آموزشکده توانا

زادروز اسماعیل خویی، شاعر بی‌ در کجا

«دریغا از غم بی در کجایی»

اسماعیل خوبی از سرآمدان ِ شعر معاصر فارسی است. اشعار او تا کنون به زبان‌های انگلیسی، روسی، فرانسه، آلمانی و اوکرائینی ترجمه شده است. اسماعیل خویی، نهم تیرماه ۱۳۱۷ در شهر مشهد به دنیا آمد.

اسماعیل خویی دوران ابتدایی و متوسطه خود را در مشهد می‌گذراند و در سال ۱۳۳۶ در کنکور شرکت می‌کند و پس از فارغ‌التحصیلی از دانشسرای عالی با بورس احصیلی شاگرد اولی به انگلستان می‌رود و از دانشگاه لندن دکترای فلسفه می‌گیرد. او پس از بازگشت به ایران در تهران ساکن می‌شود و در دانشگاه تربیت معلم تهران به تدریس می‌پردازد.

اسماعیل خویی علاقه‌مندی‌اش به شعر و شاعری را این‌گونه به خاطر می‌آورد که وقتی در دوران دبیرستان بود روزی پدربزرگ مادری‌اش که فردی درویش‌مسلک بود در یک دیدار نوروزی به اسماعیل می‌گوید که شنیده‌ام شعر می‌گویی. اسماعیل می‌گوید که چیزهایی را برای خود یادداشت می‌کند. پدربزرگ برگی از مجله‌ای را که شعری عاشقانه از اسماعیل خویی در آن چاپ شده است از را از زیر تشک بیرون می‌آورد و به او نشان می‌دهد. همان زمان شعر عاشقانه‌ای به نام «آفتاب شرق» از خویی در یکی از نشریات مشهد منتشر شده بود.

پدربزرگ به اسماعیل می‌گوید تو اصلا از عشق چیزی می‌دانی؟ تو غلط می‌کنی از عشق می‌گویی! سپس از او می‌پرسد که مولانا را می‌شناسی و چیزی از مثنوی خوانده‌ای که با پاسخ منفی اسماعیل مواجه می‌شود و از آن پس قرار می‌شود که با هم مثنوی بخوانند. اسماعیل خویی می‌گوید که به راستی این یکی از نیک‌بختی‌های زندگی من بود که در آن سال و در آن سن پدر بزرگی داشتم که به من مثنوی آموخت.

اولین کتاب شعر اسماعیل خویی سه ماه پیش از مرگ پدر و در سال ۱۳۳۵ منتشر می‌شود. این مجموعه شعر «بی‌تاب» نام دارد و به وسیله انتشارات نادری در مشهد منتشر می‌شود.

اسماعیل خویی می‌گوید که پس از آمدن به تهران تحت تاثیر کتاب «زمستان» اخوان ثالث که آن‌روزها تازه منتشر شده بود قرار می‌گیرد. او می‌گوید که کتاب زمستان من را بیدار کرد و کلید آشنایی من با شعر نو بود. اسماعیل خویی می‌گوید که من با کتاب زمستان از خواب هزار و صد ساله‌ی شعر سنتی بیدار شدم و پس از اخوان بود که نخست و بیش و پیش از همه با شاملو آشنا شدم و بعد به تدریج با شاعران دیگر. نیمایوشیج واپسین شاعری بود از نوسرایان که در آن زمان با آن آشنا شدم.

اسماعیل خویی در زمان شاه از طرفداران چریک‌های فدیی خلق بود و پس از انقلاب نیز از ناراضیان و مخالفان جمهوری اسلامی محسوب می‌شود.

او در گفت‌وگویی با تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی به مناسبت سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی از این‌که مردم و خود او به هشدار شاهپور بختیار مبنی بر خطر ایجاد یک دیکتاتوری مذهبی توجه نکردند ابراز تاسف کرد. اسماعیل خویی پس از انقلاب و در سال ۱۳۶۳ ار ایران گریخت و در لندن ساکن شد و دیگر هیچگاه به ایران بازنگشت. اسماعیل خویی در انتهای بیشتر اشعارش که در خارج از کشور سروده است نوشته است بی در کجا که مرادش لندن است. او از غربت به بی در کجا یاد می‌کند.

این ویدئو از شعرخوانی اسماعیل خویی در صدای آمریکا، را ببینید.

بیش‌تر بخوانید:
http://bit.ly/2Xa7lhV

@Tavaana_TavaanaTech