@AdabSar

باز پیچیده در این کوچه صدایی زنگی
باز می‌آیی و من در قفسِ دلتنگی

ماه از روشنیِ عرش فرود آمده تا
بدهد بر شبِ چشمانِ خمارت رنگی

باد دستش به نیاز آمده و می‌خواهد
بزند در غمِ گیسوی سیاهت چنگی

باز موسیقیِ کفش تو و سمفونیِ باد
همه‌ی کوچه به رقص آمده با آهنگی

پشت این پنجره من هستم و تنهایی من
می‌زند بر سرم آرامشِ باد آونگی

تو در آن سوی زمان آن طرفِ ثانیه‌ها
بین ما فاصله انداخته قابِ تنگی

#رضا_آسیایی
@AdabSar

🦋🌱
پیدایش نوروز از آن دسته جستارهایی است که درباره‌اش گمانزدهای خواندنی بسیاری تاکنون گفته شده ولی در پایان همه‌ی گمان‌ها به جمشید پیشدادی می‌رسند. در دیدگاه‌های گوناگون، نوروز یا در زمان جمشید بنیاد شد یا در زمان او سامان یافت.

طبری، پژوهشگر و نویسنده‌ی نامدار پیدایش نوروز را در پیوند با دادگری و ستم‌ستیزی جم دانسته و نوشته است:
جمشید اندیشمندان را فرمود آن روز که من بر دادگاه بنشینم، شما نزد من باشید و هرچه در آن داد و برابری باشد، بنمایانید. آن روز که بر تخت دادگاه نشست، روز هرمز بود از ماه فروردین که آن روز را جشن و آیین برپا کردند.

گردیزی نوشته است: جمشید جشن نوروز را به پاس اینکه خداوند سرما، گرما، بیماری، مرگ و بدبختی را تا سی‌سد(سیصد) سال از میان مردم گرفت، برگزار کرد. در همین روز جمشید بر گوساله نشست و به نیمروز(جنوب) و به جنگ دیوها و سیاهان رفت و آنان را شکست داد.

خیام نیشابوری پیدایش نوروز را در پیوند با گاهشمار می‌دانست:
جمشید با باز آمدن خورشید به روز نخست فروردین و دریافتن آنکه آفتاب پس از ۳۶۵ روز و ربعی دوباره به آنجا رسیده است، #نوروز را نام نهاد و جشن و آیین گرفت. پادشاهان و مردم پس از او نیز از آن پیروی کردند.


🖋 خوانش و نگارش: #پریسا_امام_وردیلو
برگرفته از: تاریخ طبری و جشن‌های ملی ایرانیان، نوشته‌ی #رضا_دشتی

فرتور: نگاره‌ی نمادین جمشید، کاری از «مهرعلی» نگارگر برجسته‌ی دربار فتحعلی‌شاه قاجار
b2n.ir/s30073

🦋🌱 @AdabSar

🌷🪴
چرا نوروز جشن بزرگی است؟
در بخشی از نبیک(کتاب) «آیین مزدیسنا» چند رخداد درباره‌ی بزرگی #نوروز آمده که در آن‌ها افسانه و راستی آمیخته‌اند:

- کیومرث، نخستین پادشاه پیشدادی در این روز زاده شد.

- هوشنگ دومین پادشاه پیشدادی نیز در این روز زاده شد.

- تهمورث پیشدادی هم در این روز پا به جهان گذاشت.

- فریدون در این روز فرمانروایی ایران پهناور را میان فرزندانش بخش(تقسیم) کرد.

- سام نریمان در این روز تبه‌کاران را سرکوب و بنیاد آن‌ها را واژگون کرد و آسایش مردم پایدار شد.

- کیخسرو و پورسیاوش در این روز زاده شدند.

- کیخسرو در این روز فرخ جایگاه «افسرپادشاهی» را به لهراسب بخشید.

- زرتشت در این روز آفریده شد.

- زرتشت در این روز به نمایندگی از اهورامزدا به راهنمایی گمراهان پرداخت.

- شاه گشتاسب، بانو کتایون و جاماسب در این روز کیش مزدیسنایی را پذیرفته و از پیامبر آن پیروی کردند.

- به باور گروهیان(شیعیان) در این روز فرمند(حضرت)«علی» از سوی پیامبر اسلام و در جشن غدیر خم به فرمانروایی رسید.


خوانش و نگارش: #پریسا_امام_وردیلو
برگرفته از: آیین مزدیسنا #مهرداد_مهرین، جشن‌های ملی ایرانیان #رضا_دشتی

🌷🪴 @AdabSar

🌿🌺
پیوند دادن جشن‌ها به بزرگان ایران کهن گریزناپذیر است و پیدایش #نوروز نیز در داستان‌ها با جمشید پیشدادی بیشترین پیوند را دارد.

در استوره‌ی جمشید و بر پایه‌ی آنچه در اوستا آمده، اهورامزدا جمشید را از آمدن زمستانی سخت آگاه کرد. به دستور اهورامزدا، جمشید مردم را در سه گام به سرزمین‌های گرم‌تر کوچ داد و توانست بستر و زمینه‌های خوبی برای زندگی و افزایش فرزندآوری فراهم کند.

در وندیداد نوشته شده که جمشید پیش از آن زمستان سخت سه بار و در سی‌سد(سیصد) سال توانست زمین را فراخ و بزرگ کند و سپس خداوند او را از فرا رسیدن سرمای سخت آگاه کرد و دستور داد یک دژ بسازد. دژی که جمشید ساخت سه بخش گوناگون داشت. سپس جفتی از بهترین آدمیان، جانوران و گیاهان را در آنجا نگاه داشت و آنان را از نیستی رهانید.

بر پایه‌ی بن‌مایه‌های هند و اروپایی، شگرد یا کوشش جمشید در راستای بازآفرینی نوسازی بود. این ویژگی با نوروز که زمان زندگی دوباره و نوآورانه‌ی زمین و پرهام(طبیعت) است، همانندی می‌کند.

شاید بتوان گفت در روزگاران دور، نوروز جشن رسیدن بهار بود که پس از آن زرتشت دوباره آن را اشویی(تقدس) بخشید و به دنبال آن افسانه‌ی جمشید برجسته شد.

یک برداشت نمادین از این افسانه‌ها این است که جمشید در روزگاری زرین(عصر طلایی) فرمانروای گیتی و پیشاهنگ(طلایه‌دار) نوسازی بوده است. همان روزگار زرینی که دوباره باز خواهد گشت. از این دید، نوروز یادبود روزگار زرین گذشته و مژده‌ی بازگشت روزگار زرین آینده است.


خوانش و نگارش #پریسا_امام_وردیلو
برگرفته از: اوستا به گزارش #جلیل_دوستخواه و جشن‌های ملی ایرانیان #رضا_دشتی

🌿🌺 @AdabSar

b2n.ir/f51260

🌱🌸 جشن نیلوفر، رازآمیز و افسانه‌ای

🌺 «نیلوفر»، یکی از رازآمیزترین نمادهای باستانی در خورآیان (مشرق‌زمین) به‌ویژه هند و ایران و نماد والایی آدمی است. زیرا پای در گِل، تن در آب و چشم بر خورشید و آسمان دارد. این گل که در جهان باستان بسیار ارجمند بود بر دیوارهای کاخ آپادانا، در جامه‌ی هخامنشیان و در تاغ بستان کرمانشاه دیده می‌شود. این گل از نمادهای آشتی و دوستی بود.

🌸 «جشن نیلوفر» در خردادروز از تیرماه برابر با ششم تیر در ایران برگزار می‌شد. «ابوریحان بیرونی» نوشته بود که جشن نیلوفر از جشن‌های تازه است و دیرینگی جشن‌های کهن را ندارد. در برهان قاطع آمده که امردادروز از هر ماه(روز هفتم هرماه) جشن بود که این جشن در ماه خرداد یا امرداد جشن نیلوفر خوانده می‌شد. ولی دیگران باور دارند که این جشن در خرداد روز (ششم) تیر برگزار می‌شد. روشن است که جشن‌های چله‌ی تموز(یکم تیر تا دهم امرداد)، جشن‌های آب و آفتاب و در پیوند با یکدیگر بودند ولی شوربختانه از چیستی و آیین‌های جشن نیلوفر آگاهی برای ما نمانده است و ایران‌شناسان به چند گمان‌زد بسنده کرده‌اند.

🌺 مهرپرستی یا خورشیدپرستی از نخستین کیش و آیین‌های آدمی در جهان باستان بود و در باور ایرانیان گل نیلوفر با میترا یا مهر یا خورشید پیوند داشت؛ زیرا رویش سالیانه نیلوفر در چله‌ی تموز که گرمترین روزهای سال بودند رخ می‌داد و از سویی این گل‌ها هر پگاه با سر زدن میترا یا خورشید می‌شکفتند و با فرو افتادنش بسته می‌شدند.

🌸 این ویژگی زیستی نیلوفر مایه‌ی آن شد که نیلوفر و مهر یا آفتاب را از یک خاستگاه و در پیوند با یکدیگر بدانند.

