‌


مارتا نوسبام (Martha Nussbaum)، فیلسوف معاصر آمریکایی و از چهره‌های تأثیرگذار در اخلاق، فلسفه حقوق، و نظریه عدالت، نگاهی نو به پیوند میان اخلاق، گفت‌وگو و کرامت انسانی ارائه داده است. او که تحت تأثیر سنت ارسطویی و همچنین نظریه‌های مدرن عدالت اجتماعی و فمینیسم است، بیش از آنکه اخلاق را بر پایه قانون یا پیامد صرف تعریف کند، بر ظرفیت‌های انسانی و شرایط عینی زندگی شرافتمندانه تأکید دارد. در نظریه‌ی «توانمندسازی» (Capabilities Approach) که با همکاری آمارتیا سن توسعه داده، اخلاق در نسبت با توانایی افراد برای زیستن یک زندگی انسانی و معنادار فهمیده می‌شود.

در اندیشه نوسبام، گفت‌وگو و استدلال نقشی بنیادین دارند، اما این گفت‌وگو باید از همدلی، شناخت تفاوت‌ها و توجه به آسیب‌پذیری انسان آغاز شود. برخلاف دیدگاه‌های صرفاً عقل‌گرایانه، او باور دارد که عواطف—به‌ویژه ترحم، خشم، و عشق—نقش مثبت در اخلاق و سیاست دارند، اگر به‌درستی هدایت و درک شوند. نوسبام معتقد است که برای رسیدن به عدالت، باید صداهای خاموش‌شده را شنید، تجربه‌های زیسته را فهمید، و از طریق گفت‌وگوهایی باز و انسانی، برای بهبود شرایط زندگی واقعی افراد تلاش کرد.

نظریه توانمندسازی نوسبام بر شناسایی و تأمین حداقل‌هایی برای زندگی انسانی تمرکز دارد—از جمله آموزش، سلامت، برابری جنسیتی، بیان آزادانه، و مشارکت در زندگی سیاسی و اجتماعی. این نظریه، نوعی اخلاق کاربردی و گفت‌وگومحور است که می‌خواهد عدالت را در جهان واقعی و در مواجهه با نابرابری‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی رقم بزند. او بارها تأکید کرده که بدون مشارکت فعال و شنیدن صدای همه، به‌ویژه اقلیت‌ها، زنان و فرودستان، نه اخلاق ممکن است، نه دموکراسی.

نوسبام ما را دعوت می‌کند تا اخلاق را نه تنها از دریچه عقل، بلکه از راه گفت‌وگویی آمیخته با همدلی، درک تفاوت و تعهد عملی به بهبود زندگی انسان‌ها بازاندیشی کنیم. در جهان امروز که پر از طرد، بی‌عدالتی و گسست است، صدای او یادآور این حقیقت است که عدالت تنها زمانی ممکن می‌شود که گفت‌وگو با زندگی انسان‌ها، از درون تجربه‌هایشان، آغاز شود.

#اخلاق #گفتگو #مارتا_نوسباوم #مارتا_نوسبام #دیگری #گفتگو_توانا

@Dialogue1402