🌾🌬 «جشن فَروَرگان» جشن شاد کردن روان درگذشتگان و یادبود رفتگان بود. ایرانیان در این زمان کنار گور یا گوردخمه‌ی رفتگان خوراک می‌‌گذاشتند. امروز سر زدن به مزار رفتگان در روزهای پایانی سال و پتیست(نذری) دادن به‌جا مانده از این جشن است.

به باور آن‌ها در این روز روان درگذشتگان به بازدید خانه‌هایشان می‌آید. پس برای شاد کردن آن‌ها، خانه‌ها را پاکیزه می‌کردند، در بام‌ها آتش می‌افروختند و سبزی، شیرینی و خوراک می‌گذاشتند، دشمنی‌ها را کنار می‌گذاشتند و از نیازمندان دستگیری می‌کردند.

فرورگان در ایران و هند هنباز(مشترک) بود. همسان آن را کاتولیک‌ها نیز دارند. امروز پارسیان هند در این جشن چوب‌های خوشبو دود می‌کنند، پوشاک تازه و خوشبو می‌پوشند، در آتشکده‌ها نیایش می‌کنند و میان باشندگان گل و میوه بخش می‌کنند.

#جشن_فروردگان در «اشتاد روز» یا ۲۶ اسپند آغاز می‌شد و ۱۰ روز دنباله داشت. جشن فروردینگان در فروردین‌ماه گونه‌ی دیگر آن است و بیرونی هر دو را با یک نام خوانده است.

⛰ فرتورها از چند گوردخمه است. گونه‌ای از آرامگاه شاهان ایران که در کوه‌ها و سنگ‌های بزرگ ساخته می‌شد.

#جشن_های_ایرانی #اسپندگان
🌬🌾 @AdabSar

🌸🌱 @AdabSar


🏡 خانه تکانی
🕊 آمادگی میزبانی از فَرَوَهَر پاک گذشتگان

خانه‌تکانی پیش از نوروز از آیین‌های چند هزارساله‌ی ایرانیان است که گفته می‌شود هم‌سال با آمدن آریاییان به این سرزمین است.
پیدایش خانه‌تکانی بر این باور استوار بود که ده روز مانده به نوروز، به گفته برخی دیگر پنج روز مانده به نوروز، فَرَوَهَر(روح) پاک درگذشتگان به خانه زمینی خود و کنار خانواده بازمی‌گردند تا به آنان سرکشی کنند. اگر خانه پاک باشد، آنان از خانواده خود خشنود خواهند شد و اگر خانه پاکیزه نباشد، دلخور و روی‌گردان می‌شوند. از این‌رو ایرانیان گَردِ فراورده‌های کشاورزی و خاکستر تنور را از خانه می‌تکاندند و خانه را آب و جارو می‌کردند.
آن دسته از کهن‌نگارانی که می‌گویند آیین خانه‌تکانی باید ده روز پیش از نوروز به پایان می‌رسید نوشته‌اند که از پیش از پنجه بزرگ که ۲۰ اسپند است خانه تکانی‌ها به پایان می‌رسید، ابزارهای کهنه دور ریخته می‌شد و ایرانیان زمین‌ها را شخم می‌‌زدند و برای گاهنبار پنجه و آماده کردن هفت‌سین آماده می‌شدند. گروهی هم نوشته‌اند که به باور باستانیان فروهر/فرورها در پنج روز پایانی سال به زمین فرود می‌آیند تا پنج روز در کنار زندگان باشند. اگر میان خویشان و بستگان خود شادمانی، آرامش و آشتی ببینند بی‌گمان با خوشنودی به جهان مردگان باز می‌گردند.
در فروردین یشت آمده است: «فَرَوَشی‌های نیکِ توانای پاکان را می ستاییم که در جشن آفرینش از جایگاه خود فرود آیند و در دَه شبانه‌روز پیاپی در اینجا برای آگاهی به‌سر برند.»
ایرانیان همانگونه که همراه با نو شدن جهان آفرینش گرد کهنگی را از خانه می‌زدودند و رخت تازه برتن می‌کردند، غبار پلیدی و دشمنی را نیز از کاشانه‌ی دل پاک می‌کردند تا نیاکان خود را شاد کنند.
یکی از نشانه‌های به‌جا مانده از این باور اکنون در میان گروهی از زرتشتیان دیده می‌شود. آنان در واپسین شب سال برای پَسواز(بدرقه) فروهرها آتش می‌افروزند، نیایش ویژه‌ی این شب را به‌جا می‌آورند و آرزو می‌کنند که فروهرها از آن‌ها خشنود باشند. همچنین خواهان بازگشت آنان در سال آینده می‌شوند.

