#داستانک
⭕️خان بازی
✍قاسم مهرنیا
در اصطلاح بجنوردی ها، خان چخارتماق در ادبیات فارسی میر نوروزی است. صبح اول عید عده ای در میدان کارگر فعلی جمع شده، میدان خاکی را آب پاشی و نظافت کرده که با نواخته شدن دهل و سرنا جماعتی پشت سر این نوازندگان به منزل خان می رفتند که از قبل تعیین و برنامه ریزی شده بود ( معمولا خان از افراد تنومند دارای هیکل آراسته انتخاب می شد ) و مردم خان را با جاه و جلال و کپ کپه و دب دبه در حالیکه خان به لباس فاخر و سبیل های تابیده چکمه در پا، شنل مرصع بر دوش و نیم تابی بر سر می آوردند و در گوشه میدان مکانی را تعیین و در آنجا مصطبه ای ( کرسی تخت ) برقرار می کردند که خان بر آن جایگاه جلوس می کرد و در کنار آن در کرسی کوتاه تر از کرسی خان وزیر دست راست وزیر دست چپ مستقر می شدند و مردم به صورت دایره بر گرد میدان حلقه می زدند، دهل و سرنا در حال نواختن و عده ای مشغول رقص های محلی بودند و هر از گاهی خان دست بالا می برد نوازندگان نواختن را قطع می کردند و خان، داروغه و یا میر غضب را به حضور می طلبید مردم حاضر را به فرا خور حال و استطاعت مالی جریمه ( به عنوان مالیات دیوانی ) می کردند که هزینه این مراسم از همین جریمه ها تامین می شد .
در فواصل برنامه کشتی های محلی ( چوخه ) اجرا می شدند و برنده، جلو خان زانو زده و مبالغی از خان دریافت می کردند و هدایایی به وسیله حضار به پیروز میدان کشتی داده می شد ( معمولا کله قند ).
داروغه در بیرون دایره ای که از مردم تشکیل شده بود، قدم می زد و اگر تازه واردی به جمع اضافه می شد او را به حضور خان می بردند و او پس از ادای احترام به خان، می گفت خان این تازه وارد مالیات خود را پرداخت نکرده است و خان مبلغی تعیین و تحویل خزانه دار می دادد.
این مراسم تا ۱۲ روز فروردین ماه ادامه داشت و در حالیکه در روز ۱۳ بدر دهل و سرنا در حال نواختن بود، خان پیشاپیش و عده ای پشت سر خان به بش قارداش می رفتند و پس از رقص و پای کوبی خان را با همان لباس در حوض بش قارداش می انداختند و او را دوباره بیرون می آوردند و لباس خانی را از تن او بیرون می آوردند و لباس خودش را به او می پوشاندند و می گفتند خانی شما به اتمام رسید و ان شاء الله اگر عمری باقی بود تا سال آینده.
البته این مراسم در جای جای ایران اجرا می شد که اما مدت آن و نوع مراسم با هم تفاوت اندکی داشته اند و اوج آن در زمان شاه عباس صفوی بوده است.
[ منبع؛ بجنورد ۱۴۰۰]
💢تاریخ شفاهی
@antioligarchie
همراهان گرامی کانال آنتی الیگارشی! #سال_نو_مبارک
⭕️خان بازی
✍قاسم مهرنیا
در اصطلاح بجنوردی ها، خان چخارتماق در ادبیات فارسی میر نوروزی است. صبح اول عید عده ای در میدان کارگر فعلی جمع شده، میدان خاکی را آب پاشی و نظافت کرده که با نواخته شدن دهل و سرنا جماعتی پشت سر این نوازندگان به منزل خان می رفتند که از قبل تعیین و برنامه ریزی شده بود ( معمولا خان از افراد تنومند دارای هیکل آراسته انتخاب می شد ) و مردم خان را با جاه و جلال و کپ کپه و دب دبه در حالیکه خان به لباس فاخر و سبیل های تابیده چکمه در پا، شنل مرصع بر دوش و نیم تابی بر سر می آوردند و در گوشه میدان مکانی را تعیین و در آنجا مصطبه ای ( کرسی تخت ) برقرار می کردند که خان بر آن جایگاه جلوس می کرد و در کنار آن در کرسی کوتاه تر از کرسی خان وزیر دست راست وزیر دست چپ مستقر می شدند و مردم به صورت دایره بر گرد میدان حلقه می زدند، دهل و سرنا در حال نواختن و عده ای مشغول رقص های محلی بودند و هر از گاهی خان دست بالا می برد نوازندگان نواختن را قطع می کردند و خان، داروغه و یا میر غضب را به حضور می طلبید مردم حاضر را به فرا خور حال و استطاعت مالی جریمه ( به عنوان مالیات دیوانی ) می کردند که هزینه این مراسم از همین جریمه ها تامین می شد .
در فواصل برنامه کشتی های محلی ( چوخه ) اجرا می شدند و برنده، جلو خان زانو زده و مبالغی از خان دریافت می کردند و هدایایی به وسیله حضار به پیروز میدان کشتی داده می شد ( معمولا کله قند ).
داروغه در بیرون دایره ای که از مردم تشکیل شده بود، قدم می زد و اگر تازه واردی به جمع اضافه می شد او را به حضور خان می بردند و او پس از ادای احترام به خان، می گفت خان این تازه وارد مالیات خود را پرداخت نکرده است و خان مبلغی تعیین و تحویل خزانه دار می دادد.
این مراسم تا ۱۲ روز فروردین ماه ادامه داشت و در حالیکه در روز ۱۳ بدر دهل و سرنا در حال نواختن بود، خان پیشاپیش و عده ای پشت سر خان به بش قارداش می رفتند و پس از رقص و پای کوبی خان را با همان لباس در حوض بش قارداش می انداختند و او را دوباره بیرون می آوردند و لباس خانی را از تن او بیرون می آوردند و لباس خودش را به او می پوشاندند و می گفتند خانی شما به اتمام رسید و ان شاء الله اگر عمری باقی بود تا سال آینده.
البته این مراسم در جای جای ایران اجرا می شد که اما مدت آن و نوع مراسم با هم تفاوت اندکی داشته اند و اوج آن در زمان شاه عباس صفوی بوده است.
[ منبع؛ بجنورد ۱۴۰۰]
💢تاریخ شفاهی
@antioligarchie
همراهان گرامی کانال آنتی الیگارشی! #سال_نو_مبارک