در سال ۱۴۰۱ لحظات شگرفی از مقاومت مردم در برابر سرکوبگران رقم خورد که بسیاری از آن صحنه‌ها به علت عدم عکاسی و فیلمبرداری ثبت نشد. آنچه در فیلم‌ها و تصاویر دیده‌ایم تنها بخش کوچکی از واقعه بوده است.
یکی از هموطنان ما روز گذشته از مشاهدات خود برای ما به شرح زیر شهادت داده است:
«سلام توانای عزیز، ما که عزادار جوان‌های عزیزمون هستیم، نیکا که دیگه تیر خلاص بهمون زده، ولی من می‌خوام روایتی از اعتراضات ۱۴۰۱ رو براتون بگم که خودم شاهدش بودم، توی خیابان شریعتی، بالاتر از میرداماد.
نیروهای سرکوب دو‌ طرف خیابان ایستاده بودن خانمی مسن حدود ۸۰ ساله چادری با دختر خانمشون که بدون حجاب بود و‌ پسرشون که حدود ۳۰ سال داشت، داشتن از پیاده‌رو رد میشدن، ما هم پشت سرشون بودیم که یکی از نیروها. تنه‌اش خورد به دختر این مادر، مادر سرش داد کشید همون لحظه مامور مافوقش بطور وحشیانه‌ای شروع کرد به تیراندازی!
اون مادر افتاد روی زمین ولی اون وحشی اجازه نمی‌داد مادر بلند بشه. پسرش خودش رو انداخت روی مادرش، اون باز هم تیراندازی می‌کرد. البته ساچمه‌ای بود ولی گوش پسر شروع کرد به خون‌ریزی و سعی می‌کرد با مادرش از محل دور بشه، ولی همچنان به شلیک ادامه می‌دادن، تا بالاخره با کمک مردم مادر رو ‌‌کشید بیرون یکی از بدترین صحنه‌هایی بود که دیدم ‌تا مدت‌ها کابوس می‌دیدم.»

- روایت‌گری وحشی‌گری سرکوبگران و. شجاعت مردم ایران، برای ثبت وقایع در حافظه تاریخی ملت مهم است. روزی از این روایت‌ها نویسندگان و فیلمسازان استفاده خواهند کرد و چراغی خواهند ساخت برای نسل‌های آینده.
روایت‌گری در زمانه‌ای که سرکوبگران در حال انکار واقعیت‌های مبرهن هستند، سهم مهمی در ثبت جنایت و پاسخگو کردن بانیان آن در آینده دارد.
بعدها ممکن است ویدیوهایی از این وقایع هم پیدا شود و بتوان بین تصاویر و مشاهدات مطابقت ایجاد کرد و افراد در دادگاه در جریان فرآینذ عدالت انتقالی شهادت بدهند.

#روایتگری #شهامت #سرکوب #مبارزه_مدنی #انقلاب۱۴۰۱ #یاری_مدنی_توانا

@Tavaana_TavaanaTech

فراتر از خویش؛ تأملی در معنای انسان در روزگار استبداد

پیام همراهان

در روان‌شناسی انسان‌گرا، آبراهام مزلو از «خود شکوفایی» سخن گفت؛
مرحله‌ای که انسان استعدادهای درونی خود را شکوفا می‌کند
و به آن‌چه می‌تواند باشد، بدل می‌شود.
اما در جهان رنج و نابرابری، در زیست مردمان دربند،
مرتبه‌ای والاتر از شکوفایی پدیدار می‌شود؛
چیزی که ویکتور فرانکل آن را از خود فراروی (Self-Transcendence) می‌نامد—
لحظه‌ای که انسان از مرز خویش می‌گذرد و برای معنا می‌زید.

از خود فراروی یعنی دل سپردن به امری فراتر از امنیت و آسایش شخصی؛
یعنی ترجیح حقیقت بر مصلحت، عدالت بر بقا، و معنا بر ترس.
انسانِ فرارونده، تنها در پی کامیابی نیست؛ در پی معناست.
او خطر می‌کند، نه برای سود،
بلکه برای معنا بخشیدن به بودن خود.

