عصر سه‌شنبه‌های بخارا

بیست و ششمین نشست از سلسله نشست‌های عصر سه‌شنبه‌های مجلۀ بخارا به مرور کتاب «اقتصاد‌سیاسی نجات سیاره» (بحران آب‌و‌هوایی و پیمان‌نوین سبز جهانی) از سوی نشر ققنوس منتشر شده، اختصاص یافته است.
این نشست در ساعت چهار و نیم بعدازظهر سه‌شنبه ۲۴ مهرماه ۱۴۰۳ با حضور خانم مانیا شفاهی و آقایان: شهریار خوّاجیان و فرهاد محرابی در محل باغ‌‌موزۀ نگارستان برگزار می‌شود.

کتاب «اقتصاد‌سیاسی نجات سیاره» به مباحث مربوط به ماهیت تغییرات آب‌و‌هوایی و ارتباط سرمایه‌داری با ویرانی زیست‌محیطی و بحران آب‌و‌هوایی می‌پردازد و بعد برنامهٔ مورد نیاز برای گذار موفق به اقتصاد سبز را شرح می‌دهد و سرانجام به نقش «بسیج سیاسی برای نجات سیاره» و «سوسیالیسم زیست‌محیطی» برای بسیج عمومی در مبارزه برای ایجاد آینده‌ای سبز می‌پردازد.

کتاب حاصل گفتگوی خواندنی و انتقادی میان نوآم چامسکی روشنفکر، فیلسوف و زبان‌شناس برجسته و شهیر آمریکایی با رابرت پالین اقتصاددان آوانگارد و شناخته‌شده در عرصهٔ جهانی است که بیش از یک دهه رهبر مبارزه در راستای برقراری یک اقتصاد سبز برابری‌جویانه بوده است.
@qoqnoospub

بله، زن بودن دشوار است، خیلی دشوار است، زیرا به‌واقع نه بلدی و نه می‌خواهی عهده‌دار انتظاراتی شوی که در قالب سنت برایت تعریف می‌شوند. بهتر است هیچ باشی تا بتوانی همه‌چیز باشی. به نظرم انتخاب ماری هم همین بود. بله من آن زن مغرور لهستانی [ماری کوری] را به‌خوبی درک می‌کنم که نمی‌خواست خودش را در مقام قربانی ببیند، زیرا جایگاهی مشمئزکننده است، اما در عین حال نمی‌خواست خودش را در جایگاه جلاد ببیند، چنان ناسپاس در نقش جلاد مردان.

#رنج_ندیدن_تو
#روسا_مونترو
#به‌زودی

@qoqnoospub

کتاب «ایدۀ پدیدارشناسی» برای همۀ کسانی که به طور کلی به سنت فکری پدیدارشناسی و مفاهیم اساسی، سرچشمه¬ها و تحولاتش، و به طور خاص به اندیشه¬های بنیانگذار این سنت، یعنی ادموند هوسرل، علاقه¬مندند بسیار سودمند است. خواننده در این کتاب با دورۀ مهمی از سیر تفکر هوسرل پس از چاپ کتاب «پژوهش‌های منطقی» و پیش از چاپ جلد اول کتاب «ایده‌ها» آشنا می‌شود که او در آن به زعم خود نخستین بار به روش لازم برای نقد شناخت دست می‌یاید، و تکلیف اصلی خود را در مقام فیلسوف در تعبیری کانتی «نقد عقل» برمی‌شمرد. این روش تازه همان تقلیل یا بازآوری پدیدارشناختی است که به زبانی روشن نخستین بار در کتاب «ایدۀ پدیدارشناسی» مطرح شده است.
هوسرل این درسگفتارها را با تمایز گذاشتن میان نگرش طبیعی و نگرش فلسفی و در نتیجه علم طبیعی و علم فلسفی آغاز می‌کند.

#ایده_پدیدارشناسی
#گروه_انتشاراتی_ققنوس
@qoqnoospub

کاری که کرده‌ام قدیمی‌ترین ترفند بشر در مواجهه با وحشت است.

