اندیشه سیاسی غنوشی: اسلام‌ها و سکولاریسم‌ها

✍️عدنان فلّاحی

راشد غنّوشی ـ خاصه غنوشیِ متأخر ـ برخلاف اکثریت قریت به اتفاق اسلامگرایان، از اتخاذ رویکرد صفر و صدی نسبت به سکولاریسم پرهیز دارد. غنوشی در مورد تأثیر سکولاریسم بر جامعه‌ی غربی می‌نویسد: «سکولاریسم، عقلانیت غربی را تا حد بسیار زیادی از چنگ اساطیر و اوهام و چیرگی کلیسا و دیکتاتوریِ زمین‌داری رها کرد و به فعالیت دنیوی اعتبار مجدد بخشید»[1].
غنوشی معتقد است که جوامع مسلمین حتی در تقلید صرف از غرب ناکام مانده‌اند و خاصه سکولاریسم را نیز سپر بلای استبداد درونی خود کرده‌اند: «ای کاش نخبگان عرب و مسلمان و از جمله نخبگان تونسی ـ چنان‌که طه حسین گفته بود ـ غرب را با تمام تلخی‌ها و شیرینی‌هایش یکجا اخذ می‌کردند! اما آنها فقط تلخی‌ها را برگرفتند و آزادی‌های غربی و نیز احترام به حاکمیت مردم را پس زدند... بنابراین گرفتاری اساسی ما، نه با مدرنیته ـ به معنای پیشرفت علمی و تکنولوژیک ـ و نه حتی با سکولاریسم ـ به معنای بی‌طرفی دولت نسبت به عقاید مردم ـ است. گرفتاری تلخ ما با مدرنیته‌ی تحریف‌شده است که با تسلط اقلیت جدا افتاده از ملت بر ثروت و قدرت سیاسی، و نیز چیرگی این اقلیت بر باطن و معیشت و عقول مردم توأم شده است؛ و این چیرگی به نام دموکراسی و مدرنیته و سکولاریسم و جامعه‌ی مدنی و احیاناً به نام اسلام، توجیه می‌شود»[2].
غنوشی به مناسبت‌های مختلف و به شکل پراکنده درباره‌ی سکولاریسم سخن گفته است اما شاید مفصل‌ترین سخنان وی، مربوط به سخنرانی‌ای باشد که در سال 2015 در کنفرانسی به نام «دین و دولت در جهان عرب» ایراد کرد. او در این سخنرانی که با نام «دین و دولت در اصول اسلامی و اجتهاد معاصر» ایراد شد ابتدا بر این نکته تأکید می‌کند که ما با مفاهیم روشنی مثل سکولاریسم یا اسلام مواجه نیستیم بلکه عملاً با اسلام‌ها و سکولاریسم‌ها مواجهیم.
غنوشی معتقد است که ظهور سکولاریسم در غرب، بیش از اینکه ناظر بر فلسفه‌ای وجودی باشد مرتبط با ترتیبات اجرایی بود؛ ترتیباتی که برای حل پاره‌ای مشکلات ـ خاصه پیدایش پروتستانتیزم و گسست آن از کلیسای کاتولیک ـ اتخاذ شد. غنوشی می‌گوید:
«شاید مهم‌ترین ترتیب اجرایی تفکر سکولار، بی‌طرفی دولت باشد؛ یعنی دولت، ضامن تمام آزادی‌های دینی و سیاسی باشد و به سود هیچ‌یک از اینها دخالت نکند»[3].
ـــــــــــــــــ
ارجاعات:
[1]. الغنوشی، مقاربات فی العلمانیة و المجتمع المدني، ص104
[2]. همان، ص158
[3]. همان
@islahweb

مهاتما گاندی (اخلاق، سیاست و نیایش)

✍️حسن قادری

مهاتما گاندی رهبر فقید هندوستان و از بنیان‌گذاران مبارزه‌ی مدنی و پدر استقلال این کشور است. او یکی از معدود انسان‌هایی بود که هم نظریه‌پرداز رواداری بود و هم در عمل آن را به کار می‌بست. گاندی قلباً معتقد بود که رواداری نه تنها یکی از راه‌حل‌های قرن خود، بلکه راه‌حلی برای قرن‌های آینده است. امروز بعد از چندین دهه هنوز افکار گاندی بعنوان یک نماد استقلال‌خواهی، آزادی، عدم خشونت، عدالت اجتماعی و مبارزه‌ای مدنی، مورد توجه سیاستمداران جهان است.
#مهاتما_گاندی #خشونت‌پرهیزی #پرهیز_از_خشونت
@islahweb

