🌧🌂 @AdabSar

آشنایی با جشن‌های ایرانی
جشن آبانگان
بخش سوم و پایانی: آیین‌های آبانگان

☔️ واژه‌ی «آبان» نماد آب‌های پاک و به چم (معنی) آب‌های پاک و هنگام آب و باران و برگرفته از آپَه یا اَپَه در پارسی باستان و آپ در پارسی پهلوی است. این آخشیج (عنصر) همراه آخشیج‌های آتش، خاک و هوا پایه‌های چهارگانه زندگی بوده و مردم آن‌ها را می‌ستودند. آلوده کردن‌شان هم گناه بزرگی بود. هریک از چهار آخشیج ایزدبانو یا ایزدی داشتند که با پیدایش کیش زرتشتی امشاسپند یا فرشته نامیده شدند.

🌧 هرودت نوشته است که ایرانیان درهیچ رودی پیشاب(ادرار) نمی‌کنند، آب دهان و بینی نمی‌اندازند و دست‌هایشان را در آن نمی‌شویند. آن‌ها شستن دست و تن را در آب روان نمی‌پذیرند و آن را آلوده نمی‌کنند. زیرا به رودخانه و آب ارج می‌نهند. استرابون نیز نوشته ایرانیان تن خود را در چارچوبی به نام آبزن می‌شویند تا آب بیهوده از دست نرود. آن‌ها در آب روان مردار و هرچه ناپاک است، نمی‌اندازند!

💧 ایرانیان در جشن آبانگان جامه‌ی سپید می‌پوشیدند و در کنار رودها و دریاها نیایش می‌کردند و سپس به پایکوبی می‌پرداختند. پس از پیدایش کیش زرتشتی، خواندن سروده‌ی «آبان‌یشت» یا «آپ‌زور/آب‌زور» به آیین‌های این جشن افزوده شد. ساخت و نوسازی کاریز (قنات)، آب‌انبار، جوی، سرچشمه، چاه، آب‌بند و پل از آیین‌های دیگر نگهداشت و بهره‌برداری بهینه از آب بود. یک نمونه از این کوشش ساخت پالایشگر آب زیگورات چغازنبیل است.

☂ گفته می‌شود اگر در روز جشن آبانگان باران می‌بارید، مردان آب‌تنی می‌کردند و اگر نمی‌بارید، زنان تن به آب می‌سپردند.
مردم ایران به بهانه‌های گوناگون بر پاسداشت زیست‌‌بوم گواهی می‌دادند؛ ارزش و جایگاه آب، این پیشکش بی‌مانند هستی را می‌دانستند؛ سرسبزی، زندگی، پاره‌های پرهام (عناصر طبیعت) و پیشکش‌های گیتی را می‌ستودند و برای بالندگی خاک ایران می‌کوشیدند و نام‌های فراوانی که برگرفته از سرسبزی و آبادنی زمین بود، برای فرزندان خود برمی‌گزیدند. چنانچه یکی از ویژگی‌های سه‌گانه‌ی رنگ، بو و مزه‌ی آب دگرگون می‌شد، از آن برای آشامیدن و شست‌وشو بهره نمی‌بردند.

🍂 «جشن انار» یا «انارچینی» که در روزهای آبان در بخش تارم و روستاهای انبوده‎ و رودبار الموت کاسپین(قزوین) برگزار می‌شود، ریشه در جشن آبانگان دارد. جشن انار همراه با شادی، پایکوبی و نواختن ساز و سرنا است. در گذشته چیدن انار پیش از آغاز جشن ناپسند شمرده می‌شد. انار، نشانه‌ی آناهیتا ایزدبانوی آب و باروری است.

🌧 اکنون پیشنهاد چند تن از کنشگران زیست‌بوم(محیط زیست) این است که روز جشن #آبانگان روز میهنی پاسداشت آب نام‌گذاری شود تا در کشور ما که همواره با کمبود آب روبرو است، به بهره‌برداری درست و ارجمندانه از آب که ریشه در گذشته‌ی دور ما دارد، نگاه ویژه‌ای شود. شاید که بتوان دوباره بخش‌هایی از فرهنگ والای ایرانی را بازسازی کرد.
آبان ‌روز است و ماه آبان
خرّم گردان به آب رَز، جان
مسعود سعد سلمان

🎞 فرتور(عکس): نگاره‌ای نمادین از آناهیتا و جشن آبانگان
goo.gl/Fc44PQ

✍ #پریسا_امام_وردیلو
____________
📚 برگرفته از:
۱- آثارالباقیه #ابوریحان_بیرونی
۲- هفته‌نامه امرداد
۳- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
۴- اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته‌های پهلوی #رحیم_عفیفی
۵- راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی ملی ایران باستان #رضا_مرادی_غیاث_آبادی
۶- جشن‌ها و آیین‌های ایرانی #منصوره_میرفتاح
۷- #جشن_آبانگان روز ملی پاسداشت آب #شاهین_سپنتا

🌂 @AdabSar

🍂🔥 @AdabSar 🍁

🔥🍂 آشنایی با جشن‌های ایرانی
🔥🍁 جشن آذرگان

این آتش گرم و روشن و پاک
وین بال گشوده سوی افلاک
گه اوج گرفت و گاه بنشست
بنشست ولی نرفت از دست!
#توران_شهریاری


🔥🍂 «جشن آذرگان»، یکی از جشن‌های آتش در ایران، در آذر روز از آذرماه یا نهم آذر در ایران باستان برگزار می‌شد. «آذر» به چمار(معنی) آتش است و در ایران باستان، ایزد آذر، ایزد نگهبان همه‌ی آتش‌ها و جانشین خورشید بر روی زمین بود. جشن آذرگان از جشن‌های بزرگ و گروهی ایران بود و همچون نوروز و مهرگان گرامی شمرده می‌شد. آتش، یکی از چهار آخشیج(عنصر) پاک و برتر از آب، خاک و باد بود.

🔥🍂 «ابوریحان بیرونی» در «آثارالباقیه» نوشته است که «زرتشت» این روز را روز هم‌اندیشی گروهی برای کارهای جهان و نیایش گروهی در آتشکده‌ها دانسته است.

🔥🍂 ایرانیان در این روز همچون دیگر جشن‌ها، سر و روی می‌پیراستند و جامه‌ی پاک یا نو می‌پوشیدند. آتشکده‌ها را آذین‌بندی کرده، در آن نیایش، آفرینگان‌خوانی و پایکوبی می‌کردند، چوب خوش‌بو می‌سوزاندند و در کنار هم خوراک می‌خوردند. سپس پاره‌ای آتش از آتشکده به خانه‌ها می‌بردند، آتشی برای روشنی و گرمای خانه می‌افروختند، تا پایان زمستان آن را روشن نگه می‌داشتند و مایه‌ی نیک‌فرجامی می‌دانستندش. گفته شده در این روز آتشی در بام‌ها هم افروخته می‌شد.

🔥🍂 آتش مایه‌ی گرمی و روشنی خانه‌ها، هوشیاری روان، شیوایی زبان و نماد آگاهی و اندیشه‌ورزی بود. آتش، نه‌تنها در ایران باستان که در میان تیره‌های گوناگونی از مردم جهان پدیده‌ای سپند و مَهَند(مقدس و مهم) بود.

🔥🍂 در نسک(کتاب) «بندهش» هر گل از آن یکی از ایزدان یا فرشتگان است و «گل آذرگون» که به آن «آذریون» و «گل آتشین» هم می‌گویند، از خانواده‌ی گل آفتاب‌گردان، نماد ویژه‌ی جشن آذرگان و از آن «ایزد آتش» است. گروهی هم این باور را برساخته‌ی موبدان ساسانی می‌دانند.

🔥🍂 نام آذرآبادگان(آذربایجان) از آتش گرفته شده؛ زیرا در این سرزمین آتشکده‌های فراوانی بود که امروز ویرانه‌ی برخی از آن‌ها برجاست.
امروز، جشن آذرگان در کرمان، یزد، شیراز، تهران و چند شهر دیگر برگزار می‌شود. جشن‌های اردیبهشتگان، شهریورگان، آذرگان و سده، جشن‌های آتش در ایران هستند.

