آثار محمدکاظم کاظمی
1.72K subscribers
252 photos
76 videos
38 files
107 links
بایگانی شعرها و مطالب آموزشی محمدکاظم کاظمی

هشتگ #شعر_کاظمی برای شعرهاست
هشتگ #آموزشی_کاظمی برای مطالب آموزشی

کانال اصلی من که مطالب گوناگون را در آن منتشر می‌کنم، با این نشانی است
@mkazemkazemi

ارتباط با گرداننده
@mkkazemi
Download Telegram
آثار محمدکاظم کاظمی
تصویر مرتبط با یادداشت «چند نکته در مورد رشتهٔ فیبوناچی».
✳️ در پست قبل دربارهٔ نسبت طلایی گفتم. حالا این هم یک مورد کاربرد این نسبت در صفحه‌آرایی. طول این خط جداکنندۀ پاورقی که به رنگ خاکستری هست، نسبت به کل طول سطر، دارای نسبت طلایی است. یعنی طول این خط ۷۴ میلی‌متر است و طول سطر ۱۲۰ میلی‌متر. نسبت آن‌ها می‌شود همان نسبت طلایی ۰٫۶۲.
🔻 شاید بگویید «همین طور یک چیزی می‌پرانی» ولی واقعیت این است که من این را نپراندم. این توصیهٔ میر شمس‌الدین ادیب سلطانی در کتاب «راهنمای آماده‌ساختن کتاب» است که طول خط پاورقی را به نسبت طلایی در نظر بگیریم.
#نسبت_طلایی
#صفحه‌_آرایی
@asarkazemi
✳️ بفرما. این هم از صفحهٔ ۵۱۸ کتاب «راهنمای آماده‌ساختن کتاب» میر شمس‌الدین ادیب سلطانی.

🔻 ایشان توصیه می‌کند که خط جداکننده نسبت طلایی داشته باشد (نسبت ۳ و یا ۵ به ۸) و در پاورقی دربارهٔ نسبت طلایی که آن را «برش زرین» می‌نامد، توضیح می‌دهد.

🔻 نسبت طلایی تقریباً معادل ۰٫۶۲ است و خاصیت مهم آن این است که اگر دو عدد با هم این نسبت را داشته باشند، عدد بزرگ نسبت به مجموع آن دو عدد هم همین نسبت را خواهد داشت. قصهٔ نسبت طلایی طولانی است. می‌توانید با گوگل به سراغ آن بروید و نقش آن را در پدیده‌های مختلف این دنیا بیابید و همین‌طور ارتباط رشتهٔ فیبوناچی با نسبت طلایی را.

🔻 دربارهٔ کتاب ادیب سلطانی هم بگویم که یکی از منابع مهم دربارهٔ آماده‌ساختن کتاب است. یک کتاب مرجع است در حدود ۱۲۰۰ صفحه. پیشنهاد می‌کنم هر کسی که دستی در کار ویراستاری و صفحه‌آرایی کتاب دارد، آن را بخواند. من قریب به بیست سال پیش آن را خواندم و همیشه هم در کنار دستم است، برای مراجعه‌های ضروری.

