هیچ‌کس عتیقه‌جاتی که برایش به ارث رسیده به بهانۀ کهنه بودن دور نمی‌اندازد!
خلاصه این‌که شاید تعجب کنید که سخنان آقای دکتر باطنی را در زمینۀ تغییر خط بسیار مفید می‌دانم، زیرا فرصت فکر کردن به تک‌تک ماها می‌دهد. موضوع خوبی مطرح کرده است، گرچه با راه‌حل‌های وی مخالفم.
او صرفاً از دریچۀ جهان خودش به موضوع نگریسته که ممکن است نگاهی جامع نباشد و قرار هم نیست همه هم‌نظر باشند. اما مهم است صداهای مخالف را بشنویم و آن‌ها را واکاوی کنیم و در نهایت راه‌حل‌های خودمان را ارائه کنیم.
#خط #دبیره #واج@vajnevesht

‌
🔹فرهنگستان را «نقد» کنیم، نه «ریشخند»!

▫️نویسنده: #علیرضا_حیدری
🌐 کانال تلگرام: زین قند پارسی| ‎ @Qande_Parsi

▫️روزنامهٔ خراسان شماره ۲۱۶۸۳
در ماه‌های گذشته فرهنگستان زبان و ادب فارسی چند جایگزین فارسی را به جامعه معرفی کرد که تازه‌ترین آن‌ها، «تصدانه» به‌جای پیکسل، «پادپخش» به ‌جای پادکست، «موج‌پز» به‌جای مایکروویو، «گرایه» به‌جای ترند و «هفتگ» به‌جای تیک بود. چنان‌که گمان می‌رفت، این برساخت‌ها با بازتاب‌هایی همراه با شوخی و گاه طعن‌گونه و حتی توهین‌آمیز در فضای مجازی روبه‌رو شد.

متأسفانه گاه دیده می‌شود که در برنامه‌های رسمی ازجمله در صداوسیما هم شاهد چنین اتفاقات ناسنجیده ـ هرچند ممکن است به شوخی ـ هستیم! تمسخر فرهنگستان، تمسخر زبان فارسی هم هست. زبان فارسی پایه هویتی ماست و مهم‌ترین تکیه‌گاه فرهنگی و تاریخی ما همین زبان است که رسانه‌ها باید با احتیاط با آن روبه‌رو شوند و اگر قرار است نقدی انجام شود (که حتماً هست)، ادیبانه و مؤدبانه باشد. از‌این‌رو، یادآوری چند نکته را ضروری دانستم.

بی‌گمان در همین آغاز باید گفت که بیشتر این بازتاب‌های مجازی و نه حقیقی! رنگ‌وبوی سیاسی دارد؛ به این معنا که شکوه‌های سیاسی گاه در یک موضوع ـ حتی بی‌ربط ـ خودش را نشان می‌دهد. بنابراین، برخی این فرصت را، مغتنم می‌شمارند و به‌نوعی دست به اعتراض سیاسی می‌زنند، اما از نوعی دیگر و با تمسخر نهادی حکومتی، به نام فرهنگستان!

از طرفی، گاهی در جامعه برساخته‌هایی ساختگی و جعلی منتشر می‌شود که بوی تمسخر نیز از آن‌ها به مشام می‌رسد و آن‌ها را به فرهنگستان نسبت می‌دهند، حال آن که این واژه‌ها هیچ ربطی به مصوبه‌های این نهاد ندارد. این که به روند و شیوه برابرسازی واژه‌ها می‌توان انتقادهایی داشت، کاملاً پذیرفته است و مهم‌ترین آن، این است که فرهنگستان در برابرسازی معمولاً دیرهنگام عمل می‌کند و خود این ضعف باعث می‌شود واژه بیگانه جاگیر شود و تغییر آن دشوار باشد.

یکی از تصورات نادرست درباره فرهنگستان این است که گمان می‌رود این نهاد تنها کاری که برعهده دارد، واژه‌گزینی است؛ ازاین‌رو، بودجهٔ سالانهٔ آن را به تعداد واژه‌های مصوب تقسیم می‌کنند و کار این نهاد را به ریشخند می‌گیرند. حال آنکه واژه‌گزینی تنها یکی از کوشش‌های این نهاد است و کارگروه‌های دیگری در این نهاد فعالیت‌های علمی دارند؛ همچون کارگروه‌های فرهنگ‌نویسی، آموزش، زبان و گویش‌ها، دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی در شبه‌قارهٔ هند، دستور خط، زبان و رایانه و انتشارات.