پیوند روزه و رمضان با صلح و آشتی

🎥 صلاح قاسمیانی

@islahweb

قال ابن رجب، رحمه الله:
«عباد الله، إن شهر رمضان قد عزم على الرحيل، ولم يبق منه إلا القليل، فمن منكم أحسن فيه فعليه التمام، ومن كان فرط فليختمه بالحسنى، فالعمل بالختام»
همانا ماه رمضان عزم بر رفتن نموده، و جز كمى از آن نمانده است. كسى كه تا اينجا نيك عمل كرده است، بر اوست كه اين نيكى را تكميل گرداند و كسى كه كوتاهى نموده است، بر اوست كه اين ماه را با رفتار نيك به پايان برد، چرا كه اعتبار و ارزش عمل به پايان آن است.

📔 لطائف المعارف -٣٨٦

#سخنان_ناب #رمضان
@islahweb

🎙 سخنران: ایران محمدی عضو شورای مرکزی جماعت دعوت و اصلاح

🔷 موضوع : سپاسگزاری خداوند

@islahweb

حکم پرداخت قیمت فدیه‌ی روزه ماه رمضان به جای غذا

✍️دکتر یوسف قرضاوی - مظهر نعمتی دزاوری

سؤال: در زمان بیماری همسرم، دو رمضان بر او گذشت و نتوانست در هیچکدام از آن دو، روزه بگیرد. همسرم برای فدیه‌ی رمضان اولی، مبلغ سیصد جنی مصری پرداخت نمود امّا برای رمضان دوم، تصمیم گرفتیم کفّاره را به پرورشگاه بدهیم وقتی از مسؤولان آن‌جا سؤال کردیم، به ما گفتند که آنان به مقدار کافی، لباس و غذا دارند و تنها نیازمند فرش و پرده و از این قبیل وسایلند، ما هم این اقلام را برایشان تهیّه کردیم. پس از آن از یک عالم دینی در مورد این کارمان سؤال کردیم. وی گفت: برای کفّاره‌ی روزه حتماً باید طعام یا لباس پرداخت شود و من پس از وفات همسرم با اطعام مساکین دوباره کفّاره‌ی او را پرداخت نمودم تا دَینی بر گردنش نماند، حال سؤالم این است آیا در کفّاره‌ی روزه حتماً و لزوماً باید طعام و لباس به مسکین داده شود یا پرداخت پول هم کفایت می‌کند؟

جواب: الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه ومن تبع هداه

در جواب این برادر عزیزم می‌گویم که اصل در کفّاره‌ی روزه، اطعام(غذا دادن به فقیران) است نه کسوت(لباس پوشاندن بر مسکین) زیرا کسوت، کفّاره‌ی سوگند است که کفّاره‌ی آن اطعام یا لباس پوشاندنِ ده مسکین است؛ همان‌طور که در سوره‌ی مائده بدان تصریح شده است: «لا يُؤاخِذُكُمُ اللّهُ بِاللّغْوِ فِي أيْمانِكُمْ ولكِنْ يُؤاخِذُكُمْ بِما عقّدْتُمُ الْأيْمان فكفّارتُهُ إِطْعامُ عشرةِ مساكِين مِنْ أوْسطِ ما تُطْعِمُون أهْلِيكُمْ أوْ كِسْوتُهُمْ أوْ تحْرِيرُ رقبةٍ فمنْ لمْ يجِدْ فصِيامُ ثلاثةِ أيّامٍ ذلِك كفّارةُ أيْمانِكُمْ إِذا حلفْتُمْ»(المائدة:٨٩)؛ خدا شما را به سوگندهاى بيهوده‌‏تان مؤاخذه نمی‌‏كند ولى به سوگندهايى كه از روى اراده مى‏خوريد و مى‏شكنيد شما را مؤاخذه مى‏كند و كفّاره‏‌اش خوراك دادن به ده بينواست از غذاهاى متوسّطى كه به كسان خود می‌خورانيد يا پوشانيدن آنان يا آزاد كردن بنده‌‏اى و كسى كه هيچ‌يك از اينها را نيابد بايد سه روز روزه بدارد اين است كفّاره‌ی سوگندهاى شما وقتى كه سوگند خورديد.

