🍂🍂🌻🍃🍂🌾
🍂 @AdabSar

🍂🍂 آشنایی با جشن‌های ایرانی
🍂🍂 جشن پاییزانه

🍁🍁 در گذشته‌های دور، ایرانیان برای بخش‌بندی سال، یک سال را به چهار وَرشیم(فصل) بخش می‌کردند و هر وَرشیم را با برگزاری جشنی در میانه‌ی آن به دو بخش می‌کردند و این بخش‌بندی، راهکاری ساده ولی باریک‌بینانه برای شمارش روزها و آگاه شدن از آغاز و پایان سال بود.

🌾🌾 »جشن پاییزانه» یا «جشن میانه پاییز» که گفته می‌شود دیرینگی آن به زمان جمشید، پادشاه پیشدادی می‌رسد، یکی از این جشن‌هاست. در میانه‌ی پاییز دام‌ها(گاو و گوسپند) از چراگاه‌های تابستانی بازمی‌گشتند.
امروز نیز در سلطانیه‌ی زنجان دامداران و کشاورزان در آغاز سال با چوپانان پیمان می‌بندند و چوپانان در برابر دستمزد یا گندم، دام‌ها را به چرا می‌برند و هنگام نخستین برف که هم‌زمان با نیمه‌های پاییز است، دام را بازمی‌گردانند. ابوریحان بیرونی در «آثارالباقیه» نوشته است که ایرانیان نیمه‌ی هر فَرشیم(فصل) را بسیار مَهَند(مهم) می‌شمردند و در خوارزم به آن «اجغار» می‌گفتند.

🎍🎍گفته می‌شود جشن‌های گاهنباری(گاه+بار) یا گاهانباری همان جشن‌های آغاز-پایان و میانه‌ی فِرشیم بودند. چنانچه این دیدگاه درست باشد، جشن‌های گاهنباری، به‌جامانده از کهن‌ترین گاهشماری(تقویم) ایرانی، در ایران باستان هشت جشن بودند که ما اکنون تنها شش جشن از آن‌ها را می‌شناسیم. پژوهشگران داویده‌اند(ادعا کرده‌اند) که موبدان ساسانی با دستبَری(تحریف) آیین‌های کهن، دو جشن را زدوده‌اند تا جشن‌های گاهنباری شش‌گانه شود و با شش گام آفرینش در باورهای مزدیسنایی هماهنگ گردد. با زدوده‌شدن دو جشن و دگرگونی‌های گاهشماری(تقویم) ایران، زمان جشن «گاهنبار ایاسرم» در پیوند با میانه‌ی پاییز به دهه‌ی سوم مهر جابجا شده است. به باور ایرانیان "گاهنبار ایاسرم"، زمان آفرینش گیاهان بوده و به مانَـک(معنی) «آغاز سرما» است. هرچند که به باوری هم دیدگاه‌های آفرینش شش‌گانه زمین، آسمان، جانوران، گیاهان، آدمی و آب، پیوندی با گاهنبارها ندارد و موبدان ساسانی این باور را به جشن‌های گاهنباری افزوده‌اند.
برای آشنایی با گاهنبار ایاسرم بخوانید:
T.me/AdabSar/8840

🍂🍂 همچنین بیشتر جشن‌های ایرانی، زنجیره‌ی پیوسته‌ای بودند و زمان‌بندی روشنی داشتند که به گاهشماری و شناخت زمان دگرگونی‌های آب‌وهوایی و زمان کشت‌وکار یاری می‌رساند. چنانکه برخی کارشناسان گاهشماری کهن ایرانی جشن میانه‌ی پاییز را ۲۱۰ روز پس از نوروز می‌دانند و شماری آن را درست در میانه‌ی پاییز می‌پندارند.

