حفظ نظام اوجب واجبات است یا سرنگونی آن؟

پیام همراهان

جمله‌ی معروف «حفظ نظام اوجب واجبات است» دهه‌هاست به یکی از محورهای سیاست ایرانی بدل شده است.
اما پرسش بنیادین این است که «نظام» در این جمله به چه معناست؟
آیا نظام خود هدف است یا وسیله‌ای برای تحقق عدالت، آزادی و کرامت انسان؟
اگر ساختاری از این مأموریت فاصله بگیرد و به ضدّ عدالت بدل شود،
آیا حفظ آن همچنان واجب است؟

از دید جان رالز، عدالت «نخستین فضیلت ساختارهای اجتماعی» است.
نظامی که عدالت را قربانی بقا کند، مشروعیت اخلاقی‌اش را از دست می‌دهد،
حتی اگر قدرتش پابرجا بماند.
بنابراین، آنچه باید حفظ شود، نظم عادلانه و انسانی است، نه صرفاً «نظام موجود».

هانا آرنت در تحلیل نظام‌های اقتدارگرا می‌گوید:
وقتی قدرت تقدیس می‌شود، وجدان جمعی خاموش می‌گردد و اطاعت جای مسئولیت را می‌گیرد.
در این شرایط، جمله‌هایی مانند «حفظ نظام اوجب واجبات است»
به ابزاری برای توجیه سکوت و تقدیس قدرت بدل می‌شوند،
نه پاسداری از حقیقت و عدالت.
در نگاه دینی نیز، حفظ نظام تنها وقتی واجب است که حافظِ قِسط و حرمت انسان باشد.

نظام‌های ناکارآمد معمولاً به شهروندانشان القا می‌کنند که بگویند: «از ماست که بر ماست!» اینکه مردم باور کنند مشکل نظام سیاسی نیست مشکل خود مردم هستند.
اما اریک فروم یادآور می‌شود که فرهنگ، بازتاب نهادهای قدرت است.
وقتی آموزش، رسانه آزاد نیستند، مردم نیز به انفعال خو می‌گیرند.
بنابراین، اصلاح ساختار شرط امکان اصلاح فرهنگی است؛
هرچند فرهنگ بیدار می‌تواند موتور اصلاح ساختار باشد.

شهروندان در برابر ساختارهای بسته وظیفه دارند:
نه با خشونت، بلکه با کنش آگاهانه، گفت‌وگو و همبستگی اخلاقی.
قدرت واقعی از عمل مشترک و وجدان بیدار زاده می‌شود، نه از زور و ترس.

در نهایت، پاسخ روشن است:

حفظ نظمی که عدالت و کرامت انسان را پاس دارد، اوجب واجبات است؛
و اصلاح و حتی سرنگونی نظمی که آن‌ها را نابود می‌کند، عین وفاداری به واجب است.

#نه_به_جمهوری_اسلامی #یاری_مدنی_توانا

@Tavaana_TavaanaTech

گفت‌وگوی اختصاصی کیوان کریمی، فیلمساز، در روزنامه «پیام ما» با «مرضیه وفامهر» همسر و همراه «ناصر تقوایی»

لوکیشن «چای تلخ» را جلوی چشمانش آتش زدند

روزنامه «ییام ما» ویژه‌نامه‌ای به یاد زنده‌یاد ناصر تقوایی، منتشر کرد. بخش‌هایی از مصاحبه کیوان کریمی، فیلمساز ایرانی با با «مرضیه وفامهر» همسر و همراه «ناصر تقوایی» را بخوانید:

«در تمام این سال‌ها، که اسمش را مردم به‌اشتباه گذاشته‌اند انزوا یا سکوت ناصر تقوایی، از جلسه‌ای به جلسه‌ دیگر می‌دوید بلکه کاری راه بیندازد. درخواست انتشار مجله داد که پاسخ نگرفت. درخواست مؤسسه‌ فرهنگی داد که پس از ثبت شرکت‌ها پروانه را به دستور از بالا به ما ندادند؛ یعنی الان مؤسسه‌ فرهنگی هنری ناصر تقوایی ثبت شده، اما ارشاد گفت از بالا دستور داده‌اند، پروانه ندهیم. من سه سال یک آپارتمان مبله را خالی نگهداشتم، بلکه مجوز داده شود و آقای تقوایی مثل همه‌ دیگرانی که فضای تولید فکری خود را دارند و رونقی به جان و زندگی‌شان می‌دهد، فضای لازم را داشته باشد، اما درنهایت با ضرر مالی بسیار آپارتمان را خالی کردم.

