ادب‌سار
14.9K subscribers
4.95K photos
123 videos
21 files
859 links
آرمان ادب‌سار
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی

instagram.com/AdabSar

گردانندگان:
بابک
مجید دُری @MajidDorri
پریسا امام‌وردیلو @New_View

فروشگاه ادبسار: @AdabSar1
Download Telegram
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی

«اَوِستا»، «وُستا»، «ویستا» و «آبستا»
بخش دوم و پایانی

📜📜 نام "اوستا" و نام‌هایی که بهره از آن دارند، در جهان واژگان کهن از پیچیده‌ترین واژگان هستند که چمار آن با سرگذشت واژه درآمیخته است.

📜📜 "کیخسرو شاهرخ" نوشته است که "اوستا" از این دو واژه بهره دارد:
۱← واژه‌ی "افِسمان" به چم سخن سرودگونه
۲← واژه‌ی "پِدان" به چم نوشته‌ها یا نشانه‌های پاک
او می‌گوید "اَ" پیشوند نایی(منفی) + وستا(دانسته و آشکار) و "اوستا" به چمار چیزی است که تاکنون نادانسته بود و آشکار شد!‌

📜📜 "بهرام فره‌وشی" می‌گوید:
واژه‌ی "اوستا" ریشه در پارسی پهلوی "اَفْدِستا" دارد. "افد" به ماناک شگفتی‌آور و ستایش‌کننده و "افدستا" به مانی ستایش شگفت‌انگیز و نیکوترین ستایش است.
در "صحاح‌الفرس" نیز نوشته شده که "اوستا" از واژه‌ی پهلوی "اَفْدِستا" است.

📜📜 دیدگاه "فریدون جنیدی" با بهره از رویکرد "احسان بهرامی"، هواداران فراوانی دارد:
پس از اینکه اسکندر "اوستا" را که بر پوست گاو نوشته شده بود، سوزاند، مردم و موبدان آنچه را که بجا مانده بود برای چهار سده پنهان کردند تا نابود نشود. پس از چهار سده، بلاش اشکانی از مردم و موبدان خواست تا آنچه در دست دارند از سراسر کشور گرد آورند و آنچه بجا مانده است را سامان دهند و چیزی که گردآوری شد یک پنجم آن بود.
واژه‌ی پهلوی "پستاک" گونه‌ای دیگر از "پیتاک" به ماناک پیدا است و "اَ" پیشوند نایی است که این واژه را به ناپیدا دگرگون کرده. "اَپستاک"(ناپیدا، پنهان، ریشه‌ی واژه‌ی پستو) نامی بود که ایرانیان چهار سده بر این نسک گذاشته بودند.
در نسک دینکرت یا دینکرد نیز از نهفته بودن اوستا یاد شده، پس اوستا ریشه‌ی باستانی ندارد.

📜📜 محسن ابوالقاسمی و جلیل دوستخواه نوشته‌اند:
شــایــد "اوستا" با "ودا"، کهن‌ترین نسک دینی هندوان به چم دانش‌نامه و آگاهی‌نامه هم‌ریشه باشد.
علی اکبر جعفری نیز می‌گوید "اوستا" آمیخته از "اَ" پیشوند نایی + ویستَه از ریشه‌ی وید یا ودا[ریشه‌ی نام دخترانه‌ی ویدا] به مانک دانستن، شناختن و آگاهی است که با پیشوند نایی به چمار سخن سربسته، راز نهان و گوهر نهفته است.

📜📜 چند دیدگاه:
1⃣ اوستا زاییده‌ی این دو واژه است:
۱← "اوستا"، آمیخته از "افس" (سرود)+ستا (ستایش) به مانک سروده‌ی شگفت‌انگیز است.
۲← "اوستا" از "اَوَ-ستا" به مانی چرم‌نوشته یا نشاندن به روی چرم است.

2⃣ "اوستا" زاییده‌ی این دو واژه است:
۱← "آویستی" در اوستایی به مانک دانش و آگاهی
۲← "اوپستی" در سانسکریت به چم ستایش و پرستش

3⃣ "اوستا" واژه‌ای پهلوی و آمیخته از "اوپَه" (بر)+اِستا (ایستادن) به چمار "آنچه بر آن باید ایستاد"، است.

📜📜 نام‌های "وُستا" را به چم ستایش خدا و "ویستا" را دانش، فرهنگ(فرهنگ سخن)، آگاه و آشنا(احسان بهرامی) دانسته‌اند.
"ویستا"(فرهنگ نام‌های ایرانشهری) از ریشه‌ی "وید" اوستایی[ریشه‌ی نام دخترانه‌ی ویدا] به مانی پیدا کردن و دانستن یا "ویستَه" به چم آگاه و آشنا است. (بهرامی)

👈🏼👈🏼 آشکار است که این نوشتار چکیده‌ای کوتاه از دیدگاه‌های دانشیک و برجسته‌ی نویسندگان بود. دوستداران می‌توانند برای شناخت بیشتر به خوانش و پژوهش در نیپیک‌های اندیشه‌ورزان و ایران‌شناسان بپردازند.

📜📜 بخش نخست یادداشت را در این پیوند بخوانید:
t.me/AdabSar/7698

🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی دخترانه و پسرانه‌ی هم‌آوا:
👧🏻 آبنوس، آوِنا، آوند، آویژه، آویش، سپیتا، وَسنا و...
👦🏻 آستود، آورنا، ابرسام، سپنتا و...

برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم

#پریسا_امام_وردی
#نام_پسرانه_ایرانی
#نام_دخترانه_ایرانی
#اوستا #وستا #ویستا #آبستا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی

«ستایش»
نام خوش آوا و دخترانه‌ی "ستایش" به چم نیایش، پرستش، ستودن، نیکویی گفتن و سپاسگزاری از ایزد یکتا است.

🙏 نام "ستایش" ریشه در واژه‌ی "سَتا" یا "سَتی" دارد و "ستا" نیز کوتاه‌شده‌ی(مخفف) واژه‌ی "اوستا" است. هرچند درباره‌ی ریشه‌ی واژه‌ی "اوستا" هم دیدگاه‌ها گوناگون‌اند ولی بیشتر پژوهشگران باور دارند که "اوستا"(اوس/افس+ستا/ستی) به چم سروده‌ی شگفت‌انگیز نیایش و نیایش شگفت است. "ستایش" همچنین نام یکی از سروده‌های زرتشتیان است.
"ستایش" در زبان پهلوی "ستایَشن" خوانده می‌شد.

🙏 "ستا" و "ستایش" در ادبسار(ادبیات) ایران:
-ستایش‌ات به حقیقت "ستایش" خویش است
که آفتاب "ستا" چشم خویش را "بستود"!
#مولوی

-به میدان دانش به اسب هنر
نشین و ببند از "ستایش" کمر!
#اسدی

-بدو گفت رودابه کای شاه‌زن
سزای ستایش به هر انجمن!
#شاهنامه #فردوسی

-ستایش خوش آیدش بر هر هنر
نکوهش نبایدش خود زیچ در!
#بوشکور

🇮🇷 شماری از نام‌های ایرانی دخترانه و پسرانه‌ی هم‌آوا:
👧🏻 سپیتا، سپیدخت، نیایش، ستوده، سپیناز، ستاره و...
👦🏻 سرایش، ساتیار، سترگ، سپنتا، ساسان و...


#پریسا_امام_وردی
#نام_دخترانه_ایرانی
#ستایش
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«شیده»، «گلشید» و «گلمهر»

نام‌های دخترانه‌ی "شیده"، "گلشید" و "گلمهر" نام‌های دو بخشی شید+ه، گل+شید و گل+مهر هستند.

