🔺 توضیحات تکمیلی جناب سید مسعود هاشمی نجفی گردانندهٔ کانال واژه‌پرداز ورد در مورد نویسهٔ ممیز و نویسهٔ هزارگان ارقام فارسی.
چنان که ایشان یادآوری کرده‌اند، «جداساز هزارگان نویسه‌اش با ویرگول انگلیسی متفاوت است.»
از ایشان سپاسگزارم.

♻️ سه‌گانه‌های نگارش
🔻 متن اصلی
چرا پدرش در آن سن و سال او را برای کار فرستاده است.

✳️ نظر ویراستار
عبارت دوپهلوست. معلوم نمی‌شود که منظور سن و سال پدر است یا سن و سال فرزند. حتی تصور می‌شود که پدر منظور است، در حالی که چنین نیست. با یک جابه‌جایی اجزای جمله، ابهام رفع می‌شود.

✅ حاصل ویرایش
چرا پدرش او را در آن سن و سال برای کار فرستاده است.

#آموزشی_کاظمی
#نگارش
@asarkazemi

✳️ نکته‌های این‌دیزاین
🔻 قاعده این است که سرصفحهٔ صفحات زوج کتاب در سمت راست باشد و سرصفحهٔ صفحات فرد، در سمت چپ به همین شکل که در تصویر می‌بینید.

🔻 خوب ما برای این قضیه معمولاً چه می‌کنیم؟ من در قدیم در استایل سرصفحه، چیدن راست‌چین را انتخاب می‌کردم و بعد سرصفحهٔ سمت چپ را با دست، دستور می‌دادم که چپ‌چین باشد.

🔻 ولی در تنظیمات استایل سرصفحه، اگر این حالتی را که با رنگ زرد مشخص کرده‌ام انتخاب کنید، این سرصفحه‌ها به صورت خودکار به راست و چپ خواهند رفت. لازم نیست که ما سرصفحهٔ سمت چپ را به صورت مستقل، دستور چپ‌چین بدهیم.

#آموزشی_کاظمی
#این_دیزاین
@asarkazemi

✳️ ناهماهنگی در فاصله سطر
پیوسته به یادداشت قبل

🔻 در اینجا هم یک ناهماهنگی در فاصله سطرها وجود دارد. فاصله سطر پاورقی شماره ۳ قدری بیشتر است (اندازهٔ یک میلی‌متر)

🔻 علت هم نقصی است که در نرم‌افزار این‌دیزاین وجود دارد و وقتی پاورقی‌ دوستونی داریم این اتفاق می‌افتد.

🔻 حالا این که پاورقی‌ها را در این‌دیزاین چگونه دوستونی می‌سازیم و بعد این نقص را چگونه رفع می‌کنیم؟ این خودش خودش داستانی دارد و یک فیلم آموزشی می‌طلبد که به فکر آن هستم.
چون حقیقت این است که این‌دیزاین (حداقل تا نسخه‌ای که من دارم) نمی‌تواند به صورت خودکار پاورقی‌ها را دوستونی بسازد و این کار باید با ترفندهایی انجام شود.

🔻 اگر گرفتاری‌ها و کارها اجازه دهد، این قضیه را با جزئیات آن به صورت کامل شرح می‌دهم به امید خدا.

#آموزشی_کاظمی
#این_دیزاین
#پاورقی_دوستونی

@asarkazemi

سلام بر دوستان گرامی. مجموعه فیلم‌های آموزشی‌ای که در آن‌ها به مباحث مربوط به صفحه‌آرایی کتاب پرداخته‌ام، به آستانهٔ آماده‌سازی و انتشار رسیده است. در مورد اسم مجموعه دوست دارم که نظر شما را بدانم. در اینجا یک نظرسنجی گذاشته شده است. 👆👆

‌
✳️ یک روش عالی برای کنترل صفحات در صفحه‌آرایی

🔻 کتابی داریم که پیچیدگی‌هایی هم دارد و اصلاحاتی انجام شده است که ممکن است صفحات را به هم زده باشد. می‌خواهیم ببینیم که این اصلاحات کدام صفحات را به هم زده است. چه روشی برای کنترل داریم؟

🔻 روشی که من حدود بیست سال است به کار می‌گیرم این است. در هر چند صفحه یک بار سطر اول صفحه را علامت می‌زنم به شکلی که البته این علامت در چاپ نیاید (در این‌دیزاین امکان دارد)
در بازبینی‌های بعدی کتاب را سریع مرور می‌کنم و می‌بینم که کجاها آن علامت همچنان در سطر اول است و در کجاها جابه‌جا شده است.