🌻🌻 ویژگی جشن‌های گاهانباری، دستگیری از نیازمندان و برابری در بزم و مهمانی‌ها بود. در این جشن‌ها هرکس به اندازه‌ی توانایی‌اش در برگزاری جشن و آماده‌کردن خوراک می‌کوشید، همه‌ی باشندگان(حاضران) فرمانروا، مردم، تهیدست، دارا، زن، مرد و کودک بر یک خوان(سفره) می‌نشستند، از یک خوراک می‌خوردند و این را نشانه‌ی همبستگی می‌دانستند. بخشی از خوراک مهمانی نیز به سوی خانه‌ی نیازمندان روانه می‌شد.

🍁🍁 از آیین‌های دیگر این جشن دست‌به‌دست‌هم‌دادن و نیایش‌کردن و سپاسگزاری از ایزد بود. دست‌به‌دست‌هم‌دادن نشانه‌ی هم‌پیمان شدن بود. زیرا ایستادگی در برابر رویدادهایی چون تندآبه(سیل) و زمین‌لرزه با پشتیبانی یکدیگر شدنی بود.

🎍🎍جشن‌های گاهنباری پنج روز بودند و واپسین روز آن جشن بزرگی برگزار می‌شد و بر پایه‌ی باورها، آن گام آفرینش در روز پنجم به پایان می‌رسید.

🌾🌾 اکنون آیینی در میانه‌ی پاییز میان «اهل حق» کرمانشاه برگزار می‌شود که گفته می‌شود به‌جا‌مانده از جشن پاییزانه است.
آن‌ها در این آیین نیایش می‌کنند و به شمار فرزندان خانواده خروس می‌پزند.

✍🏻 گردآوری و نگارش: #پریسا_امام_وردی
________________
📚 برگرفته از:
۱- زمستان #انجوی_شیرازی
۲- جشن‌های ایرانی #پرویز_رجبی
۳- جشن‌های ایران باستان #محمدحسین_موسوی
________________
آشنایی با جشن‌های میانه زمستان
t.me/AdabSar/5978
میانه بهار
t.me/AdabSar/6969
میانه تابستان
t.me/AdabSar/8008

جشن‌های گاهنباری:
t.me/AdabSar/8501
t.me/AdabSar/8008
t.me/AdabSar/6969
t.me/AdabSar/6564
________________
#فرهنگ_ایران #جشن_پاییزانه #آبانگان #جشن_میانه_پاییز

🍂 @AdabSar
🍂🌾🍂🌺🍂🍁

☀️🍉 @AdabSar

🌟 یلدا، آیینی که از فراز و فرودهای هزاره‌ها گذر کرد

☀️ جشن‌های ایرانی هزاران سال پیشینه دارند و هزاران سال در این سرزمین ارج داشتند. اکنون پس از نوروز تنها #یلدا است که از پس هزاره‌های دور و دراز برآمده و می‌تواند خانواده‌ها را گرد هم آورد و مردمان را به تکاپو وادارد. هرچند که در این سال‌ها گرایش به جشن‌های ایرانی به‌‌ویژه مهرگان، سده و آیین بزرگداشت کوروش در ایران افزایش یافته است.
به گفته‌ی فریدون جنیدی، یلدا نشان از دانش باستانی نیاکان ما است که هزاران سال پیش به گاهشماری خورشیدی دست یافته و دریافته بودند که نخستین شب زمستان، بلندترین شب سال است و در پایان این شب با زایش مهر یا میترا یا همان خورشید، روشنایی بر تاریکی پیروز می‌شود.
از دیگر سو، پیدایش مهر یا خورشید نمادی روشن از مهرورزی و دوستی جهانی است.

⛰ مهر یا خورشید، ایزد جنگاوران و پهلوانان، خدای راستی و پیمان و همچنین نگهبان جهان و جهانیان بود. در افسانه‌های ایرانی، مهر نخستین خدایی بود که هر بامداد سوار بر گردونه(ارابه)ی خود بر چهار اسب کشیده می‌شد و از فراز کوه البرز بر ایران و ایرانیان می‌نگریست و از آنان نگهداری می‌کرد.