🌟🌟 "شیده" به چم(معنی) درخشنده، تابان و روشن است. "ه" در اینجا پسوند بستگی و نام‌ساز است.(ابوالقاسمی) این نام در شاهنامه‌ی فردوسی، مردانه است.
"شید" در نام "خورشید" نیز ویژگی و زاب(صفت) "خور" یا آفتاب است.(نام‌های ایرانشهری) خور(آفتاب)+شید(درخشان) نام خورشید را پدید آورده‌اند. تا جایی که گاه به آفتاب به تنهایی "شید" گفته می‌شود.
- بدو گفت ز آن‌سان که تابنده شید
بر آید یکی پرده بینم سپید!
#شاهنامه #فردوسی


🌻🌻 "گلشید" به ماناک(معنی) درخشان، تابان و روشن همچون خورشید، گل درخشان، گل خورشید، گلی که همچون خورشید می‌درخشد، گل آفتابگردان و همچنین به مانک زیبارو است.
"گلمهر" نیز به مانی(معنی) گل خورشید، گل تابان همچون خورشید، گل آفتابگردان و زیبارو است. "مهر" یا "میترا" در ایران باستان به آفتاب گفته می‌شد. برای آشنایی با آن به این پیوند بنگرید:
t.me/AdabSar/7569
گلشید و گلمهر درآمیخته‌های نوپدیدی نیستند و سده‌ها در نام‌گذاری کاربرد داشتند.
- زن شیر از آن نامه‌ی شهریار
چو رخشنده گل شد به وقت بهار!
فردوسی


🌹🌹 "گل" در زبان و ادب پارسی جایگاه ویژه‌ای دارد و به چمار(معنی) گل، گل سرخ، دلبر و دلدار، دوست داشتنی، خوب و بهتر، رنگ رخسار، آتش و برگزیده و بهترین هر چیزی است.
گل در پارسی اوستایی "وَردَ/ وَردَه" (از نسک وندیداد)،
در پارتی(پارسی اشکانی) "وَرَ" (گل سرخ)،
در زبان ارمنی ورد و در پارسی پهلوی "گول"(بهرام فره‌وشی) بود.
این واژه به دیسه‌ی(شکل) "ورد" به چمار(معنی) گل سرخ، در زبان تازی کاربرد دارد.(دهخدا)
- که هرگز ندیدیم زینگونه شید
رخی همچو گل، روی و مویش سپید!
فردوسی


☀️☀️ "شید" نیز از واژگان کهن و تبارمند پارسی است. این واژه در زبان اوستایی "خشَـئتَ" / "خشئتـَه"(یشت‌ها، تاریخ ایران باستان و دهخدا) یا "خشَ‌اِتَ"(فرهنگ واژگان اوستا، احسان بهرامی) بود.
در پهلوی به "شِت" و "شیت" دگردیس(تبدیل) شد. چنانکه به خورشید هم خورشیت (بهرام فره‌وشی) گفته می‌شد. (فرهنگ نام‌های ایرانشهری)
این واژه همواره به ماناک تابان، درخشان و روشن بود.
- دِهادِه برآمد ز هر دو سپاه
تو گفتی برآویخت با شید ماه!
فردوسی


🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی دخترانه و پسرانه‌ی هم‌آوا:
👧🏻 گلنار، گلاب، گلدیس، گلنوش، گلبهار، بهشید، مهشید، هورشید، اناشید، افشید، مهرشید، شیدوش، شیدخت، شیدماه و...
👦🏻 اخشید، فرشید، جهانشید، آراشید، شیدفر، گلبُد، گوشیار و...

برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم

#پریسا_امام_وردی
#نام_دخترانه_ایرانی
#گلشید #گلمهر #شیده
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«شیده» در سروده‌های فردوسی و نظامی


🖋📚 "شیده" در داستان هفت پیکر نظامی و برهان قاطع نام مهساز(معمار)ی است که کاخی با هفت چشم‌انداز برای بهرام گور ساخت و بهرام شهر آمل را به او پیشکش کرد.

- چو بر این گفته رفت روزی چند
شیده را خواند شاه شیدابند
تا شود شاه شیده از بهرام
شهربابک به شیده داد تمام
#نظامی


🖋📚 همچنین گفته می‌شود که شیده نام شاگرد سنمار بود که برای بهرام گور "خورنگه"(سرایی برای خوراک خوردن پادشاه و نزدیکانش) و چند نیایشگاه ساخت.(برهان قاطع)

- در میان بود مردی آزاده
مهترآیین و محتشم‌زاده
شیده نامی بروشنی چون شید
نقش پیرای هرسیاه و سپید
کرده سنمارش اوستاد نخست
در خورنق ز نغزکاری‌ها
داده با اوستاد یاری‌ها!
و
شیده بر طالعی خجسته نهاد
کرد گنبدسرای را بنیاد!
نظامی


🖋📚 "شیده" در شاهنامه فردوسی نام پسر افراسیاب است. کیخسرو پسر سیاوش خواهرزاده‌ی شیده بود.
افراسیاب از کشته شدن پیران ویسه به‌دست گودرز آگاه شد و پسرش شیده را با سپاهی به جنگ خسرو به ایران فرستاد. شیده در خوارزم به کیخسرو بازخورد و در نبرد تن به تن با کیخسرو کشته شد.
- چنین گفت با شیده افراسیاب
که چون سر برآرد سیاوش ز خواب!

شیده که نام دیگرش در شاهنامه "پشنگ" است، در نبردهای رستم و افراسیاب تورانی یکی از دو فرمانده سپاه تورانیان بود.
- چو شیده بر و یال رستم بدید
یکی باد سرد از جگر برکشید!
#شاهنامه #فردوسی


🖋📚 حافظ با نگر به شاهنامه‌ی فردوسی سروده است:
- همان منزل‌ست این جهان خراب؛
که دیده‌ست ایوان افراسیاب؛
کجا رای پیران لشکرکشش؟
کجا شیده آن ترک خنجرکشش؟
#حافظ


🔍🔍 بهره از:
۱- واژه نامه‌ی دهخدا
۲- فرهنگ نام‌های شاهنامه
نویسنده: #منصور_رستگار_فسایی
۳- دیوان حافظ


#پریسا_امام_وردی
#نام_دخترانه_ایرانی
#شیده
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی

«آراکس»
"آراکس" نام پسرانه و دخترانه‌ی ارمنی است. "آراکس" نام رودخانه‌ای بود که در گذشته‌های دور از کنار تخت جمشید می‌گذشت و به شاخاب پارس(خلیج فارس) می‌ریخت ولی اکنون خشکیده است.

همچنین "آراکس" واگویش(تلفظ) ارمنی نام پارسی "اَرَس" به چم تیزرو، پاک، گوارا و رودی است که از کوه‌های پاک سرچشمه گرفته است.
"اَرَس" در آذری "آراز"، در مادی "اَرَخس"، در یونانی "آراکسِس" است.
"اَرَس" نام دودمان بزرگی در آسیا بود.


🎨درباره‌ی این نام چند دیدگاه داریم:

← "اَرَس"(آراکس) نامی آمیخته از را "اَر+راس/رس" به مانی "سر ایران" است. "اَرْس" نیز در پهلوی به چم اشک چشم بود.

← "آراکس" یا "آراک" آمیخته از "آ+راک" به مانی کوهستان است.

← "آراکس" ریشه ارمنی دارد و از نام "آراست" نوه‌ی بزرگ خاندان افسانه‌ای ارمنی "هایک" برآمده است.

← در برخی بن‌مایه‌های آذری گفته شده که "آراکس" آمیخته از واژگان آذری "آرا+که‌سه‌ن" به چم دو نیم کننده است و به رود ارس گفته می‌شد که سرزمین آذربادگان را به دو نیم کرده است.(این دیدگاه سست و بی‌پایه به دید می‌رسد و درباره درستی آن نمی‌توان داوری کرد.)

برای آشنایی با نام "آراز" بنگرید به:
Telegram.me/AdabSar/5082

🇮🇷 شماری از نام‌های ایرانی دخترانه و پسرانه‌ی هم‌آوا:
👧🏻 آرام، آرشین، آرشیدا، آرنوش، آریانا و...
👦🏻 آراد، آراز، آریا، آرش، آرشان، آرشاک و...


#پریسا_امام_وردی
#نام_پسرانه_ایرانی
#نام_دخترانه_ایرانی
#آراکس
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«چیدا»

«"چیدا" čédá از نام‌های پسرانه‌ی بلوچی است. چودا čūdá، جودا jūdá، jódá ، چوتا čūtá چیدگ čédag هم می‌گویندش.»
(بنگرید به فرهنگ نام‌های بلوچی، عبدالعزیز دولتی‌بخشان)

واژه‌نامه‌های سیدگنج و بلوچی لبزبلد(جان‌محمد دشتی)، «چیدگ» را به چم «گزیده، برگزیده، ویژه و نشان» شناسانده‌اند.
فرهنگ نام‌های بلوچی، «چوتا» را به «اندیش‌مند» چمانده‌اند(معنی کرده‌اند) و «جودا» را به «کسی که خیلی مرد است.» برگردانده‌اند، شاید به این رایَن(دلیل) که در بلوچی «جود jód» به چمِ «مردِ خانه» است.‌

«چیدا» در زبان لری برابر است با چودا به چمِ «مانند مادر» یا «مادرانه». (واژه‌نامه‌ی آزاد). آن را «مهربان همچون مادر» نیز دانسته‌اند. "دا" در لری به چم مادر است. شاید بتوان گفت نوزادی که مانستگی‌اش به مادر بیش‌تر است، به این نامش خوانند.
میان مردمان هند «جودا» jūdá نامی‌ست پرآوازه و دخترانه.


🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی هم‌آوا:
👧🏻 چامه، چکامه، چیستا، چمان، چمانه، چکاوک، چشمه و...
👦🏻 چابک، چلیپا، چینود، چهرآذر، چهربرزین و...

برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم

فرستنده: #بلال_ریگی
#نام_دخترانه_ایرانی
#نام_پسرانه_ایرانی
#چیدا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«کیان» و «کیانا»، بخش نخست

👑 "کیان"، نام پسرانه‌ی ایرانی، خوش‌آوا، کهن و کهنگی‌ناپذیر است.


🌳🌳 تبارشناسی نام:
👑 "کی" ریشه‌ی این نام است که در اوستایی "کاوی/کَوی"(شهیدی مازندرانی و برهان قاطع)، در پهلوی "کَی"(عمید) و در پارسی امروز "کِی" و پیشوند نام پادشاهان کیانی بود. پادشاهان کیانی کی‌کُواد یا کی‌غباد(کی‌قباد)، کی‌کاووس، کی‌خسرو و کی‌لهراسب بودند. برخی کیومرس را هم از پادشاهان کیانی می‌دانند. کیانیان به پهلوانی و سواره جنگیدن نامور بودند.

👑 به باور بیشتر کهن‌نگاران(مورخان)، کیانیان پس از پیشدادیان به پادشاهی رسیدند و از آن‌رو که در زمان آن‌ها کهن‌نگاری(تاریخ‌نویسی) نبود، داستان آن‌ها با افسانه درآمیخت. شماری گمان می‌کنند کیانیان همان مادها بودند ولی از آن‌جا که پایتخت کیانیان شهری در تبرستان بود، درباره‌ی درستی این گمان نمی‌توان داوری کرد.


📖📖 آرِش‌ها(معانی):
🤴🏻 "کیان" به مانَـک(معنی) پادشاهان، آمیخته از کی+ان نشانه‌ی چندینه(جمع) است. "کی" به ماناک پادشاه است. (نام‌های ایرانشهری)

🤴🏻 "کیان" در پارسی پهلوی "کَیان" بود.(عمید) این نام را "در خور پادشاهی" نیز چمیده‌اند(معنی کرده‌اند).(فرهنگ نام‌ها)

👨🏻‍🏫 #مهرداد_بهار "کی" و "کیان" را فرزانه و دانشمند چمید.

🇮🇷 "کیان" امروز به چم مرز و بوم، آب و خاک، سرزمین و یکپارچگی کشوری است.

🏕 "کیانی" امروز نام یکی از دودمان‌های بزرگ بختیاری است.

🤴🏻 "کی" به چمار(معنی) شاه شاهان و برترین شاهان بود و به پادشاهی که در زمان خود از دیگر شاهان تواناتر بود، گفته می‌شد.(برهان قاطع)
#نظامی نیز با شاه شاهان هم‌رای(موافق) است:
- رفتند "کیان" و دین‌پرستان
مانده‌ست جهان به زیردستان!

💫 #دهخدا نوشته است این نام در بلندی و ارج از کیوان که نام بلندترین ستاره است، گرفته شد.

برنام(لقب) "کی" را "زال"، پدر "رستم" به "غباد" داد که به چم تبارمند(اصیل) است.(مجمل التواریخ، برهان قاطع، القصص)

🌟 #عطار نیز در جایی "کی" را به چم "مهادین"(اصیل) آورده:
- خوشستی زندگانی و کی استی
اگرنه مرگ ناخوش در پی استی!

در برهان قاطع، آنندراج، رشیدی و سروده‌ای از #زرتشت_بهرام "کی" به چم پاک آمده:
- شدستم بی‌شک و بی‌شبهه بر وی
پذیرفتم مر او را از دل "کی"!

در سروده‌ای از #خاقانی "کیان" به آرِش(معنی) بزرگان، مهتران و سروران است:
- در خاک خفته‌اند "کیان" گر نه مرد و زن
کردندی از پرستش، تو ملک را شعار!

🌲 در "روضه‌الصفا" گفته شده "کی" در پهلوی به ماناک "چنار نیز بود.

💎 "دمشقی" نیز "کی را درخشان و پر بها می‌داند.


📚📚 شاهنامه چه می‌گوید؟
💎 #فردوسی در #شاهنامه "کی" را به چم(معنی) شاه آورده:
- بزرگی من از پارس آرم به ری
نمانم کس این پس بود نام "کی"!

💎 "کیان" به ماناک پادشاهان بزرگ:
- بپرسیدشان از "کیان" جهان
وز آن نامداران و فرخ‌مهان!
فردوسی

💎 "کیان" به مانک فر و شکوه:
- چنین تا برآمد بر این سالیان
همی تافت از شاه فر "کیان"!
فردوسی

💎 "کیان" به چمار تاگ(تاج) پادشاهی:
- به سر برنهادش کلاه "کیان"
ببستش کیانی کمر بر میان!
فردوسی


👑👑 تاگ(تاج) کیانی، تاگ ویژه‌ی پادشاهان قاجار بود که به دستور فتحعلی شاه ساخته شد. این تاگ از آبگین(الماس)، اوزمبورت(زمرد)، یاکند(یاقوت) و مروارید ساخته شده و اکنون در گنجینه‌ی گوهرهای نَـفانی(موزه جواهرات ملی) تهران نگهداری می‌شود. در فرتور(عکس) پیوست، تاگ کیانی(راست)، محمدعلی شاه قاجار(چپ بالا) و مظفرالدین‌شاه قاجار(چپ پایین) با تاگ کیانی دیده می‌شوند.
goo.gl/dCGHDi

👸🏻👸🏻 نام زیبا و دخترانه‌ی "کیانا"، وابسته به "کیان" و نامی درخور برای دختران(نام‌های ایرانشهری) و به مانک وابسته به پادشاهان یا دودمان کیانی است. همچنین می‌توان آن را کیان+ا(پسوند نام‌ساز) دانست.

👸🏻👸🏻 "کیان" و "کیانا" در زبان سریانی به ماناک پرهام(طبیعت)، سرشت و گوهر هر چیز، هریک از آخشیج(عنصر)های چهارگانه(آب، باد، خاک و آتش) است که در سروده‌ای از #خسروی بازنمایی شده است:
- همه آزادگی و همت تو
قهر کرده است مر "کیانا" را!


🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی هم‌آوا:
👧🏻 کی‌ناز، کیان‌دخت، کیادخت، کی‌دخت، کیان‌رخ، کیارخ، کی‌رخ، کیاچهر، کیان‌چهر، کیابانو، کیان‌بانو، و...
👦🏻 کیافر، کی‌بد، کیازاد، کیارش، کیان‌فر، کیانوش، کی‌منش، کیامهر، کیان‌مهر و...

برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم
گردآوری و نگارش: #پریسا_امام_وردی

#نام_پسرانه_ایرانی #کیان
#نام_دخترانه_ایرانی #کیانا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«کیان» و «کیانا»

✍🏼 بخش دوم،
چند دیدگاه درباره‌ی نام و دودمان کیانی

📚📚 درباره‌ی نام و واژه‌ی "کی" و "کیان" سخن فراوان است که در اینجا به دو دیدگاه کوتاه می‌پردازیم.

📖📖 #دهخدا نوشته است: «در اوستا، "کوی" یاد شده، از گات‌ها برمی‌آید که "کوی" به معنی پادشاه و امیر و فرمانده است. بسا این کلمه در گات‌ها در مورد شهریاران و امیران دیویسنا (مخالف آیین زرتشت) نیز به کار رفته و هم این عنوان به شهریار معاصر و حامی زرتشت یعنی گشتاسب داده شده. در دیگر قسمت‌های اوستا، گاهی به معنی امیر ستمکار و گمراه‌کننده استعمال شده و گاه نیز عنوان یکی از پادشاهان کیانی است. در "ودای" هندوان این کلمه در مورد ستایشگران دیوان (خدایان هند) به کار رفته است. و نیز "کوی" در اوستا نام طایفه‌ای است از پیشوایان کیش آریایی که آیین آنان غیر آیین زرتشتی بود و زرتشت از ایشان گله می‌کند. بنابر آنچه گفته شد "کوی" اساسا عنوان و لقبی بوده و بعد به عنوان اطلاق عام به خاص به یک سلسله مخصوص (که در داستان‌های ایرانی پس از سلسله پیشدادی ذکر می‌شود) اطلاق گردید. از برخی موارد اوستا مستفاد می‌شود که این عنوان از همان عهد باستانی به خاندان مخصوص (کیانی) تخصیص یافته، چه در بند ۷۱ زامیادیشت از کیقباد، کی‌اپیوه، کی‌کاوس، کی‌آرش، کی‌پشین ، کی‌ویارش، کی‌سیاوش یاد شده و در بند بعد آمده که کیانیان همه چالاک و پهلوان و پرهیزکار و بزرگ‌منش و بی‌باکند.»