#نسبت_طلایی
@asarkazemi
آثار محمدکاظم کاظمی
✳️ از تجربه‌های صفحه‌آرایی 🔻 شناسنامهٔ کتاب روی شناسنامهٔ کتاب کار کنید و وقت بگذارید. شناسنامهٔ سمت راست مرا راضی نمی‌کرد. ترکیب کلی آشفته بود و فضاهای خالی‌ به چشم می‌زد. ترکیب سمت چپ ولی مرا بیشتر راضی می‌کند. حالت هندسی خوبی پیدا کرده است. مثل یک چراغدان…
✳️ از تجربه‌های صفحه‌آرایی
🔻 این هم یک نمونه‌ٔ دیگر از چیدن مطالب شناسنامهٔ کتاب. اول ترکیب سمت راست بود ولی با جابه‌جا کردن بعضی سطرها و حذف فضاهای خالی و تنظیم فاصله سطرها و کوتاه و بلندکردن خط‌ها، به ترکیب سمت چپ رسیدم.
کافی است آن‌ها را کمی از دور نگاه کنیم تا ببینیم که این ترکیب کلی چقدر چشم‌نوازتر است.
🔻 ادعای هنر گرافیک ندارم. فقط در حد توان خودم می‌کوشم که صفحات چشم‌نواز باشند، به خصوص صفحه‌ٔ شناسنامه که ویترین کتاب است.
🔻 باز هم تأکید کنم. در صفحه‌آرایی کتاب روی شناسنامه وقت بگذاریم. از فونت‌های خیلی درشت و بی‌ریخت پرهیز کنیم. فضاهای خالی را تا حد امکان درست استفاده کنیم و طوری باشد که شخص وقتی کتاب را باز می‌کند، با یک حس خوب آن را ادامه دهد. صفحات عنوان و شناسنامه مثل پیش‌غذا است. باید اشتهای شخص برای خواندن کتاب را باز کند.
🔻 من گاهی برای صفحات عنوان و شناسنامهٔ کتاب، به اندازهٔ پنجاه صفحهٔ متن آن وقت می‌گذارم.
#صفحه_آرایی
#شناسنامه_کتاب
@asarkazemi
✳️ غزنویان، ترک‌منش یا پارسی‌گرا؟
🔹 کتابی از تهماسبی خراسانی
🔻 پارسال در همین ایام، کتاب «غزنویان، ترک‌منش یا پارسی‌گرا» از سید نور تهماسبی خراسانی منتشر شد و اینک شاهد چاپ دوم کتاب هستیم، کتابی که پژوهشی بدیع دربارهٔ غزنویان می‌تواند بود. کتاب را انتشارات هشت‌بهشت منتشر کرده است، در ۵۲۸ صفحه قطع رقعی و با طرح جلد وحید عباسی. من ویراستار و صفحه‌آرای کتاب بوده‌ام و آنچه در اینجا می‌نویسم هم بر پایهٔ مطالعهٔ دقیق کتاب در حین ویرایش است.
🔻 می‌دانیم که در باور عمومی پژوهشگران، به خصوص در ایران، غزنویان ترک‌تبار به حساب می‌آیند و حتی همین موضوع، یکی از دلایل کم‌اقبالی سلطان محمود غزنوی به شاهنامه هم دانسته می‌شود. تهماسبی خراسانی در این کتاب، این باور عمومی را به چالش می‌کشد. او در بخش‌هایی از کتاب با مستندات و قرائنی، از نظر تباری در رد این انتساب می‌کوشد و در بخش‌هایی نیز از نظر فرهنگی و شیوهٔ حکمرانی، بر این باور است که رویهٔ غزنویان بیش از این که به شاهان ترک‌تبار آن زمان‌ها نزدیک باشد، به شاهان کهن ایرانی نزدیک است.
🔻 بخش عمده‌ای از این کتاب قطور به ارائهٔ این شواهد و قرائن و مستنداتی در این زمینه‌ها اختصاص دارد و الحق که نویسنده کاوشی مفصل انجام داده و معیارهای پژوهش را رعایت کرده است.
با هم عنوان‌هایی از این کتاب را از فهرست آن مرور می‌کنیم.
زادگاه و نژاد غزنویان
ترک‌ستیزی غزنویان
ایران‌گرایی غزنویان
پارسی‌گرایی غزنویان
دانش‌دوستی و ادب‌پروری غزنویان
میانهٔ سلطان محمود و فردوسی
وزیران و دبیران فارسی‌زبان غزنویان
🔻 چنان که می‌بینیم کتاب در عمل فربه‌تر از عنوان خود است. نویسنده علاوه بر بحث اصلی، مباحثی مفصل دربارهٔ رویکردهای فرهنگی غزنویان هم مطرح کرده است که به جای خود خواندنی است. در واقع آنچه مسئله را بااهمیت می‌سازد هم همین رویکردهاست، وگرنه فخرکردن به نژاد و تبار خویش و خوار شمردن دیگر نژادها، امری نیست که ستودنی باشد و نویسنده قصد آن را داشته باشد.
🔻 موضوع دیگری که به نظرم در این کتاب اهمیت دارد و در واقع از ثمرات جانبی آن است، ارتباط جغرافیای افغانستان کنونی و ایران قدیم است. باید این را پذیرفت که بسیاری از ما مردم افغانستان با تبری‌جستن از نام ایران و پناه‌بردن به بعضی هویت‌های محلی و قومی، خود را از میراث فرهنگی ایران قدیم که در واقع خود نیز سهمی بزرگ در آن داریم محروم ساخته‌ایم. در این کتاب و در ضمن مباحث مربوط به غزنویان، رابطهٔ سرزمین ما با ایران قدیم هم بیشتر مسجل می‌شود، چیزی که نباید از آن هراس داشته باشیم و دوری بجوییم، چون این هم سهمی است که ما از این تاریخ و مفاخر کهن داریم.

