#تحلیل_جامعه_شناختی_داستان

هدایت در داستان حاجی آقا همچون اکثر داستان‌هایش از رئالیسم استفاده کرده و با بهره گیری از طنز در این داستان بلند و ساده، زنده ترین تیپ از #سرمایه‌داری تجاری ایران را به تصویر می‌کشد. در حقیقت او با ساختن شخصیت حاجی آقا، همـان نفرت همیشگی خود از طبقـات غیر اصیل و به اصطالح پاچه ورمالیده را در وجود او ترسیم کرده است.

حاجی آقا نمونه کاملی از طبقه‌ایست که بدون شایستگی و اصالت، خود را بالا می‌کشند و در ردیف طبقات بالای جامعه قرار می‌دهند و از آن جایی که فاقد مایه های اصالت حقیقی هستند، کارشان به رسوایی می‌انجامد.

نویسنده در این کتاب نیز کمابیش همان آرایی را پی می‌گیرد که در کتاب پیشین مطرح کرده است. تاریخ را از منظری کلان می‌نگرد، دوران‌های تاریخی را می‌کاود و سه انقلاب کلی را در تاریخ بشر مشخص می‌کند. در دوره نخست، بشر در احاطه ذاتی برتر است كه معیار خیر و شر محسوب می‌شود. اما این ذات برتر نمی‌تواند بر بشر حکم براند مگر به واسطه نمایندگانی بر زمین. این نمایندگان بر اساس متون مقدس حیات و ممات آدمی را تفسیر و تعیین می‌کنند. گناه را تعریف می‌کنند، معصیت کار را در دنیا عقوبت می‌دهند و حکم عقوبت او در آخرت را نیز برایش تشریح می‌کنند. اين انقلاب در واقع انقلاب عليه #چندخدایی دوره پيشين بود. با پيدايش #اومانيسم، بشر بر آنچه خود بدان سلطنت بخشيده بود می‌شورد و فرمانروای عالم و فرمانروای خود می‌شود.

البته چنين نيست كه مشروعيت آن ذات برتر يكسره و در ذهن همه آدميان به يكسان منقضی شود. متدينان هرگز سلطنت مطلق انسان را باور نكردند اما زمانه يك‌سر تغيير كرده بود. انسان خود را تعريف كرد، نظام ايستای پيشين را منقضی كرد، باور به خدای يگانه را به حوزه شخصی راند، و نظام نوينی بر اساس محوريت انسان بنا كرد. در اين دوران، كه كمابيش هنوز بر دوام است سه ايدئولوژی سر بر‌آورد: #سرمایه‌داری، #سوسياليسم و #فاشيسم. جريان غالب اما همواره سرمایه‌داری ليبراليستی بود كه پس از پايان جنگ جهانی دوم به حركت ادامه داد و كماكان نگره غالب ذهنيت بشر است.

نقد چونان پایه تفکر

مارکس، زاده ۱۸۱۸ در تریر، تحصیلات دانشگاهی خود را در ۱۸ سالگی در حقوق شروع کرد و در فلسفه ادامه داد،‌اما در سال ۱۸۸۳ در لندن به عنوان اقتصاددانی بزرگ در گور آرام گرفت. هدف این نوشتار بررسی این سیر و سلوک است. چگونه یک دکتر جوان فلسفه در سال‌های پایانی عمر و مرگش در ۶۵ سالگی بزرگترین #اقتصاددان زمان شد؟

نقد و تحلیل انتقادی افزار کلیدی اندیشه‌پردازی و مفهوم‌سازی مارکس است. او نه نظام فلسفی مستقلی دارد، نه تئوری سیاسی سرراستی درباره حکمرانی ارائه داده، نه چندوچون #انقلاب را ترسیم کرده و نه درباره ویژگی‌های #جامعه_کمونیستی نظر خاصی ابراز نموده است. هر آنچه از او در دست داریم، نقد و ردیه‌نویسی است بر گفتمان فلسفی یا سیاسی حاکم بر جهان آن روز. در اقتصاد نیز او در درجه اول به نقد نظریات بانیان و مدافعان #سرمایه‌داری پرداخته و سپس رهیافت‌های "علمی" خود را مطرح کرده است.

سرکوب دگراندیشان: از آنجا که طبقه پیروزمند خود را در جانب برحق تاریخ می‌بیند، می‌تواند هرگونه مخالفت با آرای خود را خیانت به "اراده تاریخی مردم" بخواند و با سخت‌ترین عقوبت‌ها کیفر دهد. بسیاری از مارکسیست‌ها در تعصب در باورهای ایدئولوژیک خود تا آنجا پیش رفتند که حق حیات را برای مخالفان خود انکار کردند.

بدین سان مارکس که خود از نفی مذهب آغاز کرده و برداشت‌های ایدئولوژیک را بی‌رحمانه نقد کرده بود، در قامت پیامبر یک مذهب تازه ظاهر شد که پیروان‌اش احکام او را ابدی و وحی منزل تلقی کردند. متأسفانه در قرن بیستم کمونیست‌های انقلابی و دنباله‌روان جزم‌گرای مارکس بیش از نقدهای تحلیلی و نظریات علمی او از وجه ایدئولوژیک آموزه‌های او پیروی کردند.

📚 نوشتار مرتبط: کارل مارکس

🔚 پایان...

📎 #کارل_مارکس #اقتصاددان #فریدریش_انگلس #جامعه_کمونیستی #سرمایه‌داری #فلسفه #هگل #دیالکتیک #روح #ماده #فئودالیسم #بورژوازی #پرولتاریا #انقلاب #اقتصاد #کارگر
#AntiReligion
🗂 @AntiReligionArchives