🔷🔶🔹🔸
@AdabSar

"... آتوسا که مام خشایار بود
گرامی زنی راد و بیدار بود؛
از ایران بسی زن بپا خواسته است
که دیهیم‌ها را بیاراسته است..."

گزیده‌ای از سروده‌ی بلند "اسفندگان"
#توران_شهریاری


🔅آشنایی با نام‌های ایرانی

«آتوسا»
⚱⚱ "آتوسا" نام دخترانه‌ی کهن و نام یکی بزرگترین زنان ایران در دودمان هخامنشیان بود. این نام در اوستایی به چم زبردست، خوش‌اندام، زیبارو، توانمند، پیشکش بهشتی، بخشنده، فریب‌کار، فربه‌ران(دارای ران‌های بزرگ) است. در سانسکریت به چمار بی‌آلایش و پاک(برابر با آناهیتا، ایزدبانوی آب) و نام همسان آن "آ-توش-‌ا" به چم خوشنودکننده و شادی‌بخش است.

📜📜 "آتوسا" نام چه کسانی بود؟
۱- نام دختر کوروش هخامنشی و کاساندان، همسر داریوش هخامنشی و مادر خشایارشاه؛.
۲- نام شه‌بانوی دوست‌داشتنی گشتاسپ، پادشاه کیانی؛
۳- نام دختر اردشیر دوم و خواهر اردشیر سوم.

⏳⌛️ سرگذشت نام "آتوسا":
درباره‌ی پیشینه و دگرگونی‌های نام آتوسا چند دیدگاه داریم ولی بیشتر اندیشمندان بر سر دیدگاه نخست هم‌رای و همسو هستند.
۱← آتوسا، دگرگون شده‌ی نام اوستایی هوتَاُسا است. بر پایه‌ی بن‌مایه‌ها، گونه‌ی اوستایی آن را هوتَئـُسا، هوتَئسَه، هوتَئوسَه، هوتوسا و هوتَس دانسته‌اند و شماری باور دارند که آتوسا یونانی شده‌ی این نام اوستایی است.
۲← یوستی می‌گوید میان آتوسای یونانی و هوتوسای پارسی از دید آوایی پیوندی نیست ولی بسیاری از نویسندگان همچون بارتولمه برپاد(مخالف) دیدگاه او هستند.
۳← به نوشته‌ی دهخدا این نام در اوستایی هوتَاوسه بود و اَتوسای دختر چایش‌پس، دختر اردشیر دوم و همسر اردشیر سوم بود و شاید "استر" یا "ایشتار"(ایزدبانوی دلدادگی، پاکی و زیبایی) تورات همان اَتوسای باشد.
۴← آتوسا برگرفته از هوتَاوسا به چم خوش‌فَربه‌ران و تَاوسا به چم فربه‌ران یا زن فربه است.
۵← بیش از ۲۵۰۰ سال پیش یکی از زنان درباری به بیماری ناشناخته‌ای دچار شده و مچ پایش به اندازه رانش بزرگ شد. نام آن بیماری را "آته‌اوشتا" گذاشتند که امروز به "آتوسا" دگرگون شده است.(بدون گواه روشن)
۶← این نام پیش‌تر "آتش‌سا" بود که به آتوسا دگرگون شد.(بدون گواه روشن)
@AdabSar

👸🏻👸🏻 درباره‌ی "آتوسا" دختر کاساندان و کوروش:
"آتوسا" یکی از فرزندان کوروش و کاساندان و می‌توان گفت یکی از بزرگترین زنان ایران از گذشته تاکنون بود.
او زنی رای‌مند، نیک‌اندیش، دانش‌آموخته، جاه‌پرست و زیبا بود که دغدغه‌ی والایش زبان و فرهنگ پارسی را داشت، خودش به جوانان و نوجوانان زبان پارسی و ادب می‌آموخت و به دستور او در سراسر کشور آموزشگاه‌هایی برای آموزش زبان و مهارت به جوانان برپا شده بود. وی در کشورداری همسرش داریوش و پسرش خشایار را یاری می‌کرد و در زمانی که آن‌ها در جنگ بودند، کشورداری می‌کرد. گاهی همراه داریوش به جنگ می‌رفت و سپاه را فرماندهی می‌کرد.‌
بر پایه‌ی سنگ‌نبشته‌های تخت جمشید، واژه‌ی بانو(بانوکا در پارسی کهن) برنام(لقب) آتوسا بود. این واژه پیش از آن برای آناهیتا به‌کار می‌رفت و به زنان دربار گفته نمی‌شد. ولی آتوسا نخستین زن درباری دارای این برنام بود.
پرنده‌ی افسانه‌ای و فرخنده‌ی "هما" در ایران نیز یادمانی از آتوسا و رویدادهای زمان داریوش و خشایار است. شاید واژه‌ی "همایون" با این نام پیوند داشته باشد.
همچنین گفته می‌شود او چکامه‌سرا(شاعر) بود ولی در این باره گواه روشنی در دست نیست. ‌

🇮🇷🇮🇷 شماری از نام‌های ریشه‌دار ایرانی دخترانه و پسرانه‌ی هم‌آوا:
👧🏻 آتریسا، پریسا، آترین، مهسا، می‌سا و...
👦🏻 آرتین، آرتا، آبتین، آرش و...

