‌ی داستان دیگری، ۱۲هزار سال زندگی در جهان گیتایی به پایان می‌رسد، سوشیانت باز می‌گردد و زندگی در پردیس(بهشت) آغاز می‌شود. پس نوروز ۱۲روز است و سیزده به‌در نشانه‌ی زندگی در بهشت است که در دشت و بوستان برگزار می‌شود. از این‌رو سیزدهم فروردین، پایانبخش جشن‌های نوروز است. در سنگ‌نبشته‌های سومری و بابلی نیز آمده که نوروز ۱۲روز است و با جشنی در باغ‌ها به پایان می‌رسد. بر این پایه نوروز و سیزده به‌در بیش از ۴هزار سال پیشینه دارد.
3⃣ جمشید، پادشاه پیشدادی، هر سال پس از ۱۲روز نوروز به دشت یا باغی خرم می‌رفت و با مردم دیدار می‌کرد. با گذشت زمان این آیین با سیزده به‌در ماندگار شد.
4⃣ بر پایه‌ی افسانه‌های زرتشتی، فَرَوَهَرها هر سال با آغاز فروردین به زمین می‌آمدند و با خود فراوانی می‌آوردند. آریایی‌ها در جشن سور(چهارشنبه‌سوری و یا سور باستان) با روشن کردن آتش در بام‌ها به پیشواز آن‌ها می‌رفتند و در روز سیزدهم فروردین با رفتن به دشت و باغ، با فروهرها بدرود می‌گفتند.
✨✨واژه‌ی "سیزده به‌در":
هرچند نویسندگانی چون دهخدا نام سیزده به‌در را به چم در کردن بدشگونی دانسته‌اند ولی شماری از آن‌ها می‌گویند سیزده به‌در برای در کردن بدشگونی نبود. به گفته‌ی شماری از نویسندگان، گمان می‌رود که این نام به چم "سیزده به سوی در و دشت" باشد.
-چو هر دو سپاه اندر آمد ز جای
تو گفتی که دارد در و دشت پای!
✨✨آیین‌های سیزده به‌در:
برچیدن هفت‌سین: در این روز سفره‌ی هفت‌سین برچیده می‌شود و خوراکی‌های آن را با خود به می‌برند و در این روز می‌خورند.
پیشکش کردن سبزه به آب: ایرانیان باستان سبزه‌ها را به آب می‌سپردند و با اینکار پیشکشی به ایزد تیر می‌دادند. این کار امروز به زیست‌بوم ما آسیب می‌رساند.
گره زدن سبزه: گره زدن سبزه به ایران کهن باز می‌گردد. گفته می‌شود مشی و مشیانه پسر و دختر همایند(دوقلو) کیومرس و نخستین پدر و مادر روی زمین بودند، آن‌ها در روز سیزدهم فروردین به همسری هم درآمدند و هنگامی که می‌خواستند با هم پیمان زناشویی ببندند، شاخه‌ی گیاه "مورد" را برای پیمان بستن گره زدند. گفته می‌شود در ایران باستان که هنوز دین در آن راه نداشت، این آیین را همسران جوان هنگام پیمان بستن انجام می‌دادند.
بر پایه‌ی افسانه‌های ایرانی، مشی و مشیانه از خوردن سیب یا گندم باز داشته و از بهشت نیز رانده نشدند. اهورامزدا به آنان کشت گندم، دامداری، خانه‌سازی، هنر، پیشه و هم‌آغوشی آموخت؛ در زمین خاکی پدید آمدند، یکی از دنده دیگری پدید نیامد و تنها یکی مایه‌ی آرامش دیگری نبود، هر دو درکنار هم و با هم بالیدند. آن‌ها در پنجاه سال هژده(هجده) فرزند زادند.