📖 بیشتر بخوانید:
t.me/AdabSar/10427
t.me/AdabSar/13296

📚 بهره از:
۱- جهان فروری #بهرام_فره_وشی
۲- نوروز و گاهشماری در ایران باستان #هاشم_رضی

#جشن_های_ایرانی #اسپندگان #نوروز

🌸🌱 @AdabSar

🌾🌬 «جشن فَروَرگان» جشن شاد کردن روان درگذشتگان و یادبود رفتگان بود. ایرانیان در این زمان کنار گور یا گوردخمه‌ی رفتگان خوراک می‌‌گذاشتند. امروز سر زدن به مزار رفتگان در روزهای پایانی سال و پتیست(نذری) دادن به‌جا مانده از این جشن است.

به باور آن‌ها در این روز روان درگذشتگان به بازدید خانه‌هایشان می‌آید. پس برای شاد کردن آن‌ها، خانه‌ها را پاکیزه می‌کردند، در بام‌ها آتش می‌افروختند و سبزی، شیرینی و خوراک می‌گذاشتند، دشمنی‌ها را کنار می‌گذاشتند و از نیازمندان دستگیری می‌کردند.

فرورگان در ایران و هند هنباز(مشترک) بود. همسان آن را کاتولیک‌ها نیز دارند. امروز پارسیان هند در این جشن چوب‌های خوشبو دود می‌کنند، پوشاک تازه و خوشبو می‌پوشند، در آتشکده‌ها نیایش می‌کنند و میان باشندگان گل و میوه بخش می‌کنند.

#جشن_فروردگان در «اشتاد روز» یا ۲۶ اسپند آغاز می‌شد و ۱۰ روز دنباله داشت. جشن فروردینگان در فروردین‌ماه گونه‌ی دیگر آن است و بیرونی هر دو را با یک نام خوانده است.

⛰ فرتورها از چند گوردخمه است. گونه‌ای از آرامگاه شاهان ایران که در کوه‌ها و سنگ‌های بزرگ ساخته می‌شد.

#جشن_های_ایرانی #اسپندگان
🌬🌾 @AdabSar

سپندارمذگان  بُوَد  جشن مهر
کند شادمان آسمان و سپهر

سپندارمذ مهر و نیکی بورز
به یار و زمین با دلی شاد و ارز

سپندارمذ باشکوه و سپند
برفتی به دیدار یارت بخند

ببر شاخه گل پیشکش سوی یار
بزن بوسه لب‌های او مست و هار

بگو دوست داری تو او را بسی
نگیرد  به دل جای او را کسی

به  روز سپند ای پسر بهر یار
نهال و گلی در زمینی بکار

ببین  دختر خوشگل و نازنین
بکاران  نهال و گلی در زمین

بروید ز مهرت درختی بزرگ
شود بارور با بهاری سترگ

سپندارمذ روز جشن و خوشی
نباید دگر جان و دل را کشی


روز مهرورزی به یار و دلدار و زن
روز مهر به زمین شاد و فرخنده
روز مهر، سپندارمذگان شادباش


✍ سراینده و فرستنده: #کوروش_دورکی_بختیاری
👨‍👩‍👧‍👦 گویندگان: کوروش، رامتین، اَرشین


#سپندارمذگان #اسپندگان
#زن_زندگی_آزادی

🌍💚 @AdabSar

‌
🌍🌱 سپندارمذگان یا اسپندگان یکی از بزگ‎ترین و افسانه‎ای‌ترین جشن‎های ایرانی در ستایش سپندارمذ، ایزدبانوی زمین، از مهین ایزدان(پس از پیدایش کیش زرتشتی از مهین فرشتگان)، نگهبان زمین، جانوران، سرسبزی و باروری، همچنین نماد مادری، مهربانی، فروتنی و بردباری بود.
سپندارمذ در ایران برنام(لقب) زمین و نماد اشغ(عشق) بود. زیرا با فروتنی و گذشت به همه مهر می‌ورزید، زشت و زیبا را به یک چشم می‌نگریست و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود می‌پذیرفت.
این ایزدبانو به جانوران چراگاه می‌بخشید، از زاده شدن فرزندان نیک شادمان می‌شد و از راه رفتن زنان و مردان بداندیش و دزد آزرده می‌گشت ولی مادرانه تاب می‌آورد و در برابر بارها شکیبا بود. اسپندارمذگان در ایران باستان روز بزرگداشت زن و زمین بود. زیرا که زنان و زمین هر دو در ویژگی‎های زایندگی، پدیدآوردن زندگی، باروری و رویش، هنباز(مشترک) بودند. این ویژگی از نام آن‎ها و ریشه‎ی یکسان زن و زمین نیز هویداست.