خلاقیت هم درست همین است: تلاشی کیمیاگرانه برای تبدیل رنج به زیبایی. هنر به طور عام و ادبیات به شکل خاص سلاحی قدرتمند در برابر شر و دردند. رمان‌ها نمی‌توانند این دو را شکست بدهند (آن‌ها شکست‌ناپذیرند)، اما هراس را تسلی می‌بخشند.
ادبیات ما را جزئی از کل می‌کند و به عنوان بخشی از کل گویا رنج فردی اندکی کاسته می‌شود.
وقتی کمرمان زیر بار رنج خم می‌شود، این هنر است که موفق می‌شود آن آسیب زشت و کثیف را به چیزی زیبا بدل کند.

#رنج_ندیدن_تو
#روسا_مونترو
#انتشارات_ققنوس
به‌زودی
@qoqnoospub

فرشاد رضایی از شکسپیر برای فیلمنامه‌نویسان می‌گوید

@qoqnoospub

منتشر شد

"اسپری قهوه" ، اولین داستان کوتاه از مجموعه داستان "جانِ وَر" است.
قصه در شهر آبادان اتفاق می افتد و مواجهه ی فرزند یکی از  قهرمان های جنگ ایران و عراق با فیلمی سینمایی است که از ماجرای قهرمانی پدرش ساخته می شود.
در این داستان، زندگی فلاکت بار و واقعی پسر ، در مقابل نگاه بیرونی به قهرمانی اسطوره ای پدر، قرار گرفته است. تا حدی که پسر، قهرمانی پدر را بر نمی تابد و حتی او و قهرمانی اش را بدلیل نابود کردن زندگی شان، با کنایه زیر سوال هم می برد. سوالی که ذهن بسیاری دیگر را نیز در مورد جنگ و عواقب آن، مشغول کرده است.
آنچه از جنگ نمادسازی و تبلیغ شده، با آنچه واقعا جنگ به روز بازماندگان و انسانهای گمنام آسیب دیده از جنگ آورده، با رگه هایی از طنزی تلخ و گزنده روایت می شود.
و برای این روایت ضد جنگ، کجا بهتر از آبادان؟
...
#جان_ور
#علی_صالحی_بافقی
#نشر_هیلا گروه انتشارات #ققنوس
@qoqnoospub

تجدیدچاپ شد😳

هارولد بلوم گفته بود فیلیپ راث در کنار کورمک مک‌کارتی، تامس پینچون و دان دلیلو یکی از چهار نویسندۀ برتر در ادبیات معاصر آمریکاست.

راث برای کتاب «پاستورال آمریکایی» برندۀ جایزۀ پولتیزر شد، دو بار جایزۀ ملی ادبی را برد و بارها نامزد جوایزی چون جایزۀ انجمن ملی منتقدان و همین‌طور جایزۀ پن/فاکنر شد.

«رئیس جمهور ما» یکی از آثار منحصربه‌فرد راث و هجویه‌ای سیاسی است که شخصیتی الهام‌گرفته از ریچارد نیکسون را دست‌مایۀ شوخی و طعن و کنایه قرار می‌دهد.

بعدها مشخص شد نیکسون در مکالمه‌ای با رئیس دفترش هری رابینز هالدرمن دربارۀ این کتاب صحبت کرده و طبق نسخۀ ضبط‌شدۀ آن مکالمه، هالدرمن کتاب راث را «مسخره و حال‌به‌هم‌زن» توصیف می‌کند و این احتمالاً بهترین بازخوردی بوده است که فیلیپ راث می‌توانسته از مخاطبان «رئیس جمهور ما» بگیرد.

#رئیس‌جمهور_ما
@qoqnoospub

لویی آلتوسر ‌نه‌تنها در تنهایی درگذشت، بلکه سال‌های پایانی حیاتش را نیز در تنهایی گذراند. صدالبته، در پی قتل همسرش، اما همچنین به سبب آن فرمی از تنهایی که خودش آن را شرط تأسیس هر دولت/وضعیت جدید می‌دانست: «برای خلق نیروهای مسلح لازم جهت هر نوع سیاستی، برای وضع قوانین اولیه، برای طراحی و حفاظت از بنیان‌ها».

