Forwarded from گفت‌وشنود
اثر حقیقت واهی (Illusory Truth Effect) یکی از شناخته‌شده‌ترین سوگیری‌های شناختی است که نشان می‌دهد تکرار مداوم یک ادعا— اگر غلط باشد—می‌تواند باعث شود افراد آن را به‌عنوان حقیقت بپذیرند. این پدیده بر پایه این واقعیت روان‌شناختی عمل می‌کند که آشنایی ذهنی با یک گزاره، حس صحت و اطمینان به آن را افزایش می‌دهد. به بیان ساده، هرچه چیزی را بیشتر بشنویم، احتمال بیشتری دارد که آن را باور کنیم، صرف‌نظر از اینکه چقدر با شواهد واقعی در تضاد باشد.
این سوگیری در جوامع چندفرهنگی و به‌ویژه در نظام‌های بسته، بستر حاصل‌خیزی برای تحریف واقعیت فراهم می‌کند. حکومت‌های دیکتاتوری مذهبی، که نیازمند تثبیت یک روایت واحد و جلوگیری از پرسش‌گری هستند، از این پدیده به‌عنوان یک ابزار تبلیغاتی مؤثر استفاده می‌کنند. آن‌ها با تکرار بی‌وقفه آموزه‌ها، شعارها و روایت‌های ایدئولوژیک، حتی مخالفان را در معرض همان گزاره‌ها قرار می‌دهند تا در طول زمان، حس آشنایی جای تحلیل منطقی را بگیرد.
یکی از پیامدهای خطرناک اثر حقیقت واهی این است که مرز بین «باور» و «حقیقت» در ذهن مردم محو می‌شود. وقتی یک جامعه مرتباً با گزاره‌های خاص بمباران شود، حتی اگر در ابتدا با شک و تردید به آن‌ها نگاه کند، به تدریج در برابر آن‌ها بی‌دفاع می‌شود. در حکومت‌های دیکتاتوری مذهبی، این روند اغلب با استفاده از منابر، رسانه‌های کنترل‌شده، آموزش رسمی و مراسم آیینی تشدید می‌گردد تا یک «واقعیت رسمی» جایگزین واقعیت‌های متکثر و متناقض شود.
از منظر روان‌شناختی، اثر حقیقت واهی بر اساس «پردازش روانی آسان» عمل می‌کند: ذهن ما ترجیح می‌دهد چیزی را بپذیرد که آسان و بدون زحمت پردازش می‌شود. گزاره‌ای که بارها شنیده‌ایم، به‌صورت روان‌تری در ذهن پردازش می‌شود و همین روانی پردازش، به‌اشتباه به‌عنوان نشانه صحت آن تلقی می‌گردد. این مکانیسم، به‌خصوص در جوامعی که دسترسی آزاد به اطلاعات محدود است، به یک چرخه خودتقویت‌کننده تبدیل می‌شود که شکستن آن دشوار است.
برای مقابله با اثر حقیقت واهی، دو گام ضروری وجود دارد: نخست، آموزش سواد رسانه‌ای و مهارت ارزیابی انتقادی اطلاعات؛ دوم، ایجاد دسترسی آزاد و گسترده به منابع خبری و روایت‌های جایگزین. در غیاب این اقدامات، هرچقدر هم یک حکومت دروغ بزرگی بگوید، کافی است آن را آن‌قدر تکرار کند تا در نهایت به «حقیقت رسمی» بدل شود—حقیقتی که نه بر شواهد، بلکه بر آشنایی و تکرار بنا شده است.
#خطای_شناختی #سوگیری_شناختی #اثر_حقیقت_واهی #پروپاگاندا #حکومت_مذهبی #گفتگو_توانا
@Dialogue1402
اثر حقیقت واهی (Illusory Truth Effect) یکی از شناخته‌شده‌ترین سوگیری‌های شناختی است که نشان می‌دهد تکرار مداوم یک ادعا— اگر غلط باشد—می‌تواند باعث شود افراد آن را به‌عنوان حقیقت بپذیرند. این پدیده بر پایه این واقعیت روان‌شناختی عمل می‌کند که آشنایی ذهنی با یک گزاره، حس صحت و اطمینان به آن را افزایش می‌دهد. به بیان ساده، هرچه چیزی را بیشتر بشنویم، احتمال بیشتری دارد که آن را باور کنیم، صرف‌نظر از اینکه چقدر با شواهد واقعی در تضاد باشد.
این سوگیری در جوامع چندفرهنگی و به‌ویژه در نظام‌های بسته، بستر حاصل‌خیزی برای تحریف واقعیت فراهم می‌کند. حکومت‌های دیکتاتوری مذهبی، که نیازمند تثبیت یک روایت واحد و جلوگیری از پرسش‌گری هستند، از این پدیده به‌عنوان یک ابزار تبلیغاتی مؤثر استفاده می‌کنند. آن‌ها با تکرار بی‌وقفه آموزه‌ها، شعارها و روایت‌های ایدئولوژیک، حتی مخالفان را در معرض همان گزاره‌ها قرار می‌دهند تا در طول زمان، حس آشنایی جای تحلیل منطقی را بگیرد.
یکی از پیامدهای خطرناک اثر حقیقت واهی این است که مرز بین «باور» و «حقیقت» در ذهن مردم محو می‌شود. وقتی یک جامعه مرتباً با گزاره‌های خاص بمباران شود، حتی اگر در ابتدا با شک و تردید به آن‌ها نگاه کند، به تدریج در برابر آن‌ها بی‌دفاع می‌شود. در حکومت‌های دیکتاتوری مذهبی، این روند اغلب با استفاده از منابر، رسانه‌های کنترل‌شده، آموزش رسمی و مراسم آیینی تشدید می‌گردد تا یک «واقعیت رسمی» جایگزین واقعیت‌های متکثر و متناقض شود.
از منظر روان‌شناختی، اثر حقیقت واهی بر اساس «پردازش روانی آسان» عمل می‌کند: ذهن ما ترجیح می‌دهد چیزی را بپذیرد که آسان و بدون زحمت پردازش می‌شود. گزاره‌ای که بارها شنیده‌ایم، به‌صورت روان‌تری در ذهن پردازش می‌شود و همین روانی پردازش، به‌اشتباه به‌عنوان نشانه صحت آن تلقی می‌گردد. این مکانیسم، به‌خصوص در جوامعی که دسترسی آزاد به اطلاعات محدود است، به یک چرخه خودتقویت‌کننده تبدیل می‌شود که شکستن آن دشوار است.
برای مقابله با اثر حقیقت واهی، دو گام ضروری وجود دارد: نخست، آموزش سواد رسانه‌ای و مهارت ارزیابی انتقادی اطلاعات؛ دوم، ایجاد دسترسی آزاد و گسترده به منابع خبری و روایت‌های جایگزین. در غیاب این اقدامات، هرچقدر هم یک حکومت دروغ بزرگی بگوید، کافی است آن را آن‌قدر تکرار کند تا در نهایت به «حقیقت رسمی» بدل شود—حقیقتی که نه بر شواهد، بلکه بر آشنایی و تکرار بنا شده است.
#خطای_شناختی #سوگیری_شناختی #اثر_حقیقت_واهی #پروپاگاندا #حکومت_مذهبی #گفتگو_توانا
@Dialogue1402
👍9