🌺 گل نیلوفر در پیوند با آناهیتا ایزدبانوی آب بود و فرشته‌ی خرداد نگهبان آب‌ها خوانده می‌شد. در ماتیکان (کتاب) پهلوی بندهش نوشته شده که نیلوفر نشانه‌ی ایزد آبان و ایزد آبان پاسدار آب‌ها بود.

🌸 یکی دیگر از گمان‌ها درباره‌ی چیستی جشن نیلوفر این است که جشن تیرگان در دو روز و با نام‌های تیرگان کوچک و تیرگان بزرگ برگزار می‌شد.
تیرگان کوچک یا جشن نیلوفر(ششم تیر) روزی بود که مردم خسته از جنگ بودند. بر پایه‌ی افسانه‌ها آرش کمانگیر برای پرتاب تیری که مرزهای ایران را نشان دهد به بلندی رفت و نیروی جان در تیر نهاد و کمان کشید. سه روز پس از آن و به یاری ایزدِ باد تیر روی درختی در آن‌سوی خراسان فرود آمد. در این روز جنگ پایان یافت و جشن بزرگی برپا شد که تیرگان بزرگ نام گرفت.
ولی جشن تیرگان هفت روز پس از جشن نیلوفر برگزار می‌شد و بسیاری ایران‌شناسان با این گمان هم‌رای نیستند.
جایگاه ریشه‌دار گل نیلوفر یک باور هند و آریایی است. گل نیلوفر امروز در میان هندوان ارزش والایی دارد و یکی از نمادها در ورزش یوگا است.

✍ #پریسا_امام_وردیلو
goo.gl/femBeX
________
برای آشنایی با نام نیلوفر به این دو پیوند بنگرید:
t.me/AdabSar/6589
t.me/AdabSar/6590

برای آشنایی با آبانگان و جایگاه آناهیتا به این پیوند بنگرید:
t.me/AdabSar/4906

برای آشنایی با نام آناهیتا به این پیوند بنگرید:
t.me/AdabSar/4912
________
📚📚 برگرفته از:
۱- واژه نامه‌ی دهخدا
۲- جشن‌های آب #هاشم_رضی
۳- راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی ایران باستان #رضا_مرادی_غیاث_آبادی
۴- جشن‌ها و آیین‌های شادمانی در ایران (از دوران باستان تا امروز) #ابوالقاسم_آخته
۵- جشن‌ها و آیین‌های ایرانی با تکیه بر استوره و مردم‌شناسی #حسام_الدین_مهدوی
________
#جشن_های_ایرانی #جشن_نیلوفر #تیرگان

🌺🌱 @AdabSar

🌾 جشن‌های میانه‌ی تیر
گاهنبار میدیوشهیم و جشن خام‌خواری

☀️ میدیوشهیم یا میدیوشِم (میذیویی‌شِمَه در پارسی اوستایی) به چَم(معنی) میانه‌ی تابستان است و گاهانبار میدیوشهیم پس از گاهانبار میدیوزَرِم در میانه‌ی بهار، دومین گاهنبار سال، هنگام آفرینش آب و هنگام درو به‌شمار می‌رفت. در گاهشمار(تقویم) کهن ایران که گاهشمار گاهنباری بود، سال نو با تابستان آغاز می‌شد و میدیوشم نخستین گاهانبار سال بود. جشن‌های گاهانباری در ایران شش‌گانه و نشانه‌ی شش گام آفرینش بودند. در پنج روز برگزار می‌شدند که چهار روز آن گردهمایی، گفت‌وگو درباره کار و آماده شدن می‌گذشت و روز پنجم جشن بزرگی برپا می‌شد. گاهنبار میدیوشم از یازدهم تا پانزدهم تیر برگزار می‌شد.

🌻 گاهنبارها کهن‌ترین جشن‌های ایرانی بودند. بر پایه‌ی افسانه‌ها آسمان، آب، زمین، گیاه، جانوران و آدم در این شش گام آفریده شدند. واژه‌ی گاهنبار برآمده از گاثا یا گاسا به مانک(معنی) گاه بوده و با گات‌ها هم‌ریشه است. در پارسی پهلوی به آن گاسانبار می‌گفتند.
شش گاهنبار سال آیین یکسانی داشتند و ایرانیان باستان در پایبندی به این آیین‌ها سختگیر بودند. اگر کسی از آن سر می‌پیچید، رانده(طرد) می‌شد و نمی‌توانست برای رسیدن به بهشت از پل چینوَت بگذرد. واژه‌ی چینوَت در پارسی باستان به سَرتاک در پارسی پهلوی و صراط در عربی دگرگون شد. گاهانبارها ویژه‌ی بخش کردن سال و برنامه‌ریزی برای کشاورزی بودند.

🌾 اگرچه جشن‌های گاهنباری کهن‌ترین جشن‌ها هستند، ولی پژوهشگرانی هستند که می‌گویند همه شش گاهنبار در آغاز پدید نیامده بود و در سال تنها دو گاهنبار در میانه‌ی هفت ماه تابستان و میانه‌ی پنج ماه زمستان داشتیم و گاهنبار میدیوشم از کهن‌ترین آن‌هاست. از اینجا می‌توان دریافت که روزهای گرم سال بسیار بیشتر از روزهای خنک و سرد بودند. درباره‌ی گاهنبار میدیوشم واژه‌ی کهن «واسْتْرْیُو داتَه ایْنْیَه» به‌کار رفته است. پژوهش‌ها می‌گویند این به مانک زمان درو و برداشت سبزه، کاه و برخی از فراورده‌های کشاورزی است و نشان می‌دهد که کشاورزی در ایران بسیار کهن‌تر از آن است که تاکنون گفته شده و آریایی‌ها از آغاز با کشاورزی آشنا بودند.

👈درباره‌ی راز پیدایش جشن‌های گاهنباری و گاهنبار میدیوشم در اینجا بخوانید:
t.me/AdabSar/14278

👈درباره‌ی آیین‌های سختگیرانه و داستان‌های افسانه‌ای گاهنبارها در اینجا بخوانید:
t.me/AdabSar/18636


🍋 جشن خام‌خواری
در نوشته‌های ابوریحان بیرونی با نام «عَمَس» یا «غفس» یاد شده و به‌گمان از آیین‌های سغد، خوارزم و فرارودان (ماوراءالنهر) باشد. در این روز مردم از هرگونه فراورده‌ی جانوری و خوراک پخته شده دوری می‌کردند.

👈درباره‌ی انگیزه‌های جشن خام‌خواری و آیین‌های در پیوند با خوراک بیشتر بخوانید:
t.me/AdabSar/16633

✍ #پریسا_امام_وردیلو
〰〰〰〰〰
📒 بن‌مایه‌ها:
- جشن‌های ایرانی #پرویز_رجبی
- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
- آیین برگزاری جشن‌های ایران باستان #اردشیر_آذرگشسب
- راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی ایران باستان #رضا_مرادی_غیاث_آبادی

#جشن_های_ایرانی #جشن_گاهنباری #جشن_خام_خواری #گاهنبار #تیرگان

☀️🌻 @AdabSar

🌊 ۱۲ اوت/آگوست روز جهانی دریای کاسپی است. پیش‌تر از شما خواسته بودیم دو بند از «کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر» را به پارسی بازگردانید. اکنون دوباره پیام‌های رسیده را همرسانی و بازخوانی می‌کنیم.

📑 ماده ۴ کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر:
طرف‌ها فعالیت‌های خود در دریای خزر به منظور دریانوردی، برداشت، استفاده و حمایت از منابع زنده آبی، اکتشاف و بهره‌برداری از منابع بستر و زیربستر و همچنین سایر فعالیت‌ها را طبق این کنوانسیون، سایر موافقتنامه‌های بین طرف‌ها که منطبق با این کنوانسیون باشد و قوانین ملی خود انجام خواهند داد.
📑 ماده ۱۷ کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر:
طرف‌ها باید به منظور مبارزه با تروریسم بین‌الملل و تامین مالی آن، قاچاق اسلحه، مواد مخدر، مواد روانگردان و پیش‌سازه‌های آن‌ها، همچنین صید غیرمجاز و پیشگیری و مقابله با قاچاق مهاجران از طریق دریا و سایر جرایم در دریای خزر با یکدیگر همکاری کنند.

💠🔹
✍ #فائزه_جهانشاد
- بند ۴ پیمان‌نامه سازگان دادیک دریای کاسپی:
سوها کوشش‌های خود در دریای خزر به فردید دریانوردی، برداشت، بکارگیری و پشتیبانی از بن‌مایگان زنده آبی، پیدایش و بهره‌برداری از بن‌مایگان بستر و زیربستر و همچنین سایر کنشگری‌ها را بر پایه این پیمان‌نامه، دیگر سازش‌نامه‌های میان سوها که همسان با این پیمان‌نامه باشد و آساهای میهنی خود انجام خواهند داد.
- بند ۱۷ پیمان‌نامه سازگان دادیک دریای کاسپی:
سوها باید به فردید پیکار با دهشت‌افکن جهانی و آسایش دارایی آن، نهان‌فروشی جنگ‌افزار، ماتک افیونی، ماتک روان‌گردان و پیش‌سازه‌های آن‌ها، همچنین شکار ناروا و پیشگیری و رویارویی با نهان‌فروشی دور از میهن از راه دریا و سایر بزه‌ها در دریای خزر با یکدیگر همکاری کنند.