#جشن_های_ایرانی #سپندارمذگان #اسپندگان

🌍🌱 @AdabSar

‌
ایرانیان باورمند به #اسپندگان زمین را «ماده» و چون زنان، بارور، زاینده و پرورنده می‌دانستند که همه باشندگان(موجودات) بر پهنه او و در آغوش او پروریده‌اند. از همین خاستگاه واژگانی چون «مام میهن» و «سرزمین مادری» پدید آمد و فراگیر شد.

در هنگامه‌هایی از ایران باستان زن را زندگی‌بخش و فرزند را دنباله‌ی مادر می‌دانستند. سنگ‌نبشته‌های ایذه نیز گواه آن است. مردم نیز برای شناساندن خود، نام مادر را بجای نام پدر می‌گفتند. این باور با ساختار زن‌سالاری و مادرشاهی دگرسان(متفاوت) است.

در نمادهای ایرانی که در اوستا بازنمایی شده، پیوند زن و مرد به پیوند زمین و آسمان مانند است. زن بارور و شکیباست و مرد چون آسمان باران می‌بارد و آفتاب می‌تاباند تا زن/زمین فرزند بپرورد و او به زندگی فرا بخواند.

جشن #سپندارمذگان هنوز نزد پارسیان هند پایاست. در این روز به روی پاره كاغذ سخنانی چند از اوستا و پهلوی می‎نویسند و به در خانه‌های خود می‎آویزند تا از آسیب گزندگان و جانوران بر كنار بمانند. کشاورزان همین افسون‌ را برای دور داشتن كشتزاران از گزندها به كار می‎بردند.


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی
🤰🏻🌏 @AdabSar

‌
🌦🌳 «ابوریحان بیرونی» #سپندارمذگان را جشن مردگیران نامیده بود. «جلال خالقی مطلق» آن را دگردیسی از مژده‎گیران یا همان پیشکش مردان به زنان می‌داند که به مژدگیران، مزدگیران و مردگیران دگرگون شد. او همچنین نوشته است از این‎رو که دختران دم بخت را به همسرگزینی برمی‏انگیختند، اين جشن را «مردگيران» می‌ناميدند.

#اسپندگان برای دختران شوهرنکرده نیز روز جشن و شادی بود ولی با گذشت سده‌ها، جایگاه آنان در این جشن کمرنگ و جایگاه زنان همسردار پررنگ شد.
به گفته‎ی بیرونی بسیاری از این آیین‌‏ها باستانی نبودند و با گذر زمان به سپندگان افزوده شدند.

مردم ایران بر پایه‌ی آیینی دیرین در این روز خجسته با همیاری یکدیگر می‌کوشند تا برای سپاسگزاری زندگی و بخششی که زمین به همه‌ی زیستمندان می‌دهد، با آبادانی و ساخت و سازهای سودمند برای مردم و زمین، این مهر را پاسخ گویند.


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی
🌳🌦 @AdabSar

‌
🌍🌦 «سپنته‎آرمییتی» امشاسپند یا فرشته‌ی #سپندارمذگان است، ساخته شده از واژگان اوستایی سپنت+آرمییتی(پاک+فروتنی). در پهلوی آن را به خرد والا برگرداندند. او نماد باروری و رویاندن جوانه‌ها پس از زمستانی سخت بود. سپندارمزد و اسپندارمذ از نام‌های او هستند.

تنها دشمن و همیستار(رقیب) او دیو ناخشنودی و خیره‌سری «ترومییتی»‌ بود. هرکس مایه‌ی ناخشنودی سپندارمزد و زنان می‌شد، یار ترومیییتی خوانده می‌شد.

در افسانه‌ها فرشته‌ی اسپندارمذ یار نویسندگان و اندیشمندان بود. به نوشته‌ی پلوتارک، اردشیر دوم هخامنشی تندرستی همسرش استاتیرا که زنی فرزانه بود را از سپندارمذ خواستار شد.