در مذهب حنفی پرداخت قیمت غذا برای زکات و فدیه و کفّاره اجازه داده شده است و ما نیز با تمسّک به این مذهب به جهت آسانگیری به حال مردم پرداخت مبلغ نقدی خوراک یا لباس را جایز می‌دانیم؛ علاوه بر این، پرداخت پول نقدی برای نیازمندان و فقرا نیز بهتر است زیرا گاهی فقیر خوراک نمی‌خواهد و بدان نیازی ندارد، برخی فقیهان اصرار می‌ورزند که حتماً باید یک صاع(٢٤٠٠ گرم) گندم یا جو به فقیر داده شود؛ در حالیکه شخص فقیر، نیازی به گندم وجو ندارد. به همین خاطر است که ما بر پرداخت قیمت نقدی فتوا می‌دهیم و همین را با مقاصد شریعت خداوندی همگام و موافق می‌دانیم؛ زیرا فقیر پول نقدی را گرفته و با آن هر نوع غذایی که بخواهد و یا هر چیز دیگری که احتیاج داشته باشد تهیّه می‌کند.

به هر حال اگر این برادر ارجمند، دوباره برگردد و برای فدیه‌ی همسرش فقیران را اطعام دهد، خداوند به او جزای خیر دهد، امّا اگر چنین نکرد پرداخت قیمت، کافی است.

لازم می‌دانم این نکته را هم تذکّر دهم که پرداخت قیمت یک صاع گندم یا جو به تنهایی، پولی نیست که خوراک یک انسان باشد و او را سیر نماید بلکه به نظر من براساس این فرموده‌ی خداوند: «مِنْ أوْسطِ ما تُطْعِمُون أهْلِيكُمْ»(المائدة: ٨٩) از غذاهاى متوسّطى كه به كسان خود مى‏خورانيد. یا باید قیمت یک وعده غذا پرداخت شود، یعنی وعده‌ای که شامل نان، گوشت، سبزیجات و مقداری برنج و کمی هم شیرینی است. و این همان خوراک متوسّط برای انسان امروزی و مورد نظر قرآن است که بدان اشارت فرموده است و یا باید طعامی به این کیفیت تهیّه شود. الله اعلم
#فقه #روزه #فدیه #کفاره #یوسف_قرضاوی
@islahweb

تعریف و معنای واقعی رمضان

🎥 پوریا بابایی

کلاس نهم

از: شهرستان سردشت

@islahweb

آوای رحمت: قسمت بیست و هفتم

این برنامه مهمان رمضانی شهر فنوج از دیار بلوچستان هستیم
سخنران: محمدانور امیری
موضوع: «جشنواره طاعات و عبادات»

#آوای_رحمت
#رمضان

telegram: @islahweb
instagram: instagram.com/islahweb
aparat: aparat.com/islahweb
web: islahweb.org

@islahweb

سوره القدر

🎤 استاد محمد امین اسدی

@islahweb

وجه‌ تسمیه‌ی قرآن به ‌کتاب از دیدگاه‌ استاد ناصر سبحانی

✍️ترجمە و تهیّە: مظهر نعمتی دزاوری

خداوند متعال، معجزه‌ی جاودان خود، قرآن ‌را به ‌نام‌ها و اوصاف متعددی خوانده ‌است که ‌هیچ‌ یک از آن‌ها مرادف دیگری نیست؛ بلکه ‌هر یک جلوه‌ای از ‌این کتاب را به ‌نمایش می‌گذارد. هر نام یا وصفی از قرآن در حقیقت، گواه‌ و دلیلی بر کمال و جمالی از ‌این کتاب آسمانی است و نشان از مرتبه‌ای از مراتب بی‌شمار آن دارد.
#قرآن #استاد_ناصر_سبحانی #کتاب #تفسیر_قرآن #اجتهاد
@islahweb

ﻣﻨﺎﺟﺎﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﻳﻮﻧﺲ

برگرفته از: کتاب لمعات بدیع الزمان سعید نورسی


مناجات حضرت یونس ﺍﺑﻦ ﻣﺘّﺎ ﻋَﻠﻲ ﻧَﺒﻴَّﻨَﺎ ﻭ ﻋَﻠَﻴﻪِ ﺍﻟﺼَّﻼﺓ ﻭ ﺍﻟﺴَّﻼﻡ ﺑﺰﺭﮒ‌ترینﻣﻨﺎﺟﺎﺕ ﻭ ﻣﻬﻢ‌ﺗﺮﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ‌ی ﺍﺟﺎﺑﺖ ﺩﻋﺎﺳﺖ.
ﺧﻼﺻﻪ داستان ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺣﻀﺮﺕ ﻳﻮﻧﺲ علیه السلام ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ:
ﺑﻪ ﺩﺭﻳﺎ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪ‌ﺷﺪ ﻭ ﻣﺎﻫﻲ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻠﻌﻴﺪ؛ ﺩﺭ ﺣﺎلی‌که ﺩﺭﻳﺎ ﺗﻮﻓﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺷﺐ، ﺗﺎﺭﻳﻚ ﻭ ﻫﺮﺍﺳﻨﺎﻙ ﻭ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻗﻄﻊ ﺍﻣﻴﺪ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻣﻨﺎﺟﺎﺕ
«ﻻﺍِﻟﻪَ ﺍِﻻّ ﺍَﻧْﺖَ ﺳُﺒْﺤَﺎﻧَﻚَ ﺍِﻧِّﻰ ﻛُﻨْﺖُ ﻣِﻦَ ﺍﻟﻈَّﺎﻟِﻤِﻴﻦَ» ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻭﺍﺳﻄﻪ‌ی ﻧﺠﺎﺕ ﺍﻭ ﮔﺮﺩﻳﺪ.
#سعید_نورسی
@islahweb

پژوهشگر پاوه‌ای برای نخستین بار موفّق به ترجمه‌ی تحت‌اللفظی قرآن کریم به زبان کردی شد

پاوه-پایگاه اطلاع‌رسانی اصلاح

عرفان زمرّدی، فرهنگی و محقّق پاوه‌ای پس از ٥سال تلاش بی‌وقفه موفّق شد، نخستین ترجمه‌ی تحت‌اللفظی قرآن کریم در زبان و ادبیات کردی را به اتمام برساند.
#اخبار_اصلاحوب #خبرهای_اصلاحوب #پاوە #ترجمه‌ی_کردی_قرآن #عرفان_زمردی
@ISLAHWEB

چگونگی اقامه‌ی نماز عید فطر در شرایط ویروس کرونا بر اساس فتوای شورای علمای کبار ازهر

ترجمه: مظهر نعمتی دزاوری

حکم و کیفیت نماز عید فطر در منزل، امری است که امروزه هر فرد مسلمانی خواهان شناخت و فراگیری آن به ویژه در شرایط استمرار اقدامات پیشگیرانه واحتیاطی مربوط به سلامت انسان جهت منع انتشار ویروس کرونا و جلوگیری از تجمّعات است؛ امّا این امر مانعی برای برگزاری جشن آمدن عید و سرور و شادی فرد نمازگزار با گزاردن نماز عید با همراهی افراد خانواده‌اش نیست.
#نماز_عید_فطر #کرونا #ازهر #فتوا
@ISLAHWEB

🎼 شعر زیبای سعدی در وصف پیامبر (صلّی الله علیه وسلّم) و
خلفای راشدین
حضرات ابوبکر، عمر، عثمان و علی (رضی الله عنهم)

🎤 با صدای دلنشین «سامی یوسف»
@islahweb

اَعُوْذ ُبِاللّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیْمِ

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ

يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ﴿٢٧﴾

ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً ﴿٢٨﴾

فَادْخُلِي فِي عِبَادِي ﴿٢٩﴾

وَادْخُلِي جَنَّتِي ﴿٣٠ فجر﴾

 ای انسانِ آسوده خاطر (که در پرتو یاد خدا و پرستش الله، آرامش به هم رسانده‌ای و هم اینک با کوله‌باری از اندوخته‌ی طاعات و عبادات، در اینجا آرمیده‌ای)! (۲۷)

به سوی پروردگارت بازگرد، در حالی که تو (از کرده‌ی خود در جهان و از نعمت آخرت یزدان) خوشنودی، و (خدا هم) از تو خوشنود (است). (۲۸)

به میان بندگانم درآی (و همراه شایستگان و از زمره‌ی بایستگان شو). (۲۹)

و به بهشت من داخل شو (و خوش باش!). (۳۰)

🥦🥦

سلام و درود بر شما زنده دلان

سحرگاه شنبه 3 خرداد، 29 رمضان المبارک، 23 ماه مه و آخر و عاقبت همه به خیر و نیکی

🎋🎋🎋

خدايا بر محمّد و آلش رحمت عنايت فرما، همان گونه که بر ابراهیم و آلش رحمت عنايت فرموده اى

الهی...