کنشگران مدنی در ایران، چهره‌های روشن این فراروی‌اند.
آنان که در برابر نظامی استبدادی ایستاده‌اند،
و بهای آزادگی‌شان زندان، تبعید، یا خاموشی بوده است.
آنان که به جای «نجات خویش»، وجدان جامعه شدند.
در روزگاری که سکوت، ضامن بقاست، آنان سخن گفتند؛
در زمانی که بی‌تفاوتی، عادت شده، آنان مسئول ماندند.

آنان از مرز فردیت گذشته‌اند تا صدای جمع شوند.
از آرامش چشم پوشیده‌اند تا عدالت بیدار بماند.
در وجودشان شجاعت اخلاقی با عشق به حقیقت درآمیخته است.
آنان زنده‌اند تا یادمان آورند:
انسان بودن یعنی فراتر رفتن از خویش.

اگر خود شکوفایی، اوج رشد فردی است،
از خود فراروی، اوج انسان بودن است.
زیرا تنها در فراروی از خویش است که انسان،
به معنا، به دیگری، و به آزادی پیوند می‌خورد.

✨
این یادداشت را
به همه‌ی زندانیان سیاسیِ شریف
که در بندِ ضحاکِ زمانه گرفتارند،
با احترام، مهر و امید تقدیم می‌کنم.


#استبداد #زندانی_سیاسی #شهامت_مدنی #یاری_مدنی_توانا

@Tavaana_TavaanaTech

آن روز که مردم دیگر نترسند؛
شجاعت‌های کوچک، آغازِ آزادی‌های بزرگ

پیام همراهان

استبداد، فقط با خشونت پابرجا نمی‌ماند؛
با ذهن‌هایی پابرجاست که از «هزینه‌ی آزادی» می‌ترسند و به «امنیت سکوت» دل بسته‌اند.
اما حقیقت ساده‌تر از آن است که می‌پنداریم:
قدرت استبداد، نه در سلاح است، نه در قانون — در ترس ماست.
و وقتی مردم نترسند، استبداد فرو می‌ریزد،
بی‌آن‌که حتی یک گلوله شلیک شود.

اغلب ما گمان می‌کنیم شجاعت یعنی ریسک های بزرگ.
اما در واقع، شجاعتِ در شکل های دیگر می‌تواند بی‌صدا باشد —
در اتاقی کوچک، در کلاسی آرام، در تابلوی نقاشی یا مقاله‌ای کوتاه،
اما حقیقت را تحریف نمی‌کند.

شجاعت، یعنی معلمی که در کلاسش جرأت می‌کند بگوید: «فکر کن، حتی اگر خلاف کتاب باشد.»
یعنی استادی که در جمعی رسمی، جمله‌ای کوتاه اما صادق می‌گوید و با همان جمله، ذهن‌ها را بیدار می‌کند.
یعنی هنرمندی که در سکوتِ رنگ‌ها، در شعر یا تصویرش، درد جامعه را بی‌هیاهو به یاد می‌آورد.
یعنی روزنامه‌نگاری که واژه‌هایش را با دقت می‌چیند تا حقیقت را بگوید، بی‌آن‌که تیترش تند باشد.
و حتی یعنی شهروندی که در گفت‌وگوی روزمره، دروغی را که می‌داند دروغ است، تکرار نمی‌کند.

همه‌ی این آدم‌ها، هنوز زنده‌اند، هنوز کار می‌کنند، هنوز می‌خندند.
اما هرکدامشان، هر روز، تاریکی را ذره‌ای عقب‌تر می‌رانند.
آن‌ها به ما یادآوری می‌کنند که شجاعت همیشه پرهزینه نیست، اما همیشه مؤثر است.

اگر بتوانیم از این انسان‌های بی‌ادعا «نماد» بسازیم،
شجاعت چهره‌ای انسانی و قابل لمس پیدا می‌کند.
ما باید از قهرمان‌سازیِ و منجی محوری فاصله بگیریم
و به نمادسازی از زندگی‌های شجاعانه و سالم رو بیاوریم —
از معلمی که کنار تخته حقیقت می‌گوید،
از هنرمندی که با لبخند نقد می‌کند،
از استادی که با وقارِ دانایی، نترسی را منتقل می‌کند.