تقوایی را نگذاشتند که بسازد. تفاوت در زیست ایران همین بود که تقوایی را مجبور به سکوت کردند. این اجبار به سکوت و تن ندادن خود او به سانسور و حذف، او را به ورطه‌ای کشاند که هیچ‌گاه رنگ دوربین و صحنه را نبیند. این انتخاب یک کارگردان همچون همکارانش در اروپا نبود؛ این اجبار بود. توقیف فیلم‌ها، ندادن مجوز ساخت، عدم حمایت مالی،  تهدید به مرگ و استفاده از زور در سال‌های سیاه، تا خرابکاری سر صحنه فیلم‌هایش و آن تراژدی بزرگداشت آبادان، همه دانه‌های به‌هم‌متصلی بودند که تقوایی را به بست‌نشینی در اتاقش سنجاق کرد.

یکی از لوکیشن‌های فیلم «چای تلخ» تنها نخلستان سبز در آن منطقه بود که خودمان ساخته بودیم و البته کنار آنجا یکسری نخلستان سوخته بود. ما احتیاج داشتیم به آن نخل‌های سبز در داستان فیلم. روزهای سختی بود که امکانات تولید در اختیار تقوایی نبود و مدام از تهیه‌کننده پیغام و پسغام تعویض دیالوگ‌های فیلم و صحنه‌هایش می‌آمد. به‌ناگاه روزی غروب وقتی داشتیم، با تمام زحمتی که داشت، پلان‌های آن روز را می‌گرفتیم یکباره همان نخلستان سبز را جلو چشمان تقوایی به آتش کشیدند. فکر می‌کنی برای یک کارگردان چه چیزی سخت‌تر از آن می‌تواند باشد که لوکیشن فیلمت را جلوی چشمانت آتش بزنند. تقوایی واقعاً با دست‌های خودش آنجا را ساخته بود. از بس خاک جابه‌جا و حتی صحنه را تمیز کرده بود، دست‌هایش تاول زده بود و ناخن‌هایش به‌خاطر مواد شیمیایی که از زمان جنگ در خاک آنجا بود، کاملاً خورده شده بود. چگونه و با چه زبانی باید می‌گفتند که تو را نمی‌خواهیم. چیزی که واقعاً او را به‌تمامی ناامید کرد، حوادث سال ۹۳ در آبادان بود. در جشنواره سینماحقیقت گفتند می‌خواهند بزرگداشت برای آقای تقوایی بگیرند. او اصلاً حاضر به رفتن نبود؛ قهر کرده بود. آنقدر آنها به من تلفن زدند که به زور وادارش کردم برود. خودم نتوانستم برم. ویدئوهایش هست که ناراحتی‌اش را ابراز کرد. بعد از برنامه سینماحقیقت به ما گفتند عین این برنامه را باید در آبادان بگیریم. ما رفتیم آبادان. قرار بود برنامه در سینمانفت یا تاج سابق باشد. تقوایی همیشه می‌گفت از بچگی آرزو داشتم یک فیلم بسازم و داخل این سینما نمایش داده شود. اتفاقی که افتاد برخی از تندروها به برنامه فرستاده شدند. به مجری برنامه گفته بودند اجازه ندارد ناصر تقوایی را به سن دعوت کند؛ چون این شخص ممنوع‌الکار است. مجری هم می‌ترسید؛ چون در آن منطقه زندگی می‌کرد. بالاخره چند نفر از مستندسازان که رفته بودند روی سن جایزه‌شان را بگیرند، استاد تقوایی را صدا کردند که برود روی سن و صحبت کند. رفت دو-سه دقیقه صحبت کرد که یکباره صدای بوق‌های خطر سینما را درآوردند. سه‌چهار ردیف هم از افراد داخل سالن شروع کردند به پخش‌ نوحه. گروهی از فیلمسازان تقوایی را دوره کردند و بردند داخل ماشین که کتکش نزنند و دو-سه خانم درشت‌هیکل من را دوره کردند؛ چون بیرون برای  کتک‌کاری ایستاده بودند. ما را با ماشین از آنجا بردند. برگشتیم هتل. تقوایی دو-سه ساعت ساکت مطلق بود. من هم اشک می‌ریختم، آنقدر گریه کرده بودم که چشمانم باز نمی‌شد. خیلی انرژی منفی گرفته بودم از این‌همه خشونت؛ بابت اینکه مگر مردم آبادان چه دارند؟ هیچ‌چیز ندارند. یک شب برایشان برنامه گذاشتند و اینها هم به عشقی آمد بودند، بعد ریختند برنامه را این‌گونه خراب کردند. خیلی شب تلخی بود و این  باعث شد تقوایی از سینما که قهر کرده بود، از خوزستان هم قهر کند. بعدها چندبار دعوت شد و گفت پایم را به خوزستان نمی‌گذارم.»

برای خواندن متن کامل به این لینک بروید:
https://payamema.ir/payam/141606

#ناصر_تقوایی #یاری_مدنی_توانا

@Tavaana_TavaanaTech