منم كه خطاها پشتم را گرانبار كرده،
و منم كه گناهان عمرم را به تباهى 
برده،
و منم كه از سر جهالت تو را نافرمانى كرده ‏ام
در صورتى كه تو شايسته اين نبودى ‏كه من چنين كنم.

الهی....
به امید رحمتت هستیم نه به هوای اعمال ناقص خود،
پس ببخش همه ی گناهان مان را.

🥬🥬🥬🥬

خداوندا طاعات و عبادات ناچیز و ناقص ما را قبول بفرما

 اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا أَللَّهُ بِأَنَّكَ الْوَاحِدُ الْأَحَدُ، الصَّمَدُ، الَّذِي لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ، وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ، أَنْ تَغْفِرَ لِي ذُنُوبِي، إِنَّكَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ

خدایا! ای یگانه ی یکتا! بی‌نیازی که نزاده است و زاده نشده است وکسی همتا وهمگون او نمی‌باشد از تو می‌خواهم که گناهانم را ببخشایی، بیگمان تو بسی بخشنده و مهربان هستی.

رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ

وَتُبْ عَلَيْنَا إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّ‌حِيمُ

آمین آمین آمین

"ان شاءالله با رعایت پروتکل‌های بهداشتی کرونا را شکست می‌دهیم "
@islahweb

من از تردید استقبال می‌کنم


عارفه مرادی ( دانشجو )
از : شهرستان ارومیه
@islahweb

مرزهای باریکتر از مو (۱۱/۲)

✍️مُعِد مردوخی - سنندج

آسمان، آسمان‌‌‌ها

در قرآن، ١٢٠ بار سماء و ١٩٠ مرتبه سماوات به کار رفته است که جمعاً، ٣١٠ می‌شود.

به برداشت نگارنده و با استناد به آیات مربوط، منطور از آسمان (سماء، سماوات)، فضاست. فضایی که در آن، اشیاء و پدیده‌‌‌های ریز و درشت فراوانی در قالب ذرات تا اجرام عظیم کهکشانی غیر قابل احصاء وجود دارد.

همان طور که عرض کردم، ما هر کجای زمین باشیم به عنوان ناظر زمینی، این فضا و مافیه را بالای سر خود حسّ می‌کنیم و این حسّی واقعی است نه اعتباری.
#اعجاز_قرآن #اعجاز_علمی
@islahweb