📖📖 #مهرداد_بهار در "جستاری چند به فرهنگ ایران" نوشته است: «کیانیان در اوستا نام خانوادگی سلسله‌ای سلطنتی نیست، اما در عهد ادبیات میانه ایرانی، در متن‌های پهلوی، افراد این خاندان پادشاهانی شمرده می‌شوند که بعد از پیشدادیان به فرمانروایی ایران رسیده‌اند. کیانیان (در اصل کَیان یا کَویان) جمع واژه "کَی"، به معنای حکیم و دانشمند می‌باشد.»

برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم

#نام_پسرانه_ایرانی #کیان
#نام_دخترانه_ایرانی #کیانا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«گلنار»

🌺🌺 نام دخترانه‌ی زیبای "گلنار"، نامی است که در دودمان‌ها و بوم‌های ایرانی فراوانی بیشتری دارد و به مانک گل درخت انار است. "گلنار"، گل انار یا "گلنار"، سرخ رنگ و زیباست که کاربرد درمانی دارد.

🌺🌺 "گلنار"، نام آمیخته از گل+نار(کوتاه شده‌ی نام پارسی انار) است. پیش‌تر در یادداشتی کاربرد "گل" در نام‌های ایرانی، پیشینه و دگرگونی‌های آن را بررسی کرده‌ایم که می‌توانید در این پیوند بخوانید:
t.me/AdabSar/8391
میوه‌ی "انار" (در آذری "نار" و در کردی "هنار") نیز در ادب ایران همچون دیگر میوه‌های سرخ‌رنگ، نماد دلدادگی، زیبایی تن و روی دلدار، شادابی و برانگیزانندگی است.
- "نار" پستان صنمی شاخ "انار"
سرکش از بوسه و آبی ز کنار!
#جامی

🌺🌺 "گلنار" در سروده و ادب ایران برای همانندسازی رخ دلدار بسیار دیده می‌شود.
- به "گلنار" ماند همی چهر تو
ز شادی بخندد دل از مهر تو!
فردوسی

🌺🌺 "گلنار"، همچنین به گل سرخ بزرگ و سد(صد)برگ نیز گفته می‌شود و گاه کنایه از مِی است:
- چند خواهی ز آهوی سیمین
گاو زرین که می‌خورد گلنار!
#خاقانی

🌺🌺 گاه "گلنار" برای همانندسازی به رنگ سرخ‌اش بکار رفته:
- بماندش دو "گلنار" خندان نژند
بجوشید پولادش اندر پرند!
فردوسی

🌺🌺 "گلنار"، در #شاهنامه #فردوسی در کنار اینکه به دلداران همانند شده، نام یکی از کنیزان زیبارخ اردوان اشکانی است که اردوان او را بسیار دوست داشت.
- که "گلنار" بُد، نام آن ماه‌روی
نگاری پر از گوهر و رنگ و بوی!

او به اردشیر پاپکان(بابکان) ساسانی دل باخت و شب‌هنگام با کمند از کاخ بیرون و نزد اردشیر رفت. پس از آنکه ستاره‌شناسان پادشاه شدن اردشیر را پیش‌بینی کردند، "گلنار" با گوهرهای فراوانی که از گنجینه‌ی اردوان برگرفته بود نزد اردشیر رفت و با هم به پارس گریختند.
- فرستادشان نزد "گلنار"، شاه
بدان تا کند اختران را نگاه
چو گلنار بشنید آوازشان
سخن گفتن از اختر و رازشان...

- سخن چون ز "گلنار" از آنسان شنید
شکیبایی و خامشی برگزید!

_ جهانجوی چون روی گلنار دید
همان گوهر سرخ و دینار دید!

🌺🌺 در شماری از ویرایش‌های شاهنامه نام او "کلباد"(گونه‌ای از "گلباد" به چم "دارای بوی گل") و "کیار" است. یونانیان او را "ارته‌دخت" نامیده‌اند. برای آشنایی با "ارته" به این پیوند بنگرید:
t.me/AdabSar/5553

🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی هم‌آوا:
👧🏻 گلبن، گلبانو، گلدیس، گل‌بهار، گل‌شید، گلگو، گیلنار، هنار و...
👦🏻 گلباد، گوشیار، گلشاه، خشایار، مادیار، مازیار، زانیار، هوریار و...

برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم
گردآوری و نگارش: #پریسا_امام_وردی

#نام_دخترانه_ایرانی #گلنار
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«فریبا»

نام ایرانی دخترانه‌ی "فریبا"، زاب کاروَری(صفت فاعلی) از فریب، به مانَـک(معنی) فریبنده، زیبارو، افسونگر، پسند و خوشایند است که در ستایش رفتار، راه رفتن، چشمان و چهره‌ی افسونگر دلدار به‌کار می‌رود.
- هم حور بهشت ناشکیبا از توست
هم جادو و هم پری فریبا از توست!
#مجد_همگر

"فریب" در اوستایی "دَب" و در پهلوی "فرِپ" به چمار(معنی) فریفتن است.(منصوری، حسن‌دوست، برهان قاطع، عمید، معین)

از سویی حسن‌دوست باور دارد نام "فریبا" نه از "فریب" که دگردیس(تبدیل) شده‌ی "پری-آبا" به چم(معنی) دربردارنده‌ی فروغ و روشنایی و پردرخشش است. زیرا "آب" به ماناک روشنایی نیز هست و گمان می‌رود که "پر/پری" در اینجا سرشار بودن را می‌رساند.

برای آشنایی بیشتر با کاربرد واژه‌ی "فریب" در ادب پارسی به درون‌مایه‌ی این پیوند بنگرید:
T.me/AdabSar/4647

🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی هم‌آوا:
👧🏻 فرآذر، فرمهر، فرواک، فرانک، فریا، فرین، فریها، فرینا، فیکا، فریماه، فرخنده و...
👦🏻 فربد، فرآیین، فرازان، فرازین، فرداد، فرنام، فرود، فروَر، فریار، فرهوش، فرهنگ، فریتی و...

برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم
گردآوری و نگارش: #پریسا_امام_وردی

#نام_دخترانه_ایرانی #فریبا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«می‌آسا» و «می‌سا»

🍷🍷 نام دخترانه‌ی "می‌آسا" نامی نوپدید است که گمان می‌رود دیسه‌ی نوآورانه‌ی نام دخترانه‌ی "می‌سا" باشد. از آنجا که این نام در پهرست سازمان زادنگاری(فهرست سازمان ثبت احوال) به گونه‌ی "مَیساء"(زنی که با برازندگی راه می‌رود) پایسته(ثبت) شده و با ریشه‌ی تازی است، شاید "می‌آسا" برای پافشاری بر ایرانی بودن "می‌سا" به چمار(معنی) باده‌گون پدید آمده باشد.
چنانچه این گمان درست باشد، "می‌سا"(می+سا) به چم باده‌گون، همچون می و مست‌کننده است.

🍯🍯 "مِی" در اوستایی "مذو" به ماناک انگبین(به معنی عسل) بود. همچنین "مَذَ" در پارسی باستان به هر نوشیدنی مستی‌آور گفته می‌شد.(نام‌های ایرانشهری و برهان قاطع) در پارسی پهلوی به آن "مَی" می‌گفتند.(عمید)
- به هر جای جشنی بیاراستند
می و رود و رامشگران خواستند!
#فردوسی

🍷🍷 "می" همچنین به چمار پاک، بی‌آلایش، ناب، آینه‌فام، جان‌بخش، آتشین، نوشین، شیرین، تلخ، گل‌رنگ، خوش‌گوار، فروغ بامدادی، گوارا، جوانه، پیاله، شادی، روشن و... است.(دهخدا) پس می‌توان "می‌سا" را نیز به همین چمار دانست.