فیلسوف و مبارزی که بیش از سه دهه در کانون داغ‌ترین محافل فکری و سیاسی در پاریس پس از جنگ جهانی دوم حضور فعال داشت، اندک زمانی پس از نظریه‌پردازی «تنهایی» در مقام شرط تأسیس امر نو، خود نیز به ورطۀ چنین آزمونی افکنده شد و درست در همین دوره بود که سرانجام موفق به ساختن چیزی شبیه فلسفه‌ای خاص خودش شد: ماتریالیسم تصادفی.

فلسفه‌ای که در عین تأکید بر نقش نیروها و عوامل تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در تعین‌بخشی چندوجهی به پدیده‌ها، برای عناصری همچون مواجهه و تصادف  نیز جایگاه تعیین‌کننده‌ای قائل است.

- از پیشگفتار مترجم بر کتاب «لویی آلتوسر»، اثر وارن مونتاگ، ترجمۀ فؤاد حبیبی، ققنوس، در دست انتشار
@qoqnoospub

به مناسبت زادروز کولاکوفسکی


#لشک_کولاکوفسکی
@qoqnoospublication

کولاکوفسکی فیلسوف، مورخ اندیشه، روشنفکر، و بزرگ‌ترین فیلسوف معاصر لهستانی، است و او را یکی از اثرگذارترین افراد در لهستان معاصر دانسته‌اند.

پس از گسستن از حزب کومونیست مجبور شد به پاریس و سپس آمریکا و انگلستان برود و تا پایان عمر در دانشگاه‌های آنجا به تدریس پرداخت.

تجربۀ زندگی کولاکوفسکی در حکومت کمونیستی شوروی در او این عقیده را پدید آورده بود که حکومت‌های توتالیتر خود به خود نافی ایدۀ حقیقت مطلق هستند، تا بتوانند مرز میان دروغ و حقیقت را از میان بردارند و دروغ را به جای حقیقت بنشانند.

همین باشد که باعث شده است کولاکوفسکی برخلاف رسم روزگار خویش مدافع تفکر مابعدالطبیعی و ضرورت و گریزناپذیری آن باشد.

نزد او، پرسش‌های انتزاعی مابعدالطبیعی، و در رأس آن‌ها مسئلۀ امر مطلق، از دل ملموس‌ترین دغدغۀ بشری، یعنی معنای زندگی، سر بر می‌آورد، و بدون امر مطلق، هیچ آریگویی نیچه‌ای به زندگی معنا نخواهد داشت.

 فلسفۀ تحلیلی نخستین و خصوصاً فلسفۀ ویتگنشتاین را به دور خود چرخیدن و فلسفه‌ستیزی توصیف میککرده است؛ فلسفه‌های پسامدرن را مد زمانه و زودگذر می‌نامیده است؛ پراگماتیسم را ضدفلسفه و خیانت به ایدۀ راستین فلسفه قلمداد می‌کرده؛ پدیدارشناسی هوسرلی را کوششی عبث به دنبال آغازی مطلق در معرفت‌شناسی، هرچند کوششی لازم، می‌دانسته؛ آری‌گویی نیچه‌ای به زندگی را بی‌مبنا و ناموجّه تلقی می‌کرده؛ نزد او میان شبکۀ مفهومی الهیات ایجابی و تجربۀ زیسته در دنیای معاصر شکافی پُرناشدنی وجود داشت و لذا کوشش‌های فلسفی نوتوماسی را جدی نمی‌انگاشت.  
#لشک_کولاکوفسکی #علیرضا_عطارزاده #انتشارات_ققنوس
@qoqnoospub