وقتی جامعه ببیند که می‌توان شجاع بود و همچنان زیست،
می‌توان حقیقت گفت و همچنان محترم ماند،
ترس جمعی شروع به فروریختن می‌کند.
و همین فروپاشیِ درونی، آغازی بر پایان استبداد است.

استبداد فقط از قهرمانان بزرگ نمی‌ترسد؛
از انسان‌های عادی‌ای می‌ترسد که دیگر نمی‌ترسند.
از آن لحظه‌ای که ترس در درون مردم بمیرد،
قدرت بیرونی مستبد دیگر معنا ندارد.

آزادی از بیرون نمی‌آید؛ از درون آغاز می‌شود.
و روزی که ما، هرکدام در اندازه‌ی خود، تصمیم بگیریم راست بگوییم،
منصف باشیم، و سکوت نکنیم،
آن روز، بی‌صدا اما عمیق، جامعه وارد دور تازه‌ای از رهایی می‌شود.

آری، آن روز که مردم دیگر نترسند،
استبداد از درون تهی می‌شود —
و تاریخ، دوباره جان می‌گیرد.

#همبستگی #شهامت #مبارزه_مدنی #یاری_مدنی_توانا

@Tavaana_TavaanaTech

پایان استبداد، با شجاعت و افشاگری؛
نه با ترس و سکوت!

پیام همراهان

هیچ استبدادی تنها با زور دوام نمی‌آورد؛ آن‌چه عمرش را دراز می‌کند، ترس در دل مردم است. ترس، شکل خشونت خاموش است؛ نه فقط در زندان و بازداشتگاه، بلکه در سکوت‌ها، نگاه‌های خالی و جملاتی که گفته نمی‌شوند. حکومت‌های اقتدارگرا می‌دانند جامعه‌ای که بترسد، خودش دیوارهای درون ذهنش را می‌سازد و نیازی به سرکوب فیزیکی گسترده ندارد. تجربهٔ اعتراض‌های سال ۱۳۷۸ و ۱۳۸۸ نشان داد که سرکوب کوتاه‌مدت خیابان‌ها را کنترل می‌کند، اما مشروعیت حکومت را کاهش می‌دهد و به مرور بر مقاومت جمعی تأثیر می‌گذارد.

راه بازپس‌گیری قدرت از ترس، گفتن و شنیدن روایت‌هاست. هر تجربهٔ فردی که از سکوت بیرون می‌آید، سنگی است در دیوار استبداد. جنبش‌های ۱۳۹۶، ۱۳۹۸ و ۱۴۰۱ در ایران نشان دادند که وقتی مردم می‌بینند دیگران هم مقاومت می‌کنند، احساس انزوا کاهش می‌یابد و انگیزه برای مشارکت افزایش پیدا می‌کند. شجاعت در این مسیر یعنی بازپس‌گیری حق گفتن، حتی وقتی فضا تنگ و محدود است.

افشاگری، به معنای اخلاقی و مستندش، ادامه‌ی همین شجاعت است. هر تصویر، گزارش یا روایت دقیق از خشونت و نقض حقوق، هزینهٔ سرکوب را بالا می‌برد. حتی بدون شعار یا خشونت، انتشار حقیقت مشروعیت زور را کاهش می‌دهد و جهان را نسبت به اعمال حکومت حساس می‌کند. در آبان ۹۸ زمانی که اینترنت قطع شد، نشان داد که حکومت می‌تواند خشونت را موقتاً پنهان کند، اما مستندسازی و افشاگری بعدی هزینهٔ بلندمدت سیاسی و حقوقی ایجاد می‌کند.

استبداد با سکوت زنده می‌ماند و با شجاعت و افشاگری می‌میرد. مسیر تغییر مرحله‌ای است:

۱. آگاهی و هم‌دلی برای کاهش ترس


۲. روایت و افشاگری مستند برای افزایش هزینه‌ی سرکوب


۳. همبستگی و استمرار برای تثبیت تغییر
این سه مرحله، هرچند آهسته، ولی پایدار، جامعه را به کنش آگاهانه و اخلاقی ترغیب می‌کند و آغازگر پایان استبداد است.