🍯🍯 در "می‌سا"، پسوند "آسا/سا" پسوند همانندی است.(ابوالقاسمی و برهان قاطع)
- عدوی او شود روباه بددل
چو شیرآسا خرامد او به میدان!
#شهید
ولی "آسا" می‌تواند از ریشه‌ی آسودن نیز باشد.(دهخدا) "آسا" همچنین به مانک زیب، آذین، آرایش و روشمندی است(دهخدا) که نشستن آن در کنار "می" ما را به چم(معنی) درخوری نمی‌رساند.
"آسا" در نسک(کتاب) وندیداد نام بهدینی است.(نام‌های ایرانشهری و گنجینه‌ی نام‌های ایرانی)

🍷🍷 چنانچه "می‌آسا" را با نام‌های "مه‌آسا/مه‌سا/مهسا" و "مهرآسا/مهرسا" همسنجی(مقایسه) کنیم، می‌توانیم بگوییم که باده‌گون و همچون می درست است. "مهرآسا" نیز به ماناک "همچون مهر یا خورشید" و "مه‌آسا" به چم "همچون ماه" است.
از سویی امروز با نام نوپدیدی چون "مایسا" روبرو هستیم که شاید بتواند برای شناخت "می‌آسا" ما را یاری کند:
t.me/AdabSar/5823
t.me/AdabSar/5864

🍯🍯 با همه‌ی آنچه گفته شد، از آنجا که دستک(سند) روشنی برای این نام در دست نداریم، گمان نمی‌رود که سازمان زادنگاری آن را بپذیرد. چنانچه شما دوستان گرامی نیز در باره‌ی این نام دیدگاهی دارید، برای ما بفرستید.


🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی هم‌آوا:
👧🏻 مهراز، مهسا، میترا، مینا، مهناز، مهرآسا، مه‌آسا و...
👦🏻 مهیار، مهرزاد، مهزاد، مهروز و...

برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم
گردآوری و نگارش: #پریسا_امام_وردی

#نام_دخترانه_ایرانی
#می_آسا #می_سا #میسا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام «سندوس»

👗👒 "سُندوس" نامی دخترانه، به چم پارچه‌ی دیبای ناب و گران‌بها، گل‌های رنگارنگ و زیبا است.(عمید، معین، فرهنگ نام‌ها و...) "سندوس" یکی از واژگانی است که درباره‌ی آن بسیار گفت‌وگو شده است.
گفته شده که "سندوس" نام یکی از خواهران خشایارشاه بود.(نامنامه‌ی کردی) این نام امروز کمتر در نام‌های دخترانه دیده می‌شود.
این واژه در قرآن سه بار آمده و به مانک(معنی) جامه‌ی دیبای بهشتیان است.
- تو همچون سندس گردتن به هر رنگ
و یا همچون زری گردان به هر چنگ! (ویس و رامین)


👗👒 دیدگاه‌ها را بخوانید:

1⃣ "سُندُس" تازی شده‌ی واژه‌ی پارسی "سُندوس" است و از نخستین واژگان پارسی است که به زبان تازی راه یافته. زیرا در سروده‌های کهن تازی نیز دیده می‌شود. ابوالقاسم پرتو، واژه‌نامه‌ی المعانی، عمید، ثعالبی، کندی، جوالیقی، خفاجی، سیوطی، فریتاگ و... باور دارند که "سندس" واژه‌ای پارسی است.

2⃣ "سندوس" واژه‌ای یونانی است که به زبان تازی رفته است. دهخدا، فرانکل و گروهی از زبان‌شناسان پیرو این دیدگاه هستند و می‌گویند در پارسی واژه‌ای که بتوانیم آن را ریشه‌ی "سندوس" بدانیم، نیست. هرچند که فرانکل دیگر دیدگاه‌ها را به روشنی نادرست نمی‌داند.
آرتور جفری زبان‌شناس و قرآن‌پژوه انگلیسی به گمان نخست و پارسی بودن واژه، بیشتر گرایش دارد. وُراک آن را برآمده از زبان اکدی و هنینگ "سندوس" را سغدی می‌داند.
کسانی واژه را یونانی می‌دانند آن را پارچه‌ای از کتان و پنبه چمیده‌اند، نه دیبای ناب.

3⃣ گروه اندکی آن را واژه‌ی تازی و برخی واژه‌ی هندی به چمار(معنی) پرده و پوشش نرم و نازک می‌دانند.


👗👒 کسانی که به پارسی بودن نام "سندوس" باور دارند، آن را نام کهن شهر نقده می‌دانند و درباره‌ ریشه‌ی واژه دیدگاه‌هایی آورده‌اند که بی‌هیچ داوری درباره‌ی درستی‌شان، با هم می‌خوانیم:

1⃣ "سندوس" آمیخته از سن+دوس است. "سن" از واژه‌ی کهن "سئن" به مانک شاهین(پرنده‌ی شکاری) و "دوس" به چم دژ و "سندوس"(دژ شاهین) نام کهن شهر شاهین‌دژ است. آن‌ها نام‌های سنندج، شاهین‌دژ و شهر صحنه(سئنه) در کرمانشاه را از همین خانواده می‌دانند.

2⃣ "سندوس" از "سْنَ" به مانک سرزمین پربار و پرآب برای کشاورزی است و در این سرزمین بارور برنج کشت می‌شد. از این‌رو "سندوس" به چمار دژ بارور/پربار است. "سندوس" را در کُردی دشت پهن و سرسبز هم چمیده‌اند(معنی کرده‌اند). پیروان این دیدگاه واژه‌ی آذری "سولدوز" را با "سندوس" هم‌ریشه می‌دانند.

3⃣ "سندوس" نام روستایی در میان سه کوه بود و هرکوه دژ و دژبان داشت که "سندوس"(سه‌دژ) خوانده می‌شد!!


🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی هم‌آوا:
👧🏻 سیندخت، سوگند، سوسن، سمندیس، سَتوِس، ستومن، ساویس و...
👦🏻 سینا، سیناک، کاوس، اشکبوس، کیوس، سوشیانس، سُرایش، سروش، سورن، سرود، سپند، ستُرگ، سَپرَنگ، ساسان، سپنتا و...

برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم
گردآوری و نگارش: #پریسا_امام_وردی

#نام_دخترانه_ایرانی #سندوس
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«مَهدیس»، «ماهدیس» و «مَهدیسا»

🌙🌝 نام‌های زیبا، ایرانی و دخترانه‌ی "مهدیس"، "ماهدیس" و "مهدیسا" به چمار(معنی) همچون ماه، همانند ماه و زیبارو است. "مهدیس" و "ماهدیس"، دیسه‌ی(شکل) درست‌تر این نام هستند.
"مهدیس" آمیخته از مه/ماه+دیس است. "مه/ماه" در نام‌های دخترانه نماد زیبایی و درخشندگی رخ است.
نام‌های "مهدیسه/ماهدیسه" با "مهدیس/ماهدیس" یکی هستند.

🌙🌕 از سویی "مِه" در پارسی به چم بزرگ است(برهان قاطع) چنانچه واژه‌ی مهتر نیز به چم بزرگتر است. از این‌رو "مِهدیس" می‌تواند به ماناک بزرگانه و مانند بزرگان باشد. ولی این دیدگاه در میان کارشناسان هوادار ندارد.

🌛🌜 درباره‌ی واژه‌ی "مَه/ماه" و دگرگونی‌های آن در گذر زمان بیشتر بخوانید:
t.me/AdabSar/1593

ماه در بیشتر سرودگان پارسی سه کاربرد دارد:
۱← ماه آسمان
خداوند کیهان و گردان سپهر
فروزنده‌ی ماه و ناهید و مهر!
#شاهنامه #فردوسی
۲← رخ زیبارویان
- گرد ماه از مشک تا خرمن زدی
آفتابت خوشه‌چینی دیگر است!
#امامی_هروی
۳← دلبر / دلدار
- نشستند بر گاه بر، ماه و شاه
چه نیکو بود گاه را شاه و ماه!
#عنصری

🌛 "دیس" و "دیسه" در پارسی اوستایی و پهلوی "دیس" خوانده و گفته می‌شد و به چم همانندی، همگونی و مانستگی(شباهت) است. این واژه در اوستایی به مانک نشان دادن(برهان قاطع) و ساختن(منصوری) بود.
- ندارد درگاه شاه جهان "دیس"[همتا]
به گیتی در بجز تمثال سد[صد] کیس!
#عمادی

🌝🌜 در نام "مهدیسا" به این دو واژه "ا" پسوند نام‌ساز افزوده شده تا کمی نوآورانه باشد(مه+دیس+ا).