اما نکتهٔ مهم‌تری که بنا دارم در این یادداشت به آن اشاره کنم، این است که این انتقادها و اعتراضات و تمسخرها تازگی ندارد.

در «شرح زندگانی من» عبدا… مستوفی می‌خوانیم که در اعتراض به مصوبات فرهنگستان گفته بود: «آقایان! هرقدر می‌خواهید باد به بیرق لغت «عدلیه» بکنید، مردم «عدلیه» را برای اختصارش ترک نمی‌کنند و «دادگستری» شما، با وجود این که وضع‌شده فرهنگستان هم هست، روی کاغذ خواهد ماند... .»؛ ولی نه‌تنها دادگستری، که خواهان (مدعی) و بازپرس (مستنطق) و دادنامه (ورقه حکمیه) و دادگاه (محکمه) و آیین دادرسی (اصول محاکمات) و خواسته (مدعی به) و… ماند و امروز مردم آن‌ها را به کار می‌برند.

از صادق هدایت یادی کنیم که وقتی واژه‌هایی مانند «پزشک» جایگزین «طبیب» شد و «پایان‌نامه» به‌جای «تز»، در مقالهٔ «فرهنگ فرهنگستان» خود، فرهنگستان را مسخره کرد و به باد طنز گرفت.

به گفتهٔ دکتر عباس اقبال آشتیانی، از نویسندگان بنام کشورمان که اتفاقاً خودش عضو فرهنگستان اول بود، استناد کنیم که می‌گفت چه کسی به‌جای «اونیورسیته» می‌گوید «دانشگاه» یا به‌جای «طلبه» می‌گوید «دانش‌آموز» و «دانشجو».

در کنار این‌ها صد‌ها واژه دیگر هم می‌توان نام برد که در آغاز با مخالفت روبه‌رو شد، اما سرمایه زبان فارسی شد: «اطفائیه» شد: آتش‌نشانی، «آژان» شد: پاسبان، «میزان‌الحراره» شد: دماسنج، «فاکولته» شد: دانشکده، «SMS» شد: پیامک، «سوبسید» شد: یارانه، «ATM» شد: خودپرداز، «دیتا» شد: داده، «ادیت» شد: ویرایش، «لود» شد: بارگذاری و… .

فراموش نکنیم که نباید شکوه زبان فارسی، این میراث تمدنی را پیش چشم نسل روزگارمان سست کنیم؛ پس ریشخند را با انتقاد جابه‌جا نکنیم.

🆔 @VajehPardaz ‎|#واژه‌پرداز🔹

🎥 خواندن قسمتی از شعر محمدکاظم کاظمی شاعر افغانستانی

+ علی زارعان، کارشناس ادبیات

▫️صبحانه ایرانی ‎ @sobhaneye_irani

🌐 #محمدکاظم_کاظمی
@asarkazemi
@mkazemkazemi
www.mkkazemi.com


🆔 @VajehPardaz ‎|#واژه‌پرداز🔹

شورای واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نوواژۀ «فرسته» را در معنای هرگونه محتوایی (متن، عکس، ویدئو) که در فضای مجازی و پیام‌رسان‌های اجتماعی هم‌رسانی می‌شود، تصویب کرده است.

فرهنگستان، واژهٔ «پست» را در معنای آشنای آن (ادارهٔ پست)‌ پذیرفته و برای آن برابری تصویب نکرده است.

روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
@theapll

‌
▪️ هم مرگ بر جهانِ شما نیز بگذرد!
▫️ سیف فرغانی ـ #بهروز_رضوی

هم مرگ بر جهانِ شما نیز بگذرد
هم رونقِ زمانِ شما نیز بگذرد

وین بومِ مِحنت از پیِ آن تا کند خراب
بر دولت‌آشیانِ شما نیز بگذرد

بادِ خزانِ نکبتِ ایام ناگهان
بر باغ و بوستانِ شما نیز بگذرد

آبِ اجل که هست گلوگیرِ خاص و عام
بر حلق و بر دهانِ شما نیز بگذرد

ای تیغتان چو نیزه برای ستم دراز
این تیزیِ سِنانِ شما نیز بگذرد

چون دادِ عادلان به جهان در بقا نکرد
بیدادِ ظالمانِ شما نیز بگذرد

در مملکت چو غرشِ شیران گذشت و رفت
این عوعوِ سگانِ شما نیز بگذرد

آن کس که اسب داشت غبارش فرونشست
گَردِ سُمِ خرانِ شما نیز بگذرد

بادی که در زمانه بسی شمع‌ها بکشت
هم بر چراغدانِ شما نیز بگذرد

زین کاروان‌سرای بسی کاروان گذشت
ناچار کاروانِ شما نیز بگذرد

ای مفتخر به طالعِ مسعودِ خویشتن
تأثیرِ اخترانِ شما نیز بگذرد

این نوبت از کسان به شما ناکسان رسید
نوبت ز ناکسانِ شما نیز بگذرد

بیش از دو روز بود ازآنِ دگرکسان
بعد از دو روز ازآنِ شما نیز بگذرد

بر تیرِ جورتان ز تحمل سپر کنیم
تا سختیِ کمانِ شما نیز بگذرد...

📚 دیوانِ سیف‌الدین محمدِ فَرغانی، به کوششِ ذبیح‌الله صفا، تهران: انتشاراتِ دانشگاهِ تهران، ۱۳۴۱، ج۱، ص۲۱۷-۲۱۸.

▫️شعر‌: گزین‌گویه‌ها (t.me/gozinguye/15914)
▫️ویدئو: ‎ART CHANNEL‏ ‎ ‎ (t.me/artchanel/18118)

بازنشر:‎ 🔹#واژه‌پرداز|‎🆔 @VajehPardaz ‎

🤖 هوش مصنوعی به عنوان تصویرگر کتاب‌های ایرانی به رسمیت شناخته شده است.

‌
حرف زدن از این موضوع برای کسی که خودش به جایگاه کتاب واقفه مثل راه رفتن روی لبهٔ تیغ می‌مونه.

فردا ساعت ۱۹ با ۲۸۰ نفری که تا الان ثبت‌نام کردن وارد این چالش بزرگ می‌شیم. اگر ما که با کناب بزرگ شدیم و جایگاهش رو می‌دونیم، این جبر تکنولوژیک رو جراحی نکنیم و به زنده موندنش کمک نکنیم پس کی کمک کنه؟

همونایی که می‌گن اولش بیا یک وبینار رایگان، بعدش می‌گن این‌قدر میلیون بده و کتاب رو در چند دقیقه تحویل بگیر؟!؟

فردا ساعت ۱۹ درموردش حرف می‌زنم و راه‌های کمک گرفتن از هوش مصنوعی برای خلق کتاب رو هم می‌گم. اما یادمون باشه این هم مثل بقیه موارد مرتبط با هوش مصنوعی فقط کمک به افزایش سرعت، جامعیت و بروز خلاقیته.

اگر قبول داری، باید دست‌به‌دست هم بدیم و نذاریم جنبهٔ منفی تکنولوژی این عرصهٔ ارزشمند رو نابود کنه، بیا که درموردش حرف بزنیم.

همچنان فرصت ثبت‌نام هست:
🌐 eseminar.tv/wb150006

از ایده‌ها به دیده‌ها برسیم

🔤 Videomarketing(+AI)

‌
🔹تلنگری فرهنگی با بوی جوی مولیان!

▫️نویسنده: #علیرضا_حیدری
🌐 کانال تلگرام: زین قند پارسی| ‎ @Qande_Parsi

این هم‌شاعرانگی در کنار دعوت امام علی رحمان از مردم ایران برای سفر به تاجیکستان و دعوت از پزشکیان برای جشن نوروزی که به گفتۀ وی یک ماه برگزار می‌شود و گوشه‌کنار تاجیکستان در جشن و شادی است، نشان‌های روشنی از دیرپایی و پایداری ایران فرهنگی و زبان فارسی و تاریخ و تمدنی دارد که گذشت سالیان و تحریف و بی‌توجهی عامدانۀ برخی تفکرات، موجب فراموشی‌اش نمی‌شود و برعکس به‌دلیل جانما‌یگی این فرهنگ و تمدن و ادبیات و زبان پرمایۀ فارسی، بالنده‌تر از همیشه زنده است

نگاه هوشمندانۀ امام علی رحمان به این نکته که مفاخر و بزرگانی مانند فردوسی و حافظ و رودکی و مولانا و کوروش متعلق به همۀ کشورهای فارسی‌زبان و بلکه تمام جهان و آدمیان است و اندیشه‌های آنان برای همۀ انسان‌هاست هم، از گسترۀ جهانی اندیشه‌ورزان فارسی‌زبان حکایت دارد. خوشبختانه آقای پزشکیان هم با شعرخوانی و اشاراتی که داشت، به پاسداشت فرهنگ و ادب ایرانی پرداخت.