💠🔹
✍ #بزرگمهر_صالحی
- ماده‌ی ۴ پیمان‌نامه‌ی دادیکی دریای کاسپین:
کشورهای پیرامون دریای کاسپین کوشش‌های خود را برای دریانوردی، برداشت، بهره‌مندی و پشتیبانی از سرچشمه‌های زنده آبی، بازنمود و بهره‌برداری از آبشخورهای بستر و زیربستر و همچنین دیگر کوشندگی‌ها را برابر این پیمان‌نامه و دیگر همسازی‌های بین کشورها را که سازگار با این پیمان نامه باشد و آساهای نفانی خود انجام خواهند داد.
- ماده‌ی ۱۷ پیمان‌نامه‌ی دادیکی دریای کاسپین:
کشورهای گرداگرد (پیرامون) این دریا باید به برای پیکار با کُشتارهراسی جهانی و فراهمیدن دارایی آن، گریزه‌ی جنگ‌افزار، مایگان سُستگر، مایگان روانگردان و پیش‌سازه‌های آن‌ها، همچنین شکار ناروا و پیشگیری و جلوگیری از جابجایی کوچروان از راه دریا و دگر بزه‌ها در دریای کاسپین با یکدیگر همکاری کنند.

💠🔹
✍ #میلاد_فرخ_وند
- ماده‌ی ۴ سازوکار دادیک دریای کاسپی:
همبازها کنش‌های خود در دریای کاسپی به هدف دریانوردی، برداشت، بهره‌برداری و پشتیبانی از سرمایه‌های زنده‌ی آبی، یافتن و بهره‌برداری از بن‌مایه‌های بستر و زیربستر و همچنین دیگر کنش‌ها را برپایه‌ی این پیمان‌نامه، دیگر سازش‌نامه‌های میان همبازها که همراستا با این پیمان‌نامه و دات‌های کشور خود باشند، انجام خواهند داد.
- ماده‌ی ۱۷ پیمان‌نامه‌ی سازوکار دادیک دریای کاسپی:
همبازها باید برای ستیز با مرگ‌افکنی فراکشوری و فراهمیدن دارایی‌های آن، نهان‌رسانی جنگ‌افزار، افیون‌ها، ماده‌های روانگردان و پیش‌سازه‌های آن‌ها، همچنین شکار بی‌پروانه و پیشگیری و رویارویی با نهان‌رسانی کوچندگان از راه دریا و دیگر بزه‌ها در دریای کاسپی با یکدیگر همکاری کنند.

💠🔹
✍ #جاوید_پیشرو
- بند ۴ پیمان‌نامه‌ی سازمان سِزِگانی دریای کاسپین:
کشورها[ی] [پیرامون] کُنشگری‌های خود[را] در دریای کاسپین برای دریانوردی، برداشت، بهره‌وری و پشتیبانی از سرمایه‌های زنده‌ آبی، یابش/یافتن و بهره‌برداری از سرمایه‌‌های بستر و زیربستر و همچنین دیگر کُنشگری‌ها میانِ کشورها که همسو با این پیمان‌نامه باشد و آیین‌نامه‌ی کشور خود به کار خواهند گرفت.
- بند ١٧ پیمان‌نامه‌ی سازمان سِزِگانی دریای کاسپین:
کشورها باید برای پیکار با هراس‌افکنِ فراکشوری و فراهم‌آور[نده‌ی] خواسته‌های آن، پوشیده/نهفته‌رسانی جنگ‌افزار، افیون، روان‌گردان‌ها و ساخت‌مایه‌های آن؛ همچنین پیشگیری از شکارِ ناروا[ی] [آبزیان]، رویارویی با پوشیده/نهفته‌نوردی از راه دریا و دیگر بزه‌ها در دریایِ کاسپین با یکدیگر همکاری کنند.

💠🔹
✍ #رضا_تدین
بند ۴ پیمان‌نامه‌ی دادورزانه‌ی دریای کاسپی:
هم‌پیمانان کاروبار خود در دریای کاسپی مانند دریانوردی، برداشت، بهره‌وری و پشتیبانی از بن‌مایه‌های زنده‌ی آبی، یافتن و بهره‌برداری از بن‌مایه‌های بستر و زیربستر و همچنین دیگر کارها را برپایه‌ی این پیمان و دیگر سازش‌نامه‌های میان خود که با این پیمان‌نامه همسو باشند و نیز آیین‌نامه‌های کشور خود انجام خواهند داد.

#روز_جهانی_دریای_کاسپی
🌊 @AdabSar

🌳 «گاهنبار پتیه‌شهیم» واپسین جشن از جشن‌های تابستان در ایران بود که از اشتاد روز تا انارام روز از شهریور، برابر با ۲۶ تا ۳۰ شهریور برگزار می‌شد. پَتیه‌شَهیم، به چم(معنی) پایان تابستان، هنگام برداشت فراورده‌های کشاورزی و سومین جشن از جشن‌های گاهنباری بود. گاهنبارها از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی بودند. در افسانه‌ها این جشن یادآور سومین گام آفرینش است و هنگام آفریده شدن زمین.

🍊 جشن‌های شش‌گانه‌ی گاهنباری هر یک پنج روزه بودند و روز پنجم جشن بزرگی برپا می‌شد. روز پنجم گاهنبار پتیه‌شهین در ایران برابر با روز ۱۸۰ام سال بود. گاهانبار سوم جشن کشاورزی هم بود و امروز در روزهای گوناگون پایان شهریور و با گردآوری دانه‌ها در کشتزارها، برداشت بُنشن و آغاز چیدن میوه‌های پاییزی در باغ‌ها برگزار می‌شود و به آن «دانه‌آور» نیز می‌گویند.

🎺 «جشن انار» یا «انارچینی» با شادی و پایکوبی و نواختن ساز و سرنا در روزهای پایانی شهریور و روزهای آغازین مهر در تارم و روستاهای انبوده‎ و رودبار الموت کاسپین(قزوین) برگزار می‌شد. امروز زمان برگزاری آن در روزهای پایانی مهر و آغاز آبان است.

🍇 «جشن شاندَر» یا «جشن انگور» با شادی و بازی گروهی در برخی شهرهای آذربادگان (آذربایجان) و در پایان تابستان و آغاز پاییز برگزار می‌شد و همچنان در شماری از روستاها شناخته شده است. کشاورزان بهترین انگور باغ خود را می‌چیدند و هماوَردی(مسابقه‌ای) برای گزینش بهترین انگور برگزار می‌کردند.

🌾 «جشن عَلَم واچینی» یا «جشن خرمن» در گیلان و در واپسین آدینه‌ی تابستان با پایان یافتن برداشت فراورده‌های کشاورزی، برنج و پایان سال کشاورزی برگزار می‌شود.

🥜 «جشن کاشت» در هفته‌ی نخست مهر در مهاباد آذربادگان و چندشهر نزدیک به آن برگزار می‌شود. در این جشن کیسه‌هایی که درون هر یک از آن‌ها یک گونه بنشن(حبوبات) یا دانه‌ی گیاه است را از شاخه‌های درخت کوچک خشکیده‌ای می‌آویزند و آن را آتش می‌زنند.‌ کیسه‌ای که زودتر از همه بسوزد، نمونه‌ی دانه یا بنشن درون آن بیشتر کشت می‌شود.

👈درباره‌ی راز پیدایش جشن‌های گاهنباری در اینجا بخوانید:
t.me/AdabSar/18836

👈درباره‌ی افسانه‌های شگفت‌انگیز و آیین‌های سختگیرانه گاهنبارها در اینجا بخوانید:
t.me/AdabSar/18636

👈 درباره‌ی کارکرد جشن‌های گاهنباری در زندگی گذشتگان در اینجا بخوانید:
t.me/AdabSar/16580

✍ #پریسا_امام_وردیلو
__
📕 بهره از:
۱- آیین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز #محمود_روح_الامینی
۲- راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی ایران باستان #رضا_مرادی_غیاث_آبادی
۳- جشن‌های ایرانیان #عسگر_بهرامی
۴- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
__
#جشن_های_ایرانی #شهریورگان #گاهنبار #جشن_پایان_تابستان #جشن_دانه_آور #جشن_گاهنباری

@AdabSar
🍇🌰🍎🌽

🌓🌞 شب چله درازترین شب سال و نخستین شبِ زمستان و از گرامی‌ترین جشن‌ها نزد ایرانیان است. جشن چله جشن بزرگداشت «ایزد مهر» است. «مهر» یا «میترا» یکی از ایزدان زردشتی و نامش برابر با «دوستی» و «پیمان» است و «خورشید» نیز نماد اوست. جایگاه مهر که نگهبان پیمان و دوستی است چنان والاست که یکی از بخش‌های اوستا، «مهریشت»، در ستایش اوست.