تجدیدچاپ شد

«بوطیقای شعر نو» کار خود را با این پرسش ساده آغاز می‌کند که «مؤلفه‌های شعر نو کدام‌اند؟» و در پی آن تلاش می‌کند این مؤلفه‌ها، و سیمای ادبی و شعر نیما یوشیج را بررسی کند. بنابراین نویسنده، برای رسیدن به پاسخ‌های دقیق، آثار و آرای نیما را به‌دقت بررسی می‌کند. و، از سوی دیگر، به این پرسش که «منظور نیما از شعر نو چه بوده» نیز مفصل پاسخ می‌دهد.
جورکش معتقد است کار نیما از سر تفنن‌ نبوده و نیست یا از سر ضدیت او با سنت، بلکه نیما میدان دید تازه‌ای ارائه می‌دهد، نوعی نظام فکری منسجم و درهم‌تنیده که در نحوۀ جهان‌بینی مخاطب نیز تغییر ایجاد می‌کند.
نویسنده، در ادامه، به‌منظور پیگیری دستاوردهای نیما، مصاحبه و گفتگویی با منوچهر آتشی و م‌.آزاد آورده که بسیار خواندنی‌اند.

#بوطیقای_شعر_نو
#شاپور_جورکش

@qoqnoospublication

این کتاب یک قدیسه دارد، یک قهرمان: ماری کوری، نه صرفاً چون دو جایزۀ نوبل را از آن خود کرد، بلکه چون از زندگی بزرگ‌تر بود. بله، ماری کوری، زنی تحسین‌برانگیز، زنی که در زمانه‌ای دست به کارهای بزرگ زد که زنان تقریباً اجازه نداشتند کاری کنند؛ او در پیشرو بودن نمونه‌ای تمام‌عیار بود.

اما روسا مونترو، نویسندۀ متبحر این کتاب، قصد ندارد به ما روایتی زندگینامه‌ای از زندگی مادام کوری بدهد، نه، مونترو از اندوه و رنج، از مرگ، از فقدان، از بی‌باکی و مهم‌تر از همه از زن‌بودن سخن می‌گوید.

ماری کوری، که زخم‌ها و آسیب‌های ناشی از تشعشعات رادیوم را، برای اکتشافات بزرگش، به جان خریده بود و حتی ازشان راضی بود، در برابر مرگِ پیر کوری، همسر و همکارش، ناباورانه فروریخت و جزئیات وسواس‌گونۀ آن مرگ خوفناک و آن عشق آتشین تا همیشه دست از سرش برنداشت. او دانشمندی بزرگ بود که تلاش می‌کرد عواطف و اندوهش را مهار کند، اما درونش جنونی تمام‌عیار ناشی از رنجی بزرگ شعله‌ور بود.


«رنجِ ندیدن تو» برای تک‌تک آدم‌هایی که آن را دستشان می‌گیرند نوشته شده، برای همۀ کسانی که بار اندوه را بر دوش کشیده‌اند.

#رنج_ندیدن_تو
@qoqnoospub

تجدیدچاپ شد
@qoqnoospub

.
کتاب «ادیسۀ انسان: آغاز از آفریقا» اثر گوردون سیگلر به موضوع جذاب و با این حال پر از ابهام «منشاء انسان» می‌پردازد.
موضوعی به غایت مهم و با این حال پر رمز و راز که هنوز بسیای از زوایایش نامکشوف باقیمانده است.
این کتاب داستان پر پیچ و خم پیدایش انسان را از سرمنشاء آن در گرم‌دشت‌های آفریقا در حدود شش میلیون سال پیش پی‌می‌گیرد تا تاریچۀ قطور و پر از جزئیات تحولات‍ی که به انسان امروزی رسیده‌اند را واکاوی کند. با این حال همانگونه که نویسنده خود به صراحت اذعان می‌دارد حوزۀ مطالعات دیرینه‌شناسانه و باستان‌شناسانه در باب منشاء انسان حوزه‌ای است سرشار از عدم قطعیت.

سيگلر می‌گوید: «تاریخ ما در عین حال [تاریخ] تمامی انسان‌گونه‌ها (هومینیدها)یی است که در گذشته‌ای نامعلوم زندگی می‌کرده‌اند.»

