📚 واژه‌پرداز وُرد 📚

#پاسخی_که_به_یک_پرسنده_دادم
✍ سید امیرِ سبحانی
۷ آبانِ ۱۴۰۳

جمله‌ای از ارنست همینگوی در جامعۀ «ویرایش و درست‌نویسی» و «نویسندگی»، زبانزد است و به‌نوعی اکثرِ مدرس‌ها همواره به ویرایش‌آموزها می‌گویند و آویزۀ گوشِ نویسنده‌ها و نوویراستارها و کهنه‌ویراستارها شده‌است: «مست بنویس، هشیار ویرایش کن.»

به‌وقتِ نوشتن، به‌هیچ‌وجه به درستی و نادرستیِ جمله‌هایتان فکر نکنید و اجازه بدهید فرایندِ «برون‌ریزیِ ذهنی» بی هیچ وقفه‌ای تمام شود. پس‌ازآن فرایندِ «ویرایش» است:
◾بررسیِ «سلامتِ زبانِ متن»؛ مثلاً در متنِ رسمی نمی‌نویسیم «غذایتان را کوفت کنید»، بلکه می‌نویسیم «غذایتان را میل کنید». اگر خلافِ آن عمل کنیم، جمله‌مان نشان‌دار خواهد بود و تناسبِ «بافت» و «مخاطب» را تخریب کرده‌ایم.
◾بررسیِ «ارتباطِ منطقیِ گزاره‌ها» و «منطقِ چینشِ پاراگراف‌ها»؛ مثلاً «پاراگرافِ مقدمه» قاعدتاً و منطقاً پیش از «پاراگرافِ نتیجه» باید بیاید. اگر آن‌دو در محلِ شایستۀ خود ننشسته بودند، جابه‌جایشان می‌کنیم.
◾بررسیِ «صورتِ متن»؛ شاملِ «املایِ واژه‌ها» یا «رسم‌الخط»، و «نشانه‌گذاری» است. مثلاً اگر ببینیم که «طوفان» را به‌صورتِ «توفان» و «مؤدب» را «مودب» نوشته‌اند، باید بر «توفان» و «مودب» قلم بگیریم. اگر ببینیم «فراشباشی» نوشته‌اند، بهتر است که به «فراش‌باشی» تغییرش بدهیم.
◾بررسیِ «استنادی»؛ براساسِ «منابعِ معتبر»، سلامتِ «سند»ها و «نقلِ‌قول»ها و «ارجاع»ها را بررسی می‌کنیم. این نوع ویرایش را غالباً در «متن‌هایِ علمی‌آموزشی» انجام می‌دهیم.
◾و دیگر ویرایش‌ها که نوشتنشان سببِ درازگویی است.

پس از آنکه با اصولِ پاکیزه‌نویسی آشنا شدید، بیشتر متوجهِ قضیه خواهید شد که همین پیامتان را چرا ویرایش کرده‌ام. در پایان، پی‌دی‌افِ دستورِ خطِ فرهنگستانِ زبان و ادبِ فارسی را به اشتراک می‌گذارم؛ رایگان است. بارگیری (دانلود) کنید و چشم‌رنجه بفرمایید و یک‌هفته‌ای، دوهفته‌ای، سه‌هفته‌ای یا تا هر زمانی که در توانتان است بادقت مطالعه کنید و نکته بردارید و شکیل‌نویسی را بیاموزید. اگر پرسشی هم داشتید، که قطعاً خواهید داشت، در گروه مطرح کنید و اعضا پاسخ می‌دهند و یاری خواهند رساند. نقل به مضمون می‌کنم از جنابِ قربان‌زاده که به تعدادِ هر ایرانی‌ای متخصصِ رسم‌الخط داریم و هنر کنیم خطِ فعلیِ فارسی را حفظ کنیم. بحث دربارۀ رسم‌الخط ته ندارد. رسم‌الخطِ فرهنگستانِ زبان و ادبِ فارسی، که آخرین ویرایشش در تابستانِ ۱۴۰۱ منتشر شد، شنیده‌ام از استادان که به‌مراتب بهتر شده‌است، اما همچنان کمبودهایِ جزئی‌ای دارد و امید است که در آینده‌ای نه‌چندان دور، دربارۀ آن‌ها هم بازنگری کنند؛ گرچه می‌دانیم که نقدها به دبیرۀ فارسی همچنان به قوّتِ خود باقی خواهد ماند. همین‌که چهرۀ نوشته‌تان مرتب و یکدست باشد، از نقدهایِ صوری خواهید رهید. به «زبانِ نوشته‌تان» رسیدگی کنید؛ این از هرچه دیگر مهم‌تر است و نیز بر «نحو» تمرکز کنید.

پس از آنکه دستورِ خطِ فرهنگستان را مطالعه کردید، به احتمالِ قریب‌به‌یقین، بخواهید در یک دورۀ ویرایش شرکت کنید. شرکت در دوره‌ها دیدتان به «هرچه صحیح‌تر نوشتن» را گسترده می‌کند که تصمیمی عالی خواهد بود.

جملۀ خودتان: «سلام. ببخشید نمیدونم معنی بی نشان چیه. به این گروه امروز اومدم. ویرایش یعنی چی 🙏»
ویراسته‌اش: سلام. ببخشید! نمی‌دونم معنیِ «بی‌نشان» چیه! امروز اومدم به این گروه. «ویرایش» یعنی چی؟!

تخته‌کلیدِ «جی‌بورد» و کار با آن:
◾https://t.me/vajnevesht/1168
◾https://t.me/vajnevesht/1173
◾https://t.me/vajnevesht/1175?single
◾https://t.me/vajnevesht/1176
‌

865 views11:43