🔥🍂 فرتور(عکس) پیوست، گل آذریون از تیره‌ی آفتاب‌گردان است:
goo.gl/45lF2F

🔥🍂 با واژه‌ی آذر آشنا شوید:
T.me/AdabSar/7491

✍🏼 #پریسا_امام_وردیلو
____________
📚 برگرفته از:
۱- یسنا
۲- یشت‌ها #ابراهیم_پورداود
۳- فرهنگ اساتیری ایران بر پایه متون پهلوی #خسرو_قلی_زاده
۴- آثارالباقیه #ابوریحان_بیرونی
۵- زروان #فریدون_جنیدی
۶- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
۷- گل آذرگون نماد جشن آذرگان #شاهین_سپنتا
____________
#جشن_های_ایرانی #جشن_آذرگان #آذرگان

🍂🔥 @AdabSar 🍁

چو مهر میهن‌ات افروز گردد
شب یلدای میهن روز گردد

رسد دوران اهریمن به پایان
سپیدی چیره و پیروز گردد...

سروده به #پارسی_پاک
#شاهین_سپنتا
#یلدا
@AdabSar
💫🔥☀️✨

❄️ @AdabSar ❄️

❄️آشنایی با جشن‌های ایرانی
☂جشن دیگان نخست - هشتم دی

🌨 اگر به نام روزهای ماه در گاهشمار کهن ایران بنگریم، در هر ماه سه روز با واژه‌ی «دی» نام‌گذاری شده‌اند.
این روزها بر پایه‌‌ی گاهشمار باستانی ایران، روز «دی بآذر» هشتم ماه؛
روز «دی بمهر» پانزدهم ماه؛
و روز «دی بدین» بیست‌وسوم ماه بودند.
از این‌رو در ماه دی بجز فردای شب چله که جشن خرم‌روز است، سه جشن دیگان برگزار می‌شد.

❄️ بیشتر روزهای ماه با نام نیروهای مینوی نام‌گذاری شده‌اند ولی دی برگرفته از «دا» و دا برگرفته از واژه‌ی اوستایی «دادار»(به چم دادن، بخشیدن و آفریدن) و نام ایزد یکتا است. نام سردترین ماه سال با نام خداوند نام‌گذاری شده بود تا در سرمای سخت یاری‌گر مردمان باشد. از این‌رو جشن‌های دیگان همواره با نیایش و ستایش آفریدگار همراه بود.

☃️ آیین ساده‌پوشی، برابری‌خواهی، آشتی‌جویی و همنشینی شاهان با مردم آیین جشن دیگان بود. دیگان، ویژه‌ی ستایش ویژگی‌های نیک و پسندیده‌ی آدمی بود.
«ابوریحان بیرونی» نوشته است که در روزهای جشن دیگان پادشاهان پوشاک ساده و سپید می‌پوشیدند و میان مردم و برزگران می‌رفتند و می‌گفتند من مانند یکی از شما هستم و با شما برادرم، زیرا استواری و پایداری جهان به کارهایی است که به دست شما انجام می‌شود و آرامش کشور نیز با من است، نه پادشاه را از مردم گریزی است و نه مردم را از پادشاه.
«رجبی» نوشته است در هیچ‌کجای پژوهش‌ها، نبیک(کتاب)های تاریخی و نوشته‌ها و سنگ‌نبشه‌ها نوشته نشده است که پادشاهان با مردم روستایی کشور بر یک خوان نشسته باشند و نمی‌دانیم بیرونی برای این نوشته‌ی خود چه گواهی دارد. شاید بتوان گمان کرد که در روزگاری نزدیک به ابوریحان بیرونی یک پادشاه یا فرمانروا دست به چنین کاری زده باشد. اگرچه به دیدگاه بیرونی چنین خرده گرفته‌اند، ولی باید بدانیم که بیرونی مردی جست‌وجوگر و پرسشگر بود که برای گواه یافته‌های خود بسیار کوشیده و از روش‌های خوانش(مطالعه) در روزگار خود بهره‌ها برده است. اگر نبود بیرونی، ما بخش بزرگی از همین آگاهی اندک را درباره‌ی آیین‌های ایرانی در دست نداشتیم.

🌼 گفته می‌شود گل‌های بادرنگ، کاردک و شنبلید نماد جشن‌های دیگان هستند.
goo.gl/ld96cc
________________
📚 برگرفته از:
۱- گاهشماری و جشن‌های ملی ایرانیان #ذبیح_الله_صفا
۲- جشن‌ها و آیین‌های ایرانی با تکیه بر استوره و مردم‌شناسی #حسام_الدین_مهدوی
۳- جشن‌های ایرانی #پرویز_رجبی
۴- تارنمای «ایران‌بوم»
۵- بادرنگ و کاردک و شنبلید، گل‌های جشن دیگان #شاهین_سپنتا
________________
#جشن_های_ایرانی #جشن_دیگان #دیگان
❄️ @AdabSar ❄️

🕊 بهمنگان، جشن خردورزی
بخش نخست


🕊🌱 بهمنگان از واژه‌ی اوستایی «وهومنه» وهو(خوب)+منه(من، منش و اندیشه) ساخته شده است. وهومنه، وهومن، وهمن و سپس بهمن و بهمنش به چم بهترین اندیشه، اندیشه‌ی نیک، منش نیک و من نیک و بهمنگان جشنی در ستایش درستکاری است. بهمن در آیین‌های کهن ایران یکی از ویژگی‌های ایزد یکتاست.
«فرهنگ مهر» در نیپیک(کتاب) «فلسفه زرتشت» نوشته است که شش فرشته‌ی اهورامزدا، هریک پاسدار زیست‌بوم(محیط زیست)، جانواران و آدمیان بودند که نخستین آن‌ها فرشته‌ی وهومن یا بهمن پاسدار جانوران سودمند، تندرستی و نیک‌اندیشی در روی زمین بود. از این‌رو ایرانیان در جشن بهمنگان بیش از هر جشن و آیین دیگری از کشتن و آسیب رساندن به جانوران پرهیز می‌کردند.

🕊🌱 بر پایه‌ی باورهای کیش زرتشتی، زرتشت پیامبر ایرانی برای دریافت پیام‌های اهورامزدا از فرشته‌ی وهومن یاری می‌گرفت. در «گاتها» آمده است که زرتشت به یاری او پیامبر شد. بر پایه‌ی این باورها نیکوکاران در سرای وهومن یا بهشت جای دارند. در نسک(کتاب)های دینکرد و بندهش نوشته شده که وهومن نخستین آفریده‌ی خداست. از این رو نخستین روز هر ماه(اورمزد) نام پروردگار است و روز دوم ماه وهومن/بهمن نام دارد. ایشمَه یا خشم، آز و اَکوُمَن(اندیشه‌ی بد و اهریمنی) دیوهایی هستند که امشاسپند بهمن با آنان می‌ستیزد. او در جهان مینوی(معنوی) نماد منش نیک اهورامزدا و در جهان ماتکیک(مادی) پاسبان جانوران سودمند است ولی با آدمیان نیز سروکار دارد. چرا که اندیشه‌ی نیک در هستی آدمی و کار او جایگاه به‌سزایی دارد.

🕊🌱 «خروس» نشان ویژه‌ی بهمنگان بود. ایرانیان باور داشتند كه از ميان جانوران خروس همانند سروش(از فرشتگان خدا) با بانگ هوشياری و بيداری خود نویدبخش روزی روشن با انديشه‌ای روشن و سپيد است. همچنین رنگ سپید رنگ ویژه و گل یاسمن سپید گل ویژه‌ی بهمن و جشن بهمنگان بود. جشن بهمنگان پیش از تازش مغولان در ایران فراگیر بود. در زمان صفویان برخی از آیین‌های آن زنده شد.