#غزنویان
#تهماسبی_خراسانی
@asarkazemi
✳️ نکته‌ای در مورد فونت‌ها در ورد
🔸 وقتی فایل ورد را به کسی دیگر می‌فرستیم، خیلی اتفاق می‌افتد که از فونت‌هایی استفاده کرده باشیم که آن شخص روی سیستم خود ندارد. در این صورت متن را به درستی نشان نمی‌دهد و صفحات هم به هم می‌ریزد.
🔸 برای پیشگیری از این مشکل، می‌توانید فایل ورد را طوری ذخیره کنید که فونت‌ها نیز به آن الصاق شده باشد. در آن صورت دیگر روی هر سیستمی، به درستی دیده می‌شود.
🔸 کافی است که در قسمت تنظیمات ورد یعنی همان Word_Option، در زبانهٔ Save، قسمتی را که با رنگ زرد نشان داده‌ام تیک بزنید.
🔸 در سطر بالای آن هم می‌توانید تعریف کنید که این کار فقط برای همین فایل انجام شود یا برای همه فایل‌های دیگری که در ورد ایجاد می‌کنید.
#ورد
#فونت_ها
@asarkazemi
✳️ از تجربه‌های ویراستاری

🔻 متنی دارم که نقل قول زیاد دارد و در چنین متن‌هایی احتمال جاافتادن گیومه‌ها بسیار است.

🔻 یک راه خوب برای غربالگری یافته‌ام. این که گیومه‌‌ها را رنگی می‌سازم، گیومه‌باز با یک رنگ و گیومه‌بسته با رنگی دیگر. حالا به صورت چشمی می‌شود یک بار متن را کنترل کرد که گیومه‌ها زوج زوج باشند. در ۱۶۰ صفحهٔ کتاب ده پانزده مورد گیومهٔ جاافتاده یافتم در کمتر از نیم ساعت.

🔻 اما روش سریع این رنگی‌ساختن در این‌دیزاین چیست؟ به کمک «گرپ استایل» بسیار راحت است. دو تا کاراکتر استایل رنگی ساخته‌ام، یکی به نام «گیومه‌باز» و دیگری به نام «گیومه‌بسته» و آن‌ها را به طوری که در تصویر می‌بینید در تنظیمات استایل، در قسمت گرپ‌استایل به گیومه‌ها اختصاص داده‌ام. دیگر در کل متن گیومه‌ها یک در میان رنگی می‌شوند. بعد که کارم تمام شد استایل را به حالت اول برمی‌گردانم.

🔻 در ورد هم البته با جستجو و جایگزینی می‌شود این کار را کرد ولی به سهولت این‌دیزاین نیست.

🔻 «گرپ استایل» گاهی خیلی کار راه‌انداز است.

#آموزشی_کاظمی
#ویراستاری
@asarkazemi
✳️ از تجربه‌های صفحه‌آرایی.
مسئله: می‌خواهم در هر فصل، مطالب ابتدای فصل از پایین با آن مستطیل سبز تراز باشد. و این مطالب هم گاهی کم و زیاد است. بهترین روش چیست؟

🔻 خیلی‌ها این کار را با موس می‌کنند. جعبهٔ متن آن مطالب را کوچک می‌کنند و بعد با مستطیل تراز می‌کنند.

🔻این روش غلطی نیست، ولی هم وقت‌گیر است و هم غیرقابل انعطاف. وقت‌گیر است چون برای هر فصل، باید با موس جعبه را کوتاه و بلند کنیم. غیرقابل انعطاف است چون اگر تصمیم ما عوض شد و مثلاً‌ مستطیل قدری بلند و کوتاه شد، باز برای همه فصل‌ها باید دوباره تنظیم کنیم.

🔻 من از روشی استفاده می‌کنم که برای هر فصل، این مطالب با یک کلیک با آن جعبه تراز می‌شود. و اگر اندازهٔ جعبه تغییر کرد، در کمتر از نیم دقیقه، می‌شود مطالب همه فصل‌ها را جابه‌جا کرد و از نو با آن تراز کرد.

🔻 شیوۀ کار را در پست بعد، توضیح می‌دهم.

