▪️طرح یک پژوهش (۴): تاریخِ «شیفتگی» در معماری ایران: در باب گفتمان مسلط و «شیفته‌پرور»
🖋پوریا محمودی اصل همدانی| دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران
به این نقل‌قول دقت کنید:«بعد از چند ماه اقامت در ایران فهمیدم... بسیاری از مردم این سرزمین ازخود‌راضی‌اند و برای توجیه غرورشان حقایق را تحریف می‌کنند و از بیان واقعیتهایی که پیشرفت آینده‌شان به آن بستگی تام دارد سر بازمی‌زنند. در چهلستون اصفهان از مجسمه‌ای عکس می‌گرفتم که مردی ایرانی با لحن بسیار ظریف فرانسوی پرسید: -از زیباترین مجسمۀ جهان عکس می گیرید؟ نه؟ -راستش نه، قشنگ و جالب است ولی بدون شک زیباترین نیست. چه چیز سبب شد این طور فکر کنید؟ -این نظر همۀ خارجی‌هاست. -شاید شما درست نفهمیدید یا آن‌ها بی‌اطلاع بوده‌اند، یا خواسته‌اند بسیار مودبانه رفتار کنند. –مسلم است آثار هنری ما از هر کشور دیگر بهتر بوده است.»(۱)
این نقل‌قول، روایت یک جهانگرد انگلیسی‌ست که سال ۱۳۱۱ش/۱۹۳۳م. از ایران دیدن کرده است. حتی اگر این نقل‌قول را خارج از بافت نوشتار کتاب یا مقاله‌ای بخوانید، یک رایحه در آن موج می‌زند: «شیفتگی». شیفتگی نسبت‌به یک اثر معماری که از زبان یک ایرانیِ احتمالاً متعلق به طبقۀ پایین برآمده است. به‌همین‌سبب می‌توان این «شیفتگی» را به‌عنوان مفهومی پی گرفت که در این روایت –و روایت‌های متناظر- در ذهن‌ها نقش بسته و نیز بر آثار معماری حمل شده است. در گام اول دربارۀ این‌که ممکن است این مفهوم نشانگرِ نوعی ویژگی زیباشناختی در اثری شاخص باشد می‌توان فکر کرد، و بررسید که این ویژگی زیباشناختی چگونه توانسته است تحسین یک ایرانی را تاسرحدِ تحریف واقعیت برانگیزاند. اما شاید هیچ ربطی به آبژۀ معماری و مسائل مربوط به آن نداشته باشد. بلکه انگاره‌ای باشد مربوط به سوژ‌ه‌ای انسانی که برآمده از نوعی اندیشۀ به‌خصوص است. می‌توان تبار این اندیشۀ خاص را شناسایی کرد و به نتایجی رسید. همچون این نتیجه که روایت‌هایی این‌چنینی، برآمده از نوعی گفتمان غالب بوده که اساساً هیچ ربطی به زیبایی کالبدی آثار نداشته است. به‌عبارتی هرزمان گفتمانی غالب شود که رگه‌هایی از «شیفتگی» را در خود بپروراند، روایت‌هایی این‌چنین تولید می‌شوند. بنابراین باید پیِ گفتمان‌های تولید‌کنندۀ شیفتگی را گرفت. درحقیقت آن گفتمان است که باعث به‌وجودآمدن روایت‌هایی می‌شود که شاید نتوان به‌راحتی برچسب «تحریف» بر آن زد. چراکه مختصات گفتمان، درون خودِ آن گفتمان صدق می‌کرده است. برای مثال، انگارۀ ذهنی این ایرانی، زاییدۀ گفتمانی بوده است که گزارۀ «زیباترین مجسمۀ جهان است» تحریفِ هیچ واقعیتی نبوده است. هرچند در اندیشۀ آن انگلیسی، یا معرفت امروزین ما، واژۀ «تحریف» بر آن صدق کند.
