#یادداشت

⭕️ دام استریوتایپینگ

✍مجتبی لشکربلوکی

🔻 اینها شیرازی هستند، پس... هستند.
آنها شمالی هستند، پس... هستند.
فلان سهم ها/کارخانه ها همه... هستند.
همه مردها ... هستند.
شما زن ها همتون ...
همه آلمانی ها ... هستند.
ایرانی‌ها... هستند ولی خارجی‌ها ... هستند.
ما ایرانیها همیشه میخوایم آسون ترین راه رو انتخاب کنیم.
متولد ماه... هستی پس بی قید و بندی!
اهالی فلان شهر همه قاچاقچی هستن
طرف بنز داره پس...
همه تویوتاها .... هستند
و هزاران مثال دیگه..

▫️این جملات، نشانگر یک خطای رایج در تحلیل و تصمیم‌گیری است. خطایی که به واسطه‌ آن، یک فرد/پدیده را تنها بر اساس معیارهای خاص مانند محل زندگی، سابقه، جنسیت، قومیت، رنگ پوست و موارد مشابه قضاوت می‌کنیم و یک حکم کلی صادر می‌کنیم. خطای #استریوتایپ ترکیبی از نگرش و پیشداوری‌هاست که به گروهی خاص تعمیم‌یافته و اغلب هم نادرست است. به عبارتی کسانی تفکر قالبی دارند که فکر می‌کنند همه افراد یه گروه از یک ویژگی معین برخوردارند.

▪️لغت لاتین معادل #کلیشه کلمه #استریوتایپ می‌باشد، که استریو از ریشه کلمه‌ای یونانی به معنی محکم و غیرقابل تغییر و کلمه تایپ از ریشه کلمه‌ای یونانی به معنی تأثیر می‌باشد. در نتیجه کلمه #استریوتایپ به معنی "چارچوب غیرقابل تغییر" می‌باشد. ما آن را می توانیم به #فکر_قالبی یا #کلیشه‌ای ترجمه کنیم.

▪️بیایید این داستان را با هم بخوانیم: یک روز پسری همراه پدر خود سوار ماشین در حال مسافرت توی مسیر تصادف می کنند و پدر درجا فوت می کنند. نیروهای امدادی پسر رو به بیمارستان منتقل می کنند. زمانی که رییس بیمارستان برای بررسی وضعیت جسمانی پسر به ملاقاتش می آيد با تعجب متوجه می شود که این فرد همان پسر خودش است.
اگر پدر فوت کرده، پس رییس بیمارستان چه کسی است؟ آیا ما این جا با یک معما و مساله پیچیده خانوادگی روبرو هستیم؟
اگر خطای #استریوتایپ در مورد جنسیت وجود نداشت بیشتر ما جواب درست را می توانستیم حدس بزنیم. رئیس بیمارستان مادر پسر بود. اما ما این #استریوتایپ را داریم که رئیس بیمارستان قاعدتاً یک مرد است و اصلاً ذهن ما اجازه حل این معما رو به ما نمی دهد.

🔻 تحلیل و تجویز راهبردی:
#گوردون_آلپورت روانشناس معروف جمله ای دارد که بسیار جالب است: «هرگز با واقعیت مزاحم من نشوید، چون من تصمیم خود را گرفته‌ام.» این جمله مغز #استریوتایپینگ را توضیح می دهد. یعنی آن که من به جای آن که با واقعیت سر و کار داشته باشم. از قبل و بر مبنای یکی دو تا نشانه/ويژگی تصمیمم را گرفته‌ام. چه کنیم که از خطای #استریوتایپینگ در امان بمانیم؟