پختن آش: پخت آش در بیشتر جشن‌های ایرانی دیده می‌شد و از آنجا که بیشتر مردم با یاری هم آن را فراهم می‌کردند، نمادی از کار گروهی بود. به‌ویژه در بهار که از سبزی‌های تازه روییده‌ی کوه و دشت برای پخت آش بهره می‌بردند. پس از چندی خوردن کاهو و سکنجبین هم به آیین‌های این روز افزوده شد.
هماوردجویی جوانان، پایکوبی گروهی، اسب‌دوانی(به نشانه‌ی نبرد ایزد تیشتر با دیو اپوش) و آب بازی از دیگر آیین‌های سیزده به‌در بود. در سمرکند(سمرقند) و بخارا فال‌گوش ایستادن نیز جزو این آیین‌ها بود.
@AdabSar
#پریسا_امام_وردی
_________________
برگرفته از:
۱- یادداشت "زروان"
نویسنده: #فریدون_جنیدی
۲- جشن‌های ایران باستان
نویسنده: #حسین_محمدی
۳- از اسطوره تا تاریخ
نویسنده: #مهرداد_بهار و #ابوالقاسم_اسماعیل_پور
_________________
#فرهنگ_ایران #نوروز #سیزده_بدر
@AdabSar
☀️🌱☀️🌱
@AdabSar
🔅 آشنایی با جشن‌های ایرانی
🌱☀️ سیزده به در
"سیزده به‌در"، پایانبخش جشن‌های نوروز و به اندازه‌ی نوروز کهن است و پیدایش آن به پیدایش نوروز بازمی‌گردد.
✨✨گمان‌های پژوهشی و افسانه‌ای درباره‌ی پیدایش سیزده به‌در:
1⃣ سیزده به‌در در تیر روز از فروردین برگزار می‌شود و ایزد تیر یا تشتر، ایزد باران در افسانه‌های ایرانی بود.
در روز سیزده به‌در مردم برای پیروزی ایزد تیر بر دیو خشکسالی یا دیو اَپوش نیایش می‌کردند و نیایش آن‌ها در دشت‌ها و با برگزاری جشن و آیین و پایکوبی انجام می‌شد. بر این پایه سیزده به‌در جشن باران‌خواهی برای کشتزارهای نورسته بود و اگر ایزد تیر بر دیو اپوش پیروز می‌شد، سال پر بارانی در پیش بود.
این روز همزمان با آغاز نیم‌سال دوم کشاورزی بود.
2⃣ بر پایه‌ی باورهای دیرین، بلندی سال(سن) کیهان ۱۲ستاره دارد و هر ستاره هزار سال فرمانروایی می‌کند. پس جهان گیتایی(مادی) ۱۲هزار سال است و با پایان آن، جهان به آشفتگی نخستین خود بازمی‌گردد. از این رو، نوروز به نشانه‌ی ۱۲هزار سال، در ۱۲روز برگزار می‌شود و بر پایه‌ی داستان دیگری، ۱۲هزار سال زندگی در جهان گیتایی به پایان می‌رسد، سوشیانت باز می‌گردد و زندگی در پردیس(بهشت) آغاز می‌شود. پس نوروز ۱۲روز است و سیزده به‌در نشانه‌ی زندگی در بهشت است که در دشت و بوستان برگزار می‌شود. از این‌رو سیزدهم فروردین، پایانبخش جشن‌های نوروز است. در سنگ‌نبشته‌های سومری و بابلی نیز آمده که نوروز ۱۲روز است و با جشنی در باغ‌ها به پایان می‌رسد. بر این پایه نوروز و سیزده به‌در بیش از ۴هزار سال پیشینه دارد.
3⃣ جمشید، پادشاه پیشدادی، هر سال پس از ۱۲روز نوروز به دشت یا باغی خرم می‌رفت و با مردم دیدار می‌کرد. با گذشت زمان این آیین با سیزده به‌در ماندگار شد.