🕊🌱 جشن بهمنگان یا جشن بهمنجنه در بهمن‌روز از بهمن‌ماه برابر با دوم بهمن در ایران باستان برگزار می‌شد. بهمنگان در ایران نماد مردان نیک‌اندیش بود.
🌿 @AdabSar

✍🏼 #پریسا_امام_وردیلو
__________________
📚 برگرفته از:
۱- آثارالباقیه #ابوریحان_بیرونی
۲- یاسمن سپید، نماد جشن بهمنگان #شاهین_سپنتا
۳- اصل و نسب دین‌های ایرانیان باستان #عبدالعظیم_رضایی
۴- گاتها #ابراهیم_پورداود
۵- فرهنگ ایران باستان #ابراهیم_پورداود
۶- جشن‌ها و آیین‌های شادمانی در ایران #ابوالقاسم_آخته
__________________
#جشن_های_ایرانی #جشن_بهمنگان #بهمنگان
یاسمن سپید، نماد جشن بهمنگان
plink.ir/xDhei
🌿 @AdabSar

🌱🕊 @AdabSar
#جشن_بهمنگان
سراینده: #شاهین_سپنتا

به فرخندگی جشن بهمن رسید
به هر بوستان یاسمن نودمید
بُوَد تا در این جشن باشی به هوش
نیوشنده باشی پیام سروش
خروس سپید است پیک سروش
که هر بامدادان برآرد خروش
که یزدان به جان‌دار داده است جان
مبادا به جانش رسانی زیان
«چه خوش گفت فردوسی پاک‌زاد
که رحمت بر آن تربت پاک باد:
میازار موری که دانه‌کش است
که جان دارد و جان شیرین خوش است
سیاه اندرون باشد و سنگ دل
که خواهد که موری شود تنگ‌دل»
مکن با سگ پیر آواره، جنگ
مبندش به زنجیر و قلاده، تنگ
مکش بیش از اندازه از باره کار
مکن روز حیوان بیچاره تار
مزن لانه‌ی مرغکان را به سنگ
مشو پشتوان خروسان به جنگ
مکن صید ماهی به وقت خوشی
مکن پیشه‌ات کار ماهی‌کُشی
منه بار بر اسب بیمار و لنگ
مکش در پی‌اش چوب و الوار و سنگ
چنان بسته‌ای تنگ راه نفس
که بلبل دهد جان به کنج قفس؟
چرا می‌کنی دشمنی با ددان؟
چرا می‌کنی کار نابخردان؟
ز نامهربانی بهرام گور
تهی شد همه دشت میهن ز گور
کنون پند گیر از سرانجام او
نشد جز دل خاک انجام او
گر ایران‌ستایی مزن تیر کین
به قرقاول و کبک ایران‌زمین
تو بر شیر ایران ستم کرده‌ای
دل مام میهن دُژَم کرده‌ای
چو خالی شده بیشه از نره‌شیر
شده این وطن مُلک کفتار پیر
بسی ببر کشتند پتیارگان
که ناهست شد ببر مازندران
نباشد جز این پند و پیغام دین
ز پیغام دین پند نیکو گزین
همه دام و دد را ز ریز و درشت
نباید شکار و نباید بکشت
همه جیره‌خوارند از مور و شیر
بر این خوان گسترده‌ی بی‌نظیر
نخواهد چنین خوار و خرد و نزار
سرانجام مخلوق، پروردگار
نگهدار، گنجینه‌‌ی زیست.بوم
گران‌پایه سرمایه‌ی مرز و بوم
مبادا ز کف مفت و آسان دهی
ز خودکرده نالان و پژمان شوی
حمایت ز حیوان کسی پیشه کرد
که در زندگی، سبز اندیشه کرد!

🌱🕊 @AdabSar

🕊 بهمنگان، پاسداشت جانوران سودمند
بخش دوم و پایانی


🕊🌱 جشن بهمنگان جشنی فراگیر در ایران باستان و جشنی در ستایش نیک‌اندیشی و پاسداری از جانوران بود. گویا آیین‌های این جشن با گذشت هزاره‌ها دستخوش دگرگونی‌هایی شد.

🕊🌱 پوشیدن جامه‌ی سپید یکی از آیین‌های کهن جشن بهمانگان بود. ایرانیان با این کار نمادین از هرگونه ناپاکی و آلودگی بیزاری می‌جستند. سپس به دیدار یکدیگر می‌رفتند و گل‌های یاسمن سپید به یکدیگر پیشکش می‌کردند. در جشن بهمنگان نوشیدن شیر، نوشیدنی‌های گیاهی و خوردن گیاهان نیک شمرده می‌شد. از آنجا که این روز، نماد نگهداری از جانوران بود، آیین نَبُر یا پرهیز از کشتن جانوران و خوردن گوشت یکی از آیین‌های بهمنگان بود ولی به گمان این باور با گذر زمان دستخوش دگرگونی‌هایی شد. زیرا ابوریحان بیرونی نوشته است که به هنگام بهمنگان در خراسان مهمانی بزرگی می‌دهند و آشی به نام «دانگو» از هر دانه خوراکی، گوشت، تره و سبزی می‌پزند. در پختن این آش هر کس یا خانواده دانگ(سهم) داشت و برای فراهم کردن آن می‌کوشید. این کار نمادی از همکاری گروهی بود. شاید نام دانگو از همین آیین دانگی گرفته شده است. هرچند «دانکو» نیز به چم بنشن است که می‌تواند همان دانگو باشد.

🕊🌱 بیرونی نوشته است: ایرانیان در این روز گل بهمن زرد و سپید را با شیر می‌خوردند و باور داشتند که این کار فراموشی را از میان برده و به یاده‌ورزی(تقویت حافظه) می‌انجامد. مردم پارس(شیراز کنونی) نیز از بُنشَن(حبوبات) و گوشت خوراک می‌پختند و با شیر می‌خوردند تا بر فراموشی چیره شوند.
در این آیین‌ها ایرانیان پس از خوردن و آشامیدن از آفریدگار برای داده‌هایش سپاسگزاری می‌کردند.

🕊🌱 «اسدی توسی» در نیپیک «لغت فرس» نوشته است که ایرانیان باستان در جشن بهمنجنه خوراکی آمیخته از بهمن سپید، ماهی، ماست و تره می‌خوردند.
گیاهان بهمن سرخ، زرد و سپید گیاهانی همچون هویج بودند که آن را با شیر می‌آمیختند و خوراکی نیروبخش و گندزُدای(ضدعفونی‌کننده‌ی) تَن درست می‌کردند.
بر پایه‌ی نوشته‌های بیرونی چیدن گیاهان از کنار رودخانه‌ها و جوی‌ها، روغن گرفتن از گیاهان، سوزاندن و دود کردن گیاهان گندزدا از دیگر آیین‌های بهمنگان بود. او ریشه‌ی این آیین را از جاماسب، وزیر گشتاسب می‌دانست ولی امروز نویسندگان در درستی آن شک دارند زیرا در زمان باستان این ماه بسیار سرد بود و گیاهی از زمین نمی‌رویید مگر در بخش‌های خوش آب‌وهوا و کمابیش گرم!

🕊🌱 برهان: «گویند دراین روز سپند را با شیر باید خورد بجهت زیادتی حافظه و در بعضی از بلاد در این روز مهمانی کنند بطعامی که در آن جمیع حبوبات باشد.»
صحاح‌الفرس: «پادشاهان عجم این روز را بفال نیکو داشتندی و بهمن سرخ و زرد سر همه چیز بیفشاندندی.»