🌻 به شب چله «یلدا» هم می‌گویند. #یلدا به مانک «زایش» است. چون این شب، شب زایش ایزد مهر یا میترا به شمار می‌آمده است. نام آن شب «چله» است، چرا که نشان‌دهنده‌ی آغازِ چله‌ی بزرگ است. آن‌چه از آیین‌های شب چله یا شب یلدا میان همه‌ی ایرانیان بر جای مانده است شب‌نشینی در این درازترین شب سال است. در این شب، میوه‌های پاییزی همچون انار و خرمالو و هندوانه و سیب و بِه و انگورهای آویخته، زینت‌بخشِ خوانِ شب چله‌اند. نهادن این میوه‌ها بر خوان شب چله «مَیَزد» نام دارد که پیشکشی‌ است به اهورامزدا. ایرانیان به گردِ این خوان به شادی می‌نشینند.
شادی بنیادِ جشنهای ایرانی است.

☀️ انگیزه‌ی آفرینش شادی، برپایه‌ی نبیک پارسیگ (کتاب پهلوی) بُندَهش (= آغاز آفرینش) این است که اهورامزدا شادی را آفرید تا مردمان بتوانند آمیختگی نیکی و بدی زندگی را تاب آورند. واژگونه‌ی آن، اندوه و زاری اهریمنی است و ناخرسندی اهورامزدا را در پی دارد. با چنین نگرشی ایرانیان شب چله را هر چند اهریمنِ بدکنش در آن می‌تازد، به شادی و خوشی و پایکوبی سپری می‌کنند و می‌نوشند و گفت‌وگو می‌کنند و از آن‌جا که با این شب زمستان آغاز می‌شود و میوه‌ای هم دیگر پرورش نمی‌یابد، این خوانِ خوراکی و میوه پرشگون بودند و نشانه‌ای است از اینکه با آمدن زمستان باز هم خوان‌ و خانه‌ی ایرانیان پرمیوه و پرخوراک خواهد بود.

🌖 در این میان، گاهی مادربزرگ‌ها داستان‌های شیرین روزگاران گذشته را برای خانواده بازگو می‌کنند و پدربزرگ یا سالخورده‌ای دیگر بخش‌هایی از شاهنامه‌ی فردوسی را می‌خواند و از رزم‌های پهلوانی و سرفرازی و آزادی‌خواهی ایرانیان سخن می‌گوید.
ایرانیان بدین‌گونه به پیشباز «چله‌ی بزرگ» می‌روند که از یکم دی آغاز می‌شود و دهم بهمن به سر می‌آید. در این چهل روز سرما استخوان‌سوز می‌شود و پس از آن «چله‌ی کوچک» فرامی‌رسد که تا بیستم اسپندماه دنباله دارد و در آن سرما رو به کاستی می‌رود و نویدبخش فرارسیدن بهار است و از میان رفتن سرما و شکفتن شکوفه‌ها.

🌟 در شهرستان‌های ایران آیین‌های شب چله گستردگی بیشتری دارند. در «کرمان» که بیشینه‌ی مردم تا بامداد بیدار می‌مانند بر این باورند که قارون در نمای هیزم‌شکنی که پشته‌ای از هیزم بر دوش دارد به خانه‌ی نیکوکارانِ بی‌چیز می‌رود و هیزمی به آنان می‌دهد و آن هیزم شمشِ زر می‌شود و آنان را از بی‌چیزی درمی‌آورد. گفتنی است که در روزگاران گذشته برخی از مردم به این امید چله‌نشینی می‌کردند که قارون به دیدنشان بیاید و به پاسِ این چله‌نشینی شمش زرین به آنان بدهد. این باور یادآورِ بابانوئل در کریسمس است و کاری که او در این روزها انجام می‌دهد و این نشان‌دهنده‌ی آن است که این دو باور، آبشخوری یکسان دارند.
در شب چله، در بخش‌هایی از «آذربایجان»، دختری که شوهر کرده است خانواده‌اش برای او پیشکشی می‌فرستند. در «خوی» پشمک می‌برند و این شاید به شوند همانندی پشمک به برف زمستانی باشد.
در روستاهای «خراسان»، خانواده‌ی پسری که تازه زن گرفته است برای دختر پیشکش می‌فرستند. این آیین‌های فرستادن پیشکشی در خراسان و آذربایجان نشانگر پیوندِ این شب با زایش است.

🌾 در فرهنگ دهخدا درباره‌ی پیوند شب یلدا با زایش مسیها(مسیح) گفته شده است که یلدا واژه‌ای سریانی است به مانک (میلاد) تازی و چون شب یلدا را با زایش مسیها برابر می‌کرده‌اند از این رو بدین نام نامیده‌اند. جشن زایش مسیها (نوئل) که در ۲۵ دسامبر نگاشته شده، برابر پژوهش جویندگان و در بنیاد جشن پیدایش میترا (مهر) بوده که ترساییان (مسیحیان) در سده‌ی چهارم ترسایی(میلادی) آن را روز زادن عیسی گذاشته‌اند. سُرایندگان زلف یار و همچنین روز دوری را از دید سیاهی و درازی بدان همانند کنند و از سروده‌های برخی از چامه‌سرایان مانند سنایی و امیرمعزی پیوند بین مسیها و شب چله دریافت می‌شود.

✍ فرستنده #بزرگمهر_صالحی

📒 بازخَن‌ها (منابع):
۱- آیینی به قدمت تاریخ، مجله میراث فرهنگی، ۳۰ آذر ۱۳۹۵، #محمد_عجم
۲- نامه سال ۲۰۰۷ بنیاد میراث پاسارگاد به یونسکو برای نگاشتن شب چله در میراث معنوی جهانی
۳- روزنامه‌ی مردم سالاری يکشنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۹
۴- همنشین بهار: شبِ یَلدا و انقلابِ زمستانی
۵- آیین‌های یَلدا یا شب چلّه بلندترین شب سال، مجله دریای پارس
۶- راهنمای زمانِ جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی ایران باستان #رضا_مرادی_غیاث_آبادی

☀️ @AdabSar

وجب به وجب خمپاره و انگشت به انگشت ترکش
اگر از ماه کسی آهن‌ربای بزرگی به دست می‌گرفت خوزستان می‌چسبید به ماه!

#رضا_براهنی
بُرشی از نبیک(کتاب): آزاده خانم و نویسنده‌اش


🏴 #خرمشهر #آبادان #خوزستان
@AdabSar

🪶📜 چند نمونه از واژه‌های تازی پرکاربرد که #ابوالفضل_بیهقی در نوشته‌های خود برای آن‌ها واژه‌گزینی کرده و برخی از آن‌ها امروز پذیرفته شده‌اند:

#تفحص = بازجُست
#حسود = بدسگال
#متهم = بدشناخته
#اهل_بیت = خانگیان
#معلوم = دانسته
#معروف = روی‌شناس
#عشرت = شادکاری
#قهرمان = کارفرمان
#نظایر = مانندگان
#التقا = هم‌دیدار شدن
#رضا = هم‌داستانی
#موافقت = هم‌سازی
#حمایت = سایه گرفتن

برگرفته از تارنمای #فرهنگستان زبان و ادب پارسی

📜🪶 @AdabSar

🌱☀️ نوروز در ایران چگونه سپری می‌شد؟


🌱☀️ نوروز، جشن نوگشت سال و جشن آفرینش، بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین جشن سال شمرده می‌شد که با جشن‌هایی در روزهای پایانی اسپندماه و برافروختن آتش به پیشواز آن می‌رفتند و با سیزده‌به‌در با آن بدرود می‌گفتند؛ هرچند که سیزده‌به‌در پایان‌بخش جشن‌های نوروز نبود.
در ایران باستان جشن‌های نوروز چندین بخش داشت.

🌱☀️ بر پایه‌ی شناخته‌شده‌ترین بخش‌بندی، روز نخست فروردین(اورمزد روز)، آغاز نوروز کوچک بود و ایرانیان تا روز سوم به دید و بازدید با خویشاوندان، بزرگان خانواده و شادباش‌گویی می‌پرداختند.

🌱☀️ روز سوم تا ششم نوروز، زمان برگزاری دید و بازدیدها، جشن‌های گروهی و بزرگداشت ایزدی رپیتوین/رپیثوین بود. این ایزد نگهبان گرمای زمین و گرمای نیمه‌ی روز بود و جشن ریپتوین برای شادمانی بازگشت او برگزار می‌شد. گویا زرتشتیان باستان این جشن را هم‌زمان با اورمزد روز(آغاز نوروز) برگزار می‌کردند.

