سالروز حمله به سلمان رشدی با چاقو؛
یادآوری اهمیت آزادی بیان و نقد تقدس‌


۱. سلمان رشدی و آیات شیطانی
سلمان رشدی، نویسنده بریتانیایی هندی‌تبار، در سال ۱۹۸۸ با انتشار رمان آیات شیطانی به یکی از بحث‌برانگیزترین چهره‌های ادبی جهان بدل شد. این کتاب، که بخشی از آن به روایتی داستانی و انتقادی از مفاهیم و شخصیت‌های دینی می‌پرداخت، با واکنش شدید بخشی از جهان اسلام مواجه شد. در ۱۴ فوریه ۱۹۸۹، روح‌الله خمینی، رهبر وقت جمهوری اسلامی ایران، با صدور فتوایی حکم قتل رشدی را به اتهام «کفرگویی» اعلام کرد. این فتوا نه تنها زندگی شخصی و حرفه‌ای رشدی را تحت تأثیر قرار داد، بلکه به یکی از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های تقابل میان آزادی بیان و تقدس‌گرایی دینی در جهان معاصر بدل شد.

۲. حمله ۱۲ اوت ۲۰۲۲
سال‌ها پس از فروکش کردن نسبی فضای تهدید، در ۱۲ اوت ۲۰۲۲، سلمان رشدی در حالی که قرار بود در مؤسسه چاوتاکوا در ایالت نیویورک درباره آزادی هنری و پناهجویان سخنرانی کند، مورد حمله هادی مطر، جوان ۲۴ ساله لبنانی‌تبار، قرار گرفت. مهاجم با چاقو ضربات متعددی به گردن و شکم رشدی وارد کرد. این حمله منجر به نابینایی دائم چشم راست رشدی و جراحات جدی به دست و کبد او شد. حادثه نشان داد که حتی دهه‌ها پس از صدور فتوا، سایه خشونت مذهبی همچنان بر زندگی او و دیگر منتقدان ادیان سنگینی می‌کند.

۳. کتاب «چاقو»
سلمان رشدی پس از ماه‌ها درمان و بهبودی نسبی، تجربه این حمله و تأملاتش بر خشونت، ایمان، و اراده‌ی انسانی را در کتابی با عنوان چاقو (Knife) منتشر کرد. این اثر نه‌تنها روایتی شخصی از لحظه حمله و روند درمان است، بلکه به‌عنوان اثری فلسفی و تأمل‌برانگیز درباره شکنندگی آزادی و خطرات افراط‌گرایی دینی خوانده می‌شود. رشدی در این کتاب از مواجهه با مرگ، نقش شانس در زنده ماندنش، و معنای ادامه دادن راه نویسندگی سخن می‌گوید.

۴. دادگاه هادی مطر
هادی مطر پس از دستگیری، به اتهام تلاش برای قتل درجه یک و حمله درجه یک محاکمه شد. در فوریه ۲۰۲۵، دادگاه او را مجرم شناخت و در دادگاه به جرم تلاش برای قتل سلمان رشدی محکوم و به زندان طولانی‌مدت محکوم شده است. وکلای مدافع مطر تلاش کردند این حمله را به انگیزه‌های شخصی و نه صرفاً دینی مرتبط کنند، اما شواهد موجود – از جمله اظهار نظرهای پیشین او و تحسین از روح الله خمینی – نشان داد که حمله به‌شدت تحت تأثیر ایدئولوژی مذهبی و فضای فتوا بوده است.

