✳️ نمونه‌ای از پاورقی دوستونی در این‌دیزاین
🔻 یک دشواری معمول در صفحه‌آرایی کتاب در این‌دیزاین، جایی است که پاورقی‌های دوستونی داریم. این کار وقتی دشوارتر می‌شود که تعداد پاورقی‌ها هم زیاد باشد و بعضی از آن‌ها در یک ستون بیایند و بعضی در دو ستون.

🔻 وقتی پاورقی‌ها زیاد هستند یک مشکل دیگر هم روی می‌نماید و آن این است که یک قسمت از صفحه خالی می‌ماند که باید با تدبیری آن را پر کرد. چون گاهی یک سطر مطلب چند پاورقی دارد و این‌ها سبب می‌شوند که آن سطر ناخواسته به صفحهٔ بعد برود.

🔻 متأسفانه این نرم‌افزار تا جایی که من می‌دانم روشی خودکار برای چیدن پاورقی‌های دوستونی ندارد و به شکلی که می‌بینید این کار باید با تعریف استایل‌های متعدد و اعمال استایل به هر پاورقی انجام شود که کاری است سخت وقت‌گیر. در این سه دقیقه که مشغول این دو صفحه بودم، برای یک کتاب عادی می‌توانستم ده صفحه را تنظیم کنم.

🔻 تعیین این استایل‌ها و شیوهٔ اعمال آن‌ها هم البته ظرایف خاص خود را دارد. من در یک فیلم آموزشی قرار است همه جزئیات و نکات این قضیه را بازگو کنم. فقط باید فرصتی به دست بیاید تا آن فیلم را آماده کنم.

#این_دیزاین
@asarkazemi

✳️ نکته‌های ویرایش

🔻 کتابی در دست صفحه‌آرایی دارم. ویراستار آن «برفزونست» را علامت زده و به «برفزون است» تغییر داده است.

🔻 در حالت عادی کارش درست است، چون ما «فزونست» نمی‌نویسیم و «فزون است» می‌نویسیم. ولی اینجا یک نکته هست. وزن شعر ایجاب می‌کند که حرف «ن» به صورت ساکن خوانده شود. یعنی به صورت استثنایی، کل «ـونست» یک هجای کشیده است. پس اینجا نباید کلمه را جدا کنیم. فقط روی حرف «ن» یک علامت سکون می‌گذاریم.

🔻 شبیه این مورد را در مثنوی معنوی هم داریم آنجا که می‌گوید «دو دهان داریم گویا همچو نی / یک دهان پنهانست در لب‌های وی» اینجا هم کلمه به صورت «پنهان است» خوانده نمی‌شود و کل «نست» یک هجای کشیده است. پس باید به صورت استثنایی، سر هم نوشته شود.

🔻 بهتر است کسی که کتاب شعر ویرایش می‌کند، با وزن و قافیه و آرایه‌های شعر یک مقدار آشنا باشد. گاهی به ضرورت همین وزن و قافیه و آرایه‌ها، لازم است که از قوانین عدول کنیم.

🔻 و به همین دلایل است که ویراستاری کاری است ظریف و حساسیت‌ها و استثناهای بسیار دارد. ویراستار خیلی امور را باید در نظر بگیرد که در ابتدا به نظر آدم نمی‌آید.

#آموزشی_کاظمی
#ویرایش
@asarkazemi

✳️ نکته‌های ویرایش
🔻 این کتاب نوشتهٔ یک نویسندهٔ افغانستانی است و یک ویراستار عزیز ایرانی آن را ویرایش کرده است. آن را به من سپرده‌اند که مواردی را که لازم نیست در متن اعمال شود، مشخص کنم.

🔻 یکی از این موارد، همین «خانه‌جنگی» است به معنی «جنگ داخلی». ویراستار محترم آن را اصلاح کرده و «جنگ داخلی» ساخته است. ولی نظر من این است که اینجا باید «خانه‌جنگی» را به عنوان یک اصطلاح که مربوط به یک جغرافیای زبانی خاص است، حفظ کنیم.

🔻 اتفاق می‌افتد که نویسندگان از واژگان یا اصطلاحات زیبای فارسی که در منطقه یا کشورشان رایج است استفاده می‌کنند و این از نظر زبانی حتی گاهی ارزش دارد. ما به این وسیله واژه‌ای را به هم‌زبانان پیشنهاد می‌کنیم. ویراستار نباید در پی یکدست‌سازی متن، این تمایزهای زبانی و سبکی را از بین ببرد.