🌱☀️ از ششم تا نهم فروردین بزرگ‌ترین جشن‌های نوروزی برگزار می‌شدند. ششم این ماه، جشن بزرگ خوردادگان و آغاز نوروز بزرگ بود. به روز ششم فروردین، روز امید نیز گفته می‌شد که در آن روز ایزد یکتا سپیدبختی، نیک‌روزی و فراوانی سال نو را به مردم پیشکش می‌کرد. جشن‌های شادباش‌نویسی در این سه روز برگزار می‌شد. همچنین ششم فروردین زادروز نمادین زرتشت، پیامبر ایرانی است.

🌱☀️ روزهای نهم تا دوازدهم فروردین زمان دیدارهای همگانی پادشاهان با مردم، گوش سپردن به نیازهای آنان و برآوردن خواسته‌ها بود.
گمان می‌رود که این زمان‌بندی در زمان هخامنشیان به گونه‌ی دیگری بود. پادشاهان هخامنشی شش روز نخست نوروز را در کنار مردم بودند و پس از آن به نزدیکان خود رسیدگی می‌کردند. به‌ویژه که جشن آغاز نوروز را نیز همگانی و در تخت‌جمشید برگزار می‌کردند.

🌱☀️ سیزدهم تا نوزدهم نوروز، زمان گردش در باغ‌ها، بوستان‌ها، بهره‌بردن از زیبایی‌های زیست‌بوم و پایکوبی بود. شادمانی و پایکوبی(رقص) در گردشگاه‌ها در روز سیزده‌به‌در به‌جا مانده از این آیین است.

🌱☀️ روزهای نوزدهم تا بیست‌ویکم نیز جشن فروردینگان برای شادی روان درگذشتگان برگزار می‌شد.

🌱☀️ جشن‌های شنبه‌گردش و چهارشنبه نخست سال(که هر دو جشن گردشگاه‌ و همچون سیزده‌به‌در بود) در سده‌های گذشته به این جشن‌ها افزوده شدند. جشن آبانگاه(در روز دهم فروردین و برای بارش باران)، جشن سروشگان در روز هفدهم فروردین و نیایش شاه ورهرام در بیستم این ماه، از دیگر جشن‌های فروردین و در پیوند با #نوروز بودند.


✍🏼 #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #فروردینگان

📚 برگرفته از:
۱- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
۲- آیین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز #محمود_روح_الامینی
۳- نوشتارهای پژوهشی #رضا_مرادی_غیاث_آبادی
۴- آثارالباقیه و التفهیم #ابوریحان_بیرونی

☀️🌱 @AdabSar

🐓 سروشگان، جشنی در ستایش ایزد آگاهی‌بخش


🐓 «سروش» یکی از ایزدان بزرگ و باستانی ایران و نگهبان سامان‌مندی(نظم) و پیمان‌ها بود. جشن «سروشگان» یا جشن «هفده‌روز» در سروش‌روز از فروردین، برابر با هفدهم فروردین در ایران برگزار می‌شد.
#سروش از ریشه‌ی «سرُو»، در اوستا «سِرااوشا» به چَم(معنی) فرمانبرداری و در پارسی میانه «سرُوشُو» به چَم شنیدن است. بر پایه‌ی باورهای کهن، به‌ویژه در باورهای زرتشتی، «سروش ایزدی» نخستین ایزدی است که زبان به ستایش خداوند گشود و نیایش را به مردم آموخت. او پیش از سر زدن آفتاب بانگ زده و مردم را برای نیایش پروردگار فرا می‌خواند. درباره‌ی آیین #جشن_سروشگان تنها این را می‌دانیم که ایرانیان در این روز به نیایشگاه‌ها می‌رفتند.

🐓 بر پایه‌ی افسانه‌ها، ایزد سروش بر بلندای البرز کاخی دارد با یک‌هزار ستون که به خودی خود روشن و ستاره‌نشان است. گردونه‌ی او را در آسمان، چهار اسب نر درخشان و تیزرو با سم‌های زرین می‌رانند. هیچ جانداری نمی‌تواند از او پیشی بگیرد و از این‌رو او دشمنان خود را در هر کجا که باشند دستگیر می‌کند.
سروش همیشه بیدار است و از آفریدگان مزدا پاسبانی می‌کند و برای این کار هر روز و هر شب سه بار به دور زمین می‌گردد. نماد مادی سروش «خروس» است که با بانگ بامدادی خود مردم را بیدار می‌کند. از این‌رو خروس به‌ویژه خروس سپیدرنگ، ارزش والایی برای ایرانیان داشت.

🐓 سروش دارای ویژگی‌هایی چون بازوی پرتوان، چالاکی و شهریاری بر جهان است. او دارای جنگ‌افزار سخت و ابزار مینوی است. ابزار مینوی پیکری آمیخته با سخنان سپند(مقدس)، اندیشه‌ی والا، خوش‌سخنی، نگهبانی آفریدگان، پاسبانی سرار گیتی و پناه دادن به بینوایان است.
«ایزد سروش» بر آن است تا نیروهای اهریمنی چون خشم، مستی، بوشاسپ یا خواب و تنبلی و به‌ویژه دروغ را از میان ببرد.
سروش نابودکننده‌ی دیو آز و خشم است و به همراه مهر و رَشَن (دو ایزد باستانی ایران) کردار مردم را سنجیده و به نیکوکاران پاداش و به بدکاران سزا می‌دهد. او پیک اهورامزدا و فرمانروای خورآسان تا خوربران(شرق تا غرب) جهان است.


🐓 در شاهنامه‌ی #فردوسی سروش نخستین باشنده‌ی(موجود) فرازمینی در جهان است.
در داستان‌های شاهنامه او بر کیومرس، فریدون، سام، گودرز و خسروپرویز نمایان می‏شود و آن‌ها را از بدخواهی‌ها آگاه کرده و یاری‌شان می‌کند.
ز گیتی برآمد سراسر خروش
به آذربد این جشن روز سروش


🐓 در سروده‌های #حافظ نیز سروش همان «روح‌القُدُس» است.
چه گویمت که به میخانه دوش مست و خراب
سروش عالم غیبم چه مژده‌ها داده است


✍️ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #فروردینگان


📚 برگرفته از:
۱- فرهنگ نام‌های شاهنامه #منصور_رستگارفسایی
۲- بندهش #مهرداد_بهار
۳- جشن‌ها و آیین‌های ایرانی با تکیه بر استوره و مردم‌شناسی #حسام_الدین_مهدوی
۴- راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی #رضا_مرادی_غیاث_آبادی


🌠 @AdabSar

🎈 جشن چلمو، جشن پیوند نوروز و بهاربُد

🎈 «جشن چلمو» یا «چلموو» جشنی شاد برای فرارسیدن چهلمین روز نوروز و پیشواز «جشن بهاربُد» یا «میان‌بهار» بود که در آبان‌روز از اردیبهشت برگزار می‌شد. «آبان» نام روز دهم هر ماه در ایران باستان بود.
گفته شده که پیدایش این جشن به زمان مهرپرستی ایرانیان برمی‌گردد و به گفته‌ی دیگر در زمان پادشاهی هخامنشیان پدید آمده است.

🎈 نوروز در ایران از چنان ارزشی برخوردار بود که روزهای گوناگون در پیوند با نوروز بهانه‌هایی برای برگزاری جشن و شادی می‌شدند. به‌ویژه اینکه این روزها همزمان با سرسبزی بهار بوده و جشن‌های همگانی و در دامان دشت‌ها برپا می‌شد. از سویی شماره‌ی «چهل» میان ایرانیان ورجاوند(مقدس) بود و این جشن‌ها به دسته‌بندی روزها و ماه‌ها می‌انجامید.

🎈 در جشن شاد #چلمو زنان و مردان با ساز و آواز چامه‌سرایی می‌کردند. هنوز گوشه‌هایی از #جشن_چلمو در چشمه سعدی شیراز و در کرمان و میان زرتشیان به شیوه‌های دیگری برپا می‌شود.

🎈 شناخته‌شده‌ترین آیین‌های جشن چلمو در کرمان و شیراز ریشه داشت. این جشن در شیراز و در کنار چشمه‌ی سعدی برگزار می‌شد. بر پایه‌ی باوری کهن در این روز یک ماهی سر از آب بیرون می‌آورد و انگشتری زرین با خود می‌آورد که نشانه‌ی بخت بلند است. این داستان افسانه‌ای امروز در شماری از داستان‌های کودکان دیده می‌شود. در این چند دهه‌ی نیز بسیاری از مردم در این روز کنار چشمه‌ی سعدی گرد هم می‌آیند.

🎈 در کرمان آیین «چَک دولَه» یا پیشگویی(فال) با کوزه در جشن‌های تیرو (تیرگان) و چلمو انجام می‌شد. در شب چلمو کوزه‌ای سفالین و سبزرنگ می‌آوردند و سپس هر کس در دل آرزویی می‌کرد و چیز کوچکی همچون انگشتر درون کوزه می‌انداخت. سپس سر کوزه را با پارچه‌ی سبز می‌بستند. فردای آن روز و هنگام جشن هر یک از زنان و مردان در کنار کوزه چکامه و آواز می‌خواندند و هم‌زمان دختر کوچکی از درون کوزه چیزها را بیرون می‌آورد و آرزومندان سروده‌ای را که هم‌زمان با بیرون آمدنِ آن خوانده می‌شد گونه‌ای پیشگویی می‌دانستند و با نگاه به آرزویشان برداشتی از آن سروده داشتند.
زرتشتیان کرمان در این روز به دیدار مزار «شاه خیرالله» می‌روند.