🌝🌚 آنچه باید درباره‌ی نام "مهدیسا" بدانیم برداشت و چمار نادرستی است که درباره‌اش گفته می‌شود. برداشت نادرست این است که "مهدیسا" نام آمیخته از مهدی+سا و به ماناک همچون مهدی است!!!! بنگرید که در چنین برداشتی با چه آمیختگی ناسازواری روبرو هستیم. نام "مهدی" تازی و پسرانه است و پسوند "سا" پارسی و دخترانه. پس این برداشت از پایه نادرست است. هرچند که امروز نام‌های شگفت‌آوری چون "علیسان" دیده می‌شود ولی باید بکوشیم تا در نوآوری‌ها، درستی را به پای نوآوری‌های کارشناسی نشده، نابود نکنیم.


🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی هم‌آوا:
👧🏻 پردیس، پرندیس، هوردیس، زردیس، شبدیس، آمیتیس، آرتمیس، پارمیس، ناردیس، آوادیس، آبدیس، تارادیس، گلدیس، بهدیس، ساویس و...
👦🏻 شاهدیس، شهدیس، داتیس، دادمس، بردیس، آباریس، داریس، داتامیس، مهباد، مهبان، مهبد، مهداد، مهزاد و...

برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم
گردآوری و نگارش: #پریسا_امام_وردی

#نام_دخترانه_ایرانی
#مهدیس #ماهدیس #مهدیسا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

به "نیکی" بباید تن آراستن
که "نیکی" نشاید ز کس ساختن!
#شاهنامه #فردوسی


🔅آشنایی با نام‌های ایرانی
«نیکی»، «نیکو»، «نیکان»، «نیک‌داد»، «نیک‌دل»، «نیک‌ناز»، «نیک‌فر»، «نیکا»، «نیکوناز» و «نیک‌راد»


☔️☔️ در نام‌های ایرانی، خانواده‌هایی از نام‌های دخترانه و پسرانه داریم که بر پایه‌ی یک واژه پدید آمده و چمار(معنای) آن‌ها وابسته به واژه‌ی بنیادین آن‌هاست. همچون نام‌های وابسته به واژه‌ی "مهر"، "به"، "داد" و...
گروهی از نام‌ها وابسته به واژه‌ی "نیک" هستند که در اینجا بیش از ۱۰ نام از این خانواده را بررسی می‌کنیم.

☔️☔️ "نیک" به مانک(معنی) خوب، مهربان، نیکوکار، نیکو، سودمند، سزاوار، درست، خوش، پسندیده، بخت، فرخندگی، ستوده، زیبا و شایسته است.(دهخدا)
- از او دیدم اندر جهان نام "نیک"
ز گیتی ورا باد فرجام "نیک"!
فردوسی

☔️☔️ واژه‌ی "نیک" در پارسی پهلوی "نیک" و "نِـوَک"(فره‌وشی و عمید)
این واژه به گمان بالا در پارسی باستان آمیخته از "نَـیْـبَ+اَکَـه" بود. "نَیبَ" به چم(معنی) زیبا، خوب، پسندیده و دلیر بود. پسوند "اَکَ/اَکَه" برای ساختن نام و زاب(صفت) به کار می‌رفت.(نام‌های ایرانشهری و ابوالقاسمی)
گفته می‌شود نام‌های "نیو" و "نیوان" به ماناک پهلوان و دلیر، با "نیک" و "نیکان" هم‌ریشه است.

۱- نیکی ← دخترانه
نگاه کنید به مانک "نیک"
- به نیکی گرای و میازار کس
ره رستگاری همین است و بس!
فردوسی

۲- نیکو ← دخترانه
خوب و نیک، نگاه کنید به چمار "نیک"
- به است از روی نیکو نام نیکو
تو آن کن کت بود فرجام نیکو!
#فخرالدین_اسعد

۳- نیکان ← پسرانه
وابسته به نیک(فرهنگ سخن)
نیک + ان(پسوند بستگی)
- به کردار "نیکان" ستایش کنیم
چو آتش‌پرستان نیایش کنیم!
فردوسی

۴- نیک‌داد و نیک‌زاد ← پسرانه
داده‌ی نیک(نام‌های ایرانشهری)
نیک + داد/زاد ← برخی "داد" و "زاد" را هم‌ریشه می‌دانند. برای آشنایی بیشتر با "داد" و "زاد" بنگرید به:
t.me/AdabSar/7635

۵- نیک‌دل ← پسرانه
خوشدل و مهربان(فرهنگ سخن)
نیک + دل ← برای آشنایی با "دل" بنگرید به:
t.me/AdabSar/7846

۶- نیک‌ناز و نیکوناز ← دخترانه
کسی که رفتار نرم و نیکو دارد.(فرهنگ سخن)
سربلند به نیکی، ویژگی دختری که زیبا و خوب است.(فرهنگ نام‌ها)
نیک + ناز ← برای آشنایی با ناز به این پیوند بنگرید:
t.me/AdabSar/7516

۷- نیکا ← دخترانه
خوشا، چه خوب(دهخدا)
نیک + ا ← بخش دوم پسوند ندا

۸- نیک‌فر ← پسرانه
شکوه خوب(نام‌های ایرانشهری)
آراسته به خوبی و نیکی، شکوه نیکی کردن(فرهنگ نام‌ها)
نیک + فر ← برای آشنایی با "فَر" به این پیوند بنگرید:
t.me/AdabSar/7516

۹- نیک‌راد ← پسرانه
جوانمرد نیک، جوانمرد شایسته و بخشنده، جوانمردی که ویژگی‌های نیک دارد.(فرهنگ نام‌ها)
نیک + راد ← احسان بهرامی می‌گوید "راد" واژه‌ای باستانی است و از آغاز "راد" بود. در برهان قاطع آمده که "راد" در پارسی اوستایی "اَرایتی" و در پارسی پهلوی "رات" است که در ارمنی "آرات" شده است. برای آشنایی بیشتر به این پیوند بنگرید:
t.me/AdabSar/5176


🇮🇷🇮🇷 چند نام ایرانی هم‌آوا:
👧🏻 نوشید، نگین، نیایش و...
👦🏻 نوید، نیما، نیوان و...

برای فرزندانمان نام‌های زیبا و برازنده‌ی ایرانی برگزینیم
گردآوری و نگارش: #پریسا_امام_وردی

#نام_دخترانه_ایرانی
#نام_پسرانه_ایرانی
#نیکی #نیکو #نیکا #نیکان #نیکدل #نیکداد #نیکزاد #نیکناز #نیکفر #نیکوناز #نیکراد
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
Forwarded from ادب‌سار
🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

🔅آشنایی با نام و واژه‌ی «یلدا»

👩🏻👩🏻 یلدا؛
دختر سیاه‌موی بلندبالا...
یادگار نام وطن
میوه‌ی پاییز ایران
عروس زمستان آمد
او را بر سر سفره مهر بنشانیم
و با نسل فردا پیوند زنیم...

☀️☀️ یلدا...
این واژه‌ی خوش‌آوا که امروز در ادبسار(ادبیات) ایران با موی سیاه و بلند دختران همانندی می‌کند، نماد چشم‌به‌راهی و بردباری برای پایان یافتن شب و فرا رسیدن خورشید، امید و روشنایی است.
باد آسایش گیتی نزند بر دل تنگ
صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود!
#سعدی

📚📚 ولی پیدایش و خاستگاه این واژه دیدگاه‌های گوناگونی را میان بزرگان زبان و ادب پارسی برانگیخته است.
goo.gl/9BQ8VG

🍉🍉 یلدا، واژه‌ای سریانی است؟
پاسخ دهخدا، فریدون جنیدی و معین به این پرسش آری است. آن‌ها می‌گویند واژه‌ی "یلدا" سریانی و به چم زایش(میلاد) و زادروز(تولد) است. از این دید "میلاد" و "یلدا" هم‌ریشه هستند. جنیدی می‌گوید این جشن بزرگ را تنها باید شب چله بنامیم، زیرا "یلدا" سریانی یا تازی است.
سنایی می‌گوید "یلدا" نام یکی از یاران نزدیک عیسای پیامبر است ولی "پورداود" در "یشت‌ها" می‌گوید این سخن، بن‌مایه‌ای ندارد و چنین چیزی در جایی دیده نشده.