🌱🕊 @AdabSar
✍🏼 #پریسا_امام_وردیلو
__________________
📚 برگرفته از:
۱- آثارالباقیه #ابوریحان_بیرونی
۲- یاسمن سپید، نماد جشن بهمنگان #شاهین_سپنتا
۳- اصل و نسب دین‌های ایرانیان باستان #عبدالعظیم_رضایی
۴- گاتها #ابراهیم_پورداود
۵- فرهنگ ایران باستان #ابراهیم_پورداود
۶- جشن‌ها و آیین‌های شادمانی در ایران #ابوالقاسم_آخته
__________________
#جشن_های_ایرانی #بهمنگان #جشن_بهمنگان
فرتور(عکس):سنگ‌نگاره‌ای از جانوران در آیین‌های ایران باستان
yon.ir/Adabsar01
🌱🕊 @AdabSar

🌱☀️ نیایش‌های آستانه‌ی نوروز در پارسی پاک


ایا سالیان را دگرگون نمای
توان را گَهی کم گَه افزون نمای
به دانش گمارنده‌ی روز و شب
به ما با شکرخنده بگشای لب

#ادیب_برومند
☀️🌱

الا ای اهورای با فر و جاه
به فرمان تو تابش هور و ماه
در این روز نو از مه فرودین
به آیینِ جمشیدِ فرخنده دین
بگردان دل و دیده‌ام از گناه
بیاموزم از نو دگرگونه راه
روان مرا از غم آزاد کن
بهین‌روزی‌ام بخش و دل شاد کن

#هما_ارژنگی
☀️🌱

خدایا چنان کن که هر روز ما
همه سبز باشد چو نوروز ما
دل و دیده باشد ز مهر تو شاد
جهان نو شود، سال فرخنده باد!

#شاهین_سپنتا
☀️🌱

ای واژگون سازنده‌ی دل‌ها و دیده‌ها
ای گرداننده‌ی روز‌ها و شب‌ها
ای دیگرگون‌سازنده‌ی بودن‌ها و توانایی‌ها
دیگرگون ساز بودنمان را به بهاری‌بودن‌ها!

#هما_ارژنگی
☀️🌱

ای کارگردان گردان سپهر
یزدان کیهان و کیوان و مهر
ای بینش‌افروز دل‌های پاک
چشمان ما را بپالا ز خاک
فرخنده گردان تو #نوروز را
امسال و هرسال و هرروز را
شادی بگستر بر ایرانیان
بیچارگان را بساز آشیان
شرمی بیفزا به خیره‌سران
بر باد ده راز افسونگران!

#نادر_نوری
☀️🌱

گشت گرداگرد مهر تابناک ایران‌زمین
روز نو آمد و شد شادی برون زندر کمین
ای تو یزدان ای تو گرداننده‌ی مهر و سپهر
برترینش کن برایم این زمان و این زمین!

☀️🌱

سال نو آمد سپاس ای جاودان
جان ما آسوده دار و شادمان
هم خِرَد افزای و هم مهر و توان
روز نو امید نو بر دل نشان!
☀️🌱

می‌توانید دیگر نیایش‌های نوروزی در چامه‌ی سرایندگان را با برچسب #نیایش_نوروزی در ادب‌سار بخوانید.

☀️🌱 @AdabSar
b2n.ir/a37864

🌱🧚🏻 فروردینگان، یادکرد درگذشتگان با جشن و آیین همگانی

در گاهشمار کهن ایران، روز نوزدهم هر ماه «فروردین» نام داشت و روز ویژه‌ی فروهر یا روان درگذشتگان بود. فروردین‌روز از فروردین‌ماه «جشن فروردینگان» یا «فرودُگ» و روز یادکرد درگذشتگان بود.

همسان #جشن_فروردینگان نیز جشن فروردگان در آستانه‌ی نوروز بود. بر پایه‌ی باورها در جشن فروردگان یا فرورگان در آستانه‌ی نوروز روان درگذشتگان برای ده روز به خانه‌ی زمینی خود بازمی‌گشت. آیین‌ها و باورهای پایه‌ای این هر دو جشن یکی است تا جایی که «ابوریحان بیرونی» هر دو را فروردینگان خوانده است.

شاید تنها ناهمسانی #فروردینگان و فرورگان در این باشد که فروردینگان در نوزدهم فروردین دیگر پیوندی با نوروز نداشت و به فرخندگی هم‌نام شدن روز و ماه برگزار می‌شد. ولی فروردگان در پیوند با نوروز و رساخیز زمین بود.
در سده‌های گذشته زرتشتیان در این روز به کنار مزار درگذشتگان می‌روند ولی در هزاره‌های باستان مردگان را به خاک نمی‌سپردند و گورستانی هم نبود. (گاهشماری و جشن‌های ایران باستان، #هاشم_رضی)

در نبیک(کتاب) پهلوی «بندهش» آنجا که درباره‌ی چگونگی گیاهان سخن به‌میان می‌آید، از میان گل‌ها، «بُستان‌افروز» یا «بوستان‌افروز» گل ویژه‌ی فروردین نامیده شده و آمده است: «…این را نیز گوید که هر گلی از آن امشاسپندی است […] بُستان‌افروز فروردین را…»(بُستان‌افروز، گل ویژه‌ی فروردین و جشن فروردین‌گان، #شاهین_سپنتا)

ای خوشا خلعت نوروزی بُستان‌افروز
جامه از اطلس زنگاری و تاج از مخمل
#وحشی_بافقی


🖋خوانش و نگارش: #پریسا_امام_وردیلو
b2n.ir/BostanAfrooz

درباره‌ی فروردگان در آستانه‌ی نوروز بخوانید:
t.me/AdabSar/15951

درباره‌ی فروردینگان در فروردین‌روز بخوانید:
t.me/AdabSar/16065

#جشن_های_ایرانی
🧚🏻 @AdabSar

🌷 اردیبهشتگان، جشنی در ستایش راستی

اردیبهشت‌روز است ای ماه دلستان
امروز چون بهشت برین است بوستان
مسعود سعد سلمان

🌸 «جشن اردیبهشتگان»، جشنی است که با هم‌نام شدن روز و ماه اردیبهشت در ایران برگزار می‌شد. سومین روز هر ماه در گاهشمار کهن ایران اردیبهشت نام داشت. «گلستان جشن» و «جشن گل» نام‌های دیگر اردیبهشتگان هستند. این جشن پاسداشت امشاسپند اردیبهشت در ایران باستان بود. امشاسپندان به زبان ساده فرشتگان برگزیده و دستیاران خدا بودند و کارهای بزرگی می‌کردند. در اوستای نو نام او اَشَه‌وَهیشتَه است. این نام باستانی به چمار(معنی) بهترین راستی است. اردیبهشت نیز نام کنونی اَردَوَهیشتَه است.

🌺 بر پایه‌ی یزدان‌شناسی اوستایی، اشه‌وهیشته دومین امشاسپند است. همه‌ی امشاسپندان نمودهای زمینی و مینوی داشتند. اشه‌وهیشته در جهان مینوی نماینده‌ی پاکی، راستی، سامان‌مندی(نظم)، رَستَک(قانون) و هنجار است و در زمین نگهبان آتش. آتشی که به زندگی گرما و روشنی می‌بخشد و در پرتو آن می‌توان دروغ را بازشناخت. خداوند اشه‌وهیشته را به درمان بیماری‌ها با گیاهان، خوراک و بوزار(ادویه) فرمان داده است. این امشاسپند از زیبارویان جهان است. با بیماری، بدنهادی(شرارت) و دیوها می‌ستیزد. او دوزخ را نیز سامان می‌دهد و از شکنجه‌ی بیش از اندازه‌ی بدکاران و دوزخیان پیشگیری می‌کند. او باید راست و دروغ را بر مردم آشکار کند. همچنین او دستیار خدا هنگام بیرون راندن اهریمن از زمین و هنگام رویاندن گیاهان در بهار بود. در افسانه‌ها آمده که اهریمن با برپا خاستن و پیامبر شدن زرتشت می‌گریزد و فریاد می‌زند که زرتشت با اشه‌وهیشته مرا بسوزانید و از زمین براند.

🌷 «هینلز» نوشته است «اَردَ» پارسی در یونانی اَرِتِه خوانده شده و بنیاد و کانون نگرش افلاتونی در یونان باستان است. ارته یونانی برابر «فره» پارسی نیز هست. این واژه به چم(معنی) هنر و منش(اخلاق) است که به نادرست آن را دانایی، توانایی و پارسایی(فضیلت، قابلیت و تقوا) خوانده‌اند.
- ابوریحان بیرونی نوشته است که سرشت این جشن در این پیام نهفته که راستی بهترین است.
- خلف تبریزی در برهان قاطع نوشته است که در این روز آرزوی خود را به نزد پادشاه بردن و به جنگ و کارزار رفتن رفتاری نیکو بود.