🎈 درباره‌ی آیین‌های دیگر چلمو گفته شده که یک خوان(سفره) برای دختر شاه پریان می‌گستردند و در آن خوراک مرغ، نمک، میوه، سبزی و آجیل می‌گذاشتند و در کنار خوان ساز می‌نواختند و آواز می‌خواندند.
دامداران نیز شیر گوسپندان را می‌دوشیدند و یا بنشن(حبوبات) بر پشت خر می‌گذاشتند و به دشت‌ها می‌بردند تا آش شیر بپزند. سپس آش را بخش(تقسیم) می‌کردند تا مایه‌ی فراوانی شود.


✍️ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #اردیبهشتگان

〰〰〰〰〰〰
فرتور(عکس): چشمه سعدی، شیراز
b2n.ir/Chelmoo
〰〰〰〰〰〰
برگرفته از:
-گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
-جشن‌ها و آیین‌های ایرانی با تکیه بر اسطوره و مردم‌شناسی #حسام_الدین_مهدوی
-راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی #رضا_مرادی_غیاث_آبادی

🏖🏕 @AdabSar

🌱🌸🌷 جشن بهاربُـد، جشن آفرینش آسمان


🕊 «جشن بهاربُد» یا «جشن میان‌بهار» بزرگ‌ترین جشن بهاری پس از نوروز بود. تا جایی که پس از جشن چلمو در دهم اردیبهشت، مردم به فراهم کردن نیازهای جشن بهاربد می‌پرداختند تا باشکوه برگزار شود. امروز درباره‌ی آیین‌های #جشن_بهاربد آگاهی بسیار کمی داریم. بیرونی نوشته که این جشن برای ایرانیان ویژه و باارزش بود.

🕊 در گذشته‌های دور در ایران هر سال به چهار وَرشیم(فصل) و چهار نیم‌ورشیم بخش(تقسیم) می‌شد و آغاز و پایان هریک از آن‌ها با جشنی همراه بود که به آن‌ها جشن گاهنباری می‌گفتند. هر گاهنبار پنج روز بود و جشن بهاربد در واپسین روز گاهنبار چهره میدیوزرم برگزار می‌شد. گاهانبار چهره میدیوزرم نخستین جشن گاهانباری سال و به باور ایرانیان زمانی بود که آسمان آفریده شد. میدیوزَرِم به مانک(معنی) میان‌بهار است. آب، زمین، گیاه، جانوران و آدم در گاهنبارهای دیگر و به دست اهورامزدا آفریده شدند.

🕊 اکنون ایران‌شناسان می‌گویند که جشن‌های میانه‌ی بهار، افزون بر بخش‌بندی ساده و روشن سال، جشنی در پیوند با کشاورزی و دامداری بودند و کشاورزان با این شیوه برای آغاز و پایان دوره‌های کشاورزی برنامه‌ریزی می‌کردند.

🕊 یکی از باورهای کهن این است که زرتشت در روز جشن بهاربد به پیام‌آوری برگزیده شد. زادسپرم در داستانی نوشته است:
«زرتشت در دی به مهرروز از اردیبهشت‌ماه یا پانزدهم اردیبهشت به جشن‌گاهی می‌رود که در آن روز مردمان بسیاری در آنجا جشنی به نام بهاربُد یا بهاربود آراسته بوده‌اند. در بامداد آن روز او برای کوبیدن هوم(هَـئـومَـه) به کرانه‌ی رود داییتی می‌رود و در آنجا وهومن(بهمن) بدو فراز می‌آید. وهومن پوشاکی از روشنایی بر تن داشت و سراسر پیکر او از روشنایی بود. او زرتشت را به انجمن همپرسگی امشاسپندان بر کرانه رود داییتی فراز می‌برد و در همین انجمن اورمزد او را به دین‌آوری بر می‌گزیند.»

🕊 امروز هم‌زمان با #جشن میان_بهار در کردستان جشن‌هایی با نام مهرگلان یا می‌گلان، وهار کردی و کومسای برگزار می‌شود که به گمان به‌جا مانده از جشن میان‌بهار هستند. جشن کومسای در روستای اورامانات تخت کردستان و بر مزار پیرشالیار برگزار می‌شود. در مازندران جشن برفه‌چال برپاست و این روز در روستای اسک از لاریجان آمل روزِ مادرشاهی و فرمانروایی زنان است.

✍️ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #اردیبهشتگان #جشن_گاهنباری


📚 برگرفته از:
۱- راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی ایرانیان #رضا_مرادی_غیاث_آبادی
۲- اعیاد ایران باستان #محمود_هاشمی
۳- جشن‌های ایرانیان #عسگر_بهرامی


🌷🌸🌱 @AdabSar

🌴☀️ جشن آغاز تابستان، جشن‌های گرامیداشت آب و آفتاب

🌴 با آغازیدن تابستان و ماه تیر، ماه آرش شیواتیر، این استوره‌ی کمانگیر، جشن‌های پرشمار تابستانی در ایران باستان آغاز می‌شد. جشن‌هایی در ستایش آب، ستایش آفتاب، روشنایی بیشتر و بلندترین روز سال، ستایش فرزانگی و جشن‌هایی برای شادی! در واپسین روز خرداد نیز جشن پیشواز جشن‌های تابستانی برپا می‌شد.

🌴 در ایران آغاز هر فَرشیم/وَرشیم(فصل) بهانه‌ای برای جشن بود و در گاهشماری گاهانباری ایران، آغاز سال نو با آغاز تابستان هم‌زمان بود. در این زمان چله‌ی تموز(تموز: گرمای سخت) نیز آغاز می‌شد و تا دهم امرداد دنباله داشت. جشن‌های این چله کم‌وبیش همسان و هم‌ریشه بودند.

🌴 در آغاز تابستان، خورشید بیش از هر زمان دیگری می‌تابد و روزها بلندند. از سویی مردم جهان باستان به پدیده‌های کیهانی دلبستگی بسیاری داشتند و رویدادهای کیهانی را با باورهایشان می‌آمیختند.
ایرانیان برای بازشناسی(تشخیص) روز نخست تابستان و دگرگونی تابستانی از سازه‌های خورشیدی و گاهشمار آفتابی همچون «چهارتاغی» بهره می‌بردند.هنوز یک نمونه از آن در نیاسر کاشان بهره‌برداری می‌شود.

🌴 در پگاه یکم تیر و همزمان با سر زدن خورشید، زنان اسپند دود می‌کردند و درآیه(ورودی) خانه را آب و جارو می‌کردند.
یکی از شناخته‌شده‌ترین آیین‌های یکم تیر برگزاری یادبودی برای گرامیداشت جان‌سپاران (شهیدان) میهن بود. به باور پیشینیان در این روز بسیاری از ایرانیان باستان در راه میهن جان سپردند. اکنون این آیین در میان زرتشتیان برگزار می‌شود.

🌴 امروز در یکم تیر گرامیداشت چله‌ی تموز در استان خراسان و جشن آب‌پاشونک در چند شهر میانی کشور همچون اراک و فراهان برگزار می‌شود. در جشن آب‌پاشونک، مردم در گردشگاه‌ها و دشت‌ها آب‌بازی می‌کنند. این آیین همسان و هم‌ریشه با جشن آبریزگان در میانه‌ی تیر است.

🌴 در نیمروز(جنوب) خراسان از یکم تیر تا دهم امرداد را چله‌ی تموز و از دهم امرداد تا آخر این ماه را «چله‌ی خُرد» می‌گویند. «جشن ۹۰روز» که هنوز در روستای «حوض‌ماهی» شهر مبارکه برگزار می‌شود، به جا مانده از جشن‌های چله‌ی تموز است.

🌴 جشن «روز زیادی» در واپسین روز خرداد برای پیشواز فرارسیدن بلندترین روز سال و آغاز تابستان برگزار می‌شد و گفته می‌شود که برای همین نام خرداد به مانَک(معنی) رسایی را برای این ماه برگزیدند.

🌴 در سال ۲۰۱۴ ترسایی(میلادی)، هندوستان توانست روز یکم تیر را با نام روز جهانی یوگا و با آیین‌های «درود بر خورشید» در سازمان کشورهای همبسته(ملل متحد) نیز آیینمَند(رسمی) کند. بسیار پیش از این، آیین‌های گرامیداشت خورشید و هماهنگی با آن در آیین مهرپرستی یا میتراگرایی پدید آمده بود.