🍎🍎 دهخدا نوشته است چون شب یلدا را با زاده شدن عیسا یکی کرده‌اند، از این رو بدین نام نامیده‌اند. باید نگر(توجه) داشت که جشن زایش(میلاد) که در روز ۲۵ دسامبر ترسایی(میلادی) است، بر پایه‌ی پژوهش‌ها، جشن پیدایش میترا (مهر) بوده که ترساییان(مسیحیان) در سده‌ی چهارم ترسایی آن را از پیشینه‌ی ایران و زایش مهر(خورشید) وام گرفته و آن را برای نماد زادروز عیسا برگزیدند.
ابوریحان بیرونی نیز در نسک "آثارالباقیه" به این وام‌‌گیری باور دارد.


🔥🔥 ابوریحان بیرونی، شب چله یا یلدا را جشن ۹۰روز(۹۰ روز مانده به بهار و نوروز) نام گذاشته است.
امروز بسیاری از ایرانیان بر پایه‌ی باور به سریانی بودن واژه‌ی "یلدا" از به‌کار بردن واژه‌ی "یلدا" برای این شب می‌پرهیزند و آن را "شب چله" می‌خوانند.
به گمان، این دیدگاه درست است. ولی باورهای دیگری هم در باره‌ی واژه‌ی "یلدا" داریم.


🍷🍷 یلدا، واژه‌ای کهن و ایرانی است؟
در نَسک(کتاب) "بیست مقاله" نوشته‌ی حسن تقی‌زاده که احمد آرام آن را گردآوری کرده و از کارهای سترگ ایران‌شناسی است، گفته شده که واژه‌ی "یلدا" واژه‌ای پهلوی است.
تقی‌زاده، داوخواهی‌ها(ادعاها) درباره‌ی سریانی بودن واژه‌ی "یلدا" را بی‌پایه می‌داند. وی باور دارد واژه‌ی "یلدا"، گونه‌ی دگردیس شده‌ی واژه‌ی پهلوی "یاردا" است.
تقی‌زاده نوشته است در زبان پهلوی یا اوستایی بندواژه‌ی(حرف) "ر" می‌تواند به "ل" دگردیس(تبدیل) شود، چنانکه واژه‌ی پهلوی "هربرز" به "البرز" دگرگون شده است. از این‌رو یاردا←یالدا←یلدا، به چم بخش کردن(تقسیم) سال و بزرگ‌ترین دگرگونی(انقلاب) زمستانی است.


🍇🍇 گیتی پورفاضل واژه‌ی "یلدا" را واژه‌ای اوستایی به چم "روشنایی سال" و محمد حیدری ملایری آن را به‌جا مانده از زمان اشکانیان و آمیخته‌ای از یل(پهلوان)+دا(روزگار) می‌داند. (گفت‌وگوی شاهین سپنتا با گیتی پورفاضل و محمد حیدری ملایری، تارنمای ایران‌نامه)


🧣🧣گفتنی است میرجلال‌الدین کزازی نیز در پیام شادباش خود، واژه‌ی "یلدا" را برای این جشن بکار برده است.


⛔️⛔️ سه باور نادرست درباره‌ی "یلدا" که بن‌مایه‌ی ارجدار(معتبر)ی ندارند:
⛔️👈 یلدا، واژه‌ای مغولی است.
⛔️ 👈 "یلدا" در لری آمیخته از یل(بزرگ) + دا(مادر) است.
⛔️👈 "یلدا" نام آمیخته از یل(بزرگ)+دا/دی(رویش) است. به باور هخامنشیان در نخستین شب زمستان دانه‌های گیاهان در خاک جوانه می‌زنند و رویش آهسته‌ی آن‌ها آغاز می‌شود. به همین راین(دلیل)، نخستین ماه زمستان را "دی" می‌نامند.⛔️⛔️


📜📜 برای آشنایی با نام "میلاد" به این پیوندها بنگرید:
t.me/AdabSar/7635
t.me/AdabSar/7636

گردآوری و نگارش #پریسا_امام_وردی
#نام_دخترانه_ایرانی
#یلدا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸
🇮🇷 @AdabSar

با درود؛
در این روزها که تندآبه‌ی فرهنگ‌‌های بیگانه به‌سوی سرزمین‌مان سرازیر شده، تنها یک جنبش همگانی برای پاسداری از زبان و فرهنگ پارسی و پالایش آن از تازش بیگانه می‌تواند به این نابسامانی پایان دهد.

در سرای «ادب‌سار» كوشيده‌ايم برای واژگان بيگانه، برابرهای پارسى آن‌ها را بنمايانيم تا پارسى‌گويان بتوانند در گفتار و نوشتار روزانه‌ی خود، از آن بهره گيرند.

همچنین امید داریم با نگاه پژوهشی به فرهنگ نژاده و نوین ایرانی در زمینه‌های جشن‌ها و آیین‌های کهن و فراموش شده‌ی ایرانی و پارسی‌سرودگان، گامی هرچند کوچک در شناساندن و والایش فرهنگ ایرانی برداشته باشیم.

شما نیز می‌توانید برای پاسداری از فرهنگ ایرانی و زبان پارسی، همدوش با دیگر فرزانگان و با برانگیختن دیگران برای پیوستن به سرای «ادب‌سار»، درفش والای فرهنگ و ادب ایران را به دوش بگیرید.

🔻برای آشنایی با جایگزینِ پارسیِ واژگانِ بیگانه برچسب(هشتگ) #پارسی_پاک
🔺برای آشنایی با جشن‌های کهن ایرانی برچسب #جشن_های_ایرانی و #فرهنگ_ایران
🔻برای خواندن سره‌سرودگان برچسب #چکامه_پارسی
🔺برای خواندن یادداشت‌های پارسی سره برچسب #پیام_پارسی
🔻برای آشنایی با برخی از نام‌های ایرانی برچسب #نام_دخترانه_ایرانی و #نام_پسرانه_ایرانی
🔺برای خواندن نوشتارهای برگردان شده به پارسی برچسب #برگردان_به_پارسی را دنبال کنید.
🔻همچنین دیدگاه بزرگان پارسی‌گرا را با برچسب نام‌شان بجویید. برای نمونه: #میرجلال_الدین_کزازی

🇮🇷 @AdabSar
🇮🇷 @AdabSar

با درود؛
در این روزها که تندآبه‌ی فرهنگ‌‌های بیگانه به‌سوی سرزمین‌مان سرازیر شده، تنها یک جنبش همگانی برای پاسداری از زبان و فرهنگ پارسی و پالایش آن از تازش بیگانه می‌تواند به این نابسامانی پایان دهد.

در سرای «ادب‌سار» كوشيده‌ايم برای واژگان بيگانه، برابرهای پارسى آن‌ها را بنمايانيم تا پارسى‌گويان بتوانند در گفتار و نوشتار روزانه‌ی خود، از آن بهره گيرند.

همچنین امید داریم با نگاه پژوهشی به فرهنگ نژاده و نوین ایرانی در زمینه‌های جشن‌ها و آیین‌های کهن و فراموش شده‌ی ایرانی و پارسی‌سرودگان، گامی هرچند کوچک در شناساندن و والایش فرهنگ ایرانی برداشته باشیم.

شما نیز می‌توانید برای پاسداری از فرهنگ ایرانی و زبان پارسی، همدوش با دیگر فرزانگان و با برانگیختن دیگران برای پیوستن به سرای «ادب‌سار»، درفش والای فرهنگ و ادب ایران را به دوش بگیرید.

🔻برای آشنایی با جایگزینِ پارسیِ واژگانِ بیگانه برچسب(هشتگ) #پارسی_پاک
🔺برای آشنایی با جشن‌های کهن ایرانی برچسب #جشن_های_ایرانی
🔻برای خواندن سره‌سرودگان برچسب #چکامه_پارسی
🔺برای خواندن یادداشت‌های پارسی سره برچسب #پیام_پارسی
🔻برای آشنایی با برخی از نام‌های ایرانی برچسب #نام_دخترانه_ایرانی و #نام_پسرانه_ایرانی
🔺برای خواندن نوشتارهای برگردان شده به پارسی برچسب #برگردان_به_پارسی
🔺برای دیدن چهار فَرُخشار (فیلم بلند) با زیرنویس پارسی برچسب #توژ را دنبال کنید.
🔻همچنین دیدگاه بزرگان پارسی‌گرا را با برچسب نام‌شان بجویید. برای نمونه: #میرجلال_الدین_کزازی

🇮🇷 @AdabSar
🇮🇷 @AdabSar

با درود؛
دوستان تازه‌پیوسته، به ادب‌سار خوش آمدید🌷

در این روزها که تندآبه‌ی فرهنگ‌‌های بیگانه به‌سوی سرزمین‌مان سرازیر شده، تنها یک جنبش همگانی برای پاسداری از زبان و فرهنگ پارسی و پالایش آن از تازش بیگانه می‌تواند به این نابسامانی پایان دهد.