🌸 گل مرزنگوش، نماد جشن اردیبهشتگان است از این‌رو به آن «جشن گل» نیز می‌گفتند. آیین‌های این جشن در آتشکده‌ها برگزار می‌شد. خوراکی‌های جشن اردیبهشتگان نرم‌شیرینی(حلوای) گل سرخ، شیرینی‌هایی از آرد گندم رسیده، میوه‌های بهاری و فرنی شیر بودند. ایرانیان فرنی را برای نزدیک شدن به چهلمین روز بهار و به یاد خسرو افسانه‌ها می‌پختند. گندم رسیده نیز نماد اشه‌وهیشته بود.


✍ #پریسا_امام_وردیلو
🌺 برگرفته از:
- گاهشماری و جشن‌های لیران باستان #هاشم_رضی
- جشن‌ها و آیین‌های ایرانی با تکیه بر اسطوره و مردم‌شناسی #حسام_الدین_مهدوی
- گل مرزنگوش نماد اردیبهشت و جشن اردیبهشتگان #شاهین_سپنتا

🌸 فرتور: نگاره‌ی نمادین امشاسپند اردیبهشت و گل مرزنگوش
b2n.ir/Ordibeheshtgan

🌷 درباره‌ی اردیبهشتگان بیشتر بخوانید:
t.me/AdabSar/16153

#جشن_های_ایرانی #جشن_اردیبهشتگان #اردیبهشتگان
@AdabSar

‌
چو مهر میهن‌ات افروز گردد
شب یلدای میهن روز گردد

رسد دوران اهریمن به پایان
سپیدی چیره و پیروز گردد


#شاهین_سپنتا
#یلدا #چله

@AdabSar
💫🔥☀️✨

🌱☀️ نیایش‌های آستانه‌ی نوروز در پارسی پاک


ایا سالیان را دگرگون نمای
توان را گَهی کم گَه افزون نمای
به دانش گمارنده‌ی روز و شب
به ما با شکرخنده بگشای لب

#ادیب_برومند
☀️🌱

الا ای اهورای با فر و جاه
به فرمان تو تابش هور و ماه
در این روز نو از مه فرودین
به آیینِ جمشیدِ فرخنده دین
بگردان دل و دیده‌ام از گناه
بیاموزم از نو دگرگونه راه
روان مرا از غم آزاد کن
بهین‌روزی‌ام بخش و دل شاد کن

#هما_ارژنگی
☀️🌱

خدایا چنان کن که هر روز ما
همه سبز باشد چو نوروز ما
دل و دیده باشد ز مهر تو شاد
جهان نو شود، سال فرخنده باد!

#شاهین_سپنتا
☀️🌱

ای واژگون سازنده‌ی دل‌ها و دیده‌ها
ای گرداننده‌ی روز‌ها و شب‌ها
ای دیگرگون‌سازنده‌ی بودن‌ها و توانایی‌ها
دیگرگون ساز بودنمان را به بهاری‌بودن‌ها!

#هما_ارژنگی
☀️🌱

ای کارگردان گردان سپهر
یزدان کیهان و کیوان و مهر
ای بینش‌افروز دل‌های پاک
چشمان ما را بپالا ز خاک
فرخنده گردان تو #نوروز را
امسال و هرسال و هرروز را
شادی بگستر بر ایرانیان
بیچارگان را بساز آشیان
شرمی بیفزا به خیره‌سران
بر باد ده راز افسونگران!

#نادر_نوری
☀️🌱

گشت گرداگرد مهر تابناک ایران‌زمین
روز نو آمد و شد شادی برون زندر کمین
ای تو یزدان ای تو گرداننده‌ی مهر و سپهر
برترینش کن برایم این زمان و این زمین!

☀️🌱

سال نو آمد سپاس ای جاودان
جان ما آسوده دار و شادمان
هم خِرَد افزای و هم مهر و توان
روز نو امید نو بر دل نشان!
☀️🌱

می‌توانید دیگر نیایش‌های نوروزی در چامه‌ی سرایندگان را با برچسب #نیایش_نوروزی در ادب‌سار بخوانید.

☀️🌱 @AdabSar
b2n.ir/a37864

🌱🧚🏻 فروردینگان، یادکرد درگذشتگان با جشن همگانی


در گاهشمار کهن ایران، روز نوزدهم هر ماه «فروردین» نام داشت و روز ویژه‌ی فروهر یا روان درگذشتگان بود. فروردین‌روز از فروردین‌ماه «جشن فروردینگان» یا «فرودُگ» و روز یادکرد درگذشتگان بود.

همسان #جشن_فروردینگان نیز جشن فروردگان در آستانه‌ی نوروز بود. بر پایه‌ی باورها در جشن فروردگان یا فرورگان در آستانه‌ی نوروز روان درگذشتگان برای ده روز به خانه‌ی زمینی خود بازمی‌گشت. آیین‌ها و باورهای پایه‌ای این هر دو جشن یکی است تا جایی که «ابوریحان بیرونی» هر دو را فروردینگان خوانده است.

شاید تنها ناهمسانی #فروردینگان و فرورگان در این باشد که فروردینگان در نوزدهم فروردین دیگر پیوندی با نوروز نداشت و به فرخندگی هم‌نام شدن روز و ماه برگزار می‌شد. ولی فروردگان در پیوند با نوروز و رساخیز زمین بود.
در سده‌های گذشته زرتشتیان در این روز به کنار مزار درگذشتگان می‌روند ولی در هزاره‌های باستان مردگان را به خاک نمی‌سپردند و گورستانی هم نبود. (گاهشماری و جشن‌های ایران باستان، #هاشم_رضی)

در نبیک(کتاب) پهلوی «بندهش» آنجا که درباره‌ی چگونگی گیاهان سخن به‌میان می‌آید، از میان گل‌ها، «بُستان‌افروز» یا «بوستان‌افروز» گل ویژه‌ی فروردین نامیده شده و آمده است: «…این را نیز گوید که هر گلی از آن امشاسپندی است […] بُستان‌افروز فروردین را…»(بُستان‌افروز، گل ویژه‌ی فروردین و جشن فروردین‌گان، #شاهین_سپنتا)

ای خوشا خلعت نوروزی بُستان‌افروز
جامه از اطلس زنگاری و تاج از مخمل
#وحشی_بافقی


🖋 #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #جشن_فروردینگان


b2n.ir/BostanAfrooz
🧚🏻 @AdabSar

🌱🌷 اردیبهشتگان، جشن بزرگداشت ادب‌وران، اندیشمندان و هنرمندان
- بخش دوم

اردیبهشت‌روز است ای ماه دلستان
امروز چون بهشت برین است بوستان
«مسعود سعد سلمان»


🌱🌷 ماه اردیبهشت، اوگ(اوج) شکوه و زیبایی بهار است و در این هنگام از سال در ستایش دَهِش‌ها و زیبایی‌های بهار در ایران #جشن_اردیبهشتگان برگزار می‌شد. می‌توان #اردیبهشتگان را از جشن‌های پاسداشت زیست‌بوم(محیط زیست) نامید. زیرا در باور پیشینیان امشاسپند اردیبهشت نگهبان گیاهان است و آن‌ها را می‌رویاند.
این جشن دارای انگاره‌ی ماتکیک(مادی) آتش است و آتش، فروغی خداداده است که به زندگی گرما و روشنی می‌بخشد و دروغ را آشکار می‌کند.
اکنون نیز در این ماه، در کشورهای فراوانی جشن گل و سرسبزی برگزار می‌شود.

