‌
از نماز تا نفرین؛
دین برای زندگی است یا برای دشمن‌تراشی؟

پیام همراهان

گاهی میان الله‌اکبر و مرگ بر... فاصله‌ای نیست جز یک سوء‌تفاهم بزرگ.
ما نماز می‌خوانیم تا آرام شویم، اما همان لحظه زبانمان به نفرت باز می‌شود.
دینی که برای رحمت آمده بود، در دستان سیاست، رنگ خشم گرفته است.
و این پرسش پیش می‌آید: چطور از نیایش به نفرین رسیدیم؟

در جهان اسلام دو چهره از ایمان دیده می‌شود.
در یک‌سو امارات، قطر، کویت و....: مسلمانانی آرام، در مسیر توسعه و صلح با جهان.
در سوی دیگر، جمهوری اسلامی گرفتار تحریم و دشمن‌تراشی مداوم.
مگر نه اینکه کتاب و قبله‌ یکی است؟
تفاوت در چیست جز در نوع قرائت از دین؟

اسلام در بسیاری کشورها برای زیستن امروز مردم تفسیر می‌شود؛
اما در جمهوری اسلامی، اسلام به پروژه‌ای سیاسی بدل شده که بقایش را در دشمن داشتن می‌بیند.
در چنین قرائتی، صلح «اسلام آمریکایی» نام می‌گیرد،
اما تراژدی بزرگ در نماز رخ می‌دهد.
آخرین جمله‌ی نماز، السلام علیکم و رحمة الله و برکاته است —
دعوتی به صلح و مهربانی.
اما درست پس از آن، در جمهوری اسلامی سلام را با شعار عوض کرده‌اند؛
هنوز صلح نگفته، مرگ می‌گویند.
لحظه‌ی آرامش به فریاد خشم بدل می‌شود، و عبادت به میدان سیاست.

اسلام مردمی هنوز زنده است — همان ایمانی که مادران با دعا و مهربانی می‌سازند.
اما اسلام حکومتی آن را به ابزار قدرت بدل کرده است.
ما دین را برای زندگی می‌خواهیم، نه برای دشمن‌تراشی.
و شاید بازگشت از نفرین به سلام، یعنی بازگشت به همان اسلام نخستین:
اسلام رحمت، انسانیت و صلح.

#دین_حکومتی #دیگری_ستیزی #رواداری #ایمان #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

‌
صیانت از خود و مقاومت در برابر دیگری:
سازوکار فرویدیِ گریز از حقیقت و تفاوت


در روانکاوی فروید، «صیانت از خود» تنها به معنای حفاظت جسمی نیست؛ بلکه نظامی روانی است که انسان را از اضطراب، تعارض و فروپاشی درونی حفظ می‌کند.

از این منظر، ذهن برای دوام آوردن، حقیقت را تنها زمانی می‌پذیرد که با انسجام درونی‌اش سازگار باشد.

هر واقعیتی که تصویر فرد از خود، جهان یا باورهایش را تهدید کند، در ذهن به‌صورت خطر تجربه می‌شود و سازوکارهای دفاعی فعال می‌شوند: انکار، سرکوب، عقلانی‌سازی
یا فرافکنی.

همین سازوکار است که مقاومت انسان در برابر «دیگری» را توضیح می‌دهد.

دیگری، با باورها، ارزش‌ها یا سبک زندگی متفاوت، واقعیتی بیرونی است که می‌تواند نظم روانی فرد را مختل کند، زیرا تفاوت شکافی در میان قطعیت‌های درونی ایجاد می‌کند.

برای فروید، باورهای شخصی فقط اندیشه نیستند؛ بخشی از ساختار روانی‌اند و تکیه‌گاه صیانت نفس.

در نتیجه، مواجهه با دیگری نه صرفا مبادله نظر، بلکه برخوردی تهدیدکننده با چیزی است که ممکن است بنیان هویتی را سست کند.

ذهن برای جلوگیری از این لرزش، همان دفاع‌هایی را به‌کار می‌گیرد که در برابر حقیقت ناخوشایند به‌کار می‌برد:

دیگری بی‌اعتبار می‌شود، ساده‌سازی یا کلیشه‌سازی می‌شود، یا به‌عنوان دشمن و تهدید بازنمایی می‌گردد.

این واکنش‌ها نشانه ضعف اخلاقی نیست؛ بلکه از دید فروید، عملکرد طبیعی روان برای حفظ انسجام و جلوگیری از فروپاشی است.

به این ترتیب، الگوی بنیادین چنین است:
صیانت از خود → تحریف حقیقت → مقاومت در برابر دیگری.

یعنی همان نیرویی که انسان را از اضطراب درونی محافظت می‌کند، او را در برابر پذیرش تفاوت و مواجههٔ واقعی با دیگری نیز مقاوم می‌سازد.

انسان تنها زمانی می‌تواند دیگری را بپذیرد که روانش ظرفیت تحمل گسست در باورهای خودساخته و مواجهه با حقیقت‌های ناهمخوان را پیدا کرده باشد.
#فروید #صیانت_از_خود #دیگری #تفاوت #باور #روان #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

«حرام‌زاده» و «نطفه‌خراب»!
رمزگشایی از یک توهین تکراری

چند روز پیش، نماینده‌ی علی خامنه‌ای در یکی از سخنرانی‌هایش با صراحت گفت: «هرکس از ولی‌فقیه تنفر داشته باشد، حرام‌زاده است.» این اولین بار نیست که چنین الفاظی از زبان مقامات یا حامیان جمهوری اسلامی شنیده می‌شود. در فضای مجازی نیز این نوع توهین از سوی آنان رایج است: افراد مذهبی که مخالفان را «حرام‌زاده»، «نطفه‌خراب» یا چنین الفاظی خطاب می‌کنند.