✍ #پریسا_امام_وردیلو

#جشن_های_ایرانی #چله_تموز #تیرگان #جشن_آغاز_تابستان #آب_پاشونک


📚 برداشت آزاد از:
- راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی ایران باستان #رضا_مرادی_غیاث_آبادی
- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی
- ایران‌نامه #شاهین_سپنتا

☀️🌴 @AdabSar

🪷 جشن نیلوفر، رازآمیز و افسانه‌ای


🪷 «نیلوفر»، یکی از رازآمیزترین نمادهای باستانی در خورآیان (مشرق‌زمین) به‌ویژه هند و ایران و نماد والایی آدمی است. زیرا پای در گِل، تن در آب و چشم بر خورشید و آسمان دارد. این گُل که در جهان باستان بسیار ارجمند بود بر دیوارهای کاخ آپادانا، در جامه‌ی هخامنشیان و در تاغ بستان کرمانشاه دیده می‌شود. این گل از نمادهای آشتی و دوستی بود.

🪷 «جشن نیلوفر» در خردادروز از تیرماه برابر با ششم تیر در ایران برگزار می‌شد. «ابوریحان بیرونی» نوشته بود که جشن نیلوفر از جشن‌های تازه است و دیرینگی جشن‌های کهن را ندارد. در برهان قاطع آمده که امردادروز از هر ماه(روز هفتم هرماه) جشن بود که این جشن در ماه خرداد یا امرداد جشن نیلوفر خوانده می‌شد. ولی دیگران باور دارند که این جشن در خرداد روز (ششم) تیر برگزار می‌شد. روشن است که جشن‌های چله‌ی تموز(یکم تیر تا دهم امرداد)، جشن‌های آب و آفتاب و در پیوند با یکدیگر بودند ولی شوربختانه از چیستی و آیین‌های جشن نیلوفر آگاهی چندانی برای ما نمانده و ایران‌شناسان به چند گمان‌زد بسنده کرده‌اند.

🪷 مهرپرستی یا خورشیدپرستی از نخستین کیش و آیین‌های آدمی در جهان باستان بود و پایه‌های یکتاپرستی در این زمان گذاشته شد. در باور ایرانیان گل نیلوفر با میترا یا خورشید پیوند داشت. زیرا رویش سالانه‌ی نیلوفر در چله‌ی تموز که گرمترین روزهای سال بودند رخ می‌داد و از سویی این گل‌ها هر پگاه با سر زدن خورشید می‌شکفتند و با فرو افتادنش بسته می‌شدند.

🪷 این ویژگی زیستی نیلوفر مایه‌ی آن شد که نیلوفر و مهر یا آفتاب را از یک خاستگاه و در پیوند با یکدیگر بدانند.

🪷 در باورهای کهن، گل نیلوفر با آناهیتا یا ایزدبانوی آب و ایزدبانوی خرداد که او نیز نگهبان آب‌ها بود، پیوند داشت. در ماتیکان (کتاب) پهلوی بندهش نوشته شده که نیلوفر نشانه‌ی ایزدبانوی آبان بود.

🪷 یکی دیگر از گمان‌ها درباره‌ی چیستی جشن نیلوفر این است که جشن تیرگان در دو روز و با نام‌های تیرگان کوچک و تیرگان بزرگ برگزار می‌شد.
تیرگان کوچک یا جشن نیلوفر (ششم تیر) روزی بود که مردم خسته از جنگ بودند. بر پایه‌ی افسانه‌ها آرش کمانگیر برای پرتاب تیری که مرزهای ایران را نشان دهد به بلندی رفت و نیروی جان در تیر نهاد و کمان کشید. سه روز پس از آن و به یاری ایزدِ باد تیر روی درختی در آن‌سوی خراسان فرود آمد. در این روز جنگ پایان یافت و جشن بزرگی برپا شد که تیرگان بزرگ نام گرفت.
ولی جشن تیرگان هفت روز پس از جشن نیلوفر برگزار می‌شد و بسیاری ایران‌شناسان با این گمان هم‌رای نیستند.

🪷 جایگاه ریشه‌دار گل نیلوفر یک باور هند و آریایی است. گل نیلوفر امروز در میان هندوان ارزش والایی دارد و یکی از نمادهای یوگا است.
در نبیک(کتاب) «آیین زندگی، اخلاق کاربردی» نوشته شده که در آیین هندو و هنگام درون‌شد(ورود) به نیایشگاه(معبد) شما بهتر است همراه خود گل نیلوفر داشته باشید. این کار همانند گفت‌وگو با خداست. نیلوفر، گلی است که در آب‌های آلوده و بدبو می‌روید ولی بسیار زیباست. نیایش‌کنندگان با این رفتار به خدا می‌گویند که تو همانی که می‌تواند از آلودگی چنین گل زیبایی بیافریند. من هم در گرداب همبودگاه(جامعه) و زندگی گرفتارم. مرا هم زیبا کن.


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #جشن_نیلوفر #تیرگان
goo.gl/femBeX

🪷 برگرفته از:
- واژه نامه‌ی دهخدا
- جشن‌های آب #هاشم_رضی
- راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی ایران باستان #رضا_مرادی_غیاث_آبادی
- جشن‌ها و آیین‌های شادمانی در ایران (از دوران باستان تا امروز) #ابوالقاسم_آخته
- جشن‌ها و آیین‌های ایرانی با تکیه بر استوره و مردم‌شناسی #حسام_الدین_مهدوی
- آیین زندگی، اخلاق کاربردی #احمد_حسین_شریفی


🪷 برای آشنایی با آبانگان و جایگاه آناهیتا برچسب #جشن_آبانگان را بجویید و برای آشنایی با نام دخترانه‌ی نیلوفر به این دو پیوند بنگرید:
t.me/AdabSar/6589
t.me/AdabSar/6590


🪷 @AdabSar

🍇 بزرگ‌ترین جشن‌های کشاورزی در واپسین روزهای تابستان


🍇 روزهای پایان تابستان و آغاز پاییز در ایران با جشن‌های فراوان و گوناگونی همراه بودند. درباره‌ی جشن‌های ایرانی باید بدانیم که چندین جشن باستانی ایران در زمان روشنی برگزار نمی‌شدند و زمان برگزاری آن‌ها در سال‌های گوناگون اندکی جابجا و پس و پیش می‌شد. جشن‌های کشاورزی پایان تابستان که جشن کشت پاییزه و واپسین برداشت‌های تابستانه است، از این دسته هستند. در سده‌های نزدیک‌تر بیشتر جشن‌های کشاورزی پایان تابستان که در اینجا می‌خوانیم در واپسین آدینه‌ی تابستان و در میان بومیان بخش‌هایی از این سرزمین برگزار می‌شدند. خوشبختانه برخی جشن‌های کشاورزی همچنان زنده‌اند.

🍇 «جشن انار» یا «انارچینی» با شادی و پایکوبی و نواختن ساز و سرنا در روزهای پایانی شهریور و روزهای آغازین مهر در تارم و روستاهای انبوده‎ و رودبار الموت کاسپین (قزوین) برگزار می‌شد و چیدن انار پیش از آغاز جشن ناپسند بود. امروز زمان برگزاری آن در روزهای پایانی مهر و آغاز آبان است.

🍇 «جشن شاندَر» یا «جشن انگور» با شادی و بازی گروهی در برخی شهرهای آذربادگان (آذربایجان) و در پایان تابستان و آغاز پاییز برگزار می‌شد و همچنان در شماری از روستاها برپا می‌شود. کشاورزان بهترین انگور باغ خود را می‌چیدند و هماوَردی (مسابقه‌ای) برای گزینش بهترین انگور برگزار می‌کردند.

🍇 «جشن عَلَم واچینی» یا «جشن خرمن» در گیلان و در واپسین آدینه‌ی تابستان با پایان یافتن برداشت فراورده‌های کشاورزی، برنج و پایان سال کشاورزی برگزار می‌شود. گفتنی است «جشن پَندُک» (فندق) نیز در روستاهای رودبار کاسپین و در روزهای میانه‌ی تابستان همچنان برگزار می‌شود. در این جشن هنگام چیدن پندک سرود و ترانه‌خوانی می‌کنند و دختران با پندک‌ها برای نامزدشان گردنبند درست می‌کنند.

🍇 «جشن کاشت» در هفته‌ی نخست مهر در مهاباد آذربادگان و چندشهر نزدیک به آن برگزار می‌شود. در این جشن کیسه‌هایی که درون هر یک از آن‌ها یک گونه بنشن(حبوبات) یا دانه‌ی گیاه است را از شاخه‌های درخت کوچک خشکیده‌ای می‌آویزند و آن را آتش می‌زنند.‌ کیسه‌ای که زودتر از همه بسوزد، نمونه‌ی دانه یا بنشن درون آن بیشتر کشت می‌شود.