#شیفتگی #تاریخ_معماری #تاریخ_مفاهیم #گفتمان #پهلوی_اول #پوریا_محمودی
⭕️ ادامۀ متن را در Instant view یا در سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:
https://telegra.ph/pm6-08-30
http://koubeh.com/pm6/
🖋پوریا محمودی اصل همدانی| دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران
به این نقل‌قول دقت کنید:«بعد از چند ماه اقامت در ایران فهمیدم... بسیاری از مردم این سرزمین ازخود‌راضی‌اند و برای توجیه غرورشان حقایق را تحریف می‌کنند و از بیان واقعیتهایی که پیشرفت آینده‌شان به آن بستگی تام دارد سر بازمی‌زنند. در چهلستون اصفهان از مجسمه‌ای عکس می‌گرفتم که مردی ایرانی با لحن بسیار ظریف فرانسوی پرسید: -از زیباترین مجسمۀ جهان عکس می گیرید؟ نه؟ -راستش نه، قشنگ و جالب است ولی بدون شک زیباترین نیست. چه چیز سبب شد این طور فکر کنید؟ -این نظر همۀ خارجی‌هاست. -شاید شما درست نفهمیدید یا آن‌ها بی‌اطلاع بوده‌اند، یا خواسته‌اند بسیار مودبانه رفتار کنند. –مسلم است آثار هنری ما از هر کشور دیگر بهتر بوده است.»(۱)
این نقل‌قول، روایت یک جهانگرد انگلیسی‌ست که سال ۱۳۱۱ش/۱۹۳۳م. از ایران دیدن کرده است. حتی اگر این نقل‌قول را خارج از بافت نوشتار کتاب یا مقاله‌ای بخوانید، یک رایحه در آن موج می‌زند: «شیفتگی». شیفتگی نسبت‌به یک اثر معماری که از زبان یک ایرانیِ احتمالاً متعلق به طبقۀ پایین برآمده است. به‌همین‌سبب می‌توان این «شیفتگی» را به‌عنوان مفهومی پی گرفت که در این روایت –و روایت‌های متناظر- در ذهن‌ها نقش بسته و نیز بر آثار معماری حمل شده است. در گام اول دربارۀ این‌که ممکن است این مفهوم نشانگرِ نوعی ویژگی زیباشناختی در اثری شاخص باشد می‌توان فکر کرد، و بررسید که این ویژگی زیباشناختی چگونه توانسته است تحسین یک ایرانی را تاسرحدِ تحریف واقعیت برانگیزاند. اما شاید هیچ ربطی به آبژۀ معماری و مسائل مربوط به آن نداشته باشد. بلکه انگاره‌ای باشد مربوط به سوژ‌ه‌ای انسانی که برآمده از نوعی اندیشۀ به‌خصوص است. می‌توان تبار این اندیشۀ خاص را شناسایی کرد و به نتایجی رسید. همچون این نتیجه که روایت‌هایی این‌چنینی، برآمده از نوعی گفتمان غالب بوده که اساساً هیچ ربطی به زیبایی کالبدی آثار نداشته است. به‌عبارتی هرزمان گفتمانی غالب شود که رگه‌هایی از «شیفتگی» را در خود بپروراند، روایت‌هایی این‌چنین تولید می‌شوند. بنابراین باید پیِ گفتمان‌های تولید‌کنندۀ شیفتگی را گرفت. درحقیقت آن گفتمان است که باعث به‌وجودآمدن روایت‌هایی می‌شود که شاید نتوان به‌راحتی برچسب «تحریف» بر آن زد. چراکه مختصات گفتمان، درون خودِ آن گفتمان صدق می‌کرده است. برای مثال، انگارۀ ذهنی این ایرانی، زاییدۀ گفتمانی بوده است که گزارۀ «زیباترین مجسمۀ جهان است» تحریفِ هیچ واقعیتی نبوده است. هرچند در اندیشۀ آن انگلیسی، یا معرفت امروزین ما، واژۀ «تحریف» بر آن صدق کند.
#شیفتگی #تاریخ_معماری #تاریخ_مفاهیم #گفتمان #پهلوی_اول #پوریا_محمودی
⭕️ ادامۀ متن را در Instant view یا در سایت کوبه به نشانی زیر بخوانید:
https://telegra.ph/pm6-08-30
http://koubeh.com/pm6/
Telegraph
طرح یک پژوهش (۴): تاریخِ «شیفتگی» در معماری ایران: در باب گفتمان مسلط و «شیفته‌پرور»
به این نقل‌قول دقت کنید:«بعد از چند ماه اقامت در ایران فهمیدم... بسیاری از مردم این سرزمین ازخود‌راضی‌اند و برای توجیه غرورشان حقایق را تحریف می‌کنند و از بیان واقعیتهایی که پیشرفت آینده‌شان به آن بستگی تام دارد سر بازمی‌زنند. در چهلستون اصفهان از مجسمه‌ای…