👈تکنیک سه ثانیه تعلیق: معمول آن است که میان قضاوت درباره‌ یک شی/شخص/پدیده و به زبان آوردنِ آن قضاوت، تقریباً زمانی وجود ندارد و به همان سرعتی که در ذهنِمان قضاوت شکل می گیرد آن قضاوت را بیان می کنیم. اگر چند روز تمرین کنیم که بین آنچه در ذهن مان می گذرد و آن چه می گوییم فقط سه ثانیه تاخیر بیاندازیم مغز ما فرصت پیدا می کند که در مورد آن نه به صورت خودکار که به صورت خودآگاه قضاوت فکر کند. در آن سه ثانیه فقط یک سوال از خود بپرسیم: آیا برای آنچه می خواهم بگویم شواهد کافی دارم یا صرفا بر مبنای یک پیش دانسته است که هیچگاه آن را نیازموده ام و از نظر آماری بررسی نکرده ام؟ همین تاخیر سه ثانیه‌ای و همان سوال ساده را می‌شود در فوروارد کردن یک پیام یا به اشتراک‌گذاری مجدد آن پیام در شبکه های اجتماعی به کار برد.

@antioligarchie

#نکته

⭕️داستان فیل در تاریکی

✍عبدالله باقری

حکایت فیل و کوران، یکی از مشهورترین اشعار داستانی مولاناست.
مولوی در مثنوی خود به این داستان اشاره می‌کند و چنین عنوانی را برای آن برمی‌گزیند:
"اختلاف کردن در چگونگی و شکل پیل"

ظاهراً این داستان، در شبه قاره‌ی هند ریشه‌ دارد. جدا از این‌که استفاده از فیل در این داستان، به نوعی امضای فرهنگ هندی است، خود مولوی نیز در نخستین بیت داستان، توضیح می‌دهد که هندیان مشغول دیدن فیل بوده‌اند (البته برای رعایت وزن شعر، از واژه ی هنود استفاده می‌کند).

فیلی در اتاقی تاریک قرار داشت و مردم شهر که فیل ندیده بودند به آن اتاق می‌رفتند و از آن بازدید می‌کردند:
"فیلی اندرخانه‌ی تاریک بود
عرضه را آورده بودندش هنود
از برای دیدنش مردم بسی
اندر آن ظلمت همی شد هر کسی...."

به علت تاریکی اتاق، مردم مجبور بودند از حس لامسه استفاده کنند.

شاید روایت هندی داستان،‌حرف "حافظ" را برایتان تداعی کند که:
"جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه
چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند"


▪︎مفهوم فیل در تاریکی در ادبیات، مدیریت و مدل ذهنی آدم‌ها

در ادبیات‌ روزمره و روانشناسی‌اجتماعی،
فیل، تصورات، توهمات، تخیلات، برداشت ها، فهم و معناهای ذهنی ما هست که به دلایل متعدد در ما #کلیشه شده اند، #برساخته‌ شده اند و ذیلِ  کنشِ #قضاوت‌زودهنگام  خوانده می‌شوند و در ادبیات دینی آن را #تهمت می نامند.

از صبح‌‌‌ تا شام کسی نیست که با دیدن بخشی از فیلِ آدم ها (رفتارها و کارهایشان) آن را با فهم و تصورات خودش #قضاوت نکند .از کوچه و خیابان و  اداره ها گرفته تا فضای مجازی و محل کار،  دانشگاه، ... و حتی در روابط فامیلی و خانوادگی ...

#فیلی ( برداشت و قضاوتی) که آدم‌ها قطعا بخشی از  آن را با فهم و میزان اطلاع و تربیت خود برداشت کرده و بعد کل را ماجرا را قضاوت می‌کنند.

بعنوان مثال کلیشه‌های ذهنی و ناقص ساخته شده ی ما ،  با دیدن نوع پوشش و رنگ پوشش لباس زنان، آنها را نه تعریف که قضاوت می‌کند...درحالی که بنا بر حکمت مولوی، هر کسی فقط، خیالات و تصورات خود را  بیان می‌کند نه حقیقت فیل را ....

#روانشناسی_اجتماعی



@antioligarchie