🔻 اتفاقاً یکی از دلایلی که بعضی ناشران ویرایش متن‌های تاریخ و ادبیات افغانستان را به من می‌سپارند، همین است که با این اصطلاحات آشنایم و می‌دانم که کدام را به عنوان یک خطا یا اشتباه، باید اصلاح کرد و کدام را به عنوان یک ارزش زبانی باید حفظ کرد.

#آموزشی_کاظمی
#ویرایش

@asarkazemi

‌
✳️ نکته‌های ویرایش

🔻 پیوسته به یادداشت قبلی، اینجا موردی را می‌بینیم که متن ایراد دارد و ویراستار به درستی اصلاح کرده است. او به جای «گفته آمدیم»، «گفتیم» پیشنهاد کرده است و این درست است.

🔻 البته می‌شود «گفته آمد» را به معنی «گفته شد» به کار برد. یعنی «شد» به جای «آمد» بیاید. ولی «گفته آمدیم» غلط است، چون به همان قیاس، معنایش می‌شود «گفته شدیم».

🔻 گاهی اتفاق می‌افتد که نویسنده برای این که فاخرتر و باستانگرایانه‌تر بنویسد، عبارتی اشتباه به کار می‌برد و این از همان موارد است.

#آموزشی_کاظمی
#ویرایش

@asarkazemi

‌
✳️ نکته‌های ویرایش
🔻 پیوسته به یادداشت‌های قبل

🔻 در اینجا ویراستار «جامع مسجد» را به «مسجد جامع» اصلاح کرده بود. ولی در این مورد ما مجاز به اصلاح نیستیم چون این یک اسم خاص است. در دهلی خود فارسی‌زبانان هم این مسجد را «جامع‌ مسجد» می‌گفته‌اند. مؤلف هم به همین دلیل آن را در گیومه نهاده است تا بر خاص بودن این اسم تأکید کند.

🔻 آنچه در ویرایش مهم است فقط این نیست که بر دستور زبان و رسم‌الخط و نقطه‌گذاری مسلط باشی. این هم مهم است که بدانی اصلاح را در کجا اعمال کنی و در کجا اعمال نکنی. این حتی از اصلاح نقطه و ویرگول و رسم‌الخط مهم‌تر است چون ممکن است به متن آسیبی جدی بزند.

#آموزشی_کاظمی
#ویرایش

@asarkazemi

✳️ چند مورد دیگر از همان متن که ویراستار نباید تصرف می‌کرد، هر کدام به دلیلی.

🔻 شرمیدم / شرم کردم
این «شرمیدم» در افغانستان رایج است. این را به عنوان یک خصوصیت زبانی محلی باید حفظ کنیم.
🔻 دوصد / دویست
🔻 پنج‌صد / پانصد
در افغانستان «دوصد» و «پنج‌صد» در گفتار مردم رایج است. زبان نوشتار هم مبتنی بر زبان گفتار است. پس طبیعی است که کلمه به صورت «دوصد» و «پنج‌صد» نوشته شود و ویراستار نمی‌تواند نویسنده را از کاربرد آن‌ها منع کند.

‌
✳️ نکته‌های ویرایش
🔹 افراط در نیم‌فاصله

🔻 من در سال‌های اخیر و به خصوص در کار نویسندگان و ویراستاران جوان، گرایشی گاه افراط‌آمیز به نیم‌فاصله می‌بینم. گاهی می‌بینیم که نویسنده یا ویراستار، هر عبارتی را که ارتباط مفهومی دارد و به هم پیوسته است، با نیم‌فاصله می‌نویسد مثل این «امربالمعروف‌ونهی‌ازمنکر» بالا.

🔻 افراط در نیم‌فاصله سبب چند مشکل می‌شود.
۱. خواندن متن را دشوار می‌کند. چشم ما برای تشخیص کلمه به اشتباه می‌افتد.
۲. باعث بعضی غلط‌خوانی‌ها می‌شود. مثلاً‌ «از هر» را اگر بدون فاصله بنویسیم، ممکن است با «ازهر» به معنی گل زرد اشتباه شود.
۳. گاهی باعث می‌شود که عبارت طولانی شود و در سطر جای نگیرد و به سطر بعد برود و نرم‌افزار صفحه‌آرایی، لاجرم سطر بالا را خیلی کشیده و فاصله‌دار بسازد، چنان که در اینجا در آن سطر سبزرنگ می‌بینید. اینجا عبارت زردرنگ چون طولانی شده، در سطر بالا نگنجیده و به سطر بعد رفته و فضای خالی بسیاری آنجا باقی مانده که با کشیدگی و فاصله بین کلمات جبران شده است. این جالب نیست؛ یک سطر آن‌قدر واج واج و یک عبارت این‌قدر فشرده.