دست‌کم در حوزۀ تمدنی بزرگ زبان فارسی، سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان، هنوز به فرهنگ و تاریخ و زبان مشترک می‌نازند و این نازش می‌تواند با درایت و هوشمندی سیاستمداران بادوام‌تر شود. البته در افغانستان با تنگ‌نظری‌هایی روبه‌رو شده‌ایم که بی‌گمان مردم افغانستان خود پاسدار این زبان خواهند بود.

اما تاجیکستان به‌خوبی به این فرهنگ و زبان افتخار می‌کند و در مواردی جدی‌تر از ما آن را پاس می‌دارد. جالب است که بدانیم، در سفر چند سال پیش که به تاجیکستان داشتم، به‌خوبی این نکته را دریافتم که تاجیک‌ها بسیار به ادبیات و مفاخر ادبی و علمی فارسی‌زبان دلبسته‌اند. گشتی در شهر دوشنبه و نیز خجند به‌راحتی شما را به این واقعیت می‌رساند. جالب است بدانید دیوار مفاخری در شهر دوشنبه است که تصویر شاعران و اندیشمندان ایران تاریخی را پیش چشم رهگذران نشان می‌داد. وقتی به سمت خجند می‌رفتیم هم دیوارنگاره‌های شاعران ایرانی و تاجیکی در مسافتی طولانی وجود داشت و چشم‌نواز بود. پیکرۀ شاعران و دانشمندان فارسی‌زبان در گوشه‌گوشۀ شهر دوشنبه جلوه‌گری می‌کند و بوستان اصلی شهر به نام «رودکی» است با تندیس بزرگی از ایشان. تا جایی که یادم هست، تقسیمات شهری دوشنبه به نام فردوسی، رودکی، خیام و ابن‌سینا نام‌گذاری شده ‌است. خیابان‌های شهر و میدان‌های اصلی به نام این افتخارات زینت یافته است. معمولاً سالن‌های تئاتر و بوستان‌ها و مراکز مهم این کشور به نام فردوسی، خیام، رودکی، حافظ، ابن‌سینا و... است.

در نشستی که با تعدادی از مدیران تلویزیون‌های این کشور و رسانه‌ها داشتم، می‌گفتند نزدیک به ۲۰۰ پیکره و نیم‌پیکرۀ مشاهیر در این کشور نصب است. تندیس کوروش در میدان اصلی شهر دوشنبه، یعنی میدان اسماعیل سامانی و در ورودی موزۀ بزرگ این شهر، پیکرۀ بزرگ بوعلی در میدانی به نام این پزشک ایرانی در دوشنبه و پیکرۀ بزرگ فردوسی در حاشیۀ رود سیحون در خجند دلربایی می‌کنند و عظمت ایران و فرهنگ ایرانی و زبان فارسی را به رخ می‌کشند. این‌ها تنها نمونه‌هایی از کوشش فرهنگی این کشور است.

امیدوارم در جای‌جای شهرهایمان و به‌ویژه مشهد که امروز نمایندۀ خراسان بزرگ فرهنگی است و با توجهی که دولت جدید و شخص استاندار خراسان رضوی به ادبیات دارد، به نام و نشان‌های فرهنگ ایرانی و مفاخر بیشتر توجه شود. اتفاقی که ما در ایران و همین مشهد حسرتش را می‌خوریم! باور کنیم مشهد برای پاسداشت تاریخ و فرهنگ و تمدن ایرانی و خراسان بزرگ و زبان فارسی کم گذاشته است و گاهی حتی با بی‌سلیقگی نام بزرگانی مانند امیرعلیشیرنوایی را از تابلوی مدارسمان برمی‌داریم.

▫️منبع: خراسان آنلاین ۱۴۰۳/۱۰/۲۹

🆔 @VajehPardaz ‎|#واژه‌پرداز🔹