🌱🌷 ایرانیان در این روز به نشانه‌ی پاکی، جامه‌ی سپید می‌پوشیدند و اهورامزدا را ستایش می‌کردند. همچنین این روز، روز دیدار و ارج‌دانی پادشاه از هنرمندان، ادب‌وران، دانشمندان و دیگر بزرگان اندیشه بود.
خلف تبریزی در برهان قاطع نوشته است که در این روز آرزوی خود را به نزد پادشاه بردن و به جنگ و کارزار رفتن رفتاری نیکو بود.
آیین‌های این جشن در آتشکده‌ها برگزار می‌شد. خوراکی‌های جشن اردیبهشتگان نرم‌شیرینی(حلوا) گل سرخ، شیرینی‌هایی از آرد گندم رسیده، میوه‌های بهاری و فرنی شیر بودند. ایرانیان فرنی را برای نزدیک شدن به چهلمین روز بهار و به یاد خسرو افسانه‌ها نیز می‌پختند. گندم رسیده نماد «اشه‌وهیشته» بود.

🌱🌷 گفته می‌شود گل «مرزنگوش» نماد جشن اردیبهشتگان است. از این‌رو به آن «جشن گل» نیز می‌گفتند. گل و گیاه در فرهنگ ما جایگاه ویژه‌ای دارد و برای هر یک از ماه‌های سال گلی ویژه است. هر یک از گل‌ها نیز نماد یکی از ویژگی‌های برجسته همچون آزادگی، راستی، اندیشه‌ی نیک، بردباری، فروتنی، مهرورزی، خویشتن‌داری، پایداری و... هستند. «ابوریحان بیرونی» نوشته است که مرزنگوش در زمان انوشیروان ساسانی از روم به ایران آمد و برای همانندی برگ‌هایش به گوش موش، انوشیروان آن را مرزنگوش نامید. به نوشته‌ی ابوریحان، «ارجانی» پزشک زرتشتی این گل را برای گوش‌درد و سردرد سودمند می‌دانست.
اندیشمندان درباره‌ی نماد گل برای جشن‌های دیدگاه دگرسان (متفاوت) دارند. برخی از آن‌ها به این باور رسیده‌اند که نمادهای گل در زمان ساسانیان به جشن‌ها افزوده شده و بخشی از چیستی و پیدایش جشن‌ها نیست.

🌱🌷 بیرونی درباره‌ی اردیبهشتگان نوشته است:
«اردیبهشت ماه روز سوم آن اردیبهشت است و آن عیدی است که اردیبهشت‌گان نام دارد برای آنکه هر دو نام با هم متفق شده‌اند و معنای این نام آن است (راستی بهتر است) و برخی گفته‌اند که انتهای خیر است و اردیبهشت ملک آتش و نور است و این دو با او مناسبت دارد و خداوند او را به این کار موکل کرده که نیز علل و امراض را به یاری ادویه و اغذیه ازاله کند و صدق را از کذب ظاهر کند و محق را از مبطل به سوگندهایی که گفته‌اند و در اوست مبین است تمیز دهد.»


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی

🌱🌷 برگرفته از:
- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
- جشن‌ها و آیین‌های ایرانی با تکیه بر اسطوره و مردم‌شناسی #حسام_الدین_مهدوی
- گل مرزنگوش نماد اردیبهشت و جشن اردیبهشتگان #شاهین_سپنتا


🌱🌷 فرتور: نگاره‌ی نمادین امشاسپند اردیبهشت و گل مرزنگوش، نماد جشن اردیبهشتگان
b2n.ir/Ordibeheshtgan

🌷🌱 @AdabSar

🟪🟢 اسپهان بنویسیم یا اصفهان؟
✍️ #شاهین_سپنتا


شیوه درست نگارش نام شهر تاریخی اصفهان/ اسفهان/اسپهان موضوع این یادداشت است. اگرچه این واژه اکنون در بیشتر نوشتارهای رسمی به گونه «اصفهان» نوشته می‌شود و این شیوه پیروانی نیز دارد که هرگونه تغییر آن را تحریف نام این شهر تاریخی می‌دانند، اما از دیدگاه این نگارنده به دلایل تاریخی، ادبی و آواشناسی درست‌تر است که این واژه را به گونه «اسپهان» بنویسیم.

پیش از پرداختن به واژه #اصفهان بد نیست یادآوری کنیم که تا چند دهه پیش نام برخی از شهرهای ایران به گونه عربی‌شده یا «معرب» نوشته می‌شد ولی با کوشش دوستداران زبان پارسی نام‌هایی همچون «جرجان» یا «طهران» به گونه درست آن «گرگان» و «تهران» دگرگون شد.

برای چندین سده، نویسندگانی همچون خطیب بغدادی در تاریخ بغداد، ابن‌بلخی در فارس‌نامه، محمدِ محمودِ احمدِ توسی در عجایب‌نامه، سمعانی در الانساب، ظهیرالدین نیشابوری در سلجوق‌نامه، قاضی عمادالدین در عجایب البلدان، شرف‌الدین علی یزدی در ظفرنامه تیموری و بسیاری دیگر، تهران را با «ط» و به صورت «طهران» می‌نوشتند تا این که جوینده‌ای همچون محمدحسن‌خان مقدم مراغه‌ای (اعتماد السلطنه) وزیر انطباعات و دارالترجمه دوران قاجار به گفته خودش دچار تردید شد که نام این شهر را با «ط» بنویسد یا با «ت» و موضوع را با «علی‌قلی میرزا اعتضاد السلطنه» رئیس دارالفنون در میان گذاشت. چند سال پس از آن، پژوهشگرانی همچون احمد کسروی و محمد قزوینی درباره نگارش واژه «طهران» یا «تهران» دیدگاه‌های متضاد خود را ارائه کردند و در نهایت دیدگاه کسروی پذیرش همگانی یافت و امروز همگان تهران را با «ت» می‌نویسند.

کسروی در آن زمان نوشت: «… بی‌گفتگو است که طهران کلمه‌ای پارسی است و در پارسی طاء الف‌دار نیست، مگر درباره کلمه‌هایی که تازیان آن را معرب کرده‌اند و از گفتن بی‌نیاز است که این کلمه‌های معرب را باید در نوشته‌های عربی به‌کاربرد و در نوشته‌های پارسی جز شکل پارسی نخستین آنها درست نمی‌باشد … به عقیده ما به‌کاربردن طهران و طوس و اصطخر و اصفهان و دیگر کلمه‌های معرب در نوشته‌های پارسی که تا به امروز معمول و شایع می‌باشد، غلط‌های فاحش است و باید به نام شرافت علم و بلندی پایگاه آن، تعصب و عادت را به کنار گذارده و بدین گونه غلط‌های معمولی که نمونه و یادگار دوره استیلای زبان و ادبیات عربی است، خاتمه بخشید … شهر معروف ایران را که امروز اصفهان می‌نویسیم، این واژه شکل عربی نام آن شهر است… اگر شکل درست پارسی واژه را خواسته باشیم، «اسبهان» با زیر الف یا زبر آن است.» (کاروند کسروی: ص ۳۸۳ و ۳۸۴ و ۴۲۸)

نکته مهم دیگر این که حتی در برخی متن‌های عربی نیز به شیوه نگارش این واژه با حرف «س» اشاره شده، چنان‌که «یاقوت حموی» جغرافی‌دان و تاریخ‌نویس سده هفتم هجری قمری در «معجم البلدان» به نقل از حمزه بن الحسن (حمزه اصفهانی) در شرح «اصبهان» به اصل پارسی این واژه با حرف «س» و «اسباهان» اشاره کرده و می‌نویسد: «...ذلک ان لفظ اصبهان اذا رُدَّ الی اسمه بالفارسیه کان اسباهان...».
همچنان که «نظامی گنجه‌ای» سراینده سده ششم هجری قمری نیز در منظومه «خمسه» و در داستان «خسرو و شیرین» به اوصاف «شکر اسپهانی» می‌پردازد.
و در نمونه دیگر، «وحشی بافقی» از سرایندگاه سده دهم در مثنوی «فرهاد و شیرین» نام این شهر تاریخی را «اسپهان» یا «سپاهان» ثبت کرده است:
ز پرویز ار بدینسان دردمندی
از اینجا تا سپاهان نیست چندی
به گلگون تکاور ده عنان را
سیه گردان به لشکر اسپهان را