4⃣ بر پایه‌ی افسانه‌های زرتشتی، فَرَوَهَرها هر سال با آغاز فروردین به زمین می‌آمدند و با خود فراوانی می‌آوردند. آریایی‌ها در جشن سور(چهارشنبه‌سوری و یا سور باستان) با روشن کردن آتش در بام‌ها به پیشواز آن‌ها می‌رفتند و در روز سیزدهم فروردین با رفتن به دشت و باغ، با فروهرها بدرود می‌گفتند.
✨✨واژه‌ی "سیزده به‌در":
هرچند نویسندگانی چون دهخدا نام سیزده به‌در را به چم در کردن بدشگونی دانسته‌اند ولی شماری از آن‌ها می‌گویند سیزده به‌در برای در کردن بدشگونی نبود. به گفته‌ی شماری از نویسندگان، گمان می‌رود که این نام به چم "سیزده به سوی در و دشت" باشد.
-چو هر دو سپاه اندر آمد ز جای
تو گفتی که دارد در و دشت پای!
✨✨آیین‌های سیزده به‌در:
برچیدن هفت‌سین: در این روز سفره‌ی هفت‌سین برچیده می‌شود و خوراکی‌های آن را با خود به می‌برند و در این روز می‌خورند.
پیشکش کردن سبزه به آب: ایرانیان باستان سبزه‌ها را به آب می‌سپردند و با اینکار پیشکشی به ایزد تیر می‌دادند. این کار امروز به زیست‌بوم ما آسیب می‌رساند.
گره زدن سبزه: گره زدن سبزه به ایران کهن باز می‌گردد. گفته می‌شود مشی و مشیانه پسر و دختر همایند(دوقلو) کیومرس و نخستین پدر و مادر روی زمین بودند، آن‌ها در روز سیزدهم فروردین به همسری هم درآمدند و هنگامی که می‌خواستند با هم پیمان زناشویی ببندند، شاخه‌ی گیاه "مورد" را برای پیمان بستن گره زدند. گفته می‌شود در ایران باستان که هنوز دین در آن راه نداشت، این آیین را همسران جوان هنگام پیمان بستن انجام می‌دادند.
بر پایه‌ی افسانه‌های ایرانی، مشی و مشیانه از خوردن سیب یا گندم باز داشته و از بهشت نیز رانده نشدند. اهورامزدا به آنان کشت گندم، دامداری، خانه‌سازی، هنر، پیشه و هم‌آغوشی آموخت؛ در زمین خاکی پدید آمدند، یکی از دنده دیگری پدید نیامد و تنها یکی مایه‌ی آرامش دیگری نبود، هر دو درکنار هم و با هم بالیدند. آن‌ها در پنجاه سال هژده(هجده) فرزند زادند.
پختن آش: پخت آش در بیشتر جشن‌های ایرانی دیده می‌شد و از آنجا که بیشتر مردم با یاری هم آن را فراهم می‌کردند، نمادی از کار گروهی بود. به‌ویژه در بهار که از سبزی‌های تازه روییده‌ی کوه و دشت برای پخت آش بهره می‌بردند. پس از چندی خوردن کاهو و سکنجبین هم به آیین‌های این روز افزوده شد.
هماوردجویی جوانان، پایکوبی گروهی، اسب‌دوانی(به نشانه‌ی نبرد ایزد تیشتر با دیو اپوش) و آب بازی از دیگر آیین‌های سیزده به‌در بود. در سمرکند(سمرقند) و بخارا فال‌گوش ایستادن نیز جزو این آیین‌ها بود.
@AdabSar
#پریسا_امام_وردی
_________________
برگرفته از:
۱- یادداشت "زروان"
نویسنده: #فریدون_جنیدی
۲- جشن‌های ایران باستان
نویسنده: #حسین_محمدی
۳- از اسطوره تا تاریخ
نویسنده: #مهرداد_بهار و #ابوالقاسم_اسماعیل_پور
_________________
#فرهنگ_ایران #نوروز #سیزده_بدر
@AdabSar
☀️🌱☀️🌱