🔻 در این کتاب می‌بینید که در مواردی علامت به سطر دیگری رفته است. بعد این موارد را سریع علاج می‌کنم.

🔻 در نهایت هر بار قبل از خروجی گرفتن، کل متن را سریع در این‌دیزاین مرور می‌کنم و می‌بینم که علایم سرجایشان باشند.

🔻 اما این علامت‌ها چگونه ایجاد می‌شود به نحوی که در محیط کار دیده شود ولی در چاپ نیاید؟ این را در یکی از فیلم‌های آموزشی این‌دیزاین خودم به صورت کامل توضیح داده‌ام.

#آموزشی_کاظمی
#این‌_دیزاین
@asarkazemi

‌
‌
✳️ احتیاط در جستجو و جایگزینی
من بارها به این مورد برخورد کرده‌ام که شخص خواسته‌ است «آن جا» را به «آنجا» تبدیل کند و بعد چنین مواردی ناخواسته برایش اتفاق افتاده است. همین امروز در دو متن مختلف از دو نفر، این را دیدم.

🔻 اما راه چاره چیست؟
🔹 اول این که تا می‌توانیم جستجو و جایگزینی را تک تک پیش ببریم نه کلی.

🔹 دوم این که در ورد، قبل و بعد عبارت جستجوشدنی <به این صورت> علامت‌های < و > را بگذاریم و در عین حال این تیک را هم فعال کنیم.
Use wildcards
🔹 البته اگر قسمت جستجوشدنی فقط یک کلمه است و فاصله ندارد، می‌شود این تیک را فعال کرد.
Find whole words only

#آموزشی_کاظمی
#جستجو_و_جایگزینی
@asarkazemi

‌
✳️ افراط در نیم‌فاصله

🔻 به نظر من این مقدار استفاده از نیم‌فاصله افراطی است. نیم‌فاصله برای وقتی مناسب است که چند کلمه، حکم یک کلمه یا ترکیب را یافته باشند. ولی به نظر من «با وجود این» در واقع حکم سه کلمه را دارند. وقتی با نیم‌فاصله و به صورت «باوجوداین» می‌نویسیم خواندن آن را سخت می‌کنیم و استقلال اجزای آن را هم از بین می‌بریم.

🔻 اگر نگران این هستیم که این اجزا در انتهای سطر از هم جدا شوند، راه پیشگیری از آن درج نیم‌فاصله نیست، بلکه درج فاصلهٔ جامد است، یعنی فاصله‌ای که در عین حال نمی‌گذارد کلمات دو سوی آن در انتهای سطر از هم جدا شوند. در اینجا در مورد فاصلهٔ جامد صحبت کرده‌ام.

🔻 این را هم عرض بکنم که وقتی جامعه با پدیده‌ای تازه آشنا می‌شود، یک مدتی به طور افراطی از آن استفاده می‌کند. در یک دورهٔ زمانی هم کاربرد افراطی خط تیره برای جملهٔ معترضه رایج شده بود و خیلی‌ها چیزی را که در واقع جملهٔ معترضه هم نبود، بین دو خط تیره می‌گذاشتند. گویا یک جورهایی جوگیر شده بودند.

#آموزشی_کاظمی
#نیم_فاصله
#فاصله_جامد
@asarkazemi

‌
✳️ مواردی که به نظر من باید با فاصله نوشته شود.
🔹 پیوسته به یادداشت قبل، در همین متنی که در دست ویرایش دارم این موارد هم با نیم‌فاصله (یا در واقع بدون فاصله) نوشته شده است، در حالی که به نظر من این‌ها کلمات مستقلی هستند و باید فاصله داشته باشند.
🔻 دراین‌ارتباط

✳️ دربارهٔ جستجو و جایگزینی
🔹 متنی ویرایش می‌کنم که سرشار از «نمودم» به جای «کردم» و «نموده بود» به جای «کرده بود» و امثال آن است. این را عرض کنم که من هیچ‌گاه «نمودن» را به معنی «کردن» در متن‌هایم به کار نمی‌برم و در ویرایش‌ها هم تا جایی که مقدور است آن‌ها را تعویض می‌کنم.