سپندارمذگان را «جشن برزگران» نیز می‌‏نامند. زیرا برزگران همیاران سپندارمذ در رویاندن زمین هستند و در این زمان آماده‎ی کشت و کار می‌شوند.

بیرونی درباره‌ی این افسانه نوشته که «آرش شیواتیر» برای پس‎گیری سرزمین‎های ایران از تورانیان، جان در تیری گذاشت که به رهنمونی اسپندارمذ ساخته بود. او به منوچهر پیشدادی فرمان داد تا برای آرش تیر و کمان بسازد تا هنگام نیاز از مرزهای ایران پاسبانی کند.


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #اسپندگان
🌍🌱 @AdabSar

‌
🌍🤰🏻 نه تنها روز اسپندارمذگان، که سراسر اسپندماه ویژه‎ی ایزدبانوی سپندارمزد و زنان خردمند و درستکار بود و نه تنها سراسر اسپندماه، که روز پنجم هر ماه، اسپندروز نام داشت و نماد ایزدبانوی سپندارمذ، رویش و باروری زن و زمین بود. ایرانیان او را سرچشمه‎ی مهر، بردباری و شکیبایی اهورامزدا می‌دانستند. این ایزدبانو مانند زمین شکیبا، فروتن و بارور بود و آرامش و سازش با پیرامون از ویژگی‌هایش. از این رو بانوان را از تبار خجسته‎ی او دانسته‌اند.

باید دانست در ایران باستان این روز، روز زن به برداشت امروزی نبود. روز گرامیداشت زمین بارور شونده و زنان، این همتایان زمین بود.

در باورهای کهن، سپندارمذ، گام چهارم از شش گام آدمی به سوی خوشبختی بود. سپندارمذ، نماد مهر و فروتنی، بهره‌گیری درست و اندیشمندانه از نیرو و توان بود. زیرا اندیشه‌ی نیک، راهنمای آدمی به سوی مهربانی و فروتنی است. تا جایی که رفتار آدمی مایه‌ی آسودگی خود و دیگران و مهرورزی به جهان می‌شود.


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #سپندارمذگان #اسپندگان
🤰🏻🌍 @AdabSar

‌
🌏💃🏻 #سپندارمذگان از جشن‏‌های بهاری و روز مهر و پیوند همسران و فرمانروایی بانوان در شهر بود. مردان به نشانه‌ی ادب برای نکوداشت و شادی بانوان خانواده می‌کوشیدند، آرزوهای زنان را به دیده می‌گذاشتند و به آن‎ها گل و پیشکش می‎دادند. گفته شده ایرانیان نخستین مردمانی بودند که به نشانه‌ی مهر و دوستی به یکدیگر گل می‌دادند.

#اسپندگان روز آزادی زنان از کار خانه و بیرون بود. آنان جامه‎ی نو و زیبا می‎پوشیدند، با گلی در دست در بالای خانه می‌نشستند یا با دیگر زنان شادی می‎کردند. نیایش در آتشکده‎ها آیین پایانی روز بود.

بیرونی نوشته در این روز مردم کژدم بر سر در خانه‌ها می‌آویختند تا گزند نیابند. معین نوشته از آغاز دمیدن روشنایی تا بر آمدن آفتاب، چشم‎پناهی بر برگ‌های چهارگوش می‌نوشتند و بر سه دیوار خانه می‌چسباندند.


#جشن_های_ایرانی
💃🏻🌍 @AdabSar

‌
🌱🌸 جشن #سپندارمذگان نیز همچون دیگر جشن‏های ماهانه نمادی از میان گل‏‌ها داشت. مهرداد بهار در برگردان «بندهش ایرانی»، رقیه بهزادی در برگردان «بندهش هندی» و سعید عریان در برگردان پهلوی «خسرو قبادان و ریدکی» گل ویژه سپندارمذ را «پلنگ‌مشک» دانسته‌اند که گلی خوشبو است. جلیل دوستخواه، سهراب خدابخشی و جهانگیر اوشیدری برپایه‎ی گمانزدی در «برهان قاطع»، گل ویژه‎ی سپنتاآرمئیتی را «بیدمشک» نام برده‌اند.
فرتور(عکس)، گل زیبای «پلنگ‌مشک» است.

پنجم اسپند، روز جشن بزرگ باستانی #اسپندگان گرامی باد.


