جماعت دعوت و اصلاح

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا ‎﴿٤١﴾‏ وَسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِيلًا ‎﴿٤٢﴾‏ هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ ۚ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا ‎﴿٤٣﴾‏ سورة الأحزاب

ای مؤمنان! بسیار خدای را یاد کنید (و هرگز او را فراموش ننمائید). (۴۱) و بامدادان و شامگاهان (و در همه وقت و آن) به تسبیح و تقدیس او بپردازید. (۴۲) او کسی است که به شما عنایت و مرحمت می‌کند، و فرشتگانش برای شما تقاضای بخشش و آمرزش می‌نمایند، تا یزدان (جهان در پرتو الطاف خود و دعای فرشتگان) شما را از تاریکیهای (کفر و ضلالت) بیرون آورد و به نور (ایمان و هدایت) برساند. چرا که او پیوسته نسبت به مؤمنان مهربان بوده است. (۴۳)

ذکر خداوند متعال چه به‌صورت قلبی، عملی و زبانی، اصلی‌ترین وظیفه‌ی انسان مؤمن است؛ چرا که انسان در رابطه با خدای متعال، مسئول است تا همیشه او را به یاد داشته باشد. در دل یاد خدا را فراموش نکند و همیشه خدا را همراه، حاضر و ناظر بر خود و نیت‌ها و انگیزه‌های خود ببیند؛ یاد خدا به‌وسیله‌ی انسان با انجام طاعت و عبادت و دوری از معاصی، به دل و زبان و قلم و قدم، و سیر در آفاق و انفس، جهت کشف عظمت و قدرتش، سبب می‌شود تا خدا نیز انسان را یاد کند و با اعطای ثواب و گشایش ابواب سعادت و خیرات و ادامه‌ی پیروزی و قدرت و نعمت او را خلعت بخشد.
ذکر عملی خداوند که بسیار مهم است بدین معناست که پیش از انجام هر کاری و در حین این‌که قصد و نیت آنرا در دل داریم، به خود رجوع نموده و بدانیم که آیا این کار را برای خدا انجام می‌دهیم یا خیر و نیز این‌که آیا این عملی که قصد انجامش را داریم مطابق دستور و فرامین خدا و رسول(ص) است یا خیر؟ چرا که خداوند در سوره‌ی الحجرات می‌فرماید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ. ای کسانی که ایمان آورده‌اید! بر خدا و پیغمبرش پیشی مگیرید و پیشدستی مکنید، و از خدا بترسید و پروا داشته باشید، چرا که خدا شنوای (گفتارتان، و) آگاه (از کردارتان) می‌باشد.

پس ذکر عملی یعنی این‌که وقتی مثلا می‌خواهم از کسی بدگویی نمایم؛ متوجه باشم که این عمل، مورد نهی خدا واقع شده و حرام است و بلافاصله به‌یاد آورم که: یکی از دیگری غیبت ننماید؛ آیا هیچ یک از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده‌ی خود را بخورد؟ به یقین همه‌ی شما از مرده‌خواری بدتان می‌آید (و از آن بیزارید، غیبت نیز چنین است و از آن بپرهیزید و) از خدا پروا کنید، بی‌گمان خداوند بس توبه‌پذیر و مهربان است.
وقتی متذکر این نکته شدم که این فعل حرام است و از آن به‌خاطر خدا گذشتم، این ذکر است و این ذکر باید همه‌ی زندگی انسان را فرا گیرد و به‌گونه‌ای انجام شود که جزو نهاد انسان گردد و به‌هیچ‌وجه از انسان جدا نشود؛ به‌بیانی دیگر جزو شخصیت و روان انسان شده و به خلق و خصلت مستقر در انسان بدل گردد.

ذکر زبانی پایین‌ترین درجه‌ی ذکر است و تعبیر و بیانی از دو مرتبه‌ی ذکر قلبی و عملی است و آسان‌ترین نوع آن است که اگر با آن دو نباشد، هیچ اثری در دل و روان انسان برجای نمی‌گذارد و چنانکه قرآن اشاره فرموده است:
وَمَا كَانَ صَلَاتُهُمْ عِندَ الْبَيْتِ إِلَّا مُكَاءً وَتَصْدِيَةً فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنتُمْ تَكْفُرُونَ ‎﴿الأنفال: ٣٥﴾‏ دعا و تضرّع ایشان در کنار مسجدالحرام جز سوت‌کشیدن و کف‌زدن نمی‌باشد. پس (ای کافران! مزه‌ی مرگ در میدان نبرد بدْر و اسارت در آن و) عذاب را بچشید به سبب کفری که می‌ورزیده‌اید.

نکته‌ی اخیر این است که ذکر باید کثیر باشد؛ چرا که منافقان نیز ذکر دارند ولی به‌اندازه‌ی قلیل و اندک: وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا ‎﴿النساء: ١٤٢﴾‏ و خدای را کمتر یاد می‌کنند و جز اندکی به عبادت او نمی‌پردازند.

سخن پایانی این‌که نتیجه‌ی ذکر و حمد و تسبیح خداوند مهربان در همه‌ی اوقات و به‌ویژه در بامدادان و شامگاهان، این است که خداوند مرحمت‌ها، عطاها، عنایت‌های بی‌شمار و در یک کلام دفع ضرر‌‌ها و جلب منفعت‌ها را در مسیر رشد و تزکی نصیب‌مان می‌فرماید و ملائکه نیز برای ما طلب آمرزش می‌کنند و نیز خداوند ما را از تاریکی‌های اضطراب، ترس، دلهرە، احساس پوچی و بی‌معنایی و مرگ‌هراسی و... بیرون آورده و نیز غم، حسرت و پشیمانی ناشی از فقدان منافع را در گذشته از ما زایل می‌کند و به وادی نور امنیت، آرامش روانی و رضایت خاطر و نبود ترس و غم رهنمون می‌سازد.

https://t.me/islahweb