🌾 روشن است که در جهان باستان، مردم با دام‌پروری و کشاورزی زندگی خود را می‌گذراندند و با دوگانگی و دشواری‌های زیست‌بوم روبرو بودند.
سپیدی و سیاهی، خوبی و بدی، روشنی و تیرگی، دوستی و دشمنی، گذشت و کینه و... برخی از این دوگانگی‌ها بودند.
در باور آن‌‌ها آنچه برای زندگی‌شان خوب بود نشانه‌ی خدای خوب و آنچه برای زندگیشان زیان‌آور بود نشانه‌ی خدای بد شمرده می‌شد.
از این رو آن‌ها روز و روشنایی که در آن بالندگی و کوشش بود، دوست داشتند و با فرارسیدن شب آتش می‌افروختند تا از روشنایی پاسداری کنند.

🍎 یادبود سیاوش در شب یلدا
گفته می‌شود در ایران باستان و در این جشن، هیچ خوراک ویژه‌ای پخته نمی‌شد. خوراک این شب خشکبار، اندوخته‌های کشاورزی و میوه‌های تابستانی بود که به سختی نگه‌داری می‌کردند. در میان این خوراکی‌ها، میوه‌های سرخ جایگاه ویژه‌ای داشتند. این رنگ در آیین مهر، نشانه‌ی فراز آمدن روشنایی و زایش شید(نور) بود. انار که در وِرشیم(موسم) سرد به فراوانی یافت می‌شود، بیش از هر میوه‌ی دیگری در خوان یلدا خودنمایی می‌کند و امروز در هنر ایرانی نمادی زیباست. به گفته‌ی "علی بلوکباشی"، انار و آبِ سرخِ آن یادآور خون سیاوش بود. همچنین انار و سیب نماد باززایی و باروری هستند. میوه‌های سرخ، میوه‌هایی هستند که بر پایه‌ی دانش امروز ما دارای پاداُکسایِش*(آنتی‌اکسیدان) فراوانند و از تن آدمی در برابر بیماری‌ها نگه‌داری می‌کنند.

⛺️"چله" چیست؟
چله‌ی بزرگ از فردای یلدا آغاز شده و تا جشن سده (چهل روز) دنباله داشت. در چله‌ی بزرگ هوا بسیار سرد بود ولی با فرارسیدن جشن سده(۱۰ بهمن) و پایان چله‌ی بزرگ، چله‌ی کوچک آغاز می‌شد و بیست روز دنباله داشت. در چله‌ی کوچک از سرمای هوا به آرامی کاسته می‌شد و پس از آن با فرا رسیدن ماه اسپند، آب و هوا نوید فرا رسیدن گرما، بهار و شکفتن گل‌ها را می‌داد.

📜 شب چله در #فرهنگ_ایران همیشه زمانی برای گرد هم آمدن خانواده‌ها و دور ریختن دلخوری‌ها بود که نماد همبستگی و کنار هم بودن برای شکست دادن دشواری‌هاست. یکی از آیین‌های این شب داستان‌گویی درباره‌ی دلاوری‌های پهلوانان میهن و سربلندی‌های آنان بود. شب چله که با شادی و سرور همراه بود، تا سپیده‌دم دنباله داشت تا بتوان زایش شید را پس از تاریکی و شبی سرد نگریست.

✍🏼 #پریسا_امام_وردی
__________________
📚 برگرفته از:
"پیشینه و تبارشناسی یلدا، شب هزاره‌های تاریخ"، یادداشت #مجتبی_شهرآبادی
"آیین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز" #محمود_روح_الامینی
"جشن‌های ایرانی"، #پرویز_رجبی
"جستار درباره مهر و ناهید"، #محمد_مقدم
"شب یلدا"، #سیما_سلطانی
__________________
🖋 پی‌نوشت*: در بن‌مایه‌ها برابر پارسی واژه‌ی "آنتی‌اکسیدان" یافت نشد. واژه‌ی "پاداُکسایِش" پیشنهاد ادبسار است.
goo.gl/dBV5km
☀️🔥✨💫