🔻 حالا مسئله این است. در متنی که در دست دارم، می‌شود با یک جستجو و جایگزینی کلی، همه «نمودم»‌ها را به «کردم» تبدیل کنم؟ با علم به این که قرار است در همه جای متن این جایگزینی انجام شود؟

🔻 حالا اگر من این کار را به صورت کلی انجام دهم و در جایی از متن یک بیت شعر آمده باشد مثل این بیت بیدل، آن وقت چه؟
می‌چکد سجده ز سیمای نمودم بیدل
شاهدِ حال من آیینهٔ نقش قدم است
بعد آن وقت می‌شود «می‌چکد سجده ز سیمای کردم بیدل»

🔻 خیلی خیلی در جستجو و جایگزینی باید محتاط باشیم. از جستجو و جایگزینی کلی کلمات بپرهیزیم حتی اگر در موردی یقین داریم. گاهی کلمات به شکلی در متن آمده‌اند که ما فکرش را هم نمی‌کنیم.
و به‌خصوص در متنی که در دست ویرایش داریم و امانت مردم در دست ماست، بیشتر مراقب باشیم. ویراستار بسیار مواقع آخرین کسی است که متن را می‌خواند و پس از آن کتاب چاپ شده و رفته است به دست مردم.

#آموزشی_کاظمی
#ویرایش
#جستجو_و_جایگزینی

@asarkazemi

نظر جناب فرهنگ مهروش در مورد این بحثی که در این یادداشت مطرح شده است. با سپاس از ایشان.

🔻 «سلام جناب آقای کاظمی عزیز. وقت به خیر.

به نظرم در خیلی از جملات، وقتی تعبیری مثل «با وجود این»‌ را به کار می‌بریم، واقعاً معنای تک‌تک کلماتش را جداگانه اراده نکرده‌ایم. این را می‌توانیم از جای‌گزین‌های کلمه روی محور جانشینی متوجه شویم.

اگر در جمله‌ای بشود به جای «با وجود این» بگوییم «با عدم این...» سخن شما درست است و باید «با وجود این» را جدا نوشت. بااین‌حال در برخی کاربردها به نظر می‌رسد هرسه کلمه به هم چسبیده‌اند و کلمۀ جدیدی درست کرده‌اند که معنایش لزوما حاصل‌جمع معنای سه کلمۀ پیش نیست؛ بل‌که بیش‌تر از آن معنای «ضمنا»، «علی‌ای‌حال» یا چیزی از این قبیل فهمیده می‌شود.

به‌نظرم در این قبیل موارد بهتر است سرهم نوشته شود. ویراستاران دائرةالمعارف بزرگ اسلامی تعابیری مثل «بااین‌همه»، «بااین‌حال» و امثال آن را سرهم می‌نویسند. 🔺

‌
✳️ فیلم‌هایی که در راه است

🔻 در این روزها هر موقع که از کارهای ویرایش و صفحه‌آرایی فراغت می‌یابم، به سراغ برنامهٔ کمتازیا می‌روم و تدوین فیلم‌های آموزشی «اصول و قواعد صفحه‌آرایی کتاب» را پی می‌گیرم.

🔻 ضبط این مجموعه را حدود شش ماه قبل آغاز کردم و متأسفانه به اوج مشغله‌های پایان سال من برخورد کرد، وگرنه باید در اسفند ۱۴۰۲ منتشر می‌شد.

🔻 تدوین این‌ها خیلی سنگین است. فیلم‌ها سرشار است از اجزای تصویری و جلوه‌های کامپیوتری. در آن نوار پایین شما تکه تکه این اجزا را که کنار هم چیده شده است می‌بینید و این تازه پنج دقیقه از یک فیلم را نشان می‌دهد.

🔻 همین جمعه حدود ۱۰ ساعت پای کار بودم و توانستم فیلم اول را یک مقدار مرتب و منظم کنم.