#آموزشی_کاظمی
#این_دیزاین
#صفحه_آرایی
@asarkazemi
آثار محمدکاظم کاظمی
✳️ از تجربه‌های صفحه‌آرایی. مسئله: می‌خواهم در هر فصل، مطالب ابتدای فصل از پایین با آن مستطیل سبز تراز باشد. و این مطالب هم گاهی کم و زیاد است. بهترین روش چیست؟ 🔻 خیلی‌ها این کار را با موس می‌کنند. جعبهٔ متن آن مطالب را کوچک می‌کنند و بعد با مستطیل تراز…
👆 پیوسته به پست قبل
🔻روش کار:
۱. جعبهٔ متن را به اندازهٔ دیگر صفحات انتخاب می‌کنم. آن را کوچک و بزرگ نمی‌کنم. من جعبهٔ متن را معمولاً در هیچ صفحه‌ای کوچک و بزرگ نمی‌کنم.
۲. در تنظیمات جعبهٔ متن که پنجرهٔ آن را می‌بینید، می‌گویم مطالب آن از پایین تراز شود. آنجا که گفته شده است.
Align: Bottoom
و حالا برای این که مطالب با مستطیل هم‌تراز باشند، به محتوای جعبهٔ متن، ۸۲ میلی‌متر فاصله از پایین می‌دهم. آنجا که گفته شده است
Inset Spacing
۳. حالا به پنل سمت راست صفحه دقت کنید. پنل آبجکت استایل است. آنجا همین مشخصات را به عنوان یک استایل به اسم Fasl ذخیره کرده‌ام. پس کافی است که جعبهٔ متن را فعال کنم و روی آن کلیک کنم تا همه این تنظیمات، با یک کلیک صورت بگیرد.
۴. و اگر قرار شد که مستطیل کوتاه و بلند شود یا به هر دلیلی مطالب بالا و پایین بروند، در همان استایل Fasl، تنظیمات جعبهٔ متن را ویرایش می‌کنم. تنظیمات جدید برای همه فصل‌ها انجام می‌شود، بدون این که هیچ کار دوباره‌ای لازم باشد. مثلاً می‌گویم این فاصله ۹۰ میلی‌متر باشد و تمام.

#آموزشی_کاظمی
#این_دیزاین
#صفحه_آرایی
@asarkazemi
آثار محمدکاظم کاظمی
👆 پیوسته به پست قبل 🔻روش کار: ۱. جعبهٔ متن را به اندازهٔ دیگر صفحات انتخاب می‌کنم. آن را کوچک و بزرگ نمی‌کنم. من جعبهٔ متن را معمولاً در هیچ صفحه‌ای کوچک و بزرگ نمی‌کنم. ۲. در تنظیمات جعبهٔ متن که پنجرهٔ آن را می‌بینید، می‌گویم مطالب آن از پایین تراز شود.…
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
✳️ این هم فیلم مربوط به پست قبل.
باشد که ایمان بیاورید و رستگار شوید.

🔹 می‌بینید که هم سرعت کار زیاد است و هم در صورت تغییر وضعیت، چقدر سریع می‌شود برای همه فصل‌ها وضعیت جدید را اعمال کرد.

🔸 تازه من به همین هم قانع نیستم. اگر بیم گیج‌شدن امت اسلام نبود، می‌گفتم که چطوری حتی اِعمال مسترپیج‌های فصل بر صفحات همه فصل‌ها را هم با یک کلیک انجام می‌دهم. یعنی می‌گویم «ای صفحات اول فصل‌ها، همگی مستطیل سبز داشته باشید» و به قدرت خدا در یک چشم بر هم زدن، همه دارای مستطیل سبز می‌شوند.

🔻 نتیجهٔ اخلاقی
🔸 ۱. مطالب را بیشتر با استایل‌ها و تنظیمات جعبهٔ متن جابه‌جا کنید نه با کوچک و بزرگ کردن جعبهٔ متن. (در اینجا این که مطالب از چپ تراز شده و در کنار مستطیل سبز قرار گرفته است، هم با چپ‌چین کردن و اعمال تورفتگی در پاراگراف استایل انجام شده است. جعبهٔ متن را از عرض کوچک نکردم.)

🔸 ۲. تنظیمات جعبهٔ متن را به صورت یک آبجکت استایل ذخیره کنید.

#آموزشی_کاظمی
#این_دیزاین
#صفحه_آرایی
#جادوی_استایل_ها
@asarkazemi
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
✳️ چیدن شعر در قالب مخمس، در این‌دیزاین.
🔹 باشد که ایمان بیاورید.
🔸 به خصوص عزیزانی که در محیط ورد ناچار به کار کردن شعرهای موازی هم هستند، می‌شود این فیلم را نگاه کنند و ببینند که در این‌دیزاین چه اتفاقاتی می‌تواند بیفتد.
🔻 البته چنین هم نیست که تا این‌دیزاین نصب کردی کار به همین راحتی انجام شود. یک سلسله بسترسازی‌ها به کمک سید علی موسوی قبلاً شده است که این‌دیزاین من بتواند با یک فرمان، یک مخمس را تنظیم کنم. باز باید در فیلم‌های آموزشی دیگر توضیح دهم.