#آموزشی_کاظمی
#نیم_فاصله
@asarkazemi

‌
✳️ نکته‌های ویرایش
🔸 فاصلهٔ جامد به جای نیم‌فاصله

🔻 لقب «خان» برای نام اشخاص، می‌تواند به دو صورت بیاید. یکی مثل آن سبز، بدون فاصله (یا با نیم‌فاصله) و دیگری مثل آن زرد، با فاصله.

🔻 منطقی این است که «خان» با فاصله باشد چون جزء اسم شخص نیست. ولی وقتی آن را با فاصله بنویسیم، ممکن است در انتهای سطر، از اسم جدا شود و این جالب نیست. شاید به همین دلیل خیلی‌ها «خان» را بدون فاصله می‌نویسند.

🔻 ولی این چارهٔ کار نیست. نباید به خاطر پیوستگی «خان» با اسم، استقلال کلمه را از بین ببریم. ما می‌توانیم هم فاصله داشته باشیم و هم کلمات در انتهای سطر از هم جدا نشوند. اینجاست که «فاصلهٔ جامد» به کار می‌آید.

🔻 فاصلهٔ جامد یا فاصلهٔ نشکستنی چیست؟ فاصله‌ای است که میان دو کلمه می‌گذاریم، ولی در عین حال دو کلمه به هم متصل هستند و در آخر سطر، از هم جدا نمی‌شوند.

🔻 خیلی‌ها فاصلهٔ جامد را نمی‌شناسند و به جای آن نیم‌فاصله می‌گذارند. این یکی از دلایل استفادهٔ افراطی و گاه بیجا از نیم‌فاصله است.

🔻 با فاصلهٔ جامد آشنا شویم و در چنین مواردی از آن استفاده کنیم. من در این مورد هم متن آموزشی دارم، هم فیلم آموزشی.

@asarkazemi

✳️ فاصلۀ جامد در تایپ و صفحه‌آرایی

🔻 فاصلۀ جامد یا فاصلۀ نشکن برای جایی به کار می‌رود که بخواهیم میان دو کلمه فاصله باشد، ولی در عین حال ان دو کلمه در انتهای سطر از هم جدا نشوند.
🔻 استفاده از فاصلۀ جامد در تایپ و صفحه‌آرایی بسیار سودمند است و خیلی از مشکلات ما را حل می‌کند.
🔻 در این جزوهٔ هفت‌صفحه‌ای دربارۀ فاصلۀ جامد و کاربردهای آن در محیط‌های ورد و این‌دیزاین توضیح داده شده است.

#فاصله_جامد
#تایپ_کامپیوتری
#ورد
#این_دیزاین
#آموزشی_کاظمی
@asarkazemi

👆👆👆 من در این یادداشت دربارهٔ فاصلهٔ جامد نوشته بودم و گفتم که در این مورد هم متن آموزشی دارم، هم فیلم آموزشی.
🔻 در فرستهٔ قبل، یک سند پی‌دی‌اف در هفت صفحه دربارهٔ فاصلهٔ جامد تقدیم دوستان گرامی شده است.
🔻 هم‌چنین در دومین قسمت از سلسله فیلم‌های آموزشی «قواعد تایپ و آماده‌سازی متن در ورد» هم به فاصلهٔ جامد پرداخته شده است. آن فیلم‌ها در سایت من عرضه شده است و البته خریدنی است.
https://www.mkkazemi.com/tut_type_word/

✳️ کاربرد درست و نادرست خط کج

🔻 خط کج (که روی صفحه کلید با شیفت ۷ معمولاً تایپ می‌شود) کاربردهای خاصی دارد. عمدهٔ کاربرد آن در جایی است که بخواهیم میان دو عبارت معادل فاصله بگذاریم. مثل سال شمسی و سال میلادی و امثال آن. (مثال اول)

🔻 برای جداکردن ارقام عددهای طولانی نباید از خط کج استفاده کرد. در این مورد می‌شود از ویرگول برعکس انگلیسی استفاده کرد. صفحه کلید را انگلیسی می‌سازیم و این ویرگول را تایپ می‌کنیم. (مثال دوم)

🔻 به عنوان علامت ممیز برای عددهای اعشاری هم نباید از خط کج استفاده کرد. در اینجا باید از علامت ممیز استفاده کنیم که کوتاه‌تر است. (مثال سوم)
اما این ممیز را چگونه تایپ می‌کنیم؟ بستگی به محل آن روی صفحه کلید ما دارد. باید از جدول کاراکترها آن را پیدا کنیم. من در این یادداشت در این مورد بیشتر توضیح داده‌ام.