او داستان خود از فرازهای تاریخ پیدایش انسان را در فصل‌های گوناگون و با تفکیکی جغرافیایی در اروپا، آسیا، استرالیا و آمریکا پی‌می‌گیرد، و در طی بررسی جزئی‌نگارانه و دقیق خود سعی دارد تا به تصویری کلی و تا حد امکان جامع از سیر تطور انسان دست یابد؛ طبعاً یافتن یک چشم‌انداز همه‌شمول از تاریخ دراز ظهور انسان کار دشواری بوده که نویسنده با تکیه بر طبقه‌بندی‌های شناخته‌شدۀ این حوزه همچون انسان نئاندرتال، انسان جاوه، انسان پکن، انسان‌ اولیۀ آفریقا و غیره… به سیاقی درخشان آن را به انجام رسانده.

اصل روش‌شناختی نویسنده برای پیشبرد روایت‌اش از ماهیت پیدایش انسان بر روی این کرۀ خاکی طبعاً نظریۀ تکامل داروین-والاس بوده است. نظریه‌ای که در کنه آن این ایدۀ انقلابی جای دارد که موجودات زنده تغییرپذیرند و این تطور دامنه‌دار و همیشگی انواع موجودات، پایۀ ردیابی سیر تکامل انسان که علی‌القاعده نمی‌توانست از این فرآیند مستثنی باشد قرار می‌گیرد.

در طی چند میلیون سال، انسان امروزی مسیری حیرت‌انگیز و تو در تو را از میمون‌های ابتدایی تا انسان اندیشه‌ورز (Homo sapiens) امروزی پشت سر گذاشته. انسان امروزی در طی ۱۵۰ سال اخیر دائماً موجودی بوده که در سیر فرگشت‌ خود به ساختار منطقی کنونی‌اش رسیده است.

نویسنده به درستی در طی صفحات کتاب سعی دارد تا نشان دهد که چگونه تاریخ بشر دو مسیر فرگشتی متمایز را پیموده است: مسیر میمون‌های انسان‌نما و مسیر انسان؛ و این‌که چگونه در نهایت در گذر از شاخه‌های فرعی (همچون هومینیدها) به انسان اندیشمند رسیده است.
مسیری که افسانه و واقعیت، وهم و حقیقت در سرتاسر آن ریشه‌ دوانیده…؛ مسیری که مبدأ آن به همان اندازه در انبوهی از سردرگمی و ابهام خانه دارد که مقصد آن.

همان‌گونه که نویسنده می‌گوید: «ادیسه‌ ما هنوز ادامه دارد…»

#ادیسه_انسان

@qoqnoospub

منتشر شد
«ايرانشهر» شامل بيست و يك مقاله‌ای است كه طی سال های مختلف دربارۀ تاريخ و تمدن ساسانی نگاشته‌ام و درمجلات و جشن‌نامه‌های آكادميك به چاپ رسيده است. اميدوارم مطالب اين كتاب نشان‌دهندۀ اين باشد كه چقدر به تحقيق و نوشتن دربارۀ تاريخ ايران نياز داريم و اين كه كار ما تازه آغاز شده است.
ساسانيان سرزمين خود را ايرانشهر می‌ناميدند كه می‌توان آن را سرزمين ايرانيان ترجمه كرد.
مابين قرون سوم و هفتم ميلادی، معني ايرانی بودن به سبب فعل و انفعالات تاريخی و اجتماعی تغييرات مهم‍ی كرد.
به نظر من در اوايل دورۀ ساسانی، منظور از ايرانی يك زرتشتی ايرانی‌زبان بود، اما در قرن ششم ميلادی ايرانی بودن، داشتن فرهنگ ايرانی و آداب و رسوم ايرانی بود، مانند جشن گرفتن نوروز و مهرگان، پوشيدن لباس و خوردن و نوشيدن مانند ايرانيان، كه اين مهم تحقق يافت.
تمدن ايرانی مردم ايرانشهر پس از دورۀ ساسانی نيز ادامه يافت و نام ايران به مثابۀ يك ايده و سرزمين تا امروز با ما مانده است و ما تا حدودی وامدار فرهنگ ساسانيان هستيم.
در اين مقالات تحقيقی سعی بر مطالعه دربارۀ بعضی از اين نكات و روشن ساختن آن‌ها بوده است.
دكتر تورج دريايی