این ادبیات، محصول خشم، تحقیر و درماندگی‌ست. وقتی نظامی هر روز با شکست در سطوح سیاسی، نظامی و اجتماعی روبه‌رو می‌شود، وقتی انزجار عمومی از آن رو به افزایش است و قدرت اقناع آن رو به زوال، به توهین‌های بدوی و بی‌منطق روی می‌آورد. این حرف‌ها نشانه‌ی قدرت نیست، بلکه سندی‌ست بر پایان سرمایه‌ی اخلاقی و فکری گویندگان آن.

اما پشت این اصطلاحات، نکات عمیق‌تری نهفته است که می‌تواند رمزگشایی شود:

۱. فهم پوچ و سطحی از ارزش‌های انسانی: در این نوع گفتمان، عقل خود انسان هیچ‌جایگاهی ندارد. نیکی و بدی نه بر اساس خرد، بلکه با رجوع به دستورها و نظرات هزار و چهارصد ساله یک رهبر دینی سنجیده می‌شود. در این دیدگاه، هر تصمیمی، از خوردن و یا نخوردن چیزی گرفته تا موارد دیگر، حق یا لیاقت یک انسان نیست، بلکه باید به یک «بزرگتر» واگذار شود.

۲. کژفهمی از مفهوم انسان بودن: از منظر این افراد، ارزش یک انسان نه به کردار یا گفتار یا پندار او، بلکه به «نحوه‌ی تولد» و «رعایت احکام شرعی والدین» وابسته است. در چنین جهان‌بینی‌ای، اخلاق به شکلی صغیرانه فهم می‌شود، و فردیت و مسئولیت انسانی در آن جایی ندارد.

۳. جنسیت‌زدگی و زن‌ستیزی پنهان: این ادبیات تنها مخاطب را هدف نمی‌گیرد؛ بلکه به‌طور غیرمستقیم بدن و انتخاب‌های مادر او را نیز تحقیر می‌کند. زنی که باید «نطفه‌ی درست» مورد تایید خدای رسمی را تولید کند تا فرزندی «مشروع» به دنیا بیاید.

۴. بازتاب یک ساختار فاشیستی: توهین به مخالفان با عباراتی چون «حرام‌زاده» و «نطفه‌خراب» تنها یک بی‌ادبی شخصی نیست، بلکه نشانه‌ای از گفتمان فاشیستی حاکم بر ساختار جمهوری اسلامی‌ست. در چنین نظام‌هایی، فردِ منتقد نه‌تنها دشمن سیاسی، بلکه «عنصر ناپاک» و «غیراصیل» قلمداد می‌شود که باید طرد، تحقیر یا حذف گردد.

#توهین_جنسیتی #زن_ستیزی #فاشیست_اسلامی #دیگری_ستیزی #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

دیگری تهدید نیست؛ فرصتی است برای ملاقات با خودِ پنهان
تحلیل یونگی از مقاومت در برابر تفاوت


از نگاه یونگ، مقاومت انسان در برابر دیگری ریشه در ساختار عمیق ناخودآگاه روان دارد.
هر فرد بخشی از خود، شامل خواسته‌ها، ترس‌ها، ضعف‌ها و ویژگی‌هایی که نمی‌پذیرد یا انکار می‌کند را به «سایه» تبعید می‌کند.
وقتی فرد با دیگری متفاوت روبه‌رو می‌شود، در واقع با بخشی از سایه خود مواجه می‌شود؛ بخشی که تحمل دیدنش دشوار است و می‌تواند تهدیدی برای انسجام روانی تلقی شود.
بنابراین، نپذیرفتن دیگری تنها دفاع در برابر خطر بیرونی نیست، بلکه گریز از رویارویی با بخش پنهان خود است که هنوز به سطح آگاهی راه نیافته است.

یکی از مهم‌ترین مکانیسم‌هایی که یونگ این فرآیند را توضیح می‌دهد، برون‌فکنی (Projection) است. فرد آنچه را در خود نمی‌پذیرد، به دیگری نسبت می‌دهد و این باعث می‌شود تفاوتْ اضطراب‌آور و تهدیدکننده جلوه کند. به‌علاوه، «پرسونا» یا نقابی که انسان برای پذیرفته شدن اجتماعی بر چهره می‌زند، در مواجهه با دیگری متفاوت به چالش کشیده می‌شود؛ زیرا نشان می‌دهد این هویت ساختگی کامل نیست و هنوز بخش‌هایی از روان، از جمله سایه، ناپیدا و غیرتجربه‌شده باقی مانده‌اند.

مقاومت در برابر دیگری، از نگاه یونگ، صرفا دفاع روانی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از توقف در مسیر فردیت‌یابی است. فرآیند رشد روانی تنها زمانی ممکن می‌شود که فرد بتواند سایهٔ خود را شناسایی کرده، با آن آشتی کند و توانایی پذیرش تفاوت‌های دیگران را به دست آورد. در این دیدگاه، دیگری دیگر تهدید نیست؛ بلکه آینه‌ای است برای مشاهده خودِ پنهان، یادگیری و تکامل روانی.

یونگ نشان می‌دهد که پذیرش دیگری، به معنای باز کردن راهی برای مواجهه با بخش‌های انکارشده و کامل‌تر شدن روان است. هر مقاومت در برابر تفاوت، در واقع مقاومت در برابر مواجهه با خود واقعی است. بنابراین، رشد روانی و توسعهٔ ظرفیت انسان برای همدلی و درک دیگران، مستلزم شجاعت روانی برای رویارویی با سایه و پذیرش خودِ پنهان است.

#دیگری_ستیزی #یونگ #فروید #روان #رواداری #گفتگو_توانا

@Dialogue1402