راشد غنوشی: لائیسیسم فرانسوی و سکولاریسم انگلیسی

✍️عدنان فلّاحی

غنوشی با گذری به تاریخ تأسیس ایالات متحده و نقل‌قولی از الکسی دوتوکْویل ـ که می‌گوید «قوی‌ترین حزب در امریکا، کلیساست چراکه نفوذ زیادی در جامعه‌ی امریکایی دارد»[1] ـ به تفاوت نقش دین در ایالات متحده و حدود و ثغور حضور آن در عرصه‌ی عمومی به نسبت کشورهای اروپایی خاصه فرانسه اشاره می‌کند. وی می‌گوید:
«طبقه‌ی نخبگان تونس، بیشتر از سکولاریسم فرانسوی متأثرند که سکولاریسمی مخصوص فرانسه است چراکه دست دین را [تماماً] از حوزه‌ی عمومی کوتاه کرده و دولت را [یگانه] پاسدار هویت [ملی] می‌داند... در اروپا درباره‌ی رابطه‌ی بین دین و دولت، مابین چهارچوب و میراث فرانسوی با میراث انگلوساکسونی اختلاف در کار است تا جایی‌که ملکه‌ی بریتانیا، جامع بین سلطه‌ی دنیوی و دینی است. جدایی تام و تمام بین دین و دولت در سنت فرانسوی، حاصل منازعاتی است که در فرانسه مابین دولت انقلابی و میراث کلیسای کاتولیک رخ داد. بنابراین ما حتی در اروپا هم با یک تجربه‌ی واحد از سکولاریسم مواجه نیستیم».
غنوشی سپس به تجربه‌ی حکمرانی پیامبر (ص) در مدینه می‌پردازد و می‌گوید: «دین، مأموریت ندارد که به ما روش‌های کشاورزی، صنعت و حتی روش‌های حکمرانی و چگونگی اداره‌ی دولت را بیاموزد چراکه تمام اینها از زمره‌ی فنون بوده و عقل می‌تواند از خلال تراکم تجارب، به کیفیت این فنون نائل شود».
غنوشی معتقد است جدایی بین دین و دولت به معنای کوتاه کردن دست دین از زندگانی (مانند مدل سکولاریسم فرانسوی) جایی در اسلام ندارد هرچند که تفکیک بین امر دینی و امر سیاسی را از بدیهیات تفکر اسلامی می‌داند:
«فقها بین نظام معاملات و نظام عبادات تفکیک قائل شده‌اند و نظام عبادات را محل تقیّد بی‌چون و چرا دانسته‌اند (مانند نماز و روزه. چرا باید پنج مرتبه نماز بخوانیم؟ چرا بعضی نمازها سه رکعت و بعضی چهار رکعت است؟) اینها مجال ثوابت و تقیّد است و عقل را راهی به آن نیست. عقل را راهی به حوزه‌های عقاید و عبادات و معدودی از مسائل نیست... اما حوزه‌ی معاملات محل جستجوی مصلحت است چراکه اسلام برای محقق کردن مصالح بندگان خدا آمده است».
غنوشی فقدان نظام کلیسایی در اسلام را یکی از جنبه‌های مهم تراث اسلامی می‌داند. غنوشی ضمن مخالفت با سکولاریسم مدل فرانسوی، نتیجه می‌گیرد:
«سکولاریسم، فلسفه‌ی الحادی نیست بلکه مجموعه‌ای از اجرائات و ترتیبات است که به سود تضمین آزادی باور و اندیشه اتخاذ می‌شوند».
وی بر این نکته تأکید می‌کند که بخش عظیمی از منازعات و جدل‌ها در جوامع اسلامی بر سر اسلام و سکولاریسم، ناشی از ابهام مفاهیم است. غنوشی با الهام‌گیری از تفکیکی که دکتر عبدالوهاب المِسّیری ـ پژوهشگر و صهیونیسم‌شناس مصری ـ مابین «سکولاریسم جزیی» و «سکولاریسم فراگیر» قائل می‌شود، سکولاریسم فراگیر را مختص سنت فرانسوی و نمونه‌ای خاص قلمداد می‌کند و بر مفاد سکولاریسم جزیی ـ به مثابه ضامن آزادی‌های عقیدتی در جامعه ـ گردن می‌نهد. غنوشی معتقد است نظیر همان ابهام بر سر مفاد سکولاریسم، در مورد اسلام نیز وجود دارد. او در انتهای سخنرانی‌اش می‌گوید:
«کسانی معتقدند که اگر آزادی‌های مردم مصادره شود و نماز و روزه و حجاب را به زور تحمیل کنیم، اسلام به نصرت خواهد رسید در حالی‌که چنین چیزی به مثابه ناکامی اسلام است و نه پیروزی آن، زیرا اجبار مردم به دین، چیزی جز منافقین را بازتولید نمی‌کند و خداوند بزرگ‌ترین جرم را نفاق دانسته است... ما باید اصل شهروندی را بپذیریم و اینکه کشور، مُلک فلان و بهمان یا این حزب و آن حزب نیست بلکه ملک همه‌ی شهروندانش ـ فارغ از اعتقادات یا نژاد یا جنسیت آنها ـ است. اسلام به همه این حق را داده که شهروند کشور باشند و از حقوقی برابر بهره ببرند: یعنی در چهارچوب احترام به همدیگر، باورهای خود را داشته باشند و مطابق با قانونی عمل کنند که خودشان از طریق نمایندگانشان در پارلمان، وضع کرده‌اند»[2].
ــــــــــــــــــــ
ارجاعات:
[1]. جان رالز فیلسوف سیاسی برجسته‌ی معاصر نیز می‌نویسد: «ایمان دینی، جنبه‌ی مهمی از فرهنگ امریکایی و یکی از واقعیات حیات سیاسی این فرهنگ است». نک:
- John Rawls, Collected Papers, p.616, Harvard University Press
[2]. متن پیاده شده‌ی این سخنرانی با عنوان «الدين و الدولة في الأصول الإسلامية و الأجتهاد المعاصر» را می‌توان در قسمت عربی سایت رسمی غنوشی مشاهده کرد.
#راشد_غنوشی
t.me/islahweb