🌬🌧 @AdabSar
مردم هیچ سرزمینی به اندازه‌ی ایرانیان آب را گرامی نمی‌داشتند.
#هرودوت
⚔افسانه‌ی نبرد ایزد تیشتر با دیو اَپوش⚔
🌧 در ایران باستان ایزد تیر یا تیشتر/تیشتریَه ایزدِ همه‌ی آب‌ها، باران و باروری بود و چهارمین ماه سال برای او نام‌گذاری شد. داستان جنگ او با دیو خشکسالی یا دیو اپوش/اپوشَه خواندنی است. افسانه‌ای که شاید چیستی سیزده‌بدر را بیشتر بر ما بنمایاند.
بر پایه‌ی افسانه‌های باستانی و زرتشتی ایزد تیر در سی روز ماه سه دیسه‌ی(شکل) گوناگون داشت. در ده روز نخست مردی پانزده ساله می‌شد. پانزده سالگی زمانی آرمانی نزد ایرانیان بود. در ده روز دوم او گاوی نر بود و در دهه‌ی پایانی اسبی سپید می‌شد و در هر سه جایگاه باران می‌آفرید. در نبیگ(کتاب) پهلوی «بُندَهِش» تیشتر پدیدآورنده‌ی نخستین باران، دریا و دریاچه است.
در باور زرتشتیان باستان ایزدِ تیر چکه‌های باران را ساخت و ایزدِ باد آن‌ها را به یک سو برد تا دریای گیهانی(کاسپین) در کنار کوه البرز ساخته شود.
⚡️ داستان نبرد بارندگی و خشکسالی این است که دیو اپوش با هر ترفندی می‌کوشید از بارندگی جلوگیری کند ولی تیشتر به یاری ایزدِ باد آب‌ها را از زمین به آسمان فرستاد و پس از ده شبانه‌روز خود را همچون مرد جوان بلندبالایی درآورد که توان پرواز داشت و در آسمان‌ها جای گرفت و توانست از ابرها به سوی زمین باران بفرستد.
اين باران همچون همیشه نبود، هر چکه‌ی آن به بزرگی يک مرد تنومند بود.
پس از چنين بارشی آب زمين را فرا گرفت و جانوران موتَک(موذی) را از ميان برد. اگر شماری از آن‌ها جان به‌در بردند خود را پنهان کردند.
🌬 يک بار ديگر ايزدِ باد دست به‌کار شد و آب‌ها را به کرانه‌های زمين برد و يک دریای افسانه‌ای به نام دريای فراخکرد ساخت. همين که دیو خشکسالی دریافت که تیشتر و یارانش چه کرده‌اند تيشتر اين‌بار خود را به سان گاوی زرين‌شاخ درآورد و ده شبانه‌روز ديگر در آسمان پرواز کرد و همچنان از ابرها باران باراند.
در دهه‌ی سوم نیز همچون اسبی سپید و زيبا درآمد و این کار را دنبال کرد. در اين زمان که به سان اسب بود به دريای فراخکرد رفت تا آنجا را از زهر جانوران زيان‌بخش پاکيزه کند. ولی ديو اپوش دست او را خوانده و او نيز خود را همچون اسبی درآورده بود که يال و گوش نداشت و سياه و ترسناک بود. در اينجا بود که نبردی رو در رو ميان آن‌ها درگرفت.
💫 در آغاز اين جنگ ديو اپوش نيرومندتر از تيشتر جنگید و پيروز شد. او توانست ايزد تيشتر را هزار گام از دريای فراخکرد دور و جهان را چندی دچار خشکی و تشنگی کند. تيشتر آزرده و شکست‌خورده به پيشگاه خداوند رفت و گفت که ناتوانی‌اش برای این است که مردم نیایش شايسته‌ای برای او بجا نیاورده‌اند. خداوند به او نیرویی داد برابر ده مرد جوان، ده کوه و ده رود. در برخی نوشتارها ده اسب، ده گاو نر و دهشتر نیز نوشته‌اند.