🔻 خلاصه این که اگر سلامتی و فراغت باشد، باید تا یکی دو ماه بعد این مجموعهٔ ده قسمتی آماده شود.

🔻 این مجموعه در واقع کامل‌کنندهٔ مجموعهٔ «صفحه‌آرایی کتاب در این‌دیزاین» است که که قبلاً منتشر کرده‌ام و آن‌ها در این نشانی‌ها در دسترس است.
https://arangweb.com/product/indesign-book/
https://www.mkkazemi.com/category/indesign/

#آموزشی_کاظمی
#صفحه_آرایی
@asarkazemi

♻️ سه‌گانه‌های نگارش

🔻 متن اصلی
احتمالاً محل دفن یکی از شهزاده‌های ساسانی ولایت فرعی وارشان بوده است (گرینت، لی، پندر_ویلسن، ۱۹۸۰؛ گرینت، ۱۳۴-۵۹).

✳️ نظر ویراستار
در کتابی که در دست ویرایش دارم، بسیار رخ داده که نویسنده عددهایی را که یک دامنه را تعیین می‌کنند، به همین صورت نوشته است. یعنی در قسمت دوم دامنه، فقط رقم آخر یا دو رقم آخر را درج کرده است. در واقع منظور اصلی او، «۱۳۴ تا ۱۵۹» است. ولی در مورد دوم، رقم «۱» را به اعتبار این که مشابه است، حذف کرده است.
ولی عیب کار این است که ممکن است تصور شود که از صفحهٔ ۵۹ تا ۱۳۴ منظور است.
لزومی ندارد که از بخشی از عدد فاکتور بگیریم. تایپ کردن یک رقم «۱» چقدر زحمت دارد که آن را تایپ نکنیم و خواننده را به ابهام بیندازیم؟ عدد را کامل درج کنیم تا خطایی هم رخ ندهد.

✅ حاصل ویرایش
احتمالاً محل دفن یکی از شهزاده‌های ساسانی ولایت فرعی وارشان بوده است (گرینت، لی، پندر_ویلسن، ۱۹۸۰؛ گرینت، ۱۳۴-۱۵۹).

#آموزشی_کاظمی
#نگارش
@asarkazemi

♻️ سه‌گانه‌های نگارش

🔻 متن اصلی
سقوط این دو منطقهٔ استراتژیک زمینه‌ساز تهاجم به ماوراءالنهر از سوی ابوالقاسم بابر شد.

🔹 نظر ویراستار
وقتی شخصی خودش کاری کرده است، نیازی ندارد بگوییم این کار از سوی او انجام شد. می‌توانیم ساده‌تر بنویسیم که او این کار را کرد. «تهاجم به ماوراءالنهر از سوی ابوالقاسم بابر» را می‌شود «تهاجم ابوالقاسم بابر به ماوراءالنهر» نوشت.

✅ حاصل ویرایش
سقوط این دو منطقهٔ استراتژیک زمینه‌ساز تهاجم ابوالقاسم بابر به ماوراءالنهر شد.

#آموزشی_کاظمی
#نگارش
@asarkazemi

♻️ سه‌گانه‌های نگارش

🔻 متن اصلی
خوشبختانه برای سلطان حسین، اوزبیک‌ها برای فتوحات دوام‌دار حداقل برای مدتی ادامه ندادند و در مسیر دریای آمو عقب‌نشینی نمودند.

🔹 نظر ویراستار
عبارت از طبیعت معمول گفتار دور است. ببینید تصور کنیم که اگر همین مطلب را بخواهیم به زبان گفتار بگوییم، چه خواهیم گفت. با یک مقدار جابه‌جایی اجزای جمله و نیز تغییر فعل «نمودند» به «کردند» عبارت می‌تواند روان و ساده شود.

✅ حاصل ویرایش
از بخت خوش سلطان حسین، اوزبیک‌ها حداقل برای مدتی به فتوحات دوام‌دار ادامه ندادند و در مسیر دریای آمو عقب‌نشینی کردند.