در سرای «ادب‌سار» كوشيده‌ايم برای واژگان بيگانه، برابرهای پارسى آن‌ها را بنمايانيم تا پارسى‌گويان بتوانند در گفتار و نوشتار روزانه‌ی خود، از آن بهره گيرند.

همچنین امید داریم با نگاه پژوهشی به فرهنگ نژاده و نوین ایرانی در زمینه‌های جشن‌ها و آیین‌های کهن و فراموش شده‌ی ایرانی و پارسی‌سرودگان، گامی هرچند کوچک در شناساندن و والایش فرهنگ ایرانی برداشته باشیم.

شما نیز می‌توانید برای پاسداری از فرهنگ ایرانی و زبان پارسی، همدوش با دیگر فرزانگان و با برانگیختن دیگران برای پیوستن به سرای «ادب‌سار»، درفش والای فرهنگ و ادب ایران را به دوش بگیرید.

🔻برای آشنایی با جایگزینِ پارسیِ واژگانِ بیگانه برچسب(هشتگ) #پارسی_پاک
🔺برای آشنایی با جشن‌های کهن ایرانی برچسب #جشن_های_ایرانی
🔻برای خواندن سره‌سرودگان برچسب #چکامه_پارسی
🔺برای خواندن یادداشت‌های پارسی سره برچسب #پیام_پارسی
🔻برای آشنایی با واژه‌های پارسی راه یافته به زبان تازی برچسب #واژه_های_پارسی_در_زبان_عربی
🔺برای آشنایی با برخی از نام‌های ایرانی برچسب #نام_دخترانه_ایرانی و #نام_پسرانه_ایرانی
🔻برای خواندن نوشتارهای برگردان شده به پارسی برچسب #برگردان_به_پارسی
🔺برای دیدن چهار فَرُخشار (فیلم بلند) با زیرنویس پارسی برچسب #توژ را دنبال کنید.
🔻همچنین دیدگاه بزرگان پارسی‌گرا را با برچسب نام‌شان بجویید. برای نمونه: #میرجلال_الدین_کزازی

🇮🇷 @AdabSar
@AdabSar

باغبان‌ها به روی گل‌هاشان
نام‌هایی قشنگ بگذارند
نامی از جنس آفتاب و بهار
نام خوش آب و رنگ بگذارند

تا شبت را سپیده گل بزند
نام مهتاب و ژاله را بنویس
شور شهناز تا دلارام است
نسترن را و لاله را بنویس

عشق هنگامه می‌کند بر پا
با نگار و نگین و رکسانا
با همای و شراره و نوشین
با پریسا و هستی و مینا

با پریا و مهری و مینو
مهرناز و مهستی و مهشید
با دل‌افروز و نازنین و بهار
باز نوش‌آفرین شود خورشید

مانده طرحی قشنگ در یادم
روی دستان آب نیلوفر
بیشتر از شکوفه بنویسیم
از زری از فرشته از زیور

روشنک را به پرنیان بسپار
تا به دریا به آرزو برسی
نام آزاده را رها بنویس
تا به گل‌ها به عطر و بو برسی

ارغوان و ستایش و مهناز
شهرزاد و بهاره و مهسا
نام سودابه خوب و خوش آواست
همچو لبخند یار خوش‌سیما

ماهرخسار و ماهرخ زیباست
نام‌هایی قشنگ و پر شورند
شهربانو و مهرنوش و پری
همچو فیروزه‌ی نشابورند

همچنان مانده است در یادم
شاهرخ پارسا و گوهرشاد
مهربانو به نازگل می‌گفت
نام ایران ما گرامی باد

بنویسید هومن و فرشید
یا کیان و کیارش و نیما
آرمین آریا سروش ارژنگ
مهرزاد و سپهر یا سینا

داریوش این گل هخامنشی
شهریار بزرگ ایران است
باربد بردیا نکیسا، حال
نوبت آرمان و اشکان است

مانی و ماهیار با مزدک
از گذرگاه جاده می‌آیند
شاه انوشیروان و شروین
با آبتین هم پیاده می‌آیند

روی گلدختران آبادی
بگذارید نام بارانی
چون فروغ و فرانک و پوران
نام‌هایی همیشه ایرانی

نام رودابه و کتایون را
نام سارا و مریم و سیمین
شهرناز و انوشه و سیندخت
یاسمین و ستاره و نسرین

غصه دارد هنوز تهمینه
داغ سهراب در دلش جاری‌ست
با فرنگیس مهربان باشید
یاد آن‌ها نشان بیداری‌ست

تا به یاد منیژه می‌افتم
بیژن آزاد می‌شود از چاه
نام جمشید و ایرج و هوشنگ
می‌شود با بهار و گل همراه

شاه تهمورث و سیامک و سام
رنگ و بوی گل وطن دارند
گیو و بهرام و آرش و مهران
ریشه در کشوری کهن دارند

یاد فرهاد و بیستون باشید
بلکه شیرین شود روان شما
با کیومرثِ جان قدم بزنید
گل کند باز باغ جان شما

به منوچهرِ عشق دل بدهیم
نام او هم‌ردیف باران است
سورنا را به یاد بسپاریم
آبرودار خاک ایران است

نام کوروش ز یادمان نرود
با خشایار هم‌عنان باشیم
با فرامرز و اردشیر و قباد
زیر چتری از آسمان باشیم

باید از مازیار بنویسیم
از فریدون و بهمن و سامان
از فریبرز و بابک و شاپور
از رهام و سیامک و ساسان

آریوبرزن این شهید وطن
قهرمان همیشه‌ی ایران
رستم و یزدگرد و فیروزان
نام‌شان سربلند و جاویدان

بنویسید کاوه را با شوق
نام کسرا و نام آرش را
نام افشین و بابک و خسرو
نگذارید جا سیاوش را

پارسی این زبان ایرانی
مظهر اتحادمان باشد
نام این سرزمین جاویدان
تا همیشه به یادمان باشد

سراینده #ناشناس
#نام_دخترانه_ایرانی
#نام_پسرانه_ایرانی
@AdabSar
☀️ @AdabSar

با درود؛
دوستان تازه‌پیوسته، به ادب‌سار خوش آمدید🌷

در این روزها که تندآبه‌ی فرهنگ‌‌های بیگانه به‌سوی سرزمین‌مان سرازیر شده، تنها یک جنبش همگانی برای پاسداری از زبان و فرهنگ پارسی و پالایش آن از تازش بیگانه می‌تواند به این نابسامانی پایان دهد.

در سرای «ادب‌سار» كوشيده‌ايم برای واژگان بيگانه برابرِ پارسى آن‌ها را بنمايانيم تا پارسى‌گويان بتوانند در گفتار و نوشتار روزانه‌ی خود از آن بهره گيرند.

همچنین امید داریم با نگاه پژوهشی به فرهنگ نژاده و نوین ایرانی در زمینه‌ی جشن‌ها و آیین‌های کهن و فراموش شده‌ی ایرانی و پارسی‌سرودگان، گامی هرچند کوچک در شناساندن و والایش فرهنگ ایرانی برداشته باشیم.

شما نیز می‌توانید برای پاسداری از فرهنگ ایرانی و زبان پارسی، همدوش با دیگر فرزانگان و با برانگیختن دیگران برای پیوستن به سرای «ادب‌سار» درفش والای فرهنگ و ادب ایران را به دوش بگیرید.

🔻برای آشنایی با جایگزینِ پارسیِ واژگانِ بیگانه برچسب(هشتگ) #پارسی_پاک
🔺برای آشنایی با جشن‌های کهن ایرانی برچسب #جشن_های_ایرانی
🔻برای خواندن سره‌سرودگان برچسب #چکامه_پارسی
🔺برای خواندن یادداشت‌های پارسی سره برچسب #پیام_پارسی
🔻برای آشنایی با برخی از نام‌های ایرانی برچسب #نام_دخترانه_ایرانی و #نام_پسرانه_ایرانی
🔺برای خواندن نوشتارهای برگردان شده به پارسی برچسب #برگردان_به_پارسی
🔻برای دیدن چهار فَرُخشار (فیلم بلند) با زیرنویس پارسی برچسب #توژ
🔺برای آشنایی با واژگان پارسی در زبان عربی برچسب #واژه_های_پارسی_در_زبان_عربی را دنبال کنید.
🔻همچنین دیدگاه بزرگان پارسی‌گرا را با برچسب نام‌شان بجویید. برای نمونه: #میرجلال_الدین_کزازی

☀️ @AdabSar