#همبستگی #دادخواهی #روایتگری #استبداد #شهامت_مدنی #آبان_ادامه_دارد #یاری_مدنی_توانا

@Tavaana_TavaanaTech

چطور مردم را در مقابل استبداد شجاع‌تر کنیم؟

پیام همراهان

در نظام‌های استبدادی، ترس ابزار اصلی کنترل است. ترسی که از بازداشت، طرد اجتماعی یا آسیب تغذیه می‌کند و سکوت می‌آفریند. اما تاریخ نشان داده هیچ قدرتی در برابر شجاعت جمعی مردم پایدار نمانده است. پرسش این است: چگونه می‌توان این شجاعت را در مردم بیدار کرد و هزینه‌ی مشارکت را کاهش داد؟

۱. ترس خود را بفهمیم تا بر آن غلبه کنیم
از نگاه تکاملی، مغز انسان برای بقا طراحی شده و تمایل دارد خطر را «بیش‌برآورد» کند. این واکنش در طبیعت مفید بود، اما در زندگی اجتماعی، گاهی ما را از اقدام بازمی‌دارد. بسیاری از کنشگران مدنی بعدها دریافته‌اند که بخشی از ترس‌هایشان بی‌دلیل بوده و تنها با عمل و تجربه، فهمیده‌اند خطر واقعی کمتر از تصورشان است. شناخت این اغراق در ترس، نخستین گام برای تبدیل آن به شجاعت آگاهانه است.

۲. شجاعت‌های کوچک را جدی بگیریم و از آن‌ها نماد بسازیم
شجاعت همیشه با فریاد جمعی آغاز نمی‌شود. گفتن حقیقت، حمایت از دیگری، یا افشای بی‌عدالتی در جمعی کوچک، نخستین گام‌ها هستند. اگر این رفتارها روایت شوند و چهره‌ی کنشگران به نماد شجاعت مدنی بدل شود، الهام‌بخش دیگران خواهند شد. جنبش «همبستگی» در لهستان و کنش زنان ایرانی نمونه‌هایی از این نمادسازی‌اند.

۳. شبکه‌های حمایتی بسازیم
ترس وقتی می‌میرد که انسان تنها نباشد. حلقه‌های اعتماد خانوادگی، گروه‌های دوستانه و انجمن‌های مدنی – حتی در فضای مجازی و رمزگذاری‌شده – پناهگاه شجاعت‌اند. حمایت جمعی، مسئولیت فردی را سبک می‌کند و مردم را تشویق به اقدام می‌نماید.

۴. آگاهی و روایت را گسترش دهیم
جین شارپ می‌گوید: «آگاهی، نخستین سلاح مردم است.» دانستن حقوق شهروندی، مهارت‌های کنش غیرخشونت‌آمیز و امنیت دیجیتال، حس کنترل می‌آفریند. روایت شجاعت‌ها و تبدیل آن‌ها به نماد، انرژی روانی جمع را تقویت می‌کند و دیگران را به اقدام دلیرانه دعوت می‌کند.

۵. شجاعت آگاهانه، نه شتاب‌زده
شجاعت یعنی ترس را ببینی و باز هم قدم برداری، نه آنکه خطر را انکار کنی. احتیاط، دشمن شجاعت نیست؛ محافظ آن است.

در نهایت، هر سخن صادقانه و هر نماد شجاعت، ضربه‌ای است به دیوار ترس. هر بار که مردم از این نمادها نیرو می‌گیرند و بر ترس خود غلبه می‌کنند، استبداد اندکی ضعیف‌تر می‌شود و مسیر آزادی هموارتر می‌گردد.


#شهامت_مدنی #مبارزه_مدنی #نه_به_جمهوری_اسلامی #یاری_مدنی_توانا

@Tavaana_TavaanaTech

جین شارپ:
قدرتِ حاکمان از اطاعتِ مردم برمی‌خیزد؛ وقتی اطاعت شکسته شود، قدرت فرو می‌ریزد

پیام همراهان

در هر جامعه‌ی استبدادی، آزادی نه ناگهانی می‌آید و نه از بالا بخشیده می‌شود. آزادی بر دو بال استوار است: شجاعت مردم و افشاگری حاکمیت. این دو بال، آرام و پیوسته رشد می‌کنند؛ یکی از دل آگاهی و همبستگی مردم، و دیگری از درون تناقض‌ها و دروغ‌های قدرت.