#آموزشی_کاظمی
#نگارش
#ممیز
@asarkazemi

✳️ نویسهٔ ممیز و نویسهٔ جداکنندهٔ هزارگان ارقام فارسی در قلم‌های استاندارد و غیراستاندارد

🔸ممیز (اعشار):
Arabic Decimal Separator
▫️کد نویسه: 066B
▫️کلید میانبر (صفحه‌کلید استاندارد ملی ایران): شیفت+۳

🔸جداکنندهٔ هزارگان:
Arabic Thousands Separator
▫️کد نویسه: 066C
▫️کلید میانبر (صفحه‌کلید استاندارد ملی ایران): شیفت+۲

|#ممیز|#اعشار|#جداساز_هزارگان|#هزارگان|#قلم_برتر|#فونت_IR|#فونت|#صفحه‌کلید_استاندارد_ملی|#میانبر|

🆔 @VajehPardaz ‎|#واژه‌پرداز🔹

🔺 توضیحات تکمیلی جناب سید مسعود هاشمی نجفی گردانندهٔ کانال واژه‌پرداز ورد در مورد نویسهٔ ممیز و نویسهٔ هزارگان ارقام فارسی.
چنان که ایشان یادآوری کرده‌اند، «جداساز هزارگان نویسه‌اش با ویرگول انگلیسی متفاوت است.»
از ایشان سپاسگزارم.

♻️ سه‌گانه‌های نگارش
🔻 متن اصلی
چرا پدرش در آن سن و سال او را برای کار فرستاده است.

✳️ نظر ویراستار
عبارت دوپهلوست. معلوم نمی‌شود که منظور سن و سال پدر است یا سن و سال فرزند. حتی تصور می‌شود که پدر منظور است، در حالی که چنین نیست. با یک جابه‌جایی اجزای جمله، ابهام رفع می‌شود.

✅ حاصل ویرایش
چرا پدرش او را در آن سن و سال برای کار فرستاده است.

#آموزشی_کاظمی
#نگارش
@asarkazemi

✳️ نکته‌های این‌دیزاین
🔻 قاعده این است که سرصفحهٔ صفحات زوج کتاب در سمت راست باشد و سرصفحهٔ صفحات فرد، در سمت چپ به همین شکل که در تصویر می‌بینید.

🔻 خوب ما برای این قضیه معمولاً چه می‌کنیم؟ من در قدیم در استایل سرصفحه، چیدن راست‌چین را انتخاب می‌کردم و بعد سرصفحهٔ سمت چپ را با دست، دستور می‌دادم که چپ‌چین باشد.

🔻 ولی در تنظیمات استایل سرصفحه، اگر این حالتی را که با رنگ زرد مشخص کرده‌ام انتخاب کنید، این سرصفحه‌ها به صورت خودکار به راست و چپ خواهند رفت. لازم نیست که ما سرصفحهٔ سمت چپ را به صورت مستقل، دستور چپ‌چین بدهیم.

#آموزشی_کاظمی
#این_دیزاین
@asarkazemi

✳️ ناهماهنگی در فاصله سطر
پیوسته به یادداشت قبل

🔻 در اینجا هم یک ناهماهنگی در فاصله سطرها وجود دارد. فاصله سطر پاورقی شماره ۳ قدری بیشتر است (اندازهٔ یک میلی‌متر)

🔻 علت هم نقصی است که در نرم‌افزار این‌دیزاین وجود دارد و وقتی پاورقی‌ دوستونی داریم این اتفاق می‌افتد.

🔻 حالا این که پاورقی‌ها را در این‌دیزاین چگونه دوستونی می‌سازیم و بعد این نقص را چگونه رفع می‌کنیم؟ این خودش خودش داستانی دارد و یک فیلم آموزشی می‌طلبد که به فکر آن هستم.
چون حقیقت این است که این‌دیزاین (حداقل تا نسخه‌ای که من دارم) نمی‌تواند به صورت خودکار پاورقی‌ها را دوستونی بسازد و این کار باید با ترفندهایی انجام شود.

🔻 اگر گرفتاری‌ها و کارها اجازه دهد، این قضیه را با جزئیات آن به صورت کامل شرح می‌دهم به امید خدا.

#آموزشی_کاظمی
#این_دیزاین
#پاورقی_دوستونی

@asarkazemi

سلام بر دوستان گرامی. مجموعه فیلم‌های آموزشی‌ای که در آن‌ها به مباحث مربوط به صفحه‌آرایی کتاب پرداخته‌ام، به آستانهٔ آماده‌سازی و انتشار رسیده است. در مورد اسم مجموعه دوست دارم که نظر شما را بدانم. در اینجا یک نظرسنجی گذاشته شده است. 👆👆