@qoqnoospub

.
جمهوری ترکیه در ادامهٔ رسالت متمدن‌سازانه‌ و نگاه سلطه‌جویانهٔ امپراتوری عثمانی در دوران متاخرش در خصوص شرق، کرد‌ها را "ترک‌های کوهستانی" می‌خواند که باید متمدن شوند.
این بار این "تمدن" ملی‌گرایی سکولار ترک بود.
زندگی کرد‌ها به‌ویژه تحت تأثیر قانون اسکان سال ۱۹۳۴ قرار‌ گرفت، قانونی که‌ مستلزم اخراج گستردهٔ کردها، انتقال آن‌ها از مناطق عمدتاََ کردنشین شرقی به غرب و جایگزین کردن مهاجران ترک به‌جای آن‌ها بود.
دولت تمامی گویش‌های زبان کردی را غیرقانونی اعلام کرد.
هنگامی که داشتن نام‌خانوادگی اجباری شد، ترکیه استفاده از حروفی را که برای نوشتن اسامی کردی لازم است ممنوع کرد‌. در واقع به همین دلیل حروفی مانند q و x در الفبای جدید ترکی گنجانده نشده‌اند‌.
ترکیه به زبان آوردن واژه‌های "کرد"، "کردی" و "کردستان" را جنایت می‌دانست. جنوب‌شرقی آناتولی «کردستان» تا به امروز در حال جنگ است؛ چریک‌های کرد از تسلیم شدن در برابر ترکی‌سازی خودداری می‌کنند. آتشی که در سال ۱۹۱۵ برافروخته شده هنوز خاموش نشده است.

#عثمانی‌ها
#مارک_دیوید_بئر
#یاسمین_مشرف
#به‌زودی

@qoqnoospub

.
مهسا دهقانی‌پور از کتاب "کارت پستال تهران" اثر محسن عباسی می‌گوید
از مهاجرت،
از جنگ و بمباران تهران،
از عشق و زندگی و....

#کارت_پستال_تهران

@qoqnoospublication

از مجموعه کلاسیک فلسفه ققنوس منتشر شد

بسیاری از مضامینی که متعاقباً در فلسفهٔ هگل، شوپنهاور و حتی در پدیدارشناسی موضوع پژوهش‌های مفصل قرار گرفتند، نخست در اندیشهٔ فیشته، و به‌ویژه در کتاب "بنیاد حق طبیعی"، قوام یافته‌اند؛ مضامینی چون "دیگری به منزله‌ی شرط خودآگاهی"، "بدن به منزله‌ی شرط امکان ارتباط آگاهی‌ها" و "به‌رسمیت‌شناسی به منزله‌ی سازوکار شکل‌گیری بین‌الاذهانیت" تنها شماری از مضامینی هستند که فیشته نخستین بار آن‌ها را به کانون مباحثه و پژوهش فلسفی بدل ساخت.

#بنیاد_حق_طبیعی
#فیشته

@qoqnoospub

.


ما انسان‌ها بلد نیستیم با مرگ چه کنیم.
بزرگِ تصورناپذیرِ مهارناپذیرِ بی‌رحمِ هراسناک.
از آن‌جا که نمی‌دانیم چه باید بکنیم، گورپشته‌ها، گورستان‌ها، اهرام، مزارها و آرامگاه‌های انفرادی و باشکوه را ساخته‌ایم.
زمان، پول و توان و فضایی که برای ساخت‌وساز برای مردگان صرف شده می‌توانست حیات زندگان را بهبود بخشد.
اما عظیم‌ترین هرم هم قادر به محافظت از ما در برابر مرگ نیست، به همین دلیل خودمان را غرق آیین‌ها کرده‌ایم و این مناسک چقدر برای زندگان مهم‌اند!
بله باید با مرگ کاری کرد.
باید با مردگان کاری کرد.
برایشان حرف زد.
بهشان گفت که دوستشان داریم.

#رنج_ندیدن_تو
@qoqnoospub