با اين پشتوانه تیشتر در نبرد دوم پيروز شد و ديو خشکسالی را هزار گام دور کرد و باز هم با یاری ايزدِ باد ابرها را به هر سوی آسمان راند تا همه‌جا را سرشار از باران کند.
⚡️ در اين داستان همان‌گونه که تيشتر همکارانی داشت دیو خشکسالی نيز از دیوهای دیگر مانند دیو آذرخش(رعد و برق) یاری گرفته بود زيرا در نبرد دوم هنگامی که ايزدِ تيشتر گرز خود را بر آتشی که در ابرها نهفته بود کوبید آتش زبانه کشید و یکی از یاوران دیو خشکسالی از ترس خروشی برآورد و نابود شد، همين رویداد باران را فراوان‌تر کرد. تيشتر کم‌کم توانست بر خشکسالی چیره شود و ده شبانه‌روز برای زمین باران بفرستد.
زهری که از جانوران موتَک بر روی زمین مانده بود همراه با این آب‌ها به دریاها رفت و مایه‌ی شوری و تلخی آب دریاها شد. ولی آب‌های پاکیزه به کشتزارها و چراگاه‌ها راه يافت و مایه‌ی سرسبزی و تازگی شد.
🌧 اين رویداد فرخنده در سيزدهمین روز ماه، در يک زمان افسانه‌ای رخ داد و برای مردمی که از خشکسالی بیم داشتند روز باران فرخنده بود. به‌ويژه اگر اين روز از پی نوروز و در آغاز بهار از راه می‌رسید. پس باید برای دیدن زیبایی بهار از خانه‌ها بيرون می‌آمدند و با جشن و شادی برای داشتن سالی پر باران نيايش می‌کردند.
با این کار دلخوری ایزد تیشتر از میان می‌رفت تا او به یاری کشت و کارشان بیاید. آن‌ها سبزه‌ها را به آب روان می‌سپردند تا به تیشتر بگویند که سرسبزی زمین در گرو آب و باران است و با اين کار نمادين از او می‌خواستند بارش را از آن‌ها دريغ نکند.
تیشتر به اندازه‌ای ارزشمند بود که نام او را بر درخشان‌ترین ستاره‌ی آسمان و گل سرسبد ستاره‌های خرس بزرگ گذاشته بودند.
_________
📚 ۱- جشن‌ها و آیین‌های ایرانی با تکیه بر استوره و مردم‌شناسی #حسام_الدین_مهدوی
۲- جشن‌ها و آیین‌های شادمانی در ایران #ابوالقاسم_آخته
۳- شناخت اساتیر ایران #جان_هینلز برگردان «باجلان فرخی»
goo.gl/vqiuhw
#جشن_های_ایرانی #سیزده_بدر #نوروز
🌬🌧 @AdabSar
مردم هیچ سرزمینی به اندازه‌ی ایرانیان آب را گرامی نمی‌داشتند.
#هرودوت
⚔افسانه‌ی نبرد ایزد تیشتر با دیو اَپوش⚔
🌧 در ایران باستان ایزد تیر یا تیشتر/تیشتریَه ایزدِ همه‌ی آب‌ها، باران و باروری بود و چهارمین ماه سال برای او نام‌گذاری شد. داستان جنگ او با دیو خشکسالی یا دیو اپوش/اپوشَه خواندنی است. افسانه‌ای که شاید چیستی سیزده‌بدر را بیشتر بر ما بنمایاند.
بر پایه‌ی افسانه‌های باستانی و زرتشتی ایزد تیر در سی روز ماه سه دیسه‌ی(شکل) گوناگون داشت. در ده روز نخست مردی پانزده ساله می‌شد. پانزده سالگی زمانی آرمانی نزد ایرانیان بود. در ده روز دوم او گاوی نر بود و در دهه‌ی پایانی اسبی سپید می‌شد و در هر سه جایگاه باران می‌آفرید. در نبیگ(کتاب) پهلوی «بُندَهِش» تیشتر پدیدآورنده‌ی نخستین باران، دریا و دریاچه است.