#جشن_های_ایرانی
🌸🌱 @AdabSar

‌
زنانِ میهن من بزرگ و برازنده‌اند
خان‌ومانِ ملت من شادمان و سترگ است
پدران‌مان دانا
و فرزندانمان دلیرند
بدین دلیل هرگز شکست نخواهیم خورد.


#کوروش
#سپندارمذگان #اسپندگان
👸🏻 @AdabSar

🌧 جشن وخشنکام؛ جشنی در ستایش آب، این دهش بی‌مانند هستی

🌧 #جشن_وخشنکام در آبان‌روز از اسپندماه، برابر با دهم اسپند در ستایش آمودریا(رود جیهون) و بیشتر در سرزمین‌های اَپاختَر خورآیی(شمال شرقی) ایران پهناور برگزار می‌شد.

🌧 در کرانه‌ی خورآیی(شرقی) خراسان بزرگ یا سرزمین آفتاب، دو رود بزرگ روان بود که گاه به نام‌های سيهون و جيهون خوانده می‌شدند و سرزمین‌های آن سوی آن‌ها را فرارود یا ورارود (ماورا‌ءالنهر) می‌نامیدند. نام کهن آن‌ها آمودریا و سيردريا بود. آمودریا در گذشته مرز ایران و توران بود. این رود نزد مردم و فرمانروایان ایران ارزش و جایگاه ویژه‌ای داشت چرا که ایرانیان باستان همواره ارجدان آب و زیست‌بوم بودند.

🌧 آمودريا با نام آب‌پنج یا پنج‌آب از کوهستان‌های پامیر(بلندی‌های هُکَر در اوستا) سرچشمه می‌گیرد. این رود در گذشته‌های دور به دریای کاسپین (دریای فراخکرت در اوستا) سرازیر می‌شد. ولی امروز به دریاچه‌ی آرال می‌ریزد.

🌧 نام #وخشنکام از رود وخش یا سرخ‌آب که بزرگترین شاخه‌ی آمودریاست، گرفته شده است.
ابوریحان بیرونی، وخشنکام را فرشته‌ی جیهون می‌دانست که در پیوند با آناهیتا، ایزدبانوی آب یا شاید نمود دیگری از آناهید یا آناهیتا بود. از آیین‌های این جشن هیچ گواهی برای ما نمانده است. گفته می‌شود وخشنکام جشنی در پیوند با #اسپندگان و برای سبز و بارور شدن زمین هم بود.

🌧 آمودریا بزرگترين، پرآب‌ترين، بلندترین و پهن‌ترين رود همه‌ی سرزمين‌های ايران و آسیای میانه بود و در گذرگاه بیش از ۲۵۰۰ گز(متر)ی خود از رودها، دریاچه‌ها، تالاب‌ها و آبشارهای بسياری برخوردار می‌شود.
رود وخش که از آسیای میانه و کشور تاجیکستان سرچشمه می‌گیرد، به آمودریا می‌ریخت. امروز در تاجیکستان بر آن آب‌بند زده‌اند.

🌧 آمو، آموی، آمویَه، آبِهی، آب‌بِهی، بِه‌رود، وِه‌رود، وخشو، وخشاب، جیهون، مولیان و جوی مولیان نام‌های دیگر آمودریا در گذر زمان بوده‌اند. در روزگار هخامنشیان به آن وخاب می‌گفتند.


⚡️ افسانه‌ی نبرد ایزد باران و دیو خشکسالی بر فراز دریای فراخکرت/فراخکرد را بخوانید:
t.me/AdabSar/6609

☔️ افسانه‌ی آناهیتا، ایزدبانوی آب‌ها را بخوانید:
t.me/AdabSar/8874
t.me/AdabSar/4912


📜 سروده‌ای از #رودکی با جستار آمودریا:

بوی جوی مولیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی

ریگ آموی و درشتی راه او
زیر پایم پرنیان آید همی

آب جیهون از نشاط روی دوست
خنگ ما را تا میان آید همی

ای بخارا! شاد باش و دیر زی
میر زی تو شادمان آید همی

میر ماه است و بخارا آسمان
ماه سوی آسمان آید همی

میر سرو است و بخارا بوستان
سرو سوی بوستان آید همی

آفرین و مدح سود آید همی
گر به گنج اندر زیان آید همی!