جین شارپ، نظریه‌پرداز مقاومت مدنی، می‌گوید قدرت دیکتاتور تا زمانی دوام دارد که مردم از او اطاعت کنند. وقتی اطاعت شکسته شود، حتی حکومت مسلح هم در برابر اراده‌ی جمعی ناتوان است. وظیفه‌ی کنشگران مدنی همین‌جا آغاز می‌شود: کاهش هزینه‌ی شجاعت.

شجاعت به معنای قهرمانی نیست؛ گفتن حقیقت در جمعی کوچک، حمایت از دیگری، آموزش، روایتگری و نترسیدن از هم‌فکری نیز شجاعت‌اند. هر بار که ترس به زبان آورده می‌شود، کمی از قدرتش کاسته می‌شود. تجربه‌ی جنبش‌های جهانی، از لهستان تا ایران، نشان می‌دهد که شجاعت فردی وقتی بازتاب پیدا کند، به شجاعت جمعی بدل می‌شود و مشارکت را زنده می‌کند.

بال دوم آزادی، افشاگری است. حکومت‌های سرکوبگر از سکوت و فراموشی تغذیه می‌کنند. مستندسازی، روایت قربانیان و افشای حقیقت، پرده از چهره‌ی قدرت برمی‌دارد و مشروعیت ظلم را می‌ریزد. وقتی دروغ‌ها دیده و شنیده شوند، هزینه‌ی سرکوب بالا می‌رود و دیگر هیچ حکومت مستبدی نمی‌تواند بدون پاسخ دوام بیاورد. تجربه‌ی آفریقای جنوبی، شیلی و ایران نشان داده است که رسوایی حاکمیت، نخستین نشانه‌ی فروپاشی درونی نظام است؛ جایی که حکومت هنوز ایستاده اما اعتبارش مرده است.

آزادی زمانی آغاز می‌شود که این دو بال فعال شوند: مردم شجاع‌تر شوند و قدرت رسواتر. مسیر این پرواز نه با خشونت، بلکه با آگاهی، همبستگی و اخلاق طی می‌شود. زیرا در نهایت، سقوط استبداد یعنی بازگشت کرامت به انسان.


#استبداد_دینی #شهامت_مدنی #نه_به_جمهوری_اسلامی #یاری_مدنی_توانا

@Tavaana_TavaanaTech

«گلیم خودت را از آب بکش»:
از رهایی فردی تا فروپاشی اخلاق جمعی

پیام همراهان

آخرین جمله‌ی قاضی به من این بود:
«مجازاتت را تعلیق کرده‌ام، برو و به فکر خانواده‌ات باش.»
آن لحظه نفهمیدم چرا این جمله بیش از حکم محکومیت، در من سنگینی کرد. از در دادگاه بیرون آمدم، اما در ذهنم چیزی شکست؛ نوعی اعتماد، نوعی باور به پیوند میان انسان و جامعه. حس کردم این جمله نه فقط خطاب به من، بلکه خطاب به نسلی است که یادش داده‌اند در هر شرایطی فقط گلیم خودش را از آب بیرون بکشد.

این توصیه، که در ظاهر رنگ عقل معاش دارد، در عمق خود پژواکی است از مرگ مسئولیت مدنی. وقتی هرکس تنها به نجات خود می‌اندیشد، پیوندهای اجتماعی یکی‌یکی می‌گسلند. در چنین فضایی، استبداد برای بقا به زور چندانی نیاز ندارد؛ ترس، سکوت و بی‌تفاوتیِ مردم برایش کافی است. رسانه‌ها دروغ می‌گویند، همسایه فریاد مظلوم را می‌شنود و خاموش می‌ماند، معلم حقیقت را می‌داند اما از ترس نان لب فرو می‌بندد — و چرخ بی‌عدالتی نرم و بی‌صدا می‌چرخد.

آلبر کامو گفته بود: «ستمگر بدون کمک قربانی‌اش نمی‌تواند کاری کند.»
وقتی ما از خیر جمعی می‌گریزیم، ناآگاهانه طناب تداوم ظلم را می‌تابیم.
و با هر بار گفتن «به من چه»، دیواری دیگر میان انسان و انسان بالا می‌رود.