در باور زرتشتیان باستان ایزدِ تیر چکه‌های باران را ساخت و ایزدِ باد آن‌ها را به یک سو برد تا دریای گیهانی(کاسپین) در کنار کوه البرز ساخته شود.
⚡️ داستان نبرد بارندگی و خشکسالی این است که دیو اپوش با هر ترفندی می‌کوشید از بارندگی جلوگیری کند ولی تیشتر به یاری ایزدِ باد آب‌ها را از زمین به آسمان فرستاد و پس از ده شبانه‌روز خود را همچون مرد جوان بلندبالایی درآورد که توان پرواز داشت و در آسمان‌ها جای گرفت و توانست از ابرها به سوی زمین باران بفرستد.
اين باران همچون همیشه نبود، هر چکه‌ی آن به بزرگی يک مرد تنومند بود.
پس از چنين بارشی آب زمين را فرا گرفت و جانوران موتَک(موذی) را از ميان برد. اگر شماری از آن‌ها جان به‌در بردند خود را پنهان کردند.
🌬 يک بار ديگر ايزدِ باد دست به‌کار شد و آب‌ها را به کرانه‌های زمين برد و يک دریای افسانه‌ای به نام دريای فراخکرد ساخت. همين که دیو خشکسالی دریافت که تیشتر و یارانش چه کرده‌اند تيشتر اين‌بار خود را به سان گاوی زرين‌شاخ درآورد و ده شبانه‌روز ديگر در آسمان پرواز کرد و همچنان از ابرها باران باراند.
در دهه‌ی سوم نیز همچون اسبی سپید و زيبا درآمد و این کار را دنبال کرد. در اين زمان که به سان اسب بود به دريای فراخکرد رفت تا آنجا را از زهر جانوران زيان‌بخش پاکيزه کند. ولی ديو اپوش دست او را خوانده و او نيز خود را همچون اسبی درآورده بود که يال و گوش نداشت و سياه و ترسناک بود. در اينجا بود که نبردی رو در رو ميان آن‌ها درگرفت.
💫 در آغاز اين جنگ ديو اپوش نيرومندتر از تيشتر جنگید و پيروز شد. او توانست ايزد تيشتر را هزار گام از دريای فراخکرد دور و جهان را چندی دچار خشکی و تشنگی کند. تيشتر آزرده و شکست‌خورده به پيشگاه خداوند رفت و گفت که ناتوانی‌اش برای این است که مردم نیایش شايسته‌ای برای او بجا نیاورده‌اند. خداوند به او نیرویی داد برابر ده مرد جوان، ده کوه و ده رود. در برخی نوشتارها ده اسب، ده گاو نر و دهشتر نیز نوشته‌اند.
با اين پشتوانه تیشتر در نبرد دوم پيروز شد و ديو خشکسالی را هزار گام دور کرد و باز هم با یاری ايزدِ باد ابرها را به هر سوی آسمان راند تا همه‌جا را سرشار از باران کند.
⚡️ در اين داستان همان‌گونه که تيشتر همکارانی داشت دیو خشکسالی نيز از دیوهای دیگر مانند دیو آذرخش(رعد و برق) یاری گرفته بود زيرا در نبرد دوم هنگامی که ايزدِ تيشتر گرز خود را بر آتشی که در ابرها نهفته بود کوبید آتش زبانه کشید و یکی از یاوران دیو خشکسالی از ترس خروشی برآورد و نابود شد، همين رویداد باران را فراوان‌تر کرد. تيشتر کم‌کم توانست بر خشکسالی چیره شود و ده شبانه‌روز برای زمین باران بفرستد.
زهری که از جانوران موتَک بر روی زمین مانده بود همراه با این آب‌ها به دریاها رفت و مایه‌ی شوری و تلخی آب دریاها شد. ولی آب‌های پاکیزه به کشتزارها و چراگاه‌ها راه يافت و مایه‌ی سرسبزی و تازگی شد.