#آموزشی_کاظمی
#این_دیزاین
#شعر_موازی
@asarkazemi
✳️ ترکیب و توازن سطرها در صفحه‌آرایی
در صفحه‌آرایی این ترکیب و توازن خیلی مهم است. در تصویر بالا، عبارت عربی یک سطر خیلی بلند دارد و دو سطر کوتاه. در تصویر پایین، بخشی از آن را به سطر بعد بردم و توازن بهترین میان سطرها برقرار شد.
🔹 در ضمن عبارت را از جایی به سطر بعد بردم که از نظر معنایی هم فاصله‌ای ایجاد شده بود، یعنی از ابتدای صلوات. این هم مهم است.
🔹 یک مقدار هم فاصلهٔ عبارت عربی با متن پایین آن را بیشتر کردم که تمایز بیشتری پیدا کند.
🔹 من هیچ‌وقت ادعای هنر صفحه‌آرایی ندارم ولی تا حد امکان می‌کوشم که مطالب در صفحات چشم‌نواز باشند.

#آموزشی_کاظمی
#صفحه‌_آرایی
@asarkazemi
✳️ یک نمونهٔ ساده و کارآمد از کاربرد جستجو و جایگزینی گرپ در این‌دیزاین.

🔻 مسئله این است. در پانوشت‌های بسیاری در این کتاب، عبارت به شکل «در تصحیح طباطبایی: ...» آمده است. من می‌خواهم در همه این موارد، عبارت «در تصحیح» برداشته شود و در انتهای پانوشت هم کلمهٔ «ویراستار» بیاید. با جستجو و جایگزینی عادی این کار امکان ندارد چون عبارت‌ها یکسان نیست. ولی چون قالب و ساختار مشابهی دارد، می‌شود از گرپ استفاده کرد.

🔻 در اینجا در قسمت جستجو، گفته شده است که هر چیزی که ابتدای آن «در تصحیح طباطبایی» دارد پیدا شود. در واقع
.+
یعنی هر چیزی.
و در قسمت جایگزینی گفته شده است که آن چیزی که پیدا شده، در ابتدایش فقط کلمهٔ «طباطبایی» بیاید و انتهایش کلمهٔ ویراستار.

🔻 متن اصلی و حاصل کار را در تصویرها می‌بینید.

#آموزشی_کاظمی
#این_دیزاین
#جستجو_و_جایگزینی
#گرپ
@asarkazemi
✳️ نمونه‌ای از کاربرد جستجو و جایگزینی با گرپ در فهرست مندرجات

🔻 مسئله: می‌خواهم که در قسمت‌های مختلف فهرست، سطر دوم از عنوان فصل در ادامهٔ سطر اول آن قرار گیرد. یعنی آن «تضمین سی‌و‌شش بیت...» در ادامهٔ «نجوای شیب» بیاید و شمارهٔ صفحهٔ نجوای شیب هم حذف شود. هم تعداد این‌ها قابل توجه است و هم ممکن است بارها بخواهم فهرست را استخراج کنم و هر بار این عملیات تکرار شود.

🔻 اینجا نیز از جستجو و جایگزینی با گرپ استفاده شده است. می‌گوییم آن علامت خط کج و شماره صفحهٔ دنبال آن و مطالب دیگر تا آخر سطر را حذف کند و به جایشان فقط یک خط کج بگذارد. حاصل کار را در تصویر سمت چپ می‌بینید.

🔻 نکتهٔ جالب این است که همین کدهای جستجو را می‌شود ذخیره کرد که در دفعات بعد هم استفاده شود. یعنی هر بار از نو ننویسیم.
من امروز بعد از چند ماه دوباره به کار روی این کتاب برگشتم و دیدم که بله، از نوبت قبلی، این‌ها را با عنوان «خط بوریا، فهرست» ذخیره کرده بودم («خط بوریا» نام این کتاب است.) به این صورت تا زمانی که کار این کتاب تمام می‌شود، می‌شود بارها از همین کدها استفاده کرد.

#آموزشی_کاظمی
#این_دیزاین
#گرپ
@asarkazemi