شجاعت مدنی لزوماً فریاد در میدان نیست؛ گاه تنها یعنی نترسیدن از اندیشیدن، نپذیرفتن دروغ و ایستادن بر حقیقت در محدوده‌ی توان.
هانا آرنت نوشته بود: «ریشه‌ی شر در بی‌تفاوتی است.»
آری، وقتی مردم از شجاعت اخلاقی در بیان حقیقت دست می‌کشند، دیگر نیازی به سرکوب نیست.

نجات فردی بدون نجات جمعی توهمی بیش نیست. جامعه‌ای که دروغ و ترس در تار و پودش تنیده، حتی نجات‌یافتگانش را نیز می‌بلعد.
بازسازی اخلاق جمعی از لحظه‌ای آغاز می‌شود که کسی دوباره جرأت کند چراغی بیفروزد؛ حتی اگر در باد خاموش شود.


عکس: وکیل محمد نجفی، انسان مسئولی که می‌توانست سکوت کند، وکالت چند پرونده اختلاف مالی را بر عهده بگیرد و گلیم خودش را از آب بکشد و زندگی مرفهی هم داشته باشد. ولی وجدان او اجازه نداد که در برابر ظلم ظالمان خاموش بنشیند. هزینه‌اش را هم داده است، اما فضیلتی اخلاقی را زندگی کرده است.


#شهامت #مسئولیت_فردی #شهامت_مدنی #نه_به_بیتفاوتی #یاری_مدنی_توانا

@Tavaana_TavaanaTech

زبان سرخ سر سبز می‌دهد بر باد؟
وقتی زبان می‌ترسد، استبداد نفس می‌کشد!

پیام همراهان

می‌گویند: «زبان سرخ، سر سبز می‌دهد بر باد».
در نگاه نخست، این جمله، پندی است برای احتیاط در گفتار.
اما در عمق فرهنگ‌های استبدادزده، به دستور سکوت بدل شده است.
یادآور این‌که نجات در خاموشی است و خطر در گفتن.

استبداد فقط با زور و زندان پابرجا نمی‌ماند؛
در واژه‌ها خانه می‌کند، در مثل‌ها، در شوخی‌های روزمره.
وقتی زبانی از ترس شکل می‌گیرد، اندیشه نیز در آن می‌لرزد.
آدمی می‌آموزد که حقیقت را در دل نگه دارد تا تنش در امان بماند.
و این‌گونه، ترس از زبان به جان سرایت می‌کند.

سهیل عنایت‌الله، آینده‌پژوه اندیشمند، در تحلیل لایه‌ای واقعیت می‌گوید:
پدیده‌ها را باید از سطح رویدادها به ژرفای استعاره برد.
در این عمق، مثل‌ها حامل جهان‌بینی‌اند.
«زبان سرخ، سر سبز می‌دهد بر باد» استعاره‌ی جهانی است
که در آن سخن گفتن خطرناک است و نجات در خاموشی.
اما آیا واقعاً چنین است؟
شاید برعکس، آن‌کس که خاموش می‌ماند، آرام‌آرام از درون فرو می‌پوسد.

زبان سرخ، یعنی زبان زنده، خون‌دار، در جریان.
خاموشی، خشکیدن همین جریان است.
زبان، نه دشمن سر، که نگهبان آن است.
اگر زبان بترسد، ذهن می‌میرد.

شاید زمان آن رسیده باشد که این مثل را وارونه کنیم؛
بگوییم:

«زبان سرخ، باغ سبز را شکوفا می‌کند.»
چراکه تنها در زبانی آزاد، اندیشه بیدار می‌شود
و حقیقت، نه تهدید که تنفس جهان است.

آیا ما هنوز از گفتن می‌ترسیم،
یا از شنیدنِ آنچه گفتنی است؟

به نظر شما استبداد در چه ضرب المثل‌های دیگری خانه کرده؟ چند مورد را شما نام ببرید.

ـ عکس: تصویر جاویدنام آرش فروزنده جمالی، پس از مسمومیت توسط عوامل جمهوری اسلامی

#استبداد #ترس #شهامت #یاری_مدنی_توانا

@Tavaana_TavaanaTech