🌧 اين رویداد فرخنده در سيزدهمین روز ماه، در يک زمان افسانه‌ای رخ داد و برای مردمی که از خشکسالی بیم داشتند روز باران فرخنده بود. به‌ويژه اگر اين روز از پی نوروز و در آغاز بهار از راه می‌رسید. پس باید برای دیدن زیبایی بهار از خانه‌ها بيرون می‌آمدند و با جشن و شادی برای داشتن سالی پر باران نيايش می‌کردند.
با این کار دلخوری ایزد تیشتر از میان می‌رفت تا او به یاری کشت و کارشان بیاید. آن‌ها سبزه‌ها را به آب روان می‌سپردند تا به تیشتر بگویند که سرسبزی زمین در گرو آب و باران است و با اين کار نمادين از او می‌خواستند بارش را از آن‌ها دريغ نکند.
تیشتر به اندازه‌ای ارزشمند بود که نام او را بر درخشان‌ترین ستاره‌ی آسمان و گل سرسبد ستاره‌های خرس بزرگ گذاشته بودند.
_________
📚 ۱- جشن‌ها و آیین‌های ایرانی با تکیه بر استوره و مردم‌شناسی #حسام_الدین_مهدوی
۲- جشن‌ها و آیین‌های شادمانی در ایران #ابوالقاسم_آخته
۳- شناخت اساتیر ایران #جان_هینلز برگردان «باجلان فرخی»
goo.gl/vqiuhw
#جشن_های_ایرانی #سیزده_بدر #نوروز
🌬🌧 @AdabSar
🌱🌧 @AdabSar
🌻 آشنایی با جشن‌های ایرانی
جشن اردیبهشتگان
🌻 "جشن اردیبهشتگان" یا "گلستانْ‌‌جشن" دومین جشن باستانی اردیبهشت‌ماه بود که در اردیبهشت‌روز برابر با سوم این ماه در ایران باستان برگزار می‌شد. اردیبهشتگان یکی از جشن‌های آتش* در ایران بود.
اَردیبهشت از واژه‌ی اوستایی "اَشاوَهیشتا" گرفته شده و به چم(معنی) پاکی است.
☀️ آنچه اهورامزدا با اندیشه‌ی نیک(امشاسپند بهمن یا وهومنه) آفریده با امشاسپند راستی(اردیبهشت) دنبال می‌شود و راستی دومین ویژگی از ویژگی‌های نیک هفتگانه* و در راستای اندیشه، گفتار و کردار نیک است. از این‌رو اردیبهشتگان جشن نیک‌منشی(اخلاق) نیز شمرده می‌شد.
🌷 ماه اردیبهشت اوگ(اوج) شکوه و زیبایی بهار است و در این هنگام از سال در ستایش زیبایی‌های بهار جشنی به نام اردیبهشتگان برگزار می‌شود. از این‌رو اردیبهشتگان جشنی در پیوند با پاسداشت زیست‌بوم(محیط زیست) در ایران است. اکنون نیز در این ماه در کشورهای فراوانی جشن گل و سرسبزی برگزار می‌شود.
🔥 اردیبهشت در مانَک(معنی) ستایشگر راستی و پاکی در برابر ناراستی می‌ایستد و نماینده‌ی راستی، این رَستَک(قانون) ایزدی در جهان است. این جشن دارای انگاره‌ی ماتکیک(مادی) آتش است و آتش فروغی خداداده است که به زندگی گرما و روشنی می‌بخشد و در پرتو آن می‌توان راست و دروغ را بازشناخت. بر پایه‌ی باورهای کهن امشاسپند اردیبهشت بیماری‌ها را نیز از میان می‌برد و نگهبان گیاهان روی زمین بود.
🏳 ایرانیان باستان در این روز پوشاک سپید که نشانه‌ی پاکی‌ست بر تن می‌کردند و به نیایش اهورامزدا می‌پرداختند. این روز روزِ دیدار و ارج‌دانی پادشاه از هنرمندان، ادب‌وران، دانشمندان و دیگر بزرگان اندیشه بود.