✍🏼 #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی

🏖🏝 @AdabSar

🧹🏡 خانه تکانی، آمادگی میزبانی از فَرَوَهَر پاک گذشتگان


خانه‌تکانی پیش از نوروز از آیین‌های چند هزارساله‌ی ایرانیان است که گفته می‌شود هم‌سال با آمدن آریاییان به این سرزمین است.
پیدایش خانه‌تکانی بر این باور استوار بود که ده روز مانده به نوروز، به گفته برخی دیگر پنج روز مانده به نوروز، فَرَوَهَر(روح) پاک درگذشتگان به خانه زمینی خود و کنار خانواده بازمی‌گردند تا به آنان سرکشی کنند. اگر خانه پاک باشد، آنان از خانواده خود خشنود خواهند شد و اگر خانه پاکیزه نباشد، دلخور و روی‌گردان می‌شوند. از این‌رو ایرانیان گَردِ فراورده‌های کشاورزی و خاکستر تنور را از خانه می‌تکاندند و خانه را آب و جارو می‌کردند.

آن دسته از کهن‌نگارانی که می‌گویند آیین خانه‌تکانی باید ده روز پیش از نوروز به پایان می‌رسید نوشته‌اند که از پیش از پنجه بزرگ که ۲۰ اسپند است خانه تکانی‌ها به پایان می‌رسید، ابزارهای کهنه دور ریخته می‌شد و ایرانیان زمین‌ها را شخم می‌‌زدند و برای گاهنبار پنجه و آماده کردن هفت‌سین آماده می‌شدند. گروهی هم نوشته‌اند که به باور باستانیان فروهر/فرورها در پنج روز پایانی سال به زمین فرود می‌آیند تا پنج روز در کنار زندگان باشند. اگر میان خویشان و بستگان خود شادمانی، آرامش و آشتی ببینند بی‌گمان با خوشنودی به جهان مردگان باز می‌گردند.

ایرانیان همانگونه که همراه با نو شدن جهان آفرینش گرد کهنگی را از خانه می‌زدودند و رخت تازه برتن می‌کردند، غبار پلیدی و دشمنی را نیز از کاشانه‌ی دل پاک می‌کردند تا نیاکان خود را شاد کنند. یکی از نشانه‌های به‌جا مانده از این باور اکنون در میان گروهی از زرتشتیان دیده می‌شود. آنان در واپسین شب سال برای پَسواز(بدرقه) فروهرها آتش می‌افروزند، نیایش ویژه‌ی این شب را به‌جا می‌آورند و آرزو می‌کنند که فروهرها از آن‌ها خشنود باشند. همچنین خواهان بازگشت آنان در سال آینده می‌شوند.
در فروردین یشت آمده است: «فَرَوَشی‌های نیکِ توانای پاکان را می ستاییم که در جشن آفرینش از جایگاه خود فرود آیند و در دَه شبانه‌روز پیاپی در اینجا برای آگاهی به‌سر برند.»


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #اسپندگان #نوروز


درباره‌ی فرزانِش (حکمت) نوروز و خانه‌تکانی بیشتر بخوانید:
t.me/AdabSar/10427

درباره‌ی جشن فرورگان که همتای خانه‌تکانی بود، بیشتر بخوانید:
t.me/AdabSar/13296


📚 بهره از:
۱- جهان فروری #بهرام_فره_وشی
۲- نوروز و گاهشماری در ایران باستان #هاشم_رضی

🌸🌱 @AdabSar

‌
🌳 امروز دانه‌ای کاشته می‌شود
و فردا غنچه‌ای سر باز می‌کند
و آینده‌ی سرزمین من سبز خواهد شد
زمین چشم به‌راه گلدان‎های کوچک ماست

🪴 «جشن اینجه» یا «جشن گلدان» جشن آماده‌سازی و کاشت نهال، گل و گیاه در ایران باستان و پیشواز نوروز بود. اینجه در بهرام/وهرام روز از اسپند برابر با بیستم اسپند برگزار می‌شد. شاید روز درختکاری برآمده از جشن اینجه باشد.

🌳 #جشن_گلدان همچون دیگر جشن‌های ایرانی، آیینی برای مهر و دوستی با زیستگاه و آرزوی سرسبزی و فراوانی به شمار می‌رفت. آرمان برگزاری اینجه، داشتن بهار و تابستانی پرگل و آینده‌ای سبز برای این سرزمین بود.

🪴 ابوریحان بیرونی واژه‌ی #اینجه را «خانه‌های نزدیک به هم» چمیده(معنی کرده) است ولی نمی‌دانیم پیوند واژه‌ی اینجه با جشن گلدان چیست. شوربختانه آگاهی بیشتری از این جشن نمانده است.