#آموزشی_کاظمی
#نگارش
@asarkazemi

✳️ نکته‌های نگارش
🔹 من در حال ویرایش متنی هستم که نویسنده در آن جای جای و بیشتر هم بدون دلیل، عبارت «از سوی» را استفاده کرده است. این «از سوی» فقط در بعضی جاها لازم است و در بیشتر موارد می‌شود آن را با عبارتی دیگر جایگزین کرد یا حتی جمله را از حالت مجهول به حالت معلوم درآورد.
🔹 زبان کلمات بسیاری دارد و جمله‌ها را به شکل‌های گوناگون می‌شود سامان داد. بکوشیم که از ظرفیت‌های زبان بیشتر استفاده کنیم.

🔸من چند مثال از این «از سوی»های بسیار این متن را نقل می‌کنم و پیشنهادهای جایگزین را می‌آورم.

🔻 پسران سلطان حسین و دیگر اعضای خاندان سلطنتی بعدتر در جنگ‌ها مردند یا از سوی شیبانی خان دستگیر و اعدام شدند.
▪️ ... به فرمان شیبانی خان دستگیر و اعدام شدند.

🔻 شورش به‌زودی از سوی اردوی افغان سرکوب شد و رهبران آن محبوس یا اعدام شدند.
▪️ اردوی افغان به زودی شورش را سرکوب کرد و رهبران آن را محبوس یا اعدام کرد.

🔻 مطابق رسم دیرینه، توابع بلخ از سوی ولیعهد تاج‌وتخت اداره می‌شد.
▪️ مطابق رسم دیرینه، توابع بلخ را ولیعهد تاج‌وتخت اداره می‌کرد.

🔻 زمامدار یا پادشاه، نوع شرقی حقوق آسمانی شاهان را به عهده داشت و از سوی رعایا سایهٔ خدا در زمین پنداشته می‌شد.
▪️ و رعایا او را سایهٔ خدا در زمین می‌پنداشتند

🔻 در جنوب تورکستان، توابع بلخ «تورکستان افغانی» نام گرفت و از سوی امیر افغان کابل، حامی تند فرضیهٔ پادشاهی مطلقه، اداره می‌شد.
▪️ امیر افغان کابل... آن‌ها را اداره می‌کرد.

🔻 برداشت خود را از محاصرهٔ هرات از سوی ایران در سراج التواریخ نوشت.
▪️ برداشت خود را از محاصرهٔ هرات به وسیلهٔ ایران در سراج‌التواریخ نوشت.

🔻 از سوی نصرالله خان منغیت محبوس شده بود.
▪️ به فرمان نصرالله خان منغیت محبوس شده بود.

🔻 از سوی افغان‌ها و غربی‌ها چنین پنداشته می‌شد که امیر از نقرس رنج می‌برد
▪️ افغان‌ها و غربی‌ها چنین می‌پنداشتند...

#آموزشی_کاظمی
#نگارش
@asarkazemi

♻️ سه‌گانه‌های نگارش

🔻 متن اصلی
توابع برای دو تن دیگر از شهزاده‌های شیبانی، جهانگیر میرزا فرزند سید محمد سلطان در شبرغان و سلیم سلطان فرزند پیرمحمد دوم که برایش ولایت اندخوی داده‌ شده بود، پناه داده بود.

🔹 نظر ویراستار
یکی از کارهای معمول من در ویرایش، همین است که هرجا می‌بینم جمله در جمله آمده و فعل‌های دو جمله هم در انتها در کنار هم آمده‌اند، عبارت را به دو جمله تفکیک کنم. به این فعل‌ها دقت کنید: «داده شده بود» و «پناه داده بود». این‌ها هر کدام مربوط به یک جمله هستند. پس جملهٔ اول را با فعل خود آن تمام کنیم و بعد به سراغ دومی برویم. به این صورت از تداخل دو جمله و ایجاد یک جملهٔ مرکب طولانی رهایی می‌یابیم و دریافت مطلب برای مخاطب هم آسان می‌شود.

✅ حاصل ویرایش
توابع برای دو تن دیگر از شهزاده‌های شیبانی پناه داده بود، یعنی جهانگیر میرزا فرزند سید محمد سلطان در شبرغان و سلیم سلطان فرزند پیرمحمد دوم که برایش ولایت اندخوی داده شده بود.

#آموزشی_کاظمی
#نگارش
@asarkazemi