🌸 گل "مرزنگوش" نماد جشن اردیبهشتگان است. گل و گیاه در فرهنگ ما جایگاه ویژه‌ای دارد و برای هر یک از ماه‌های سال گلی ویژه است. هر یک از گل‌ها نماد یکی از ویژگی‌های برجسته همچون آزادگی، راستی، اندیشه‌ی نیک، بردباری، فروتنی، مهرورزی، خویشتن‌داری، پایداری و... است. ابوریحان بیرونی نوشته است که مرزنگوش در زمان انوشیروان ساسانی از روم به ایران آمد و برای همانندی برگ‌هایش به گوش موش، انوشیروان آن را مرزنگوش نامید. به نوشته‌ی ابوریحان، "ارجانی" پزشک زرتشتی این گل را برای گوش‌درد و سردرد سودمند می‌دانست.
فَرتور(عکس) این گل به پیام پیوست شده است.
🌺 "ابوریحان بیرونی" در "آثار الباقیه" درباره‌ی اردیبهشتگان نوشته است:
«اردیبهشت ماه روز سوم آن اردیبهشت است و آن عیدی است که اردیبهشتگان نام دارد برای آنکه هر دو نام با هم متفق شده‌اند و معنای این نام آن است(راستی بهتر است) و برخی گفته‌اند که انتهای خیر است و اردیبهشت ملک آتش و نور است و این دو با او مناسبت دارد و خداوند او را به این کار موکل کرده که نیز علل و امراض را به یاری ادویه و اغذیه ازاله کند و صدق را از کذب ظاهر کند و محق را از مبطل به سوگندهایی که گفته‌اند و در اوست مبین است تمیز دهد.»
✍ #پریسا_امام_وردی
goo.gl/yaejJm
__________
📝 پی‌نوشت*
۱- در میان جشن‌های پرشمار ایران، جشن‌های اردیبهشتگان، شهریورگان، آذرگان، سده و چهارشنبه‌سوری، جشن‌های آتش بودند.
۲- نیک‌های هفتگانه: روان نیکوکار(اورمزد یا اهورامزدا)، اندیشه‌ی نیک(بهمن)، راستی(اردیبهشت)، شهریار دادگر(شهریور)، سپندارمذ(پاکی و یکرنگی)، آرَستگی(خرداد) و بی‌مرگی(امرداد)
آرستگی= کمال
__________
📚 برگرفته از:
۱- گل مرزنگوش، نماد اَردیبهشت و جشن اَردیبهشت‌گان #شاهین_سپنتا
۲- گاهشماری و جشن‌های ملی ایرانیان #ذبیح_الله_صفا
۳- جشن‌ها و آیین‌های شادمانی در ایران #ابوالقاسم_آخته
۴- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
#جشن_های_ایرانی #اردیبهشتگان
🌾☀️ @AdabSar
🌻 آشنایی با جشن‌های ایرانی
جشن اردیبهشتگان
🌻 "جشن اردیبهشتگان" یا "گلستانْ‌‌جشن" دومین جشن باستانی اردیبهشت‌ماه بود که در اردیبهشت‌روز برابر با سوم این ماه در ایران باستان برگزار می‌شد. اردیبهشتگان یکی از جشن‌های آتش* در ایران بود.
اَردیبهشت از واژه‌ی اوستایی "اَشاوَهیشتا" گرفته شده و به چم(معنی) پاکی است.
☀️ آنچه اهورامزدا با اندیشه‌ی نیک(امشاسپند بهمن یا وهومنه) آفریده با امشاسپند راستی(اردیبهشت) دنبال می‌شود و راستی دومین ویژگی از ویژگی‌های نیک هفتگانه* و در راستای اندیشه، گفتار و کردار نیک است. از این‌رو اردیبهشتگان جشن نیک‌منشی(اخلاق) نیز شمرده می‌شد.
🌷 ماه اردیبهشت اوگ(اوج) شکوه و زیبایی بهار است و در این هنگام از سال در ستایش زیبایی‌های بهار جشنی به نام اردیبهشتگان برگزار می‌شود. از این‌رو اردیبهشتگان جشنی در پیوند با پاسداشت زیست‌بوم(محیط زیست) در ایران است. اکنون نیز در این ماه در کشورهای فراوانی جشن گل و سرسبزی برگزار می‌شود.