۵. آزادی بیان و تقدس‌زدایی
حادثه رشدی یادآور این واقعیت تلخ است که آزادی بیان، به‌ویژه در حوزه نقد دین و تقدس‌زدایی، هنوز در بسیاری از نقاط جهان با خطرات جدی روبه‌روست. نقد مفاهیم دینی، حتی اگر برای برخی ناخوشایند باشد، بخش ضروری از گفت‌وگو و پیشرفت فکری جوامع است. تقدس‌زدایی نه به معنای توهین، بلکه به معنای کاستن از مصونیت نقدپذیریِ باورهاست تا هیچ ایده یا نهادی فراتر از بررسی عقلانی و گفت‌وگو قرار نگیرد. رشد واقعی جوامع بشری تنها زمانی ممکن است که آزادی اندیشه و بیان، حتی در مورد حساس‌ترین موضوعات، نه فقط تحمل، بلکه به‌عنوان ارزش بنیادی پاس داشته شود.

#سلمان_رشدی #توهین_به_مقدسات #آیات_شیطانی #فتوا #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

هر اعدام مشتی است بر پیکر نیمه‌جان سرمایه اجتماعی!

پیام همراهان

حاکمان جمهوری اسلامی در این چهار دهه با سیاست ترس، سرمایه اجتماعی را نابود کرده‌اند.
سرمایه اجتماعی ستون نامرئی اما حیاتی هر جامعه است؛ رشته‌هایی از اعتماد، همبستگی و همکاری که مردم را به یکدیگر و به نهادهای اداره‌کننده کشور پیوند می‌دهد. این سرمایه زمانی شکل می‌گیرد که شهروندان باور کنند حکومت در پی امنیت، عدالت و رفاه آنان است. اما جمهوری اسلامی، به‌جای ساختن این پیوند، چهار دهه است که سیاست ترس را به ستون اصلی قدرت خود بدل کرده؛ سیاستی که ذره‌ذره ستون‌های اعتماد را ویران کرده است.

حکمرانی با وحشت

در این رویکرد، بقا نه از راه رضایت مردم، بلکه با ارعاب و سرکوب تضمین می‌شود. اعتراض و مطالبه‌گری با تهدید جان، زندان و اعدام پاسخ داده می‌شود. ابزار این سیاست آشکار است: سرکوب خیابانی، دادگاه‌های فرمایشی، اعدام‌های شتاب‌زده و فضای امنیتی خفه‌کننده.

نمونه‌های روشن تخریب اعتماد

آبان ۹۸ و پاییز ۱۴۰۱: کشتار خیابانی صدها معترض بی‌سلاح، به مردم نشان داد که در نظام جمهوری اسلامی، جانشان ارزشی در برابر حفظ قدرت ندارد.

اعدام‌های روزافزون: که بیش از اجرای عدالت، نمایش بی‌رحمی و ایجاد رعب است؛ در بسیاری موارد بدون رعایت حداقل معیارهای دادرسی عادلانه.

سرکوب جامعه مدنی: بازداشت فعالان مدنی، روزنامه‌نگاران و دانشجویان، حتی برای بیان مسالمت‌آمیز نظر، پیامی واضح داشت: «سکوت کن یا هزینه بده.»


پیامدهای ویرانگر

۱. بی‌اعتمادی مطلق به نهادهای رسمی و کارگزاران قدرت.


۲. گسست اجتماعی و فروریختن حس همبستگی میان شهروندان.


۳. فرار نخبگان و انفعال عمومی که پویایی جامعه را می‌کشد.

جمهوری اسلامی شاید با این سیاست فعلا توانسته موقتاً خیابان‌ها را ساکت کند، اما بهای آن را با نابودی ریشه‌ای سرمایه اجتماعی می‌پردازد. حکومتی که اعتماد را با ترس جایگزین کند، روی زمینی پر از ترک ایستاده است.

و این واقعیت تغییر نمی‌کند: حتی اگر فردا در خوشبینانه‌ترین حالت جمهوری اسلامی با سرمایه های مادی به سلاح اتمی و پیشرفته‌ترین ابزارهای جنگی جهان دست یابد، تا وقتی اعتماد و سرمایه اجتماعی نابود شده است، فروپاشی‌اش نه محتمل، که نزدیک است.

#نه_به_اعدام #یاری_مدنی_توانا

@Tavaana_TavaanaTech