🌳 زیست‌بوم زیبای ما رو به نابودی است.
به بهانه‌ی روز درختکاری به‌یاد بسپاریم که برای نگه‌داری، پایندگی و شادابی آن بکوشیم.
اگر آهنگ (تصمیم) درخت‌کاری داریم، درختان بومی در جای درست و با رای کارشناسان زیست‌بوم بکاریم و از آن نگه‌داری کنیم.


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #اسپندگان
🪴🌷 @AdabSar

🏖🏝 نوروز رودها، جشنی دیگر در ستایش آب


🏖🏝 جشن «نوروز رودها»، جشنی شاد برای لایروبی و پاک‌سازی رودخانه‌ها، کاریزها و چشمه‌ها در ایران باستان بود.
هنگامی که برف‎ها آب شده و رودها روان می‌شدند، ایرانیان به این بهانه به کنار رودخانه‎ها می‌رفتند و رودها را پاک‎سازی و آن‌ها را برای فرارسیدن بهار آماده می‌کردند و پس از پایان این کار به دست‎افشانی و پایکوبی می‎پرداختند. پس از بهسازی و لایروبی، در رودها و پیرامون آن گل، گلبرگ، گلاب و خوشبویه(عطر) می‌ریختند و با این کار از رودها برای روان‌شدن دوباره‎شان سپاسگزاری می‌کردند. شاید این کار نمادی از آرزوی داشتن سالی پرباران و داشتن آب گوارا بود. #جشن_نوروز_رودها در فروردین‌روز از اسپندماه، برابر با نوزدهم اسپند در ایران باستان برگزار می‌شد. این جشن همچون بسیاری دیگر از جشن‏‌های ایرانی، نمایانگر مهر نیاگان ما به زمین و زیست‎بوم بود.

🏖🏝 درباره‎ی پیدایش این جشن گفته شده که در افسانه‏‌های ایرانی، هوشنگ پیشدادی نخستین شهرساز، با ساختن شهرها، مردمان بسیاری را یک‎جانشین کرد. یکجانشینی وابسته به کشاورزی و آب بود. ازاین‌رو مردم در جشنی نمادین برای کشاورزی آماده می‌شدند و از پروردگار آب فراوان و گوارا و فرآورده‌ی کشاورزی پربار می‎خواستند.
بیرونی نوشته است: «روز ۱۹ سپندارمذ را به نام "انهار و میاه جاری" جشن می‌گرفتند و آن هنگامی بود که آب در رودخانه‌ها جاری می‌شد و گل‎ها شکوفه می‌کردند و فضا عطرافشان می‌شد. در این روز مردم به دشت و صحرا و جاهایی که جوی‌های روان و چشمه‎سارها بوده، می‌رفتند و طیّ مراسم و تشریفاتی گلاب و عطر در آب می‌ریختند.»
مکمونی: «نوزدهم این روز را فروردین خوانند و این روز را نوروز خوانند و انهار و میاه جاری سازند و ماء‌ورد و طیب‎ها در آن ریزند.»
با نگاه به اینکه اسپندارمذ، واپسین ماهی است که مکمونی پیش از این بریده درباره‌اش سخن گفته است، می‌بایست فردید(منظور) او نوزدهم اسپندماه باشد.
گردیزی: «و اندرین روز، جای‌ها را آب زنند که این روز نام فرشته‌ای است که بر آب موکل است.»

🏖🏝 تا چنددهه پیش از این، جشن «بیل‌گردانی» در روستای نیمه‌وَر یا نیموَر یکی از روستاهای پیرامون شهرستان محلات برگزار می‌شد که جشن پایان لایروبی و آماده‌سازی زمین‎های کشاورزی بود و با آیین‎های شاد و نمایشی همراه بود. این آیین در روزی میان آغاز نوروز تا سیزده‌بدر برگزار می‌شد. شیوه‎های دیگری از جشن‎های بجا مانده از #نوروز_رودها در برخی شهرها و روستاهای استان کرمانشاه برگزار می‌شود.