🔥 اردیبهشت در مانَک(معنی) ستایشگر راستی و پاکی در برابر ناراستی می‌ایستد و نماینده‌ی راستی، این رَستَک(قانون) ایزدی در جهان است. این جشن دارای انگاره‌ی ماتکیک(مادی) آتش است و آتش فروغی خداداده است که به زندگی گرما و روشنی می‌بخشد و در پرتو آن می‌توان راست و دروغ را بازشناخت. بر پایه‌ی باورهای کهن امشاسپند اردیبهشت بیماری‌ها را نیز از میان می‌برد و نگهبان گیاهان روی زمین بود.
🏳 ایرانیان باستان در این روز پوشاک سپید که نشانه‌ی پاکی‌ست بر تن می‌کردند و به نیایش اهورامزدا می‌پرداختند. این روز روزِ دیدار و ارج‌دانی پادشاه از هنرمندان، ادب‌وران، دانشمندان و دیگر بزرگان اندیشه بود.
🌸 گل "مرزنگوش" نماد جشن اردیبهشتگان است. گل و گیاه در فرهنگ ما جایگاه ویژه‌ای دارد و برای هر یک از ماه‌های سال گلی ویژه است. هر یک از گل‌ها نماد یکی از ویژگی‌های برجسته همچون آزادگی، راستی، اندیشه‌ی نیک، بردباری، فروتنی، مهرورزی، خویشتن‌داری، پایداری و... است. ابوریحان بیرونی نوشته است که مرزنگوش در زمان انوشیروان ساسانی از روم به ایران آمد و برای همانندی برگ‌هایش به گوش موش، انوشیروان آن را مرزنگوش نامید. به نوشته‌ی ابوریحان، "ارجانی" پزشک زرتشتی این گل را برای گوش‌درد و سردرد سودمند می‌دانست.
فَرتور(عکس) این گل به پیام پیوست شده است.
🌺 "ابوریحان بیرونی" در "آثار الباقیه" درباره‌ی اردیبهشتگان نوشته است:
«اردیبهشت ماه روز سوم آن اردیبهشت است و آن عیدی است که اردیبهشتگان نام دارد برای آنکه هر دو نام با هم متفق شده‌اند و معنای این نام آن است(راستی بهتر است) و برخی گفته‌اند که انتهای خیر است و اردیبهشت ملک آتش و نور است و این دو با او مناسبت دارد و خداوند او را به این کار موکل کرده که نیز علل و امراض را به یاری ادویه و اغذیه ازاله کند و صدق را از کذب ظاهر کند و محق را از مبطل به سوگندهایی که گفته‌اند و در اوست مبین است تمیز دهد.»
✍ #پریسا_امام_وردی
goo.gl/yaejJm
__________
📝 پی‌نوشت*
۱- در میان جشن‌های پرشمار ایران، جشن‌های اردیبهشتگان، شهریورگان، آذرگان، سده و چهارشنبه‌سوری، جشن‌های آتش بودند.
۲- نیک‌های هفتگانه: روان نیکوکار(اورمزد یا اهورامزدا)، اندیشه‌ی نیک(بهمن)، راستی(اردیبهشت)، شهریار دادگر(شهریور)، سپندارمذ(پاکی و یکرنگی)، آرَستگی(خرداد) و بی‌مرگی(امرداد)
آرستگی= کمال
__________
📚 برگرفته از:
۱- گل مرزنگوش، نماد اَردیبهشت و جشن اَردیبهشت‌گان #شاهین_سپنتا
۲- گاهشماری و جشن‌های ملی ایرانیان #ذبیح_الله_صفا
۳- جشن‌ها و آیین‌های شادمانی در ایران #ابوالقاسم_آخته
۴- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
#جشن_های_ایرانی #اردیبهشتگان
🌾☀️ @AdabSar