براین پایه، پس از تاثیر زبان عربی بر زبان پارسی، در این واژه به تدریج حروف «ص» و «ف» جایگزین حروف «س» و «پ» یا «ب» شدند؛ اما بیشتر نام‌واژه‌های این شهر با ریشه مشترک، در منابع مختلف یا گویش‎های نواحی گوناگون با «س» و «پ» یا «ب» ثبت شده‌اند که برای نمونه می‌توان اسبان، اسباهان، اسباهو، اسبهو، اسواهو، اسباهون، اسبوون، اسبهان، اسپادانا، اسپاهان، اسپهان و اسفهان را نام برد.(نام‌واژه‌های اصفهان، اکبر یاوریان، ص ۱۲۳-۶۵)

پس، به گواهی متن‌های تاریخی و ادب پارسی و با نگرش به این که نگارش واژه‌های پارسی با حرف‌های/ واک‌های ناپارسی همچون «ح؛ ص؛ ض؛ ط؛ ظ؛ ع» ریخت واژگان را از هویت و ریشه اصلی پارسی خود دور می‌کند و هیج دلیل آواشناسی نیز برای نگارش واژه اسفهان/ اسپهان با «ص» وجود ندارد، بهتر است که به تدریج شیوه نگارش این واژه را دگرگون سازیم. این دگرگونی می‌تواند از نوشته‌های غیر رسمی آغاز شود و در نوشته‌های رسمی نیز هر دو شیوه در کنار هم به کار رود تا پس از آشناشدن مردم با این شیوه نگارش، به تدریج اسپهان جایگزین اصفهان شود و نام این شهر تاریخی هویت پارسی خود را بازیابد.

🟪🟢 @AdabSar

🌦🌬 خردادگان، جشن پیروزی امشاسپندبانوی خرداد و امرداد بر دیو گرسنگی و تشنگی


«جشن خردادگان» جشن ستایش و پاسداشت آب در خردادروز از خردادماه، برابر با ششم خرداد در ایران باستان برگزار می‌شد.
این واژه در اوستا «هئوروَتات» و نام یکی از فرشتگان مادینه(مونث) است. پسوند «تات» نشانه‌ی مادینگی است و «خرداد» به مانک(معنی) رسایی، تندرستی و پختگی است. در ایران باستان خرداد را سرور ماه‌ها می‌دانستند زیرا زمان ویژه‌ای برای کشاورزان بود و بارش و گرما را همزمان برای کشاورزی داشت. در باور پیشینیان، فرشته‌ی خرداد فرشته‌ی نگهبان آب و آبادانی بود.

فرشتگان خرداد و «امرداد» امشاسپندبانو یا مادینه بودند و در کنار هم از آب‌ها و گیاهان پاسداری می‌کردند. دشمنان آن‌ها دیوهای گرسنگی، تشنگی، گندیدگی و ناخوشی بودند که هشی، بشی، بوجی و سئنی نام داشتند.
ایزدان یا امشاسپندانی چون تیشتر(ایزد باران)، ایزد باد و روان پاک پرهیزکاران با امشاسپندبانوی خرداد برای نبرد با این دیوها همکاری می‌کردند. امشاسپندبانوی خرداد وابسته به «آناهیتا» و آناهیتا ایزدبانو و نگهبان همه‌ی آب‌های جهان بود.
بر پایه‌ی افسانه‌ها، آن‌ها به یاری مردم می‌آمدند و گرسنگی و تشنگی را شکست می‌دادند. از این‌رو ایرانیان هنگام نوشیدن آب از فرشته‌ی خرداد یاد می‌کردند، زیرا یاد کردن از او مایه‌ی رانده شدن دیوها می‌شد.
در یسنا آمده که اهورامزدا(خدا) رسایی خرداد و جاودانگی امرداد را به کسی می‌بخشد که اندیشه، کردار و گفتارش بر پایه‌ی راستی باشد.

گل سوسن سپید نماد #جشن_خردادگان است. در افسانه‌های ایرانی سوسن و سرو نمادهای آزادی هستند. ایرانیان به سوسن سپید، سوسن آزاد هم می‌گفتند و در سروده‌های بزرگان نیز از این گل یاد شده است.

از آیین‌های #خردادگان در میان ایرانیان شادباش‌گویی، پوشیدن پوشاک تازه، پیشکش کردن گل‌های یاس و نیلوفر به یکدیگر، گردش در کنار آب‌ها، آبتنی و سامان دادن جوی‌ها و چشمه‌ها بود.
سرودها و نیایش‌های امشاسپندبانوان خرداد و امرداد بخش‌هایی از سروده‌های زرتشت بودند که شوربختانه از میان رفته‌اند.


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی
yon.ir/Soosan


📚 برگرفته از:
- فرهنگ اساطیر ایرانی، بر پایه‌ی متون پهلوی #خسرو_قلی_زاده
- گل سوسن، نماد جشن خردادگان #شاهین_سپنتا تارنمای ایران‌نامه
- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
- جشن‌ها و آیین‌های ایرانی #حسام_الدین_مهدوی


🌬🌧 @AdabSar

🌴☀️ جشن آغاز تابستان، جشن‌های گرامیداشت آب و آفتاب

🌴 با آغازیدن تابستان و ماه تیر، ماه آرش شیواتیر، این استوره‌ی کمانگیر، جشن‌های پرشمار تابستانی در ایران باستان آغاز می‌شد. جشن‌هایی در ستایش آب، ستایش آفتاب، روشنایی بیشتر و بلندترین روز سال، ستایش فرزانگی و جشن‌هایی برای شادی! در واپسین روز خرداد نیز جشن پیشواز جشن‌های تابستانی برپا می‌شد.

🌴 در ایران آغاز هر فَرشیم/وَرشیم(فصل) بهانه‌ای برای جشن بود و در گاهشماری گاهانباری ایران، آغاز سال نو با آغاز تابستان هم‌زمان بود. در این زمان چله‌ی تموز(تموز: گرمای سخت) نیز آغاز می‌شد و تا دهم امرداد دنباله داشت. جشن‌های این چله کم‌وبیش همسان و هم‌ریشه بودند.

🌴 در آغاز تابستان، خورشید بیش از هر زمان دیگری می‌تابد و روزها بلندند. از سویی مردم جهان باستان به پدیده‌های کیهانی دلبستگی بسیاری داشتند و رویدادهای کیهانی را با باورهایشان می‌آمیختند.
ایرانیان برای بازشناسی(تشخیص) روز نخست تابستان و دگرگونی تابستانی از سازه‌های خورشیدی و گاهشمار آفتابی همچون «چهارتاغی» بهره می‌بردند.هنوز یک نمونه از آن در نیاسر کاشان بهره‌برداری می‌شود.

🌴 در پگاه یکم تیر و همزمان با سر زدن خورشید، زنان اسپند دود می‌کردند و درآیه(ورودی) خانه را آب و جارو می‌کردند.
یکی از شناخته‌شده‌ترین آیین‌های یکم تیر برگزاری یادبودی برای گرامیداشت جان‌سپاران (شهیدان) میهن بود. به باور پیشینیان در این روز بسیاری از ایرانیان باستان در راه میهن جان سپردند. اکنون این آیین در میان زرتشتیان برگزار می‌شود.

🌴 امروز در یکم تیر گرامیداشت چله‌ی تموز در استان خراسان و جشن آب‌پاشونک در چند شهر میانی کشور همچون اراک و فراهان برگزار می‌شود. در جشن آب‌پاشونک، مردم در گردشگاه‌ها و دشت‌ها آب‌بازی می‌کنند. این آیین همسان و هم‌ریشه با جشن آبریزگان در میانه‌ی تیر است.

🌴 در نیمروز(جنوب) خراسان از یکم تیر تا دهم امرداد را چله‌ی تموز و از دهم امرداد تا آخر این ماه را «چله‌ی خُرد» می‌گویند. «جشن ۹۰روز» که هنوز در روستای «حوض‌ماهی» شهر مبارکه برگزار می‌شود، به جا مانده از جشن‌های چله‌ی تموز است.

🌴 جشن «روز زیادی» در واپسین روز خرداد برای پیشواز فرارسیدن بلندترین روز سال و آغاز تابستان برگزار می‌شد و گفته می‌شود که برای همین نام خرداد به مانَک(معنی) رسایی را برای این ماه برگزیدند.