📸📸 فرتور(عکس) پیوست، تندیس و پوشش بازسازی شده‌ی "آتوسا" بر پایه‌ی یافته‌ها و سنگ‌نگاره‌ها است.
goo.gl/94ITN3

#پریسا_امام_وردی
#نام_دخترانه_ایرانی
#آتوسا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
🔷🔶🔹🔸

🔥🍂🔥🍁🔥
@AdabSar

🔥🍂 آشنایی با جشن‌های ایرانی
🔥🍁 جشن آذرگان

این آتش گرم و روشن و پاک
وین بال گشوده سوی افلاک
گه اوج گرفت و گاه بنشست
بنشست ولی نرفت از دست!
#توران_شهریاری


🔥🍂 "جشن آذرگان"، یکی از جشن‌های آتش در ایران، در آذر روز از آذرماه در ایران باستان برگزار می‌شد. "آذر" به چمار(معنی) آتش است و در ایران باستان، ایزد آذر، ایزد نگهبان همه‌ی آتش‌ها و جانشین خورشید بر روی زمین بود. "جشن آذرگان" از جشن‌های بزرگ و گروهی ایران بود و همچون نوروز و مهرگان گرامی شمرده می‌شد. آتش، یکی از چهار آخشیج(عنصر) پاک و برتر از آب، خاک و باد بود.

🔥🍂 "ابوریحان بیرونی" در "آثارالباقیه" نوشته است که زرتشت این روز را روز هم‌اندیشی گروهی برای کارهای جهان و نیایش گروهی در آتشکده‌ها دانسته است.

🔥🍂 ایرانیان در این روز همچون دیگر جشن‌ها سر و روی می‌پیراستند و جامه‌ی پاک یا نو می‌پوشیدند. آتشکده‌ها را آذین‌بندی کرده، در آن نیایش، آفرینگان خوانی و پایکوبی می‌کردند، چوب خوش‌بو می‌سوزاندند و در کنار هم خوراک می‌خوردند. سپس پاره‌ای آتش از آتشکده به خانه‌ها می‌بردند، آتشی برای روشنی و گرمای خانه می‌افروختند، تا پایان زمستان آن را روشن نگه می‌داشتند و مایه‌ی نیک‌فرجامی می‌دانستندش. گفته شده در این روز آتشی در بام‌ها هم افروخته می‌شد.

🔥🍂 آتش مایه‌ی گرمی و روشنی خانه‌ها، هوشیاری روان، شیوایی زبان و نماد آگاهی و اندیشه‌ورزی بود. آتش، نه‌تنها در ایران باستان که در میان تیره‌های گوناگونی از مردم جهان پدیده‌ای سپند و مَهَند(مقدس و مهم) بود.

🔥🍂 در نسک(کتاب) "بن‌دهش" هر گل از آن یکی از ایزدان یا فرشتگان است و گل آذرگون که به آن آذریون و گل آتشین هم می‌گویند، از خانواده‌ی گل آفتاب‌گردان، نماد ویژه‌ی جشن آذرگان و از آن ایزد آتش است. گروهی هم این باور را برساخته‌ی موبدان ساسانی می‌دانند.

🔥🍂 نام آذرآبادگان(آذربایجان) از آتش گرفته شده؛ زیرا در این سرزمین آتشکده‌های فراوانی بود که امروز ویرانه‌ی برخی از آن‌ها برجاست.

🔥🍂 امروز جشن آذرگان در کرمان، یزد، شیراز، تهران و چند شهر دیگر برگزار می‌شود. جشن‌های اردیبهشتگان، شهریورگان، آذرگان، سده و سوری، جشن‌های آتش در ایران هستند.
@AdabSar
🔥🍂 فرتور(عکس) پیوست، گل آذریون از تیره‌ی آفتاب‌گردان است:
goo.gl/45lF2F
برای آشنایی با واژه‌ی "آذر" به این پیوند بنگرید:
T.me/AdabSar/7491

پژوهش و نگارش #پریسا_امام_وردی
____________
برگرفته از:
۱- یسنا
۲- یشت‌ها #ابراهیم_پورداود
۳- فرهنگ اساتیری ایران بر پایه متون پهلوی #خسرو_قلی_زاده
۴- آثارالباقیه #ابوریحان_بیرونی
۵- زروان #فریدون_جنیدی
۶- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
____________
#فرهنگ_ایران #جشن_آذرگان #آذرگان
@AdabSar
🔥🍂🔥🍁🔥