🏖🏝 فرتور(عکس)های پیوست را ببینیم و ردپای امروز خود را در زمین و آب‌ها به سنجش بگذاریم.
B2n.ir/Nowroozroodha


✍🏻 #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #اسپندگان
🏖🏝 @AdabSar

🌾🌬 جشن فرورگان، جشن شاد کردن روان درگذشتگان


🍃 «جشن فَروَرگان» که فَروَردگان، پَروَردگان، فَوَردگان، پَوَردگان و فَروَردیان (فرورتیکان در زبان پهلوی) خوانده می‌شود، در ایران باستان جشن شادی روان درگذشتگان و یادبود رفتگان بود. امروز آیین سر زدن به آرامگاه درگذشتگان در روزهای پایانی سال به‌جا مانده از جشن فرورگان است که با آیین‌های اسلامی درآمیخته است.

🍃 ایرانیان باستان در این روز به کنار گور و یا گوردخمه‌ی* رفتگان‌شان می‌رفتند و در آنجا خوراک می‌‌گذاشتند.
«فرورگان» در میان ایرانیان و هندوان هنباز(مشترک) بود. همسان چنین آیینی را کاتولیک‌ها نیز دارند.

🍃 بر پایه‌ی گاهشمار کهن ایران، جشن فروردگان در «اشتاد روز» از اسپندماه برابر با بیست و ششم اسپند آغاز می‌شد و تا ۱۰ روز دنباله داشت.

🍃 به باور ایرانیان در این روز روان درگذشتگان از بهشت و دوزخ به بازدید خانه‌هایشان می‌آید. از این‌رو آنان می‌کوشیدند تا با پاکیزگی خود و خانه‌هایشان، فروهر(روح) رفتگان را خشنود کنند. آن‌ها همچنین در بام‌ها آتش می‌فروختند و سبزی، شیرینی و خوراک می‌گذاشتند، اگر با کسی دشمنی داشتند آشتی می‌‌کردند و از نیازمندان دستگیری می‌کردند تا درگذشتگان خود را شاد کنند.

🍃 بر پایه‌ی باور دیگری در این روز فَرَوَهَر درگذشتگان است که به خانه می‌آید. فروهر پیش از زاده شدن و پیش از آفرینش بوده و همیشه هست. فروهر نیرویی درونی، همیشه پایدار، جاوید و مایه‌ی زندگی است. از این رو بر پایه‌ی پژوهش‌ها، فروردگان جشن آفرینش و یادبود هست شدن جهان نیز بود.

🍃 فروردگان در میان گروه‌هایی از پارسیان هند همچنان به شیوه‌ای کهن برگزار می‌شود. آنان چوب‌های خوشبو دود می‌کنند، پوشاک تازه و زیبا می‌پوشند، خود را خوشبو می‌کنند، در آتشکده‌ها نیایش می‌کنند و موبدانشان میان باشندگان(حضار) گل و میوه بخش(تقسیم) می‌کنند. زرتشتیان نیز همچنان این آیین را پاس می‌دارند.

🍃 شماری از نویسندگان باور دارند که فروردگان پس از اسلام به جشن چهارشنبه‌سوری دگرگون شد چرا که ایرانیان در فروردگان آتش در آتشدان‌ها می‎افروختند و کندیل(شمع) روشن می‌کردند. این دیدگاه پادورزانی(مخالفانی) دارد.

🍃 جشن فروردینگان در فروردین‌ماه گونه‌ی دیگری از همین جشن است. شاید این دو جشن در گذشته یکی بودند. ابوریحان بیرونی هر دو را با یک نام خوانده است.


*پی‌نوشت: گوردخمه گونه‌ای از آرامگاه شاهان بود که در دل کوه‌ها و سنگ‌های بزرگ ساخته می‌شد. امروز گوردخمه‌ها یکی از زیبایی‌های دیدنی و رازآمیز در استان‌های خاوری(غربی) کشور همچون کرمانشاه هستند. فرتور (عکس) پیوست، چند گوردخمه به‌جا مانده است.
B2n.ir/Farvargan


*یادآوری: «خاور» دِگَریده‌ی خوربَر و برابرِِ پارسیِ مغرب است که به‌نادرست به‌جای مشرق و شرق به‌کار می‌رود.
«باختر» دِگَریده‌ی اَپاختَر(=شمال) است که به‌نادرست به‌جای غرب و مغرب به‌کار می‌رود.
برای آگاهی بیشتر برچسب #غرب را دنبال کنید.


✍🏻 #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #فروردگان #فرورگان #اسپندگان


📚 برگرفته از:
۱- اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته‌های پهلوی #رحیم_عفیفی
۲- واژه‌نامه‌ی دهخدا
۳- ایران باستان نویسنده: #موله برگردان: #ژاله_آموزگار
۴- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی

🌬🌾 @AdabSar