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #شهریورگان #جشن_پایان_تابستان #جشن_گاهنباری


📕 بهره از:
۱- آیین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز #محمود_روح_الامینی
۲- راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی ایران باستان #رضا_مرادی_غیاث_آبادی
۳- جشن‌های ایرانیان #عسگر_بهرامی
۴- گاهشماری و جشن‌های ایران باستان #هاشم_رضی


🍇 @AdabSar

🏵 مهرگان؛ جشن آغاز سال نو

مهرگان آمد گرفته فالش از نیکی مثال
نیک روز و نیک جشن و نیک وقت و نیک فال
#عنصری

🍁 «جشن مهرگان» دومین جشن بزرگ ایران باستان و جشن آغاز سال نو در دوره‌هایی از ایران و گمان می‌رود که در دوره‌هایی از هخامنشیان بود و در شش روز برگزار می‌شد. این جشن از کهن‌ترین و نخستین جشن‌های ایرانی بود که به گمان با آیین‌های مهرپرستی و میتراگرایی آریاییان نخستین در پیوند است. بر پایه‌ی شاهنامه‌ی فردوسی پیشینه‌ی آن به زمان فریدون می‌رسد. همانگونه که نوروز با جمشید در پیوند است، مهرگان نیز با خیزش کاوه و فریدون پیوسته است.

🌻 درباره‌ی زمان برگزاری جشن مهرگان گفته می‌شود که این جشن با آغاز مهر آغاز می‌شد و «میتراکانا» نام داشت. پژوهشگرانی هم گمان می‌کنند که میتراکانا و مهرگان دو جشن جدا بودند که یکی با آغاز مهر و سال نو و دیگری در روز مهر از ماه مهر برابر با شانزدهم ماه در ایران برگزار می‌شد که شاید تا واپسین سال‌های دودمان اشکانی دنباله داشت و در زمان ساسانیان هر دو جشن به «مهر روز» از مهرماه جابجا شد و از دوهزار سال گذشته در روز شانزدهم مهر برگزار می‌شد. به این جشن مهرکانا و میتراکان نیز گفته می‌شد.

🍁 آغاز سال نو در مهر ماه بسته به آغاز و پایان سال کشاورزی بود. سال کشاورزی با پایان تابستان به پایان می‌رسید و آمادگی برای سال نو کشت و کار در پاییز آغاز می‌شد.

🌻 «کتسیاس» پزشک «اردشیر دوم هخامنشی» نوشته بود که در جشن مهرگان ایرانیان جامه‌ی ارغوانی می‌پوشند، ساز و آواز برپا می‌کنند و به پایکوبی و نوشیدن می‌پردازند.

🍁 خوان مهرگان نیز به رنگ ارغوانی بود و میوه‌های سرخ‌رنگ و گوناگون در آن می‌چیدند و چند شاخه از درختان گز، هوم و مورد در آن می‌گذاشتند. گل همیشه شکفته در میان سفره بود و پیرامونش را با گل‌های دیگر می‌آراستند. اکنون ما نمی‌دانیم گل همیشه شکفته گونه‌ای گل بود یا هر گلی بود که در این زمان می‌شکفت. در سفره‌ی مهرگان آتشدان یا کندیل (شمع)، شیرینی و خوشبوکننده‌ای چون گلاب نیز یافت می‌شد.

🌻 خوراکی جشن مهرگان نوشیدنی گیاه هوم بود که آن را با شیر یا آب می‌آمیختند و همه‌ی باشندگان (حاضران) جشن به نشانه‌ی پیمان و دوستی از آن می‌نوشیدند. نانی از آرد هفت گیاه گندم، جو، نَرسَک (عدس)، برنج، ماش، نخود و ارزن پخته می‌شد. همچنین در آتشدان‌ها اسپند و زفران یا سپران (زعفران) و انبر یا شاهبوی (عنبر) می‌ریختند تا هوا همواره خوشبو باشد. در آتش نیز هوم می‌ریختند تا بخروشد.

🍁 در این جشن بجز پوشیدن جامه‌ی ارغوانی، شادباش‌برگ (کارت تبریک) هایی را خوشبو می‌کردند و در پوششی زیبا می‌پیچیدند و پیشکش می‌کردند. پس از خوردن و نوشیدن، زمان ساز و آواز و پایکوبی (رقص) گروهی بود. در این هنگام «مهرْیَشت» می‌خواندند و «اَرغُشت» می‌رفتند. ارغشت گونه‌ای پایکوبی گروهی بود. در پایان جشن هم دست به دست می‌دادند و در کنار آتش زنجیره‌ای به نشان مهر و پیمان می‌ساختند. از دیگر آیین‌های این جشن، نیایش به درگاه ایزد مهر یا همان ایزد درستکاری، پیمان و مهربانی بود.

🌻 امروز تندیس‌ها و سنگ‌نگاره‌های فراوانی همچون نگاره‌های میترا در کشورهای خاورمیانه و ترکیه کنونی یافت شده که نشانه‌ی فراگیر بودن جشن مهرگان در سرزمین بزرگ ایران باستان است. اکنون در برخی از کشورهای عربی جشن «مهرجان» یا «مهرجانات» برگزار می‌شود که بجا مانده از جشن بزرگ مهرگان است. همچنین گمان شده است که سماع دوستداران مولوی در شهر قونیه دگرگون‌شده‌ی ارغشت‌های میترایی باشد. در تاجیکستان و سمرکند (سمرقند) نیز جشن ایستادگی کاوه آهنگر در برابر بیدادگری آژی‌دهاک (ضحاک) برگزار می‌شود و اکنون این کشور یکی از پاسداران آیین‌ها و ادب ایرانی است.

🍁 جلال آل احمد جشن غالی (قالی)شویان در مشهد اردهال کاشان را در پیوند با مهرگان می‌داند. از سویی گفته شده جشن غالی‌شویان در پیوند با «جشن تیرروزی» است. درباره‌ی پیوند تیرگان و مهرگان بخوانید:
t.me/AdabSar/17279


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #جشن_مهرگان #مهرگان


📚 برداشت آزاد از:
۱- نامه‌ی ایران #شیرین_بیانی
۲- تارنمای مهرمیهن
۳- جشن مهرگان و سده #رضا_مرادی_غیاث_آبادی


🏵🏵 @AdabSar

🍁 جشن گاهنباری «ایاسرم» و گاه آفرینش گیاهان


🍃🍂 پایان مهر هم‌زمان است با یکی دیگر از جشن‌های شش‌گانه‌ی گاهنباری که همچون گاهانبارهای دیگر در پنج روز برگزار می‌شد و روز پنجم آن همراه با جشنی بزرگ بود.

🍃🍂 گاهشمار (تقویم) گاهنباری کهن‌ترین سامانه‌ی گاهشماری ایران بود که گمان شده است خود به‌جامانده از گاهشماری ساده و باریک‌بینانه‌ای باشد که بتوانند یک سال را بخش‌بندی کنند تا هم زمان فرارسیدن سرما و گرما را بدانند و هم برای کشاورزی برنامه‌ریزی کنند. به گمان، نخستین روز تابستان نیز آغاز سال نو بود. در نگر داشته باشید که در اینجا از زمانی بسیار دور سخن می‌گوییم که هیچ‌چیز رویدادنگاری نمی‌شد. اکنون در میان کشاورزان و روستاییان شمارشی همچون چهلم بهار، بیست روز به تابستان و... دیده می‌شود.
ابوریحان بیرونی نوشته است که ایرانیان نیمه‌ی هر فَرشیم (فصل) را بسیار مَهَند (مهم) می‌شمردند و در خوارزم به آن «اَجغار» می‌گفتند.

🍃🍂 بر پایه‌ی آگاهی اندکی که به‌جا‌مانده، بیست‌وپنجم تا سی‌ام مهر (اشتادروز تا انارام روز) چهارمین جشن گاهنباری که «ایاسرم» نام دارد برگزار می‌شد. ایاسَرِم به مانَک (معنی) آغاز سرما و میانه‌ی پاییز است که بر پایه‌ی باورهای کهن، گامه(مرحله)ی چهارم از شش گام آفرینش در این روزها رخ داد و گیاهان آفریده شدند.
گمان می‌رود که جشن‌های گاهانباری هشت‌گانه بودند ولی اکنون از جشن‌های پایان بهار و نیمه‌ی زمستان نشانی دیده نمی‌شود. از این‌رو گفته می‌شود که ساسانیان در آیین‌نگاری کهن دستبَری (تحریف) کرده‌اند تا باور به آفرینش شش‌گانه را به آن بیافزایند و با گاهشمار مزدیسنایی هماهنگ کنند.
با این دیدگاه درباره‌ی زمان گرامیداشت گاهنبار ایاسرم گفته می‌شود که باید آن را هم‌زمان با جشن میانه‌ی پاییز یا پاییزانه در نیمه‌ی آبان بدانیم.


✍ #پریسا_امام_وردیلو
#جشن_های_ایرانی #گاهنبار_ایاسرم #جشن_گاهنباری #مهرگان


📚 برگرفته از:
۱- جشن‌های ایرانی #پرویز_رجبی
۲- جشن‌های ایران باستان #محمدحسین_موسوی
۳- راهنمای زمان جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی #رضا_مرادی_غیاث_آبادی

🌾🌻 @AdabSar