🌴 در سال ۲۰۱۴ ترسایی(میلادی)، هندوستان توانست روز یکم تیر را با نام روز جهانی یوگا و با آیین‌های «درود بر خورشید» در سازمان کشورهای همبسته(ملل متحد) نیز آیینمَند(رسمی) کند. بسیار پیش از این، آیین‌های گرامیداشت خورشید و هماهنگی با آن در آیین مهرپرستی یا میتراگرایی پدید آمده بود.


✍ #پریسا_امام_وردیلو

#جشن_های_ایرانی #چله_تموز #تیرگان #جشن_آغاز_تابستان #آب_پاشونک


📚 برداشت آزاد از:
- راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی ایران باستان #رضا_مرادی_غیاث_آبادی
- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
- ایران‌نامه #شاهین_سپنتا

☀️🌴 @AdabSar

🌟 جشن تیرگان - بزرگداشت نویسندگان و دبیران


🌟 «گویال تیر» (سیاره‌ی عُطارِد) نزدیک‌ترین گویال به خورشید است و از زمین چندان دور نیست. این گویال بامدادان و پیش از برآمدن خورشید در آسمان می‌درخشد. از این‌رو آن را «ستاره‌ی صبح» نامیده‌اند. همچنین از آنجا که اندکی پس از فروشُد (غروب) خورشید در آسمان دیده می‌شود آن را «ستاره‌ی غروب» نیز می‌نامند. پس به شَوَند نزدیکی آن به دیدگان مردم در فرهنگ‌ کشورهای گوناگون نمود استوره‌ای یافته است. نام اروپاییِ این گویال «مرکوری» است و در استوره‌های یونان و روم، خدای سخن‌وری و نویسندگی است. در ادب‌سار (ادبیات) پارسی و عرب نیز تیر را «دبیر آسمان» یا «تیر آسمان» گفته‌اند. به سخن دیگر تیر «نویسنده‌ی آسمان» است.

🌟 «بیرونی» نوشته است که نام دیگر این روز تیر است که ستاره‌ی نویسندگان است. در این روز هوشنگ پادشاه پیشدادی برادر خود را بزرگداشت و او را در شمار «دهگانان» درآورد و از مردم، درباریان، دهگانان (دهقانان)، موبدان و... خواست که جامه‌ی دبیری بپوشند.
به سخن دیگر هوشنگ در چنین روزی همه‌ی رده‌های هازمان (طبقات جامعه) را به فراگیری نوشتن فراخواند و «دهقنه» یا آیین دهگانی را در میان آنان گسترد. بیرونی دهقنه را «عمارت دنیا و زراعت» چمیده (معنی کرده) است. امروز می‌توان آن را کوشش برای آبادانی سرزمین و کشاورزی بر بنیاد دانش دانست. دهگانان افزون بر کشاورزی، نوشتن آموختند، در آبادانی شهر و روستا کوشیدند و نگاهبان فرهنگ، جشن‌ها، آیین‌ها، باورهای کهن و داستان‌های ایرانی شدند. همچنین فرزندان خود را آشنا با فرهنگ ایرانی پروردند.

🌟 مسعودی، طبری و مسکویه نیز برآمدن رده‌ی دهگانان را از زمان پیشدادی دانسته‌اند که سده‌ها و هزاره‌ها دنباله یافته است. به گواهی ارداویراف‌نامه و کارنامه‌ی اردشیر بابکان، دهگانان در روزگار ساسانیان از جایگاه برجسته‌ای در رده‌های همبودین (طبقات اجتماعی) برخوردار بودند.
گفتنی است در سال ۱۳۸۱ انجمن کِلْک (قلم) ایران به پشتوانه‌ی استوره‌ی تیرگان روز چهاردهم تیر را روز قلم نامید.


✍ برشی از یادداشت «جشن تیرگان و روز قلم» نوشته‌ی #شاهین_سپنتا
برگردان شده به پارسی

#جشن_های_ایرانی #جشن_تیرگان #تیرگان

🌟 @AdabSar

🌳 جشن امردادگان، امید و باور به تازه شدن جهان


🌴 «جشن امردادگان» نماد سرزندگی، نامیرایی، جوانی و باور به رویش دوباره است. امردادگان در امرداد روز از امردادماه یا روز هفتم امرداد در ایران باستان برگزار می‌شد. اين جشن از آن «فرشته‌ی امرتات» و نماد جاودانگی و تندرستی و دير زيستن (عمر طولانی) است. در افسانه‌های ایرانی، امشاسپند امرتات در جهان مینوی نماینده‌ی بخشش خداوند و در جهان ماتکیک (مادی) نگهبان گیاهان بود.

🌲 اَمرتاتَـه یا اَمرَتات در اوستایی و اَمُردات در پهلوی به چَم (معنی) جاودانگی و بی‌مرگی است و از این‌رو نماینده‌ی بالاترین رده‌ی فرهیختگی است. مرداد هم‌ریشه با مردن است و «ا» در آغاز آن پیشوند نایی (منفی) است که چمار (معنی) آن را به بی‌مرگی دگرگون می‌کند. امرداد فرشته‌ی بی‌مرگی و جاودانگی و مرداد ديو نيستی و مرگ است. بی‌مرگی از ویژگی‌های اهورامزدا است و امرداد نشانه‌ای جاودانگی روان آدمی و پیوستن او به سرشت اهورامزدا است.

🌵 در باورهای ایران باستان فرشته‌ی امرداد نماد پاکی و نگهبان گیاهان است که به آبادی زمين و پاکیزگی می‌اندیشد. بر پایه‌ی باورهای کهن، این فرشته دشمن بیماری و گرسنگی است. فرشته‌ی جاودانگی در کنار فرشته‌ی رسایی (خورداد) نگهبان آب و گیاهان‌اند. نشان اَمُرداد امشاسپند در گیتی درختان نَمیر و همیشه سبز است.

🌳 امروز آگاهی ما از این جشن ناچیز است. تنها می‌دانیم که جشن امردادگان از جشن‌های شاد بود. ایرانیان در اين روز تن پاکیزه می‌کردند، به گلستان‌ها، بوستان‌ها و کنار رودها می‌رفتند و پس از نيايش به درگاه اهورامزدا، اين جشن را با شادی و سرور در هوای پاک و دوستی با گیاهان برگزار می‌کردند و پاسدار زیست‌بوم (محیط زیست) بودند.
جشن امردادگان می‌تواند این پیام را داشته باشد که آدمی می‌تواند بهتر کردن جهان را در پیش گیرد و نامیرایی‌اش به‌جا گذاشتن نام نیک است.

🌴 در نیپیک (کتاب) «بندهش» گفته شده که گل چنبک/چمبک (زنبق) زرد از خانواده گل‌های سوسن که به آن زنبق رشتی هم می‌گویند گل ویژه‌ی جشن امردادگان است. در بخش دیگر بندهش نوشته شده که امرداد بی‌مرگ و سرور گیاهان بی‌شمار است. زیرا او را به گیتی گیاه خویش است، گیاهان را رویانَد و رمه گوسفندان را افزاید. زیرا همه‌ی دام‌ها از او خورند و زیست کنند.
goo.gl/QGQJJ3

✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #جشن_امردادگان #امردادگان


🌲 برگرفته از:
۱- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
۲- بدانیم و سربلند باشیم #منوچهر_منوچهرپور
۳- از نوروز تا نوروز #کورش_نیکنام
۴- جشن‌ها و آیین‌های ایرانی با تکیه بر استوره و مردم‌شناسی #حسام_الدین_مهدوی
۵- گل زنبق، نماد جشن امردادگان #شاهین_سپنتا تارنمای ایران‌نامه


🌳 @AdabSar

‌
چو مهر میهن‌ات افروز گردد
شب یلدای میهن روز گردد

رسد دوران اهریمن به پایان
سپیدی چیره و پیروز گردد


#شاهین_سپنتا
#یلدا #چله

